Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap
|
|
- Camiel Verbeke
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap Prof. dr. Bea Maes, Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek, K.U.Leuven
2 1. Centrale rol van taal en communicatie 2. Belang van ondersteuning van taal en communicatie bij PmVH 3. Enkele toekomstige uitdagingen voor ondersteuners van communicatie
3 Centrale rol van communicatie In definiëring van verstandelijke handicap communicatie maakt belangrijk onderdeel uit van (problemen met) adaptief gedrag één van de basiscriteria van VH Vele PmVH ervaren moeilijkheden met het begrijpen en gebruiken van taal
4 Spraakproblemen Problemen met articulatie van klanken, stotteren, problemen met stemkwaliteit, eigenaardigheden in toonhoogte en volume, dyspraxie, Taalontwikkelingsproblemen Vertraging in taalontwikkeling, atypisch ontwikkelingsverloop, beperkt taalbegripsvermogen, beperkte woordenschat, niet correct gebruik van woorden en hun betekenis, ideeën niet kunnen verwoorden, fouten in morfologie en grammatica, beperkte gespreks- en conversatievaardigheden, stereotiep taalgebruik, verstoorde pragmatiek, geen samenhang in expressie, Mede beïnvloed door sensorische problemen, motorische problemen, problemen met aandacht en geheugen, omgevingsfactoren,
5 Centrale rol van communicatie In ontwikkeling van competenties op diverse domeinen van de ontwikkeling Waarneming Ervaring van sociaal contact Cognitie Communicatie Gevoelens Beweging Lichaamservaring
6 Centrale rol van communicatie In ontwikkelen van gedragsproblemen communicatie die niet afgestemd is op het ontwikkelingsniveau en de mogelijkheden van PmVH zichzelf niet goed kunnen uitdrukken de omgeving niet begrijpen en door de omgeving niet begrepen worden
7 Ondersteuning van communicatie Verschillende kaders geven richting aan ondersteuning van PmVH communicatie heeft daarin telkens een cruciale plaats Kwaliteit van leven Inclusie en maatschappelijke participatie Empowerment Ondersteuningsmodel
8 Kwaliteit van leven Basisdimensies van kwaliteit van leven Onafhankelijkheid Persoonlijke ontwikkeling, zelfbepaling Sociale participatie Interpersoonlijke relaties, sociale inclusie, rechten Welbevinden Emotioneel welbevinden, fysiek welbevinden, materieel welbevinden
9 Kwaliteit van leven Ondersteuning is erop gericht dat PmVH een zo goed mogelijke levenskwaliteit ervaren persoonlijke outcomes kunnen bereiken op de verschillende genoemde dimensies levenservaringen kunnen opdoen die beantwoorden aan persoonlijke waarden, wensen, verwachtingen dingen die betekenisvol (kunnen) zijn in iemands leven behouden en optimaliseren en dingen die de levenskwaliteit negatief beïnvloeden verbeteren
10 Inclusie en volwaardig burgerschap PmVH moeten volwaardig kunnen participeren aan het maatschappelijk gebeuren deel uitmaken van de samenleving, erbij horen gelijke kansen hebben om in voor hun leeftijd en cultuur gewone settings te wonen, te werken, naar school te gaan, vrije tijd te besteden etc. op hun manier een actieve en waardevolle bijdrage kunnen leveren
11 Segregatie Integratie Inclusie
12 Empowerment en emancipatie Zelfbepaling een leven kunnen uitbouwen volgens persoonlijke voorkeuren, interesses en waarden invloed en controle hebben op wat er in je leven en je omgeving gebeurt leeftijdsadequate en betekenisvolle keuzes kunnen maken op diverse levensdomeinen Competentie je erkend weten in je eigen krachten, competenties en (groei)mogelijkheden en deze kunnen benutten en verder uitbreiden
13 Ondersteuningsmodel Ondersteuningsnoden de aard en intensiteit van ondersteuning die nodig is om deel te nemen aan activiteiten die gebruikelijkzijn in het menselijk functioneren Ondersteuning geheel van bronnen en strategieën die gericht zijn op het bevorderen van ontwikkeling, persoonlijk welbevinden en individueel functioneren
