Ontdek de stem van het kind

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontdek de stem van het kind"

Transcriptie

1 Ontdek de stem van het kind

2 Introductie

3 Communiceren met kinderen Attitude van volwassene: respect en bescheidenheid 1 1. inzicht in ontwikkeling van het kind 2. kennis van de manier van communiceren 3. passende gesprekstechnieken 1 Delfos, 2005.

4 Communiceren met kinderen

5 Communiceren met kinderen Praten, uitleggen en luisteren 2 Jonge kinderen gebruiken weinig of eenvoudige taal. Maar ze beschikken over een rijk scala aan non-verbale middelen. Ze communiceren met gebaren, gezicht, uitdrukkingen en geluid. Ze wijzen, kijken boos, blij of verdrietig, laten iets zien, doen iets voor en nodigen uit om te imiteren. Toch is de taal vanaf het allereerste begin ook een belangrijk communicatiemiddel. Baby s reageren op stemgeluid en al jong gaan kinderen snappen wat bedoeld wordt. Kinderen begrijpen meer dan ze zelf kunnen zeggen. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 76

6 Communiceren met kinderen LUISTER, IK KAN HET ZELF ZEGGEN KIJK, IK MAG ER ZIJN. KIJK, IK VOEL, DENK EN ONTDEK. KIJK, WE DOEN HET SAMEN. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 201

7 Kinderen die communiceren De ouders zijn belangrijk (hechting) Rust en voorspelbaarheid (cortisol) De vaste pedagogisch medewerker (hechting) Nonverbaal (lachen, huilen, enzovoort) Eerste woordjes (ja, nee)

8 Kinderen die communiceren Baby (0-18 maanden) Leert klanken en intonatiepatronen van de taal van de omgeving. Vocaal spel Neemt zelf initiatief in uitwisselen van beurten Ontdekt dat taal betekenis heeft Eerste begrip van woorden Rond eerste verjaardag: eerste woorden Dreumes (18-30 maanden) Uitbreiding van woordenschat Vanaf 18 maanden tweewoordzinnetjes, daarna uitbreiding Peuter (30-48 maanden) Groei woordenschat naar woorden Gebruik voorzetsels Groei zinslengte naar drie/vier/vijfwoordzinnen, Vanaf drie jaar begin gebruik samengestelde zinnen Verbuigingen van zelfstandig naamwoord (meervoud, verkleinwoord) Vervoegingen van het werkwoord Vraagwoorden (waar/waarom?) Interesse voor rijmpjes Taal in rollen- en fantasiespel

9

10

11 Voorgestelde definitie Babygebaren is een systeem van (iconische) gebaren die volwassenen voordoen om horende baby s en dreumesen te laten communiceren met hun verzorgers. Naar Davey, 2004

12 Kinderen die communiceren Baby (0-18 maanden) Leert klanken en intonatiepatronen van de taal van de omgeving. Vocaal spel Neemt zelf initiatief in uitwisselen van beurten Ontdekt dat taal betekenis heeft Eerste begrip van woorden Rond eerste verjaardag: eerste woorden Dreumes (18-30 maanden) Uitbreiding van woordenschat Vanaf 18 maanden tweewoordzinnetjes, daarna uitbreiding Peuter (30-48 maanden) Groei woordenschat naar woorden Gebruik P (bijna1) voorzetsels gebaart: op, klaar, kip, Groei boekje, zinslengte drinken, naar drie/vier/vijfwoordzinnen, eten. Mama kan hij zeggen. Nog niet Vanaf drie jaar begin gebruik samengestel- gebaren.#oefenen #trots de zinnen Verbuigingen #babygebaren van zelfstandig 4:30 PM naamwoord Apr 4th (meervoud, verkleinwoord) Vervoegingen van het werkwoord Vraagwoorden (waar/waarom?) Interesse voor rijmpjes Taal in rollen- en fantasiespel ja echt! ziek en wel kijkt ze ons aan en gebaart stralend #LAMPJE tijdens het eten #Babygebaren #9mnd #baby'szijnslim #Trots

13 Grotere woordenschat (Acredolo & Goodwyn, 2002) Minder driftbuien, meer sociale vaardigheden (Acredolo & Goodwyn, 2002, Gongora & Farkas, 2009) IQ twaalf punten hogere score op achtjarige leeftijd bij voormalig babygebarende kinderen (Acredolo & Goodwyn, 2000) Gebaren kunnen taalontwikkeling bij kinderen met een (sociaal economische) achterstand positief beïnvloeden (Howlett, Kirk, Pine, 2010) Moeders die gebruik maken van babygebaren ervaren het als leuk en zinvol (Howlett, Kirk, Pine, 2010) Het vergroot de mind-mindness bij lage ses moeders (Kirk, 2009)

