Levensfase 6-10 jaar, groep 3 tot en met 6

Transcriptie

1 Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Levensfase 6-10 jaar, groep 3 tot en met 6 Gedurende deze levensfase worden kinderen schoolkind genoemd. In de leeftijd van 6-10 jaar zitten kinderen in groep 3 tot en met 6 van het primair onderwijs. Kinderen vertonen in deze periode over het algemeen een toenemende mate van emotionele stabiliteit en een redelijke dosis zelfvertrouwen. Ze worden zich ervan bewust dat eigenschappen en vaardigheden niet vastliggen maar zich ontwikkelen onder invloed van leeftijd, oefening en sociale omgeving. Ze laten in toenemende mate een eigen mening horen. De ontwikkeling van kinderen schept in deze periode nieuwe mogelijkheden voor meer zelfstandig en verantwoordelijk gedrag. Kinderen uit deze leeftijdsgroep vertonen over het algemeen een overvloed aan energie. Als gevolg daarvan neemt het uithoudingsvermogen toe. Doordat hart en longen nog relatief klein zijn, raken ze vaak snel vermoeid, maar herstellen zich ook weer snel. In deze periode leren of perfectioneren kinderen allerlei motorische vaardigheden (Bron et al., 2006). Kinderen willen in de groep geaccepteerd worden en dus voldoen aan de normen van de groep. Tegelijk willen kinderen zich aantrekkelijk maken voor de groep door zich te profileren en zelf iets te ondernemen. Het schoolkind is volop bezig met het vormen van vriendschappen. Daarin verschillen jongens en meisjes. Bij meisjes ligt het accent meer op openheid en vertrouwelijkheid dan bij jongens. Ook de afstand tussen de seksen lijkt groot (Delfos, 2011). De kinderen gaan zich steeds sterker identificeren met de eigen sekse. Soms betekent dat ook dat ze zich afzetten tegen de andere sekse. Over het algemeen gaan ze meer dan voorheen vriendschappen aan met seksegenoten (Bron et al., 2006). Kinderen gaan zich meer schamen voor seksualiteit en doen eerste ervaringen op met verliefdheid (Rutgers WPF, 2012). Kleine verliefdheden komen aan het eind van deze periode voor. Waarbij verliefdheid meestal niet verder gaat dan vragen om verkering, briefjes uitwisselen en handje vasthouden. Het voedingspatroon van kinderen is in de meeste gevallen de verantwoordelijkheid van de ouders. Kinderen willen nieuwe voedingsmiddelen uit proberen en kunnen plezier beleven aan samen eten. In deze periode verschijnen de definitieve tanden en kiezen (Snel, 2012). Het aantal kinderen dat in deze levensfase al experimenteert met genotmiddelen is minimaal en wordt ook nog steeds kleiner, mede door veranderde wetgeving (van Laar, 2013). Ook kinderen in deze leeftijd lopen vooral letsel op door een privé-ongeval in en om huis, zoals vallen of verbranden (Delfos, 2011, Veiligheid 2013). De volgende thema's komen aan de orde bij de levensfase groep 3 tot en met 6. Sociaal-emotionele ontwikkeling Voeding Bewegen en sport Persoonlijke verzorging Genotmiddelen Relaties en seksualiteit Fysieke veiligheid Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 1