14 1. Bepaal gewenste levenservaringen en doelen 2. Bepaal de ondersteuningsnoden 3. Ontwikkel en implementeer een ondersteuningsplan 4. Volg op of het plan geïmplementeerd wordt zoals bedoeld Thompson et al., Evalueer de mate waarin persoonlijke kwaliteit van leven uitkomsten bereikt zijn
15 Toekomstige uitdagingen (1) Brede assessment van taal en communicatie, met meer aandacht voor mogelijkheden en beperkingen op andere domeinen die communicatie beïnvloeden (aandacht, sensomotoriek, cognitie, sociaalemotionele ontwikkeling) diverse aspecten van taal en communicatie (Verpoorten, 1996) verschillende dimensies: vorm, inhoud, functie, sociale aspect, stijl verschillende niveaus: sensatie, presentatie, representatie, metarepresentatie
16 individuele mogelijkheden en voorkeuren op vlak van taal en communicatie gebruik van diverse methoden gestandaardiseerde tests beoordelingsschalen, vragenlijsten ontlokkingstaken in (semi-) gestructureerde settings spontane taalsamples observaties in dagelijkse situaties informatie die relevant is om ondersteuningsnoden te identificeren met oog op optimale ontplooiing en participatie in sociale interacties
17 leer- en ontwikkelingspotentieel zone van naaste ontwikkeling kennis, vaardigheden, attitudes en ondersteuningsnoden van communicatiepartners belemmeringen in aanbod van hulpmiddelen, voorzieningen, ondersteuningsbeleid
18 Toekomstige uitdagingen (2) Voldoende investeren in het bieden van ontwikkelingskansen op vlak van taal en communicatie positieve verwachtingen individualiseren van doelen op vlak van taal en communicatie meer aandacht voor indirecte omgevingsgerichte interventies regelmatige evaluatie van doelen en strategieën
19 Doelstellingen Werken aan de voorlopers van communicatie Intentionaliteit, niveau van betekenisverlening, gedeelde aandacht, beurtwisseling, Toename van taal- en communicatievaardigheden Fonologie, woordenschat, morfologie, grammatica Toename van functioneel gebruik van communicatie in dagelijkse situaties expressie van emoties, aangeven wat je wil/niet wil, iets duidelijk maken over de omgeving, ervaringen delen, Gebruik van ondersteunde communicatie Verbeteren van de kwaliteit van de interactie
20 Strategieën Individuele of groepsgewijze kindgerichte therapie of training Verbeteren van de competenties van de communicatiepartners verhogen van kennis en inzicht, aanleren van vaardigheden, beïnvloeden van attitudes door middel van gesprekken, training, coaching, video-interactiebegeleiding, Creëren van een stimulerende en ondersteunende communicatieve omgeving
21 Creëren van een stimulerende en ondersteunende communicatieve omgeving Stimuleren Afstemmen Ondersteunen Compenseren -Gerichte strategieën gebruiken om communicatie uit te lokken -Vaardigheden stimuleren die aansluiten bij zone van naaste ontwikkeling -Corrigerend en uitbreidend taalaanbod, modelling -Gebruik van communicatiebevorderend materiaal -Tempo aanpassen -Responsief zijn op communicatieve signalen -Niveau en wijze van communicatie afstemmen op de mogelijkheden en beperkingen van de persoon -Aansluiten bij de ervarings- en belevingswereld van de persoon -Structureren van de omgeving/activiteiten: vaste handelingsscenario s, routines met vaste sensaties -Puzzelen, matchen van voorwerpen -Verwijzers, picto s, gebaren -Aansluiten bij sterktes van de persoon -Multimodaal communicatief aanbod, minder dominantie van verbale communicatie
22 Toekomstige uitdagingen (3) Grotere inzet van ondersteunde communicatie (OC) Gebruik van verschillende modaliteiten, strategieën en technieken in communicatie, als vervanging of als aanvulling bij begrijpen en gebruiken van taal Faciliterende factoren: Keuze van OC die zo goed mogelijk aansluit bij mogelijkheden, beperkingen, doelstellingen en voorkeuren van individu en omgeving Ondersteuning van experten bij selectie Training van vaardigheden en beïnvloeding van attitudes bij communicatiepartners