14 Onderzoek is van onvoldoende kwaliteit, meta-analyse toonde geen effect aan op taalontwikkeling (Johnston, Durieux-Smith, Bloom, 2005) Voor normaal horende en ontwikkelende kinderen heeft het geen toegevoegde waarde (Johnston et al, 2005, Morgan, 2010) Moeders die een babygebaren cursus hebben gevolgd ervaren meer stress dan moeders die een ander soort cursus hebben gedaan (Howlett, Kirk, Pine, 2010). Dus.

15 Wees voorzichtig met implementeren van gebaren omdat het de ontwikkeling te bevorderen maar: Heel jonge kinderen zijn in staat om met (aangeleerde) gebaren te communiceren Het gebruik van gebaren heeft geen negatief effectief op de taalontwikkeling

16 LUISTER, IK KAN HET ZELF ZEGGEN KIJK, IK MAG ER ZIJN. KIJK, IK VOEL, DENK EN ONTDEK. KIJK, WE DOEN HET SAMEN. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 201

17 Emoties Mijlpaal: S (22mnd) gebaarde net #bang. Ze schrok van mijn haardroger #troosten #babygebaren 6:56 AM Apr 25th Gister gebaarde ze naar me: #zelfdoen en toen ik haar daarin bevestigde, gebaarde ze (anders word ik) #boos. #Babygebaren #autonomie 6:42 AM Jun 8th

18 Bewegen in de ruimte Ik haal S uit bed en ze zit vol plannen voor vanmiddag: ze gebaart #zand(bak) en #glijbaan #babygebaren 10:24 AM Apr 11th from web Er komen toch ook nog meer #babygebaren bij, bijvoorbeeld zand(bak) en #schommel, naast heel veel woorden (ontelbaar eigenlijk) 21 mnd 12:04-17 apr. 2012

19 Zintuiglijke ervaringen Trotsmomentje 1: P wijst naar de oven en gebaart: warm. Wijst naar de koffie en gebaart: warm. #babygebaren #wonderkind;) 7:05 PM Apr 22nd

20 Concrete wereld om hen heen. Zoals bij voorlezen eerst vragen om boekje Dan lezen in boekje Of over licht (aan-uit)

21 Concrete wereld om hen heen.

22 Aanduiden van de tijd. Bij gebaren is dit vaker: aanduiden van activiteit Gaan we nu eten? Gaan we nu in bad?

23 Meer abstracte woorden Maar ook dingen die weg zijn Voorop zit ze, we fietsen naar de opvang. We zien een hond, ze gebaart HOND. We zijn er voorbij, ze gebaart HOND WEG #babygebaren 7:43 PM Mar 6th Maar ook mensen die weg zijn

24 Denken en redeneren Connecties maken: als er iemand jarig is dan

25 Sociale communicatie Een gesprek starten! Gevoelens delen Gebaren leren aan anderen Anderen beïnvloeden Handig ook, na de lunch kon dreumes met een gebaar aan oma duidelijk maken dat ze naar bed wilde #slapen #oppassen #babygebaren 6:39 PM May 5th Ellie (15.5 months) begrijpt Billy en weet wat helpt. (Vallotton, 2008)

26 Morele regels Stop, hou op (?!)

27 Creativiteit en beeldende expressie

28 Creativiteit en beeldende expressie

29 LUISTER, IK KAN HET ZELF ZEGGEN KIJK, IK MAG ER ZIJN. KIJK, IK VOEL, DENK EN ONTDEK. KIJK, WE DOEN HET SAMEN. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 201

30 Communiceren met kinderen Praten, uitleggen en luisteren 2 Jonge kinderen gebruiken weinig of eenvoudige taal. Maar ze beschikken over een rijk scala aan nonverbale middelen. Ze kunnen intentioneel communiceren met gebaren en hebben veel te vertellen. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 76

31 Communiceren met kinderen Kinderen begrijpen meer dan ze zelf kunnen zeggen. 2 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar p. 76

Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?

Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start

Nadere informatie

Praten leer je niet vanzelf

Praten leer je niet vanzelf jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten

Nadere informatie

COMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN

COMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN COMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN Judith Janssen Docent AD PEM / Pedagogisch Educatief medewerker j.m.a.janssen@hr.nl Programma: Communicatie met jonge kinderen Baby s: Gesprekspartner Belang van taal Eenkennigheid

Nadere informatie

maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen

maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen Mondelinge taal 1 Spraak-taalontwikkeling Baby blauw maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) herhaalt geluidjes Dreumes brabbelt bij (eigen) spel oranje begint steeds meer

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met

Nadere informatie

Babygebaren. Kinderdagverblijf Tomaz. Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ

Babygebaren. Kinderdagverblijf Tomaz. Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ Babygebaren Kinderdagverblijf Tomaz Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ Waarom babygebaren gebruiken? Het Babygebaren-concept bestaat al ruim 20 jaar in de Verenigde Staten en sinds

Nadere informatie

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)

Nadere informatie

Bekijk het maar! met Suus & Luuk

Bekijk het maar! met Suus & Luuk Bekijk het maar! met Suus & Luuk Richtlijnen voor taal en sociaal emotionele ontwikkeling die gebruikt kunnen worden in het werken met Bekijk het maar! met Suus & Luuk Taal Midden peuters (ca. 3 jaar)

Nadere informatie

WAAROM VOORLEZEN? VOORWOORD WANNEER VOORLEZEN?

WAAROM VOORLEZEN? VOORWOORD WANNEER VOORLEZEN? VOORLEESTIPS VOORWOORD Kinderen vinden voorlezen meestal fijn. Ook grote kinderen die zelf al kunnen lezen houden van voorlezen. Volwassenen hebben er mooie herinneringen aan: de mooie voorleesboeken,

Nadere informatie

Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios

Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Onderdeel van: Pagina 1 van 5 Inleiding In het pedagogisch kader staan onze uitgangspunten en basisdoelen die ten grondslag liggen aan ons pedagogisch handelen.

Nadere informatie

Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders

Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders Pagina 1 van 10 Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor Strategieën ter bevordering van interactie communicatiestijl van het kind Rol van de ouder 1: Laat je kind

Nadere informatie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken

Nadere informatie

1. Wat is taalontwikkeling?

1. Wat is taalontwikkeling? 1. Wat is taalontwikkeling? Mensen willen graag hun wensen, gevoelens en ervaringen delen met anderen. Dit doen ze zowel met woorden als met hun lichaam (lachen, huilen, wijzen,...). Een kind leert daarvoor

Nadere informatie

dit ben ik Mijn naam is: Ik ga op (datum) naar de basisschool.

dit ben ik Mijn naam is: Ik ga op (datum) naar de basisschool. (logo peuterspeelzaal) OVERDRACHT PEUTER - KLEUTER Mijn naam is: dit ben ik Ik ga op (datum) naar de basisschool. Ik speel het liefst met..(speelgoed, binnen / buiten) en ik heb veel belangstelling voor..

Nadere informatie

Wat is een normale ontwikkeling?

Wat is een normale ontwikkeling? Wat is een normale ontwikkeling? Van een normale ontwikkeling is sprake als een kind alle fasen doorloopt naar de volwassenheid op het gebied van fijne en grove motoriek, groei, sociale emotionele vaardigheden

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters

Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Deze folder geeft u als ouder informatie over de normale taalontwikkeling van kinderen en biedt

Nadere informatie

Leer- en ontwikkelingslijnen 0-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid

Leer- en ontwikkelingslijnen 0-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20

Nadere informatie

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) 1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als

Nadere informatie

Inkijkexemplaar. (c) Baby- en kindergebaar Baby- en kindergebaar

Inkijkexemplaar. (c) Baby- en kindergebaar Baby- en kindergebaar (c kijk )B e x ab em y- p en laa ki r nd er g In eb aa r 2013 Baby- en kindergebaar Illustraties gebarentekeningen: Liedee Illustratie kaft: Studio Neeltje Foto s: Marieke Zwartscholten Uitgegeven door:

Nadere informatie

Leeswijzer individueel rapport KIJK! 0-4 jaar voor ouders

Leeswijzer individueel rapport KIJK! 0-4 jaar voor ouders Het individuele rapport geeft u een beeld van de totale ontwikkeling van uw kind. De vaste pedagogisch medewerkers van uw kind hebben een half jaar observaties bijgehouden. Deze observaties zijn verwerkt

Nadere informatie

LEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015.

LEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015. Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief MEI 2015 ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! Als je aan kinderen in de kinderopvang vraagt wat ze er leuk vinden, klinkt het steevast: de andere kinderen. De

Nadere informatie

s Speel- & Leerbrief Marja Baeten Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar NOVEMBER 2015 DOE MEER MET EEN BOEK!

s Speel- & Leerbrief Marja Baeten Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar NOVEMBER 2015 DOE MEER MET EEN BOEK! Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief NOVEMBER 2015 DOE MEER MET EEN BOEK! ook agje zijn bang n spook meer zijn! Illustraties Dick Bruna copyright Mercis bv, 1953-2015 dag nijntje, tot de

Nadere informatie

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden

Nadere informatie

De wonderlijke ontwikkeling van uw kind

De wonderlijke ontwikkeling van uw kind De wonderlijke ontwikkeling van uw kind Als (aankomend) ouder bent u wellicht in een fase waarin u keuzes gaat maken om de zorg voor kinderen en werk te combineren. Kinderopvang kan hierbij een belangrijke

Nadere informatie

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Taal Beginnende geletterdheid. Beginnende geletterdheid-fase 5

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Taal Beginnende geletterdheid. Beginnende geletterdheid-fase 5 Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20

Nadere informatie

VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S

VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S ALGEMEEN: EMOTIONELE EN FYSIEKE VEILIGHEID BABY S Het pedagogisch beleidsplan geeft de grenzen (pedagogisch medewerker/kindratio

Nadere informatie

Reader voor pedagogisch medewerkers

Reader voor pedagogisch medewerkers Reader voor pedagogisch medewerkers Module 1: Taalaanbod Wat zeg je en hoe zeg je het Rijk taalaanbod Er is veel verschil in taalaanbod: rijke of arme taal en alles daar tussenin. Het is van belang te

Nadere informatie

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 1 Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling Zelfbeeld 1. Gebruikt en begrijpt het woord wij. 2. Ontdekt verschillen en overeenkomsten tussen zichzelf en de anderen in de groep. 3. Toont non-verbaal

Nadere informatie

Naam: Locatie: Groep: Groeibericht

Naam: Locatie: Groep: Groeibericht Naam: Locatie: Groep: Groeibericht pagina 2 Inleiding Opgroeien, opvoeden en ontwikkelen gaat bij ieder kind met vallen en opstaan. In de moderne kinderopvang nemen we een deel van de opvoeding van uw

Nadere informatie

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen

Nadere informatie

TAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren

TAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren TAAL IS LEUK Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren 1 Inhoudsopgave Pagina Besteed extra aandacht aan de taal van uw kind 4 Adviezen die u kunt toepassen tijdens een gesprekje met uw kind 5 Maak

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele

Nadere informatie

ZORA. is zwanger. Wat kan Zora doen?

ZORA. is zwanger. Wat kan Zora doen? ZORA is zwanger Wat kan Zora doen? Zora is zwanger van haar eerste kindje Dit zijn Zora en Samir. Ze krijgen een baby. Zora is 5 maanden zwanger. Haar buik is dik en ze voelt de baby bewegen. Ze is blij

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie

Maart 2015. Nieuwsbrief Veilig leren lezen, kern 8. Beste ouders, verzorgers

Maart 2015. Nieuwsbrief Veilig leren lezen, kern 8. Beste ouders, verzorgers Maart 2015 Nieuwsbrief Veilig leren lezen, kern 8 Beste ouders, verzorgers In deze kern leerde uw kind: Woorden: bank en licht Woorden met 2 medeklinkers vooraan (zoals 'zwaan') en achteraan (bijvoorbeeld

Nadere informatie

Observeerbare Termen. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid 2

Observeerbare Termen. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid 2 1 Observeerbare Termen Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid Leeftijdscategorie De kinderen worden opgevangen in een schone en veilige omgeving. 2 4 jaar 1. De leidster instrueert kind

Nadere informatie

Hatsjoe! heb je pijn? Dit zijn mijn wangetjes. Activiteiten. Voorleesverhaa I. Spelenderwijs ontwikkelen LIEDJES :=-

