De leerling thuis en niet naar schl!?!? Oriënterend nderzek naar prblematiek en begeleidingsmgelijkheden van leerlingen, die niet f deels naar schl gaan. Kansen en mgelijkheden. IDT-SSONML Venl Renée van Melick Tsjebbe de Jng. juni 2011.
De leerling thuis en niet naar schl!??!! Leerlingen, die niet f deels naar schl gaan. Cnclusies in hfdlijnen. Elke leerling die niet f geen hele dag naar schl gaat, drlpt een uniek traject. De situatie is altijd cmplex. Het niet f deels naar schl gaan, hangt in veel gevallen samen met (internaliserende en externaliserende) gedragsprblematiek. Bij kinderen met medische prblematiek wrden veelal passende plssingen gevnden. Bij leerlingen die thuis kmt te zitten znder een begeleidingsplan, duurt het gemiddeld een half jaar vrdat er een plssing is (het kan echter k langer dan een jaar duren!). Adviezen. Bij elke leerling, die niet f geen hele dagen naar schl gaat, dient er een regisseur te zijn, die het prces aanstuurt en cntrleert. Als er geen sprake is van een passend behandelplan zu dit de leerplichtcnsulent van de gemeente f een RMC-functinaris kunnen zijn. Organiseer vr leerlingen, die znder perspectief en begeleidingsplan thuis zitten een Thuiszittertafel, waarbij aangeslten met wrden bij bestaande verlegvrmen. Zek samen met iedere mgelijke partner naar een plssing, heel cncreet p namen en rugnummers. Iedere deskundige met ver muren kunnen, durven en willen kijken. Oplssingen zullen meervudig van aard meten zijn. Zij kunnen.a. gevnden wrden in cmbinatie nderwijs-zrg. In het (vrtgezet) speciaal nderwijs zijn hier gede vrbeelden van te vinden. Zek de partners m bvenstaande te rganiseren en af te stemmen, zals gemeentes (LPC/RMC), passend nderwijs Nrd-Limburg, ZAT, CJG en de Zrg-instellingen. Betrek daarbij de resultaten uit nderzek van Ingrad 2010 (zie bijlage 2).
De leerling thuis en niet naar schl!??!! Inleiding Eén van de delstellingen van het Veldinitiatief vr Passend Onderwijs Nrd Limburg is als vlgt gefrmuleerd: Er mag geen leerling tussen wal en schip vallen. Tch blijkt in de praktijk dat we te maken hebben met leerlingen die niet f geen hele dag naar schl gaan. Op dit mment kmen er vragen p ns af ver prblemen die zich vrden bij die leerlingen en de prblematiek die hierbij speelt. Dit nderzek, in samenwerking met de schlen uit de regi en leerplichtcnsulenten van de gemeenten Venl en Venray is een eerste riëntatie hierp geweest. Methde Via de mail zijn de zrgcördinatren PO, VO en V(S)O in Nrd Limburg en de leerplichtcnsulenten van de gemeenten Venl en Venray benaderd, met het verzek geannimiseerd te melden welke leerlingen in het schljaar 2009-2010 die niet f geen gehele dagen naar schl gaan (langer dan 6 weken geen nderwijs vlgden). Hierbij werd tevens gevraagd naar de peride dat de leerling thuis zat en de prblematiek die rndm de casus speelde. Aanvankelijk was het idee m vervlgens 10 dssiers grndig dr te nemen en eventueel interviews met de betrkkenen te huden m antwrd te krijgen p eerder dr ns pgestelde hyptheses. Dr vrtschrijdend inzicht echter is niet vr dit vervlg gekzen. Uit een uitgeverd nderzek dr Ingrad (vereniging vr leerplicht en RMC) in Nederland is namelijk gebleken dat er in deze gevallen niet vlgens een vaste handelingswijze gewerkt wrdt, waardr elk prces anders lpt. Vergelijkingen zijn daardr meilijk te maken. Tevens bleken veel vrafgestelde hyptheses gebaseerd p aannames die de praktijk niet f slechts gedeeltelijk nderschreven, waardr de hyptheses niet te tetsen waren. Vr dit mment wrdt in dit nderzek dan k vlstaan met een weergave van de verkregen infrmatie en een advies vr vervlg. Resultaten In ttaal werd er infrmatie verstrekt ver 44 leerlingen, die niet f deels naar schl gaan. Het gaat m 15 basisschlleerlingen en 28 leerlingen vanuit het vrtgezet nderwijs (1 leerling nbekend). Wat betreft de basisschlleerlingen valt het p dat het vrnamelijk gaat m de udere basisschlleerlingen (vanaf 10 jaar). De grep leerlingen die in dit riëntatienderzek pgenmen zijn, zijn verdeeld in 4 grepen. Leerlingen die fulltime thuis zitten, leerlingen die deeltijd naar schl gaan en deeltijd een behandeling vlgen, leerlingen die deeltijd naar schl gaan en deeltijd thuis/p een leefgrep zijn en leerlingen die fulltime een behandeling krijgen. Bij de leerlingen die een deeltijd f full-time behandeling krijgen is er sprake van