23 Toekomstige uitdagingen (4) Gedifferentieerde aanpak van ondersteuning van taal en communicatie Rekening houden met sterktes en zwaktes op vlak van communicatie bij specifieke genetische syndromen Rekening houden met verschillende ontwikkelingstrajecten (en plaats van bv. gebaren daarin) Rekening houden met meervoudige problematiek (bv. ASS)
24 Toekomstige uitdagingen (5) Meer aandacht voor de dialogale processen in de interactie gedeelde aandacht voor een emotie, voorwerp, situatie, wederzijdse afstemming, co-regulatie gedeelde betekenisverlening wederzijdse openheid en respect
25 door specifieke coaching van proxies bevorderen van kennis over kernkwaliteiten van kwaliteitsvolle interactie bij proxies gebruik van observatie-instrumenten die de kwaliteit van interacties in kaart brengen training van effectieve interactieve strategieën voor ouders, leerkrachten en begeleiders, onder andere door middel van video-observatie in team bespreken hoe de dialoog en interactie met PmVH kan verbeterd worden door te focussen op de kerncomponenten van kwaliteitsvolle interacties
26 Toekomstige uitdagingen (6) Onderzoek Longitudinaal onderzoek naar (typisch en atypisch) ontwikkelingsverloop Rol van gebaren in taalontwikkeling Verklarende factoren voor grote variatie in ontwikkelingsverloop Effecten van bepaalde vormen van communicatie-interventie Effecten van training en coaching van communicatiepartners
27 Dank voor uw aandacht!
Dienst Ambulante Begeleiding. Communicatie bij personen met een verstandelijke beperking.
Dienst Ambulante Begeleiding Communicatie bij personen met een verstandelijke beperking. Voorstelling DAB ambulante en mobiele dienst voor gezinnen met kind, jongere of volwassene met een verstandelijke
Nadere informatieKennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners?
Kennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners? Ingrid Korenstra Bartiméus Expertisecentrum Doofblindheid 19-03-2015 Even voorstellen:
Nadere informatieZelfevaluatie-instrument in verband met belemmerende en bevorderende organisatiefactoren voor inclusie van personen met een handicap.
Zelfevaluatie-instrument in verband met belemmerende en bevorderende organisatiefactoren voor inclusie van personen met een handicap Bea Maes, Claudia Claes, Karlien Deroover INSTRUCTIES 1. Inhoud van
Nadere informatieA. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door
A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Geef de leerlingen de kans om spontaan te vertellen over iets dat ze leuk vinden en laat andere kinderen
Nadere informatieDeel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29
Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatieInclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie. Petri Embregts
Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie Petri Embregts Participatie Geplande ratificatie VN verdrag voor rechten van mensen met beperking
Nadere informatieOndersteuning gericht op kwaliteit van leven en maatschappelijke participatie van personen met een beperking. Een wetenschappelijke stand van zaken.
Ondersteuning gericht p kwaliteit van leven en maatschappelijke participatie van persnen met een beperking. Een wetenschappelijke stand van zaken. Bea Maes KU Leuven Een veld in beweging Vlwaardig burgerschap
Nadere informatieSamen sterk in communicatie
Samen sterk in communicatie Saskia Damen EMB today, 2 juni 2016 Doel en inhoud van deze workshop Doel: Kennis maken met manieren om betekenisoverdracht te bevorderen bij mensen die geen taal tot hun beschikking
Nadere informatieA. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door
A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Respecteer de stille periode van kinderen. Geef kinderen die het nodig hebben, meer tijd om een luisteropdracht
Nadere informatieDeïnstitutionalisatie is meer dan fysieke integratie!