Hatsjoe! heb je pijn? Dit zijn mijn wangetjes. Activiteiten. Voorleesverhaa I. Spelenderwijs ontwikkelen LIEDJES :=- Hatsjoe! Informatie voor ouders van kinderen van 0 1)12 jaar Uche, uche, uche! Hatsjoe! Puk is verkouden en wordt ziek tijdens dit thema. Maar dat is nog niet alles: Puk valt op zijn knie en dat wordt

Nadere informatie

Kinderen op bezoek op de Intensive Care

Kinderen op bezoek op de Intensive Care Kinderen op bezoek op de Intensive Care Informatie voor ouders/verzorgers Als een ouder of een familielid op de Intensive Care is opgenomen, kan dit voor kinderen veel vragen oproepen. Kinderen hebben

Nadere informatie

Als praten niet vanzelf gaat

Als praten niet vanzelf gaat Libra R&A locatie AC Eindhoven Als praten niet vanzelf gaat Niet alle kinderen leren vanzelf goed praten. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. In deze folder leest u waar u op moet letten en wat

Nadere informatie

Nieuws uit CBS Het Kompas. Toetsen

Nieuws uit CBS Het Kompas. Toetsen Nieuws uit CBS Het Kompas Voor iedereen, die ik nog niet persoonlijk gezien heb, nog de beste wensen voor 2014! Toetsen Wij zijn alweer ruim drie weken aan het werk in de klassen. Hier op school heerste

Nadere informatie

Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel

Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Inhoudstafel Normale spraak- en taalontwikkeling Alarmsignalen Spraak- en taalontwikkeling bij KS

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf 1. Wijst dingen aan die het wil, herkent zichzelf in de spiegel, is zich bewust waar het wel en niet van houdt. (Het kind wordt bewust

Nadere informatie

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Ouderbeleid van BSO De Bosuil

Ouderbeleid van BSO De Bosuil Ouderbeleid van BSO De Bosuil BSO De Bosuil vindt het belangrijk dat de ouders van de kinderen die in onze opvang zitten actief worden betrokken. Het is belangrijk dat ouders zich op hun gemak voelen,

Nadere informatie

Basiswerkboek Gebaren 0-3 jaar, aanvulling

Basiswerkboek Gebaren 0-3 jaar, aanvulling Basiswerkboek Gebaren 0-3 jaar, aanvulling Inhoudsopgave Inleiding 2 Toetsing 3 Aanbieden 4 Gebaren Algemeen 5 Familie 16 Eten en drinken 20 Binnen en buiten spelen 33 Verzorging en kleding 44 Het weer

Nadere informatie

Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3

Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 1. Omgaan met jezelf, met en met volwassenen Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 Zelfbeeld Sociaal gedrag belangstelling voor andere kinderen, maar houden weinig rekening met de ander

Nadere informatie

Jong zijn, oud worden

Jong zijn, oud worden Jong zijn, oud worden Van baby tot bejaarde Mensen worden allemaal geboren als baby. En als alles goed gaat, worden we uiteindelijk allemaal oude opaatjes en omaatjes. Maar tussen jong zijn en oud worden,

Nadere informatie

Aanvulling Woordenschat NT2

Aanvulling Woordenschat NT2 Aanvulling Woordenschat NT2 Woordenschat Kinderen die net beginnen met Nederlands leren, moeten meteen aan de slag met het leren van woorden. Een Nederlandstalig kind begrijpt in groep 1 minimaal 2000

Nadere informatie

Video-hometraining. Informatie voor ouders

Video-hometraining. Informatie voor ouders Video-hometraining Informatie voor ouders Sterk Huis is er voor iedereen die hulp nodig heeft. Wij bieden een warme en veilige omgeving waar je terechtkunt met grote opvoedings- en ontwikkelingsvragen.

Nadere informatie

Emotionele competenties (Zie ook module 4 pagina 10 t/m 16)

Emotionele competenties (Zie ook module 4 pagina 10 t/m 16) Emotionele competenties (Zie ook module 4 pagina 10 t/m 16) Voorbeelden van competenties op dit gebied zijn: Vertrouwen in pedagogisch medewerkers. Het kind kan steun zoeken en zich laten troosten, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Video-hometraining. Informatie voor ouders

Video-hometraining. Informatie voor ouders Video-hometraining Informatie voor ouders Video-hometraining In het omgaan met kinderen komen we dagelijks grote en kleine problemen tegen. Bijvoorbeeld omdat kinderen moeilijk gerdag laten zien of problemen

Nadere informatie

Activiteit 8. Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen. Materiaal. Voortaak

