Leerjaar 4, 8 jaar. Leerjaar 5, 9 Jaar

Transcriptie

1 ARRANGEMENTKAART SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG SO- AFDELING Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90% Arrangementen Rafael Leerjaar 1 (de leerling wordt 5 jaar) Leerjaar 2 6 jaar Leerjaar 3, 7 jaar Leerjaar 4, 8 jaar Leerjaar 5, 9 Jaar Leerjaar 6, 10 Jaar Leerjaar 7, 11 Jaar Leeftijd Verdiept 25% Basis 50% Intensief 15% Zeer Intensief 10% Leerjaar 8, 12 Jaar

2 SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 1 (4 en 5 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90%

3 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR 1 Streefniveau Aanbod Aantal belangrijke doelen uit deze fase s en materialen Aanpak/methodiek Leertijd Evaluatie 4 4 en 5 Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje : blok 1: Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld blok 2: Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Troost op eigen initiatief een verdrietige medeleerling Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is blok 3: Troost op eigen initiatief een verdrietige medeleerling Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje blok 4: Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - Tijdens het Beste vrienden: in de

4 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt : Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten : Noemt een naam om de aandacht van de ander op iets te vestigen van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. - Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) - Beste vrienden: in de

5 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR (en 2) Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Deelt iets met een ander als hem dit gevraagd wordt Troost een ander wanneer die verdrietig is met een aai of kus Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken 2 Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes - Spel (begeleid spel en sensopathisch spel) - Beste vrienden: in de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

6 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 1 <1 0 Plancius leerlijnen Doelen die dagelijks terugkomen: Geeft een consequente reactie op iets dat hij wel/niet wil (bepaald speelgoed altijd wegduwen) Wijst naar een object (op afstand) dat hij wil hebben Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) aardig doen Herkent zichzelf in de spiegel (voelt aan zijn pet als hij in de spiegel ziet dat hij hem op heeft) Geeft een consequente reactie op iets dat hij wel/niet wil (bepaald speelgoed altijd wegduwen) Drukt verschillende basale emoties uit (blijdschap, verdriet, boosheid, angst) Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) Drukt verschillende basale emoties uit (blijdschap, verdriet, boosheid, angst) Laat zich kalmeren door een vertrouwd voorwerp die een ander aanreikt (knuffel, lapje) Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Spreekt in korte eenvoudige zinnen, en maakt contact van korte afstand. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto s/afbeeldingen en/of foto s. gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes - Spel (begeleid spel en sensopathisch spel) - In de ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

7 SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 2 (6 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90%

8 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR 2 Streefniveau Aanbod Aantal belangrijke doelen uit deze fase s en materialen Aanpak/methodiek Leertijd Evaluatie 5 (5 en ) 6 Doelen die dagelijks terugkomen: Vertelt dat hij/zij een andere keuze wil maken dan een ander Deelt uit zichzelf iets met een ander Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Stelt zichzelf voor in een bekende omgeving Vertelt dat hij/zij een andere keuze wil maken dan een ander Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Biedt excuses aan (met oogcontact) en past het gedrag daarna aan Vertelt waarom hij/zij boos is op een ander Benoemt manieren om rustig te blijven als hij boos is ander Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde Deelt uit zichzelf iets met een ander speciaal onderwijs. van keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. (naast de methode ): zelfstandig spel en samenspel) - Beste vrienden: in de sociaal-emotionele 30 min aan de er aan een specifiek doel verwacht je minimaal van de leerling

9 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Een keuze. Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt. Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt speciaal onderwijs. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. (naast de methode ): eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) - Beste vrienden: in de sociaal-emotionele 30 min aan de er aan een specifiek doel verwacht je minimaal van de leerling

10 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien speciaal onderwijs. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. (naast de methode ): - Kringspelletjes sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) - Beste vrienden: In de sociaal-emotionele 30 min aan de er aan een specifiek doel Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats. verwacht je minimaal van de leerling

11 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 2 <2 0 Plancius leerlijnen Doelen die dagelijks terugkomen: Noemt zijn eigen naam of wijst op zichzelf om aan te geven dat hij iets wil of dat iets van hem is Maakt een keuze tussen twee lekkere dingen (pindakaas of jam) Gebruikt de woorden ik en jij (nog niet consequent) Noemt zijn eigen naam of wijst op zichzelf om aan te geven dat hij iets wil of dat iets van hem is Laat een gevoel van trots zien als hem iets lukt (klapt in zijn handen, wijst, lacht) speciaal onderwijs. Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. Spreekt in korte eenvoudige zinnen, en maakt contact van korte afstand. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en picto s/afbeeldingen en/of foto s. gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. (naast de methode : - Kringspelletjes - Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) - In de sociaal-emotionele ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de er aan een specifiek doel Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats. verwacht je minimaal van de leerling