Deïnstitutionalisatie is meer dan fysieke integratie! De zorg voor mensen met een verstandelijke beperking vanuit een nieuw perspectief Jos van Loon Kwaliteit van bestaan als uitgangspunt voor ondersteuning
Nadere informatieCommunicatie en Autisme niet vanzelfsprekend
Communicatie en Autisme niet vanzelfsprekend in 20 min. Roger Verpoorten & Wilma Denteneer Inleiding: Communicatie Autisme : ándere waarneming van communicatie Nood aan communicatie ondersteuning Conceptondersteunende
Nadere informatieVISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ
VISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ Visie Dichterbij: Dichterbij schept voorwaarden waardoor mensen met een verstandelijke beperking: - leven in een eigen netwerk temidden van anderen - een eigen
Nadere informatieASKe-instrument. Instrument voor Autisme Specifieke Kwaliteitsevaluatie. Specifieke Evaluatiecriteria Medisch Pedagogisch Instituut (MPI)
Vlaamse Vereniging Autisme Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen Henri Dunantlaan 2 9000
Nadere informatieEffectstudie KLINc: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie
: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie drs. Margje van der Schuit Interreg Benelux Middengebied 4-BMG-V-I=31 Interventie Start bij sociale en cognitieve competenties Sensomotorische, multimodale
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieSymposium Zorg en onderwijs. Annemarie Tadema 8 april 2008
Symposium Zorg en onderwijs Annemarie Tadema 8 april 2008 Aanleiding onderzoek Burgerschapsparadigma: participeren in de samenleving KDC: segregatie Onderwijs: integratie/ inclusie Wet op de leerlinggebonden
Nadere informatieIn contact door ondersteund communiceren
COCPvg: In contact door ondersteund communiceren Elise Brinkman EMB Congres 6 maart 2014 COCPvg Verbetering van de communicatie tussen niet of nauwelijks sprekende personen met een meervoudige beperking
Nadere informatieVan Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie
Van Nul tot Taal Doelgericht stimuleren van taal en communicatie Even voorstellen Nanja de Rooij - Orthopedagoog-Generalist, NVO geregistreerd - Werkzaam bij Auris vanaf 2001 - Leerkracht Speciaal Onderwijs
Nadere informatieEen Persoonsgerichte Ondersteuningsmethodiek
Een Persoonsgerichte Ondersteuningsmethodiek De SIS en de POS in een context van methodisch bevorderen van kwaliteit van bestaan voor mensen met een verstandelijke beperking Dr. J.H.M. van Loon, Stichting
Nadere informatieDe cruciale rol van taal binnen het aanbod voor het jonge kind
De cruciale rol van taal binnen het aanbod voor het jonge kind Workshop CPS congres 13 oktober 2016 Lotte Henrichs Centrum voor Onderwijs & Leren Onderwijsadvies & Training Doel vandaag Inzicht in hoe
Nadere informatieOverzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen
Autisme niet begrepen? Niet herkend! Gemeente Koggenland 6 november 2017 & Stichting Deuvel Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Overzicht Autisme net ff anders Herkennen van autisme in contact Autisme Specifieke
Nadere informatieTerugkoppelingsrapport
Terugkoppelingsrapport LKK januari 2018 Inleiding De kwaliteit van de kinderopvang in Nederland is overwegend positief, zo blijkt uit de eerste meting van de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang (LKK).
Nadere informatieASKe-instrument. Instrument voor Autisme Specifieke Kwaliteitsevaluatie. Specifieke Evaluatiecriteria Revalidatiecentrum
Vlaamse Vereniging Autisme Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen Henri Dunantlaan 2 9000
Nadere informatieGoede zorg voor mensen met EMB: de visie van Middin
Goede zorg voor mensen met EMB: de visie van Middin Doelgroep EMB Mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking (EMB) vormen een bijzondere groep binnen Middin. De doelgroep mensen met een ernstige
Nadere informatieLongitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking 22/09/2011. Inleiding. Inleiding.
Longitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking Joke Vandereet Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, Leuven Expertisecentrum Autisme, UZ Leuven
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatieCOCP in de klas Iedereen doet mee!
COCP in de klas Iedereen doet mee! 9 oktober 2018 Amanda Veenman Elise Brinkman Margriet Heim Marjan Veen Elise Brinkman Vera Jonker Doelstelling COCP Kinderen leren communiceren in alledaagse interactiesituaties
Nadere informatieHelpt het hulpmiddel?