Activiteit 8. Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen. Materiaal. Voortaak d e n k o n t w i k k e l i n g Taal Kringgesprek Ik ben bang... Doelen 1 De kleuters kunnen communiceren over gevoelens en ze benoemen. (15) (WO 3.1) 2 De kleuters kunnen hun gevoelens uitdrukken door

Nadere informatie

Taalvaardigheden van baby tot kleuter

Taalvaardigheden van baby tot kleuter 7 Hoera, ik praat! Taalvaardigheden van baby tot kleuter We staan er nauwelijks bij stil, maar contact is een levensbehoefte. Baby s die verzorgd en gevoed worden terwijl zij geen contact met hun verzorgers

Nadere informatie

Trainingen/Workshops baby- en kindergebaren

Trainingen/Workshops baby- en kindergebaren Trainingen/Workshops baby- en kindergebaren 1 Trainingen/Workshops baby- en kindergebaren Wat is baby- en kindgebaren Babygebaren* is het ondersteunen van de gesproken taal met gebaren. Een baby kan gemiddeld

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Grammatica. Inhoud. 1. De en het. 2. Meervoud. 3. Werkwoord. 4. Vraagwoorden. 5. Zinnen maken Zinnen maken 2. 7.

Grammatica. Inhoud. 1. De en het. 2. Meervoud. 3. Werkwoord. 4. Vraagwoorden. 5. Zinnen maken Zinnen maken 2. 7. Grammatica Inhoud 1. De en het 2. Meervoud 3. Werkwoord 4. Vraagwoorden 5. Zinnen maken 1 6. Zinnen maken 2 7. Zinnen maken 3 8. Zinnen maken 4 9. Niet en geen 10. Lange woorden 11. Het verkleinwoord 12.

Nadere informatie

Vroege spraak- en taalontwikkeling

Vroege spraak- en taalontwikkeling Vroege spraak- en taalontwikkeling Margreet Langereis Viataal Cochleair Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel 17 maart 2006 Inhoud presentatie Wat is taal? Mijlpalen op gebieden van de taalontwikkeling

Nadere informatie

Kinderen op bezoek op de intensive care (IC) Informatie voor ouders/verzorgers

Kinderen op bezoek op de intensive care (IC) Informatie voor ouders/verzorgers Kinderen op bezoek op de intensive care (IC) Informatie voor ouders/verzorgers Als een ouder of een familielid op de intensive care (IC) is opgenomen, kan dit voor kinderen veel vragen oproepen. Kinderen

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

Binnenkomst. Pedagogisch Actief KDV. Pedagogisch actief KDV - C. Schuurman

Binnenkomst. Pedagogisch Actief KDV. Pedagogisch actief KDV - C. Schuurman Binnenkomst 03 Voorwaarden Er zijn op de locatie afspraken gemaakt over het ochtendaanbod: hoe kun je kinderen een zo zinvol mogelijke besteding bieden op het moment dat er één vaste pedagogisch medewerker

Nadere informatie

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1-

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1- LESMATERIAAL ONDERBOUW Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect Vo or 4 Groep 1- ACTIVITEIT 1: AANGENAAM KENNIS TE MAKEN In deze handleiding staat de activiteitenbeschrijving voor groep 1-4. Hier

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Cursus Omgaan met klachten

Cursus Omgaan met klachten Cursus Omgaan met klachten Aanleg beplantingen en grasvelden AOC Oost Almelo C. ter Steege Doel van deze les Je leert in deze cursus over: - Klachten - Klachten ontvangen - Valkuilen - Emoties opvangen

Nadere informatie

Leren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen.

Leren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. Leren praten Leren praten Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. De rol van de ouders is heel belangrijk. Zij geven het goede voorbeeld, zij reageren

Nadere informatie

Uw kind tijdens/na het ziekenhuisbezoek

Uw kind tijdens/na het ziekenhuisbezoek Uw kind tijdens/na het ziekenhuisbezoek Reacties tijdens een ziekenhuisopname Kinderen kunnen op verschillende manieren reageren op hun ziekenhuisopname. Een opname is altijd een ingrijpende gebeurtenis.