2 Sociaal emotionele ontwikkeling Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Sociaal-emotionele ontwikkeling Kern Zelf Inhouden Gevoelens Begrijpen en laten zien welke gevoelens zij ervaren Omgaan met gevoelens en begrijpen hoe hun reactie kan afhangen van: of het een fijn of naar gevoel is, eenvoudig of complex en/of hoe sterk het gevoel ervaren word. Inhouden Kwaliteiten Begrijpen van en omgaan met hun behoeften en benoemen wat ze wel en niet goed kunnen Benoemen van en omgaan met de voor- en nadelen van je kwaliteiten Begrijpen wat de (positieve) invloed van anderen kan zijn Inhouden Zelfbeeld Benoemen hoe zij over zichzelf denken en uitleggen wat zij nodig hebben om zich goed te voelen Omgaan met dat het gevoel dat je ergens bij wilt horen, begrijpen hoe dat van invloed kan zijn op hoe je over jezelf denkt en wat de invloed van de media kan zijn Begrijpen dat negatieve gedachten over jezelf niet hoeven te kloppen en dat je het jezelf niet kwalijk moet nemen als je iets niet kunt Kern Zelfsturing Inhouden Gevoelens hanteren Benoemen van en omgaan met (heftige) gevoelens van zichzelf zodanig dat anderen deze kunnen begrijpen Benoemen van en omgaan met verbaal en non-verbaal geuite gevoelens van anderen Benoemen van de relatie die er bestaat tussen een gebeurtenis, gevoel en gedrag Inhouden Impulscontrole Benoemen en laten zien hoe je jezelf kunt beheersen in een onverwachte situatie Benoemen wat de voor- en de nadelen van het je zelf beheersen zijn Begrijpen en laten zien dat je eerst moet nadenken voordat je reageert op een (lastige) situatie Inhouden Doelgericht gedrag Begrijpen en laten zien wat het effect van concentratie is bij het uitvoeren van een spel/taak en uitleggen hoe je kunt voorkomen dat je afgeleid wordt Begrijpen van en omgaan met gedrag dat je wel en niet kunt vertonen in sociale situaties Begrijpen van en omgaan met tegenslag Begrijpen en laten zien wat je kunt doen om anderen te helpen en hoe zij jou kunnen helpen Maken van een eenvoudig plan voor de uitvoering van een taak en begrijpen waarom dit handig is Kern De ander Inhouden Inlevingsvermogen Benoemen van en laten zien hoe zij rekening houden met de gevoelens en van anderen Begrijpen dat een situatie of gebeurtenis bepaalde gevoelens bij anderen kan oproepen Benoemen van en open staan voor de mening van een ander Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 2

3 Sociaal emotionele ontwikkeling Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Inhouden Individu en groep Begrijpen van en omgaan met dat mensen verschillen van elkaar Begrijpen wat vooroordelen zijn Begrijpen dat iedereen deel uitmaakt van verschillende groepen en dat de reactie van een persoon anders kan zijn als individu dan als lid van een groep Begrijpen dat mensen in een groep van elkaar afhankelijk zijn en elkaar nodig hebben Inhouden Gedrag inschatten van de ander Begrijpen wat de bedoeling van een ander kan zijn Benoemen van en omgaan met lichaamstaal en de invloed er van op communicatie Begrijpen wanneer een situatie met een ander onveilig is en benoemen en toepassen wat je daar aan kunt doen Benoemen dat eigenschappen van een ander invloed kunnen hebben op het gedrag in een bepaalde situatie Kern Relaties Inhouden Omgaan met elkaar Geven van en ontvangen van een compliment Begrijpen van de verschillen tussen meisjes en jongens Benoemen dat verschillen tussen mensen kunnen leiden tot pestgedrag Begrijpen waarom relaties belangrijk zijn en hoe je een relatie kunt aangaan Herkennen dat er thuis, op school en op straat regels nodig zijn om met elkaar om te gaan Benoemen hoe je reageert op vraag om hulp van anderen Inhouden Samenwerken Benoemen hoe je rekening kunt houden met de wensen van een ander als je samen werkt of speelt Begrijpen waarom luisteren naar elkaar belangrijk is Laten zien dat je voor jezelf kunt opkomen als je samen een taak uitvoert Benoemen dat elk mens verschillend is en dat je elkaar bij het samenwerken kunt aanvullen Inhouden Omgaan met sociale druk Begrijpen van en omgaan met regels die in een groep gelden Begrijpen dat een groep bepaalde overeenkomsten heeft, welke dit zijn en de consequenties kunnen benoemen Benoemen hoe groepsdruk werkt en hoe je er mee om kunt gaan door voor jezelf op te komen en aan te geven wat je grenzen zijn Inhouden Conflicten hanteren Benoemen wat de oorzaken zijn van conflictsituaties en laten zien hoe zij er mee omgaan Begrijpen welke gevolgen conflictsituaties kunnen hebben Benoemen dat conflictsituaties veroorzaakt kunnen worden doordat mensen verschillend zijn Kern Kiezen Inhouden Weloverwogen kiezen Herkennen welke informatie van belang is om een keuze te kunnen maken Begrijpen hoe je kunt kiezen tussen verschillende mogelijkheden: benoemen welke keuzes er zijn bedenken van mogelijke oplossingen een keuze maken en uitvoeren Benoemen dat een keuze maken invloed kan hebben op een ander Begrijpen dat een keuze gevolgen heeft op korte en/of lange termijn Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 3

4 Sociaal emotionele ontwikkeling Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Inhouden Verantwoordelijkheid nemen Begrijpen dat je moeilijke situaties beter onder ogen kunt zien Begrijpen van en omgaan met dat de oorzaak van een moeilijke situatie bij jezelf kan liggen Begrijpen van en laten zien hoe je een moeilijke situatie kunt proberen op te lossen Begrijpen welke eigenschappen je kunnen helpen bij het oplossen van moeilijke situaties Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 4