Helpt het hulpmiddel? Het belang van meten Zuyd, Lectoraat Autonomie en Participatie Faculteit Gezondheidszorg Dr. Ruth Dalemans, Prof. Sandra Beurskens 08-10-13 Doelstellingen van deze presentatie Inzicht
Nadere informatieTaalstimulering voor kinderen en volwassenen. Taal en taalbeleid 3 februari 2014
Taalstimulering voor kinderen en volwassenen Taal en taalbeleid 3 februari 2014 Enkele stellingen Taalontwikkeling 1. Voortalige fase: van 0 tot 1 jaar 2. Vroegtalige fase: van 1 tot 2,5 jaar Eentalige
Nadere informatiewelzijn LESBRIEF Factor-E Welzijn is een uitgave van:
welzijn e LESBRIEF Factor-E Welzijn is een uitgave van: Lesbrief Factor-E Welzijn Kwaliteit van bestaan Illustratie: Jan Willem Klaassen Klinkt Schalock depri? Het moet juist geluk(kig) maken! INLEIDING
Nadere informatieMovisie. Voor een duurzame positieve verandering. Preventie van eenzaamheid realistische plannen Jan Willem van de Maat
Movisie Voor een duurzame positieve verandering Preventie van eenzaamheid realistische plannen Jan Willem van de Maat Programma Wat is eenzaamheid en vereenzamen? Wat weten we uit onderzoek over wat werkt?
Nadere informatieAutismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers
Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &
Nadere informatieInhoud. Aristoteles. Quotes over emotionele intelligentie. Rianne van de Ven Coaching & Consulting 1
Hoogbegaafdheid en Emotionele Intelligentie WUR 23-04-2018 Inhoud Wat is emotionele intelligentie? Relatie met IQ Waarom speciaal voor HB? Het EQi-2.0 model De vaardigheden www.riannevdven.nl Quotes over
Nadere informatieHet stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve
Nadere informatieSamen ondersteund leren communiceren. Met communicatie aan de slag 17 maart 2011
COCPvg: Samen ondersteund leren communiceren Met communicatie aan de slag 17 maart 2011 Overzicht COCPvg-project het COCPvg-programma partnerstrategieën ervaringen uit de praktijk 17 maart 2011 Marjan
Nadere informatieProcesbeschrijving en Kwaliteitsindicatoren voor het onderwijs aan leerlingen met een meervoudige beperking.
Kwaliteitsindicatoren voor het onderwijs aan leerlingen met een meervoudige beperking. In dit document worden het proces beschreven en de kwaliteitsindicatoren benoemd voor het onderwijs aan Hieronder
Nadere informatieDe hermeneutische cirkel
De hermeneutische cirkel Over beeldvorming en het formuleren van passende ondersteuningsvragen. Esther Keller, kennisdag D-SH/ CMB 1 december 2016 Beeldvorming 2 2 Beeldvorming is niet alleen de ontwikkelingsgebieden
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven
Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Algemeen Pedagogisch Beleid Fris! Kinderdagverblijven Inleiding Uw kind maakt gebruik van opvang bij Fris! Kinderdagverblijven en u verwacht van ons dat
Nadere informatieWijzer in de professionele ruimte
Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink Wat is professionele ruimte? Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel
Nadere informatieASKe-instrument. Instrument voor Autisme Specifieke Kwaliteitsevaluatie. Specifieke Evaluatiecriteria Scholen voor Buitengewoon Onderwijs
Vlaamse Vereniging Autisme Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen Henri Dunantlaan 2 9000
Nadere informatieOutreach: ja hallo 19/05/2016
Outreach: ja hallo 19/05/2016 Inhoud 1. Visie 2. Quality of Life 3. Quickscan 4. De cirkel Visie? Visie geeft denken en handelen vorm Mens-en maatschappijvisie Ruimer dan outreach alleen Iedereen heeft
Nadere informatieRisicomanagement. Risico s en epilepsie. Inhoud presentatie. Epilepsie en verstandelijke beperking. Wie loopt risico. Onderzoek in Kempenhaeghe
Onderzoek in Kempenhaeghe Risicomanagement Kiezen tussen een gebroken been omdat je uit de boom bent gevallen of een gebroken hart omdat je niet in die boom mag klimmen Dineke Vallenga, 25 maart 2010 Inhoud
Nadere informatieCOMPETENTIEPROFIEL ANIMATOR VOOR ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS
COMPETENTIEPROFIEL ANIMATOR VOOR ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS Een goede spelbegeleider biedt ruimte en tijd om te spelen, maakt een weldoordachte keuze in het aanbod, biedt kansen om te exploreren, toont interesse,
Nadere informatieToelichting zeven dimensies
Toelichting zeven dimensies Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs December 2009 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys Inhoudsopgave Zeven dimensies 3 1. De kwaliteitsdimensies
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieBen ik tevreden? Klein Kijken
Ben ik tevreden? Klein Kijken 1 Programma Doel Visie en uitgangspunten Instrumenten: EMB Klein Kijken Voorbeelden uit de praktijk DOEL EN RESULTAAT Begeleiding en cliënten ondernemen acties, waarmee hun
Nadere informatieInspiratiedag Brede School 29 april 2014 Bronks Talenkennis versterken van kinderen en jongeren in de Brede School
Inspiratiedag Brede School 29 april 2014 Bronks Talenkennis versterken van kinderen en jongeren in de Brede School Piet Van Avermaet Inhoud Voorstelling SDL Kennismaking Stellingen Taal, taal leren, talige
Nadere informatieInclusief onderwijs? beno.schraepen@ap.be
Inclusief onderwijs? beno.schraepen@ap.be Nieuwe inzichten Kennis, rechten, beeldvorming 21 ste eeuw: Andere beeldvorming Vn-verdrag Gelijke rechten van personen in een handicapsituatie Apart zetten =
Nadere informatieje eigen leven vorm geven. met ondersteuning daar waar nodig met respect voor jouw levensverhaal met oog voor jouw kwaliteit
Volwassenen met een verstandelijke beperking of met een niet-aangeboren hersenletsel ondersteunen in hun levensverhaal is de kernopdracht van vzw De Bolster je eigen leven vorm geven. met ondersteuning
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieEmpowerment van (kinder) psychiatrische verpleegkundigen
Empowerment van (kinder) psychiatrische verpleegkundigen Inge Antrop en Karolijne Geldolf 21 maart 2012 NVKVV Residentiele zorg bij kinderen en jongeren met een psychiatrische problematiek (Leichtman,
Nadere informatieASKe-instrument. Instrument voor Autisme Specifieke Kwaliteitsevaluatie. Specifieke Evaluatiecriteria Residentiële Voorziening (Volwassenen)
Vlaamse Vereniging Autisme Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen Henri Dunantlaan 2 9000
Nadere informatieBewegen in perspectief Motorische activering bij personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen
Bewegen in perspectief Motorische activering bij personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen Dr. Annette van der Putten Afdeling orthopedagogiek, Rijksuniversiteit Groningen
Nadere informatieDe e-learning van Gastouderland
De e-learning van Gastouderland Ook voor gastouders is het belangrijk te blijven ontwikkelen. Daarom bieden wij diverse modules aan die speciaal ontwikkeld zijn voor de kinderopvang. Gastouderland werkt
Nadere informatieBasisvorming outreach Dag 1
Basisvorming outreach Dag 1 Inhoud 1. Kennismaking 2. Quickscan 3. Definitie 4. Visie 5. Doel 6. Doelgroep 7. Participatieve basishouding 8. De cirkel REACH OUT! Voorgeschiedenis Straathoekwerk kreeg vragen
Nadere informatieCOMPETENTIEPROFIEL ANIMATOR
COMPETENTIEPROFIEL ANIMATOR VOOR ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS Een goede spelbegeleider biedt ruimte en tijd om te spelen, maakt een weldoordachte keuze in het aanbod, biedt kansen om te exploreren, toont interesse,
Nadere informatiePsycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen
Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.
Nadere informatieVan Exclusie naar Inclusie (springen of stappen)
Van Exclusie naar Inclusie (springen of stappen) Vragen samenlevingsverbanden (en handicap) naadloos samenwerken hulpcoördinatie Exclusie(f) Inclusie(f) De insluiting in de samenleving van achtergestelde
Nadere informatieVELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd
VELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd Subsidie: Bernard van Leer Foundation Inhoud presentatie Onze Klas Mijn Wereld Ontwikkeling:
Nadere informatieVisienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin
Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.