Nadere informatie

Weten. zijn. De opvoedingsdoelen staan beschreven in de Beleidsregels Kwaliteit Kinderopvang die horen bij de Wet Kinderopvang en zijn:

Weten. zijn. De opvoedingsdoelen staan beschreven in de Beleidsregels Kwaliteit Kinderopvang die horen bij de Wet Kinderopvang en zijn: Weten Een dag binnen de kinderopvang biedt kinderen allerlei speel-leersituaties aan. De ruimte zorgt bijvoorbeeld voor mogelijkheden voor kinderen om binnen of buiten te rennen, te fietsen, te klimmen

Nadere informatie

KINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS

KINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS KINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS Blub, zegt de vis zijn gezellige, kleinschalige en huiselijke kinderdagverblijven. De kinderdagverblijven bestaan uit groepen die opvang en verzorging bieden aan kinderen

Nadere informatie

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,

Nadere informatie

OVERZICHT VAN DE LEERLIJNEN KIEZEN DELEN MAKEN

OVERZICHT VAN DE LEERLIJNEN KIEZEN DELEN MAKEN OVERZICHT VAN DE LEERLIJNEN KIEZEN DELEN MAKEN Naam kind: X Geboorte:.. Schooljaar leeftijd kleur leeftijd kleur 2006-2007 08-01-07 2007-2008 2008-2009 2009-2010 Jan. 10 2010-2011 Jan.08 Cito taal M2 A

Nadere informatie

Inhoud van de avond. Even voorstellen Gastspreker Hilde van der Vegt 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar 3-4 jaar

Inhoud van de avond. Even voorstellen Gastspreker Hilde van der Vegt 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar 3-4 jaar LOGOPEDIEPRAKTIJK BRUNINK LOGOPEDISCH SPECTRUM REGIO OOST LOGOPEDIEPRAKTIJK NOUWELS LOGOPEDIEPRAKTIJK OOSTERLAAR Inhoud van de avond Even voorstellen Gastspreker Hilde van der Vegt 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3

Nadere informatie

De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind

De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind Samen spelen en werken Kijkt met interesse naar het spel van een ander kind of speelt naast een ander kind hetzelfde spel Voert dezelfde handeling

Nadere informatie

Achtergrondinformatie over NT2

Achtergrondinformatie over NT2 Achtergrondinformatie over NT2 Achtergrondinformatie over NT2 Je kunt een woord op twee manieren kennen. 1. Je (her)kent een woord, maar kunt dat woord nog niet zelf gebruiken. 2. Je kent het woord en

Nadere informatie

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING?

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? Siméa congres, 6 april 2017 Lizet Ketelaar & Sigrid Kok 1 VANDAAG Deel 1: Theoretische introductie Onderzoeksuitkomsten Deel 2: Behandelervaringen

Nadere informatie

Je spreekt thuis verschillende talen? Dat is goed voor je kind!

Je spreekt thuis verschillende talen? Dat is goed voor je kind! Je spreekt thuis verschillende talen? Dat is goed voor je kind! Tips om je kind op te voeden in verschillende talen Heb je vragen over hoe je je kind kan opvoeden in verschillende talen? In deze folder

Nadere informatie

Abrona Communicatieplan

Abrona Communicatieplan Het : het ACP Het Abrona communicatieplan (ACP) is een middel tot het in kaart brengen van de communicatie van en met en cliënt wonend en/of werkend op Abrona. Het plan kan voor elke cliënt ingevuld worden.

Nadere informatie

CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS

CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS 2018 / 2019 CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS Dit is een document over het cursusaanbod van het Sociaal Pedagogisch Werk van Partners in Welzijn. Het is opgedeeld in cursussen voor kinderen,

Nadere informatie

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders

Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Eerst de relatie, dan de communicatie In de communicatie tussen personen Inhoudsaspect Feiten Gebeurtenissen Resultaten Adviezen Relatieaspect Wat speelt tussen

Nadere informatie

Boekstart/Boekenpretproject: Een Boekstart/Boekenpretproject bevat:

Boekstart/Boekenpretproject: Een Boekstart/Boekenpretproject bevat: Wat is Boekstart/Boekenpret?: Boekstart/Boekenpret is een methode om jonge kinderen en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen. De bedoeling is taalontwikkeling te

Nadere informatie

Protocol Bijten en ander onaanvaardbaar gedrag bestemd voor alle beroepskrachten werkzaam bij De Avonturiers

Protocol Bijten en ander onaanvaardbaar gedrag bestemd voor alle beroepskrachten werkzaam bij De Avonturiers Protocol Bijten en ander onaanvaardbaar gedrag bestemd voor alle beroepskrachten werkzaam bij De Avonturiers Inleiding Binnen De Avonturiers zien wij bijten als onaanvaardbaar gedrag. Vanuit het oogpunt

Nadere informatie

PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN

PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN 1.1 VISIE OP DE KINDEROPVANG 2.1.1 PEDAGOGISCHE VISIE Kinderdagverblijf De kleine boom is een kleinschalige professionele organisatie voor de opvang van kinderen van 0 tot 4 jaar.