12 SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 3 (7 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90% LEERJAAR 3 Streefniveau Aanbod Aantal belangrijke doelen uit deze fase s en materialen Aanpak/methodiek Leertijd Evaluatie

13 erdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR en 7 Doelen die dagelijks terugkomen: Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Legt zijn/haar gevoel richting een ander uit Vertelt over een buitenschoolse ervaring Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - Beste vrienden: in de

14 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - Beste vrienden: in de

15 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Uit gevoelens van angst Uit gevoelens van verdriet en vraagt om te troosten Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) - Beste vrienden: in de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

16 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 3 <2 0-1 Plancius leerlijnen t/m de niveaus die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes - Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) - In de ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

18 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Gaat adequaat om met gevoelens van verlegenheid en onzekerheid Vertelt wat liegen en eerlijk zijn is Legt zijn/haar gevoel richting een ander uit Vertelt over een buitenschoolse ervaring Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

19 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt van bewuste keuzes. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

20 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen genoemde mogelijkheden, zonder concreet voorbeeld Zegt sorry wanneer iemand er op wijst Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Uit gevoelens van angst Uit gevoelens van verdriet en vraagt om te troosten Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Spel (begeleid spel en eigen spel naast een andere leerling) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

21 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 4 <2 0-1 Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met geluid en/of gebaar duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee concreet aangeboden voorwerpen Laat niet zomaar een voorwerp van zich afpakken Reageert zichtbaar op een prettige of onprettige ervaring Trekt met geluid, gebaar of mimiek actief aandacht als hij iets wil zeggen Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes - Spel (begeleid spel en sensopathisch spel ) - - Coöperatief spel In de ontwikkeling op een speelse wijze één keer in de week 30 min aan de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

23 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR en 8 Doelen die dagelijks terugkomen: Legt een bekende zijn/haar keuze uit Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Vertelt de reden als hij/zij een voorstel van een medeleerling afslaat Verzint een oplossing bij ruzie Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega s en vreemden Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring Emotie pollepels Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

24 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Deelt uit zichzelf iets met een ander Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde van keuzes. Stimuleert de leerling om iets te delen met de ander. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

25 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

26 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 5 <2 0-2 Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan: Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

27 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 6 (10 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90% LEERJAAR 6 Streefniveau Aanbod Aantal belangrijke doelen uit deze fase 7 8 Doelen die dagelijks terugkomen: Legt een bekende zijn/haar keuze uit Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Vertelt de reden als hij/zij een voorstel van een medeleerling afslaat Verzint een oplossing bij ruzie Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega s en vreemden Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring s en materialen Aanpak/methodiek Leertijd Evaluatie Emotie pollepels Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

28 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) Deelt uit zichzelf iets met een ander Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld Doet een voorstel aan een medeleerling voor een gezamenlijke activiteit Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde Emotie pollepels van keuzes. Stimuleert de leerling om iets te delen met de ander. Vermijdt abstract taalgebruik. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

29 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een (vrije) keuze zonder genoemde keuzemogelijkheden Bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Zegt sorry wanneer dit gepast is Zegt het tegen een medeleerling als die iets doet wat niet leuk is Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Beheerst zich als hij/zij boos is wanneer dit van hem gevraagd wordt Benoemt waarom hij/zij een ander geen pijn mag doen Uit gevoelens van angst en van verdriet en vraagt om te troosten Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring over iets dat hij/zij zojuist op school heeft meegemaakt Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

30 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 6 <2 0-2 Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

32 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Houdt bij het kiezen rekening met de voorkeuren van een ander Houdt rekening met de voorkeur van een ander Geeft een complimentje over een handeling of gedrag Durft zichzelf te laten zien in een onbekende situatie Komt voor zichzelf op wanneer hij/zij onjuist behandeld wordt Benoemt de oorzaak en het gevolg van eigen gedrag Benoemt verschillende oorzaken en oplossingen bij ruzie Gaat adequaat om met gevoelens van verliefdheid Gaat adequaat om met gevoelens van nervositeit en onrust Stelt een wedervraag om ervaringen te delen Vertelt wat hij/zij die week op school heeft gedaan Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander (inlevingsvermogen) Schenkt aandacht aan oorzaakgevolg. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

33 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Houdt bij samen kiezen rekening met de voorkeur van een ander Deelt uit zichzelf iets met een ander Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt dingen waarvan hij/zij vindt dat hij/zij ze goed kan Neemt beleefd afscheid van anderen door te groeten en/of een hand te geven Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Vertelt waarom hij/zij boos is op een ander Vertelt waarom een ander boos op hem is bij het vertonen van ongewenst gedrag Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Verplaatst zich in de gevoelens van een ander Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Vertelt over iets dat hij/zij heeft beleefd en hoe hij/zij zich daarbij voelde Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en daagt kind uit in het bedenken van oplossingen. Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