Nadere informatieHET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN
HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN Sara Van der Paelt Onderzoeksgroep ontwikkelingsstoornissen Universiteit Gent
Nadere informatieKansen voor gezondheid
10-6-2015 1 g Kansen voor gezondheid L a n g e r Jan Auke Walburg Vraagstelling Hoe kan je de gezondheid en het welbevinden van een populatie bevorderen zodanig dat: mentale en somatische ziektes afnemen
Nadere informatieWelke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement?
Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement? Definitie outplacement Outplacement is een geheel van begeleidende diensten en adviezen die in opdracht van
Nadere informatieWelkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?
Nadere informatieGepersonaliseerd en kindgericht onderwijs. Berséba
Gepersonaliseerd en kindgericht onderwijs Berséba Hoe wil je dat de kinderen de school verlaten? Doelgericht onderwijs Hoe helpt de organisatie van je onderwijs de kinderen om de vaardigheden te oefenen
Nadere informatieCharter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid
Nadere informatieIn verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts
In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad Eigen regie, zelf keuzes maken
Nadere informatieWelkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud DGM en autisme? Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme! Vragen? DGM en Autisme?
Nadere informatieOmgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009
Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen Rob Neyens 22.10.2009 Programma 1. Theorie: wat is autisme? 1.1 Buitenkant 1.2 Binnenkant 2. Praktijk: hoe omgaan met autisme? 2.1 Remediëren 2.2 Compenseren
Nadere informatieDe lat hoog voor iedereen! Conferentie Steunpunt GOK
De lat hoog voor iedereen! Conferentie Steunpunt GOK Krachtige leeromgeving Inbreken in de klas Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het lager onderwijs Diversiteit KVS
Nadere informatieDeel VI Verstandelijke beperking en autisme
Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde
Nadere informatieMethodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding
Methodisch werken binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gentle Teaching 4 Middelen 5 Voor wie is Gentle Teaching? 5 3. Competentievergrotend werken 6 Middelen
Nadere informatieDe oplossingsgerichte benadering
Inhoud Inleiding 19 Leeswijzer 21 Deel I De oplossingsgerichte benadering 1 Principes van oplossingsgericht begeleiden 27 Inleiding 27 1.1 De oplossingsgerichte benadering in het onderwijs 28 1.2 De basisprincipes
Nadere informatieOpvoeden Plus Opvoeden van een kind met autisme
Opvoeden Plus Opvoeden van een kind met autisme Ilse Noens Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek Leuven Autism Research (LAuRes) PraxisP - praktijkcentrum Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE
Samen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE Geboeid kijk je de wereld in om je te blijven verwonderen. Of je nu oud of jong bent, die verwondering moet je vasthouden. 2 SWK-Kinderopvang SWKGroep Kinderopvang
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE
Samen de Wereld Kleuren PEDAGOGISCHE VISIE SWKGroep Geboeid kijk je de wereld in om je te blijven verwonderen. Of je nu oud of jong bent, die verwondering moet je vasthouden. Stichting SWKGroep staat voor
Nadere informatie1. Leergebiedoverstijgende kerndoelen voor het vso
1. Leergebiedoverstijgende kerndoelen voor het vso 1.1 Karakteristiek De leergebiedoverstijgende kerndoelen in het voortgezet speciaal onderwijs richten zich op het functioneren van jongeren op de gebieden
Nadere informatieSamen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z
Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse
Nadere informatie1. Inleiding tot The Assessment of Basic Language and Learning Skills: The ABLLS-R. James W. Partington
1. Inleiding tot The Assessment of Basic Language and Learning Skills: The ABLLS-R. James W. Partington 2. Autisme: Kwalitatieve verschillen op 3 gebieden: taalvaardigheden, sociale vaardigheden en beperkte/
Nadere informatieOp naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in
Nadere informatieDans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015
Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Inleiding 2 INLEIDING DANS Leerlingen in het basisonderwijs dansen graag. Het sluit aan bij hun natuurlijke creativiteit, fantasie en bewegingsdrang.