Nadere informatie

Beertje Bruin schrikt even, maar als hij ziet dat het Beertje Anders, is moet hij lachen.

Beertje Bruin schrikt even, maar als hij ziet dat het Beertje Anders, is moet hij lachen. X Y Z x y z P Beertje Anders maakt grapjes en slaat op de trom. Beertje Bruin schrikt even, maar als hij ziet dat het Beertje Anders, is moet hij lachen. Beertje Anders is aan het plagen. Dit doet hij

Nadere informatie

Boekstart/Boekenpret Bibliotheek Montferland

Boekstart/Boekenpret Bibliotheek Montferland Bibliotheek Montferland 2019-2020 Wat is? is een methode om jonge kinderen en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen. De bedoeling is de taalontwikkeling te stimuleren,

Nadere informatie

Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind:

Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Luister naar wát uw kind zegt en niet naar hóe het gezegd wordt. Als u steeds verbetert wat uw kind zegt, zal het plezier

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven

Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Algemeen Pedagogisch Beleid Fris! Kinderdagverblijven Inleiding Uw kind maakt gebruik van opvang bij Fris! Kinderdagverblijven en u verwacht van ons dat

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND vanaf 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het niet zo vlot met leren praten. Eén op de vijf kinderen op de basisschool

Nadere informatie

PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC

PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC Veilige, kindvriendelijke opvang creëren. Dat is het hoofddoel van de SKPC. Het klinkt eenvoudig, maar hoe gaat dat in de dagelijkse praktijk van de diverse opvangvormen

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1

Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase

Nadere informatie

Heeft uw kind een peuterspeelzaal / kinderopvang / gastouder bezocht? ja / nee Telefoon:

Heeft uw kind een peuterspeelzaal / kinderopvang / gastouder bezocht? ja / nee Telefoon: Inschrijfformulier voor de basisschool Dit formulier kan ingevuld en ingeleverd worden als het kind 3 jaar en 9 maanden is. Ondergetekenden melden hun kind aan bij o.d.s. de Markesteen Respecteert u de

Nadere informatie

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker

Nadere informatie

Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart

Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart 2016 1 1. Waarom huilen baby s Huilen is normaal voor een baby. Het is zijn eerste communicatiemiddel. Een baby huilt omdat er een reden is. Er is vaak onenigheid

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

6.5. Cognitieve ontwikkeling. Lichamelijke ontwikkeling. Sociale/emotionele ontwikkeling. Seksuele ontwikkeling

6.5. Cognitieve ontwikkeling. Lichamelijke ontwikkeling. Sociale/emotionele ontwikkeling. Seksuele ontwikkeling Boekverslag door J. 1624 woorden 26 februari 2008 6.5 259 keer beoordeeld Vak Verzorging De verschillende soorten ontwikkelingen - cognitieve ontwikkeling - lichamelijke ontwikkeling - emotionele ontwikkeling

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

Floorplay. Een behandelmethode om de communicatieve en sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen te stimuleren

Floorplay. Een behandelmethode om de communicatieve en sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen te stimuleren Floorplay Een behandelmethode om de communicatieve en sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen te stimuleren Marianne Smit, Mirella Walraven en Francoise Moser 25 november 2016 Indeling workshop - Informatie

Nadere informatie

De Globe. Een interessante Globe met leuke verhaaltjes en belangrijke weetjes!

De Globe. Een interessante Globe met leuke verhaaltjes en belangrijke weetjes! Om de vrijdag krijgen onze leerlingen de Globe (nieuwsbrief) mee. Hierin leest u informatie over de activiteiten die plaatsvinden of al hebben plaatsgevonden. De Globe wordt in kleur aan uw kind meegegeven.

Nadere informatie

Observatiekladblok ZIEN!

Observatiekladblok ZIEN! Het observeren/ waarnemen Het observatiekladblok is een hulpmiddel in de fase van het waarnemen. Door de ZIEN! begrippen te kennen, gedrag te herkennen kun je scherper observeren. Wanneer je weet waar

Nadere informatie