34 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) zegt sorry wanneer iemand er op wijst bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld zegt nee tegen een zeer onredelijk verzoek, ook na aandringen Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

35 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 7 <2 0-2 Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

36 Verdiept arrangement Basisarrangement + extra SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG Leerjaar 8 (12 jaar) Standaarden Rafael Leeftijd Gevorderd 25% Voldoende 75% Minimum 90% LEERJAAR 8 Streefniveau Aanbod Aantal belangrijke doelen uit deze fase s en materialen Aanpak/methodiek Leertijd Evaluatie 8 10 Doelen die dagelijks terugkomen: Vertelt waarom hij/zij eerlijk moet zijn Helpt uit zichzelf iemand die iets minder leuks moet doen Vertelt in een gesprek met leerkracht of baas aan welke werkzaamheden hij graag wil doen Vertelt in het gesprek met een (nieuwe) baas wat hij/zij goed kan en wat hij moeilijk vindt Vertelt bij navraag welk aandeel hij heeft gehad bij onenigheid Sluit een compromis Maakt onderscheid tussen wat hij/zij aan bekenden en onbekenden vertelt Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander (inlevingsvermogen) Het dragen van verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd. Schenkt aandacht aan oorzaakgevolg. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

37 Basisarrangement LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Legt een bekende zijn/haar keuze uit Deelt uit zichzelf iets met een ander Komt voor een ander op Betrekt een leerling die alleen is Oppert een idee aan medeleerlingen Benoemt een goede eigenschap van zichzelf Benoemt een goede eigenschap van een ander Zegt het als hij/zij wordt overgeslagen of als iets dat beloofd is vergeten wordt Zegt tegen de ander als diegene onaardig doet Benoemt manieren om rustig te blijven als hij boos is Vertoont spijt en maakt het goed met een ander Verzint een oplossing bij ruzie Geeft adequaat aan dat hij/zij zich wel of niet prettig voelt Toont verschil in omgang met familie, vrienden, kennissen, collega s en vreemden Vertelt over een buitenschoolse ervaring Vraagt een ander naar een (buiten)schoolse ervaring Stimuleert de leerling tot het benoemen of het adequaat aangeven van hoe hij/zij zich voelt en een ander(inlevingsvermogen). Geeft de leerling bevestiging in wat hij kan. Vermijdt abstract taalgebruik. Is alert op overschatting. gericht feedback op. zelfstandig spel en samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: in de

38 Intensief arrangement Basisarrangement + extra aanbod LEERJAAR Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt een bewuste keuze (komt niet steeds terug op besluit) zegt sorry wanneer iemand er op wijst bedankt een ander als hij/zij iets krijgt Geeft een complimentje over het uiterlijk of een werkje Maakt oogcontact als iets aan een ander wordt verteld zegt nee tegen een zeer onredelijk verzoek, ook na aandringen Vertelt of hij/zij een activiteit alleen of samen wil doen en met wie Uit boosheid zonder anderen fysiek pijn te doen Geeft verbaal aan dat de ruzie voorbij is Geeft aan of een andere leerling zich boos, blij, bang of verdrietig voelt Vertelt in de kring (aan het einde van de dag) wat hij/zij die dag op school heeft meegemaakt Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. eigen spel naast een andere leerling en begin samenspel) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats.

39 Zeer intensief arrangement LEERJAAR 8 <2 0-2 Plancius leerlijnen t/m de doelen die hieronder beschreven staan: Doelen die dagelijks terugkomen: Maakt met ja en nee duidelijk dat hij/zij iets wel of niet wil Kiest tussen twee of drie concreet aangeboden voorwerpen of pictogrammen Deelt iets met een ander als dit gevraagd wordt Gaat in tegen een verzoek van een ander (heeft een eigen wil) Uit passief en/of actief de gevoelens en wijst naar de aanleiding Wijst naar of benoemt een voorwerp dat hij/zij een ander wil laten zien Geeft langere periode instructie om één doel aan te leren. van keuzes tussen twee concreet aangeboden voorwerpen. Hanteert concreet taalgebruik, vermijdt lange zinnen. Gesproken taal ondersteunen met gebaren, lichaamstaal en gericht feedback op. Zorgt voor regelmaat en herhaling. - Kringspelletjes sensopathisch spel en eigen spel naast een andere leerling) - - Coöperatief spel Beste vrienden: In de Afhankelijk van de vooruitgang vindt er herhaling plaats. *Participatieladder: De mate van verantwoordelijkheid die een leerling aankan waardoor zijn eigenwaarde groeit.