Nadere informatieInhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling Hoofdstuk 2 Ontwikkelingsdysfasie
Inhoud Inleiding 11 Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling 15 1.1 Taalontwikkeling: een multidimensioneel gebeuren 16 1.2 Componenten van de taalontwikkeling 18 1.3 Fasen in de taalontwikkeling 21 1.4 Besluit
Nadere informatieHET VERHAAL CENTRAAL. Lectoraat t Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking. Petri Embregts en Lex Hendriks
HET VERHAAL CENTRAAL Kennismarkt 2011 Lectoraat t Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking Kim van den Bogaard & Ellen Roeleveld Petri Embregts en Lex Hendriks Programma Uitleg Lectoraat Zorg
Nadere informatieOnderzoeksagenda Kinderrevalidatie
De 12 belangrijkste vragen van ouders aan onderzoekers 1. Welke vroege interventies kunnen structurele beperkingen en latere problemen voorkomen of minimaliseren? 2. Welke factoren dragen het meest bij
Nadere informatieCOCP COCP. Workshop. Doel COCP-programma. Wat is daarvoor nodig? Methodische kern COCP. Inhoudelijke kern. Margriet Heim
Workshop COCP Margriet Heim Marjan Veen Frank Velthausz COCP Communicatieve Ontwikkeling niet-sprekende personen en hun Communicatiepartners Succesvolle methoden, 1 Succesvolle methoden, 2 Doel COCP-programma
Nadere informatieFUNCTIEPROFIEL. Functie: Leefgroepmedewerker. A. Functiebeschrijving. 1. Doel van de functie
Functie: Leefgroepmedewerker FUNCTIEPROFIEL A. Functiebeschrijving 1. Doel van de functie Hij/zij staat in voor de dagelijkse, continue ondersteuning van de bewoners van de leefgroep met een meervoudige
Nadere informatiePsychisch functioneren bij het syndroom van Noonan
Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan drs. Ellen Wingbermühle GZ psycholoog / neuropsycholoog GGZ Noord- en Midden-Limburg Contactdag 29 september 2007 Stichting Noonan Syndroom 1 Inhoud Introductie
Nadere informatieKANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag
KANS OP SLAGEN Definitie van probleemgedrag Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck 14 juni 2012 Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert
Nadere informatieGovernance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk
Beleggen Bewaken Sturen Informatiemanagement Inspireren Verbinden Organiseren Architectuur Verbeelden Structureren Afstemmen Gemeenschappelijk Communiceren Adviseren Beïnvloeden Beleggen: kan taken, verantwoordelijkheden
Nadere informatieVisiedocument 2012 CAVENT. Geeft om wie je bent (naast mensen staan)
Visiedocument 2012 CAVENT Geeft om wie je bent (naast mensen staan) Cavent heeft de voorbije jaren de visie beschreven zoals neergelegd in de nota naast mensen staan. Anno 2012 is de visie toe aan een
Nadere informatieAutisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR
Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af
Nadere informatiePedagogische Visie en Beleid
Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieCommunicatie: wat en waarom
TOTALE COMMUNICATIE FILOSOFIE, VISIE EN BASISHOUDING Wilma Scheres Esther Oskam Communicatie: wat en waarom Veel definities gaan over de vorm en het proces van communicatie. Wij waren met name geïnteresseerd
Nadere informatieEmotionele ontwikkeling van jonge dove kinderen met een Cochleair Implantaat (CI)
Emotionele ontwikkeling van jonge dove kinderen met een Cochleair Implantaat (CI) Drs. Lizet Ketelaar Leiden Universiteit Ontwikkelingspsychologie www.emoties1tot5.nl Deze presentatie Kinderen met een
Nadere informatieBijlage 2: De indicatoren van beleidsvoerend vermogen
Bijlage 2: De indicatoren van beleidsvoerend vermogen 1 2 3 4 1. Wat is beleidsvoerend vermogen? De scholen die een succesvol beleid voeren, gebruiken hun beleidsruimte maximaal zodat de onderwijskwaliteit
Nadere informatie