Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Transcriptie

1 Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

2

3 Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit en een chronische aandoening. Waarom hebben we deze folder gemaakt? Voor alle jongeren met een (chronische) aandoening. Het praten over seksualiteit en intimiteit met ouders en of hulpverleners kan best lastig zijn. Jongeren met een chronische aandoening komen vaak later aan hun seksuele ontwikkeling toe dan leeftijdgenoten zonder deze aandoening. Veel jongeren kunnen problemen ondervinden bij het aangaan van (seksuele) relaties. Zo kan contact maken met leeftijdsgenoten of uitgaan lastiger zijn, wie vertel je wat over je aandoening? Ook kunnen jongeren vragen hebben over seksualiteit, erfelijkheid, vruchtbaarheid en zwangerschap. Praten over deze onderwerpen is niet altijd gemakkelijk. Als je een chronische aandoening hebt, lijkt het zelfs nog moeilijker, want onderwerpen als relaties, intimiteit en seksualiteit komen weinig aan de orde in het ziekenhuis of op school. Toch blijkt dat zowel jongeren met een aandoening als ouders en zorgverleners het belangrijk vinden om over seksualiteit en relatievorming te praten. Met deze folder willen wij je laten weten dat wij, als zorgverleners, het ook belangrijk vinden. En dat je er met de dokter en met ons over kunt praten. Liefde, relaties & seksualiteit Als je een chronische aandoening hebt is het voor jezelf, maar ook voor je vrienden of omgeving soms moeilijk te begrijpen. De ene dag kan je alles doen en de andere dag haak je af omdat je bijvoorbeeld te moe bent. Sommige mensen kunnen dit niet begrijpen, wat tot onbegrip of verwarring kan leiden. Een chronische aandoening kan ook behoorlijke invloed hebben op je relatie. Als je bijvoorbeeld door vermoeidheid en/of pijn geen zin of puf hebt om leuke dingen te doen of te vrijen. Een chronische aandoening kan invloed hebben op je seksleven. Het kan je bijvoorbeeld beperken tijdens de seks in het aannemen van bepaalde houdingen of 1

4 standjes, bij het klaarkomen, het uithoudingsvermogen, de seks kan langer duren, soepelheid, etcetera. Ouders en vrienden Volwassen worden gaat met vallen en opstaan. Op het gebied van studie, beroep en relaties neem je in deze periode van je leven steeds vaker zelfstandig grote beslissingen. Tot voor kort waren je ouders/hulpverleners waarschijnlijk je belangrijkste raadgevers. Ze blijven een belangrijke rol spelen, maar je ontwikkelt je steeds verder tot een zelfstandig mens en ga je meer af op je eigen gevoelens. Maar die gevoelens kunnen ook verwarrend zijn, je onzeker maken of vragen oproepen. Hoe pak je dat nu aan? Wat doe je als je verliefd wordt? Wat vertel je over jezelf? Wat kun je doen als je wilt vrijen maar bijvoorbeeld veel last van pijn hebt? Of als je merkt dat je moeite hebt om opgewonden te raken? Ligt dit aan jou of heeft het met je aandoening te maken? Misschien denk je al aan kinderen, maar hoe gaat dat als je medicijnen slikt of moe bent? Ook vrienden of mensen in je directe omgeving hebben invloed op jouw leven. Iedereen heeft andere mensen nodig, mensen waarbij je je prettig voelt. Om te praten en samen leuke dingen te doen. Niemand wil gepest worden of zich buitengesloten voelen. Je wilt erbij horen en geen buitenbeentje zijn dat is een normale menselijke behoefte. Maar wat doe je als je door je chronische aandoening of beperking moet afhaken, omdat je niet mee kunt doen? Of omdat het teveel of te zwaar voor je is? Dan is het misschien goed voor je om hierover te praten met anderen die dezelfde ervaring hebben, of met hulpverleners die ervaring hebben in het ondersteunen van mensen met een soort gelijke problemen. Vrijen en medicijnen Medicijnen kunnen invloed hebben op je seksleven. Naast hun goede werking hebben medicijnen bijwerkingen. Dat is vervelend, maar je hebt die medicijnen nodig voor je gezondheid. Sommige bijwerkingen kunnen invloed op je seksleven hebben, bijvoorbeeld: je kunt niet of nauwelijks een erectie (stijve penis) krijgen of 2