5 Voeding Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Voeding Kern Voeding en gezondheid Inhouden Voeding en groei Kunnen uitleggen wat basisvoedsel is en wat niet Inhouden Functies van voeding Uitleggen welke functie voedingsstoffen hebben in het lichaam Benoemen van voedingsmiddelen in de Schijf van Vijf Toepassen van de zeven eetmomenten Inhouden Voeding en lichaamsgewicht Het schatten van de juiste hoeveelheden basisvoedingsmiddelen voor eigen leeftijdsgroep Uitleggen dat voedselbehoefte afhankelijk is van lengte, gewicht en activiteit Uitleggen dat je een bepaalde hoeveelheid basisvoedsel (eten en drinken) nodig hebt per dag voor de voedingsstoffen en dat de rest extra is Kern Voedselkwaliteit Inhouden Eten en duurzaamheid Het besef over herkomst van voedingsmiddelen Inhouden Voedselveiligheid Aangeven hoe snel vers voedsel bederft Beschrijven van functie van verpakken van voedsel Inhouden Voedselproductie en bewerking Benoemen van verschillende soorten voedselbewerking De groei van planten en voedselproductie beschrijven in relatie tot seizoenen Inhouden Etiketten Houdbaarheidsdatum op etiket gebruiken Eten kopen bereiden beleven Inhouden Eetgewoonten Benoemen van eigen eetgewoonten Inhouden Voedsel kopen Beperkt en gericht inkopen doen Inhouden Vergelijkend warenonderzoek Het nut van reclame uitleggen Inhouden eten bereiden Eenvoudige gerechten bereiden, zoals een lunch Gebruiken van een eenvoudig recept Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 5

6 Voeding Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Sociale aspecten van eten Plezier beleven aan samen eten met anderen Verschillende soorten van een product (bewerkt/ onbewerkt) proeven en vergelijken Bewust zijn van smaakvervlakking als gevolg van veel zoet en hartig eten Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen Culturele aspecten van eten Verschillen herkennen in levensovertuiging in relatie tot eetgewoonten Nederlandse tradities benoemen rondom eten Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 6

7 Bewegen en sport Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Bewegen en sport Kern Bewegen verbeteren Inhouden Vaardiger bewegen Leren deelnemen aan meer eenvoudige bewegingsactiviteiten: balanceren, klimmen, zwaaien, over de kop gaan, springen, hardlopen, mikken, jongleren, doelspelen, tikspelen, stoeispelen, bewegen op muziek (zie basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs) en zwemmen Inhouden Veilig bewegen Regels met betrekking tot veiligheid accepteren en je daar aan houden Veiligheidsrisico's realistisch leren inschatten Kern Bewegen regelen Inhouden Regelende taken vervullen Reguleringstaken verdelen en vervullen Inhouden Gerichtheid op jezelf vervullen Blijven proberen, ook als het eens mislukt Kern Bewegen waarderen Inhouden Bewegen beleven Dit verder ontwikkelen voor een zo breed mogelijk scala aan bewegingsuitdagingen Inhouden De inbreng van anderen waarderen Verschillen waarderen in de manier waarop kinderen deelnemen Inhouden Bewegen kiezen Onderscheid maken tussen wat je leuk en minder leuk vindt en waar je goed en minder goed in bent Kern Gezond bewegen Inhouden Trainen Verschillen in fitheid (h)erkennen, waaronder je eigen Inhouden Intensief bewegen Herkennen van inspanningsniveaus van activiteiten en hoe dat voelt (moe, lekker, fris na afloop), zowel tijdens als na de activiteit; ook de intensievere inspanningen blijven / beter gaan waarderen Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 7