40 Bijlage 1: Onderstaande criteria worden gebruikt om te behalen of een doel uit de leerlijn als behaald (+) mag worden gescoord in het LVS: De leerling laat dit gedrag nooit zien De leerling laat het doel niet zien bij bekende personen. De leerling laat het doel in geen enkele situatie zien. De leerling laat het doel vergeleken bij leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML niet zien. Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald. De leerling laat dit gedrag zelden / nauwellijks zien De leerling is voor het vertonen van het doel afhankelijk van de vaste leerkracht/assistent (maximaal drie relatiepersonen) De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van de volgende omgevingsomstandigheden: een bekende, rustige, gestructureerde omgeving en vast dagprogramma. De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van individueel gericht activerend gedrag van de leerkracht (de leerling reageert niet of nauwelijks op groepsinstructie) De leerling laat het doel veel minder zien dan leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML. Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald. De leerling laat dit gedrag soms / af en toe zien De leerling is voor het vertonen van het doel afhankelijk van bekende personen (de leerling heeft meer dan drie relatiepersonen) De leerling is voor het beheersen van het doel minder afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; de leerling blijft afhankelijk van een gestructureerde omgeving, maar is minder afhankelijk van het vaste dagritme (het gedrag komt voor in situaties die hiertoe duidelijk uitnodigen). De leerling is voor het beheersen van het doel afhankelijk van activerend /uitlokgedrag van de leerkracht (de leerling reageert ook regelmatig groepsinstructie) De leerling laat het doel minder zien dan leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML. Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen niet behaald.

41 De leerling laat dit gedrag regelmatig zien De leerling is voor het vertonen van het doel niet uitsluitend afhankelijk van bekende personen. De leerling is voor het beheersen van het doel nauwelijks afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; in onvoorspelbare of stress-situaties is het gedrag niet vaak zichtbaar (dus als de situatie tegen zit). De beheersing van het doel is bij de leerling ook zichtbaar zonder extra activerend gedrag van de leerkracht. De leerling reageert op groepsinstructie. De leerling laat het doel meestal zien, net zo vaak als leeftijdsgenoten / groepsgenoten in het ZML. Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen behaald. De leerling laat dit gedrag vaak / meestal zien De leerling is voor het vertonen van het doel niet afhankelijk van bekende personen. De leerling is voor het beheersen van het doel nauwelijks afhankelijk van de omgevingsomstandigheden; de leerling vertoont het gedrag ook in onvoorspelbare situaties. De beheersing van het doel is bij de leerling ook zichtbaar zonder extra activerend gedrag van de leerkracht. De leerling reageert op groepsinstructie en vertoont het gedrag vanuit zichzelf. De leerling laat het doel vaak zien, vaker dan leeftijdgenoten / groepsgenoten in het ZML, namelijk ook als de situatie daar niet direct toe uitnodigt. Voor het vinken van de doelen op de leerlijn geldt: Als de leerling aan deze beschrijving voldoet is het doel in de leerlijnen behaald. Overige opmerkingen - Grotere betrouwbaarheid kan worden verkregen door twee verschillende personen op basis van de bovenstaande criteria de doelen voor een leerling te laten evalueren en hen daarna in overleg tot een gezamenlijk oordeel over de doelen te laten komen (Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid) - Het is mogelijk om in de toekomst te komen tot aanpassingen in de bovenstaande criteria op basis van kenmerken van Specifieke doelgroepen (Jonge kinderen / MG)

42 BIJLAGE 2 jaarcyclus Sociaal-emotionele ontwikkeling SO Schema voor jaarlijks leerstofaanbod voor vakoverstijgend kerndoelen sociaal emotioneel: zelfbeeld & sociaal gedrag Kerndoelen per leerjaar: zelfbeeld zelfbeeld zelfbeeld zelfbeeld sociaal gedrag sociaal gedrag sociaal gedrag Subdoelen: 1 jezelf Presenteren 2 keuze maken 3 opkomen voor jezelf 4 omgaan met gevoelens 5 ervaringen delen 6 aardig doen 7 omgaan met ruzie In periodes van 5/6 weken van ieder leerjaar staat binnen de SO afdeling telkens een subdoel van sociaal emotioneel centraal. Elk jaar komen zo alle subdoelen aan de Voor leerlingen die tussentijds of in een volgend jaar instromen, wordt op die manier een doorlopend leerstofaanbod gegarandeerd. Wanneer een leerling naar een volgende fase doorstroomt, zal in die volgende fase worden bekeken of zijn arrangement moet worden voortgezet of bijgesteld.