5 je hebt minder zin om te vrijen of je bent wel opgewonden, maar je vagina wordt niet vochtig Laat je goed informeren over de bijwerkingen van de medicijnen die je gebruikt. Lees de bijsluiter en vraag ernaar bij de arts of de verpleegkundig specialist. Vrijhouding Het is niet makkelijk, maar wel aan te raden voordat je daadwerkelijk gaat vrijen, eerst te vertellen aan je partner dat je een beperking of aandoening hebt waardoor vrijen voor jou misschien anders kan zijn. Dat zal een ontspannen sfeer bij het vrijen ten goede komen. Er zijn veel verschillende standjes en manieren om seks te hebben. Zoek samen naar een manier die jij en je partner prettig vinden en waarbij jullie je goed voelen. Als je bijvoorbeeld reuma hebt of minder valide bent, kun je niet altijd in alle standjes vrijen die jij of je partner fijn vinden. Voor zowel jongens als meisjes is het vaak te zwaar om een actieve houding aan te nemen bij seks. Het is goed om samen te kijken hoe jullie dit het beste kunnen aanpakken. Tips Vertel zo duidelijk mogelijk wat je wel en niet kunt. Misschien is je vriend/ vriendin te voorzichtig met je omdat hij/zij bang is om je pijn te doen. Of juist niet voorzichtig genoeg. Geef duidelijk aan wat je wel of niet kunt hebben. Wees hier open over, niemand kan aan je neus zien wat jij voelt. Tijdens het vrijen kan je partner wel merken dat het niet lekker gaat. Als je het vooraf bespreekt weet hij/zij in elk geval waar het aan kan liggen. Neem je pijnstillers eventueel op een ander moment in: kort voor je gaat vrijen, dat kan helpen om de pijn te verminderen. Ga eerst lekker (samen) in bad of onder een warme douche. Kies het tijdstip waarop jij je het beste voelt. Als je je s morgens niet goed voelt, dan is het prettiger om s avonds te vrijen. Een warme omgeving helpt ook om je beter te ontspannen, zet de verwarming wat hoger. 3

6 Kinderen (krijgen) Vraag je je af of je wel vruchtbaar bent, of dat je een zwangerschap aankunt? Bespreek het met je arts! Wil je graag zwanger worden, en gebruik je medicijnen? Bespreek je wens dan ruim van tevoren met je arts. Let op! Dit geldt niet alleen voor vrouwen, maar ook voor mannen. Gebruik je medicijnen dan kun je dat het beste met je behandelend specialist bespreken of je daarmee door kunt gaan, omdat sommige medicijnen de ongeboren baby kunnen beschadigen. Anticonceptie en SOA Zwangerschap voorkom je door anticonceptiemiddelen te gebruiken: de pil, condooms of een spiraaltje. Overleg met je arts of huisarts wat in jouw geval het beste is. Om je goed te kunnen adviseren, moet de huisarts weten welke aandoening je hebt, en welke medicijnen je gebruikt. Als je antibiotica gebruikt, werkt de pil minder goed dan normaal. Je hebt dan tijdelijk een verhoogde kans om zwanger te worden. Zolang je kuur duurt (en het liefst de rest van je pilstrip) moet je dus een extra voorbehoedmiddel gebruiken, bijvoorbeeld condooms. Veilig vrijen met behulp van een condoom doe je ook om te voorkomen dat je een seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA s) oploopt. Externe link: Hier vind je veel informatie over anticonceptie. Op onderstaande links vind je meer informatie over dit onderwerp, soms zijn hier wel kosten aan verbonden Wat kunnen wij voor jongeren met een (chronische) aandoening op het gebied van seksualiteit betekenen? Wij geven informatie over de seksuele ontwikkeling waarin intimiteit en relaties centraal staan. Als je ouder wordt kan het praten met je ouders over relaties, 4

7 intimiteit en seksuele ontwikkeling/beleving niet altijd even gemakkelijk zijn. Wij kunnen je helpen over wat je moet/wilt weten, wanneer en hoe je het onderwerp ter sprake kan brengen. Wie zijn wij? Jacqueline Knoll en Karen Kwak, verpleegkundig specialisten. Paul Rabsztyn, seksuoloog NVVS binnen het Radboudumc. Jet van Kuppenveld, gespecialiseerd kinderpsychologisch medewerker. Wij zijn werkzaam bij binnen het Radboudumc, afdeling (kinder)urologie en gespecialiseerd in de seksuele ontwikkeling bij kinderen en jongeren. Bereikbaarheid Je kunt ons bereiken via telefoonnummer ( afdeling Q2S) of via de polikliniek Urologie ( ), doorverbinden met de afdeling Kinderurologie 5

8