8 Persoonlijke verzorging Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Persoonlijke verzorging Kern Lichaamshygiëne Inhouden Je lichaam leren kennen Verschillen en overeenkomsten onderscheiden van het lichaam van jezelf en anderen Bewust worden van het eigen gezonde lichaam Inhouden Je lichaam verzorgen Eigen lichaam verzorgen Aandacht geven aan afvegen bij toiletgebruik (verschil jongens/meisjes) Inhouden Je handen verzorgen Handen op de juiste manier wassen Handen wassen voor het eten, na toiletgebruik, na buiten spelen of als ze zichtbaar vies zijn Kern Je huid gezond houden Inhouden Je huid verzorgen Benoemen hoe je je huid kunt verzorgen Inhouden Je huid beschermen Uitleggen hoe je je huid kunt beschermen tegen de zon Inhouden Je huid verfraaien Benoemen welke huidverfraaiing mogelijk is en welke (blijvende) effecten dat kan hebben Kern Je gehoor gezond houden Inhouden Gehoor beschermen Maatregelen treffen bij hard geluid Inhouden Het gehoor als zintuig Benoemen van de werking van het gehoor, van het belang van het gehoor (functies) en van de kwetsbaarheid van het gehoor (oorzaken van slijtage en beschadiging) benoemen Oorhygiëne toepassen Herkennen van gehoorproblemen Inhouden Soorten geluiden Benoemen soorten geluiden en functies van geluid Kern Je mond en gebit verzorgen Inhouden Focus op je mond en gebit Benoemen hoe het gebit is opgebouwd Uitleggen dat het belangrijk is om tenminste 2 keer per dag 2 minuten je tanden te poetsen Benoemen dat het aantal eetmomenten en het soort eten invloed heeft op de gezondheid van het gebit Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 8

9 Genotmiddelen Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Genotmiddelen Kern Alcohol Geen inhouden Kern Roken Geen inhouden Kern Cannabis Geen inhouden Kern Harddrugs Geen inhouden Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 9

10 Relaties en seksualiteit Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Relaties en seksualiteit Kern Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Inhouden Lichamelijke ontwikkeling Benoemen van de functies van de geslachtsdelen van mannen en vrouwen Benoemen de veranderingen die plaatsvinden tijdens de puberteit (groei geslachtsdelen) menstruatie, zaadlozing Inhouden Zelfbeeld Benoemen dat beelden van mensen in de media vaak niet overeenkomen met de alledaagse werkelijkheid Benoemen dat iedereen uniek is en dat je trots mag zijn op je zelf Kern Intieme relaties Inhouden Soorten relaties Uitleggen wat de begrippen vriendschap, verliefdheid en verkering inhouden Benoemen de begrippen trouwen, samenwonen, LAT en scheiden Benoemen dat relaties kort of lang kunnen duren Inhouden Relatievorming Benoemen verschil tussen verliefdheid en iemand aardig of lief vinden Benoemen dat je vrienden kunt worden op iemand van het eigen en/of het andere geslacht Benoemen wat belangrijk is in een vriendschap Uiten van eigen verwachtingen in een vriendschap Benoemen wie voor hen belangrijke mensen zijn Kern Voortplanting, gezinsvorming en anticonceptie Inhouden Voortplanting en gezinsvorming Vertellen hoe een zwangerschap ontstaat Benoemen van veranderingen in lichaam tijdens zwangerschap Onderscheiden van feiten en fabels over voortplanting Benoemen dat niet iedereen kinderen kan krijgen Inhouden Anticonceptie, zwangerschapspreventie Kern Seksualiteit Inhouden Seksuele ontwikkeling Uitleggen van verschillende manieren van affectie en liefde Gevoelens van verliefdheid (h)erkennen bij zichzelf en bij anderen Inhouden Seksuele gezondheid en welzijn Onderscheid maken tussen ja, twijfel en nee-gevoelens Op verschillende manieren uiting geven aan nee-gevoelens (grenzen/weigeren van onprettige aanrakingen) Op verschillende manieren uiting geven aan ja-gevoelens (wensen) Respect hebben voor wensen en grenzen van anderen Benoemen van het onderscheid tussen goede en slechte geheimen Om hulp kunnen vragen bij niet-prettige situaties en slechte geheimen Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 10

11 Fysieke veiligheid Levensfase 6-10 jaar, groep 3 t/m 6 Fysieke veiligheid Inhouden Risico's inschatten Gevaar in verkeersituaties inschatten Uitleggen op welke plekken je veilig kunt spelen en zwemmen Inhouden Preventie Binnen aangegeven grenzen actief spelen, ontdekken en deelnemen aan activiteiten Toepassen van formele en informele verkeersregels als fietser en voetganger Begrijpen van veiligheidswaarschuwingen (bijvoorbeeld vlaggen aan zee) Om hulp of informatie vragen bij twijfel over veiligheidsrisico's Zichzelf in veiligheid brengen Begrijpen van het nut van ontruimingsoefeningen Inhouden EHBO / Behandeling Kleine wondje verbinden (pleister plakken, brandwond spoelen, weten waar hulpmiddelen te vinden zijn) Hulp halen bij volwassenen Bellen naar 112 Bron: http//gezondeleefstijl.slo.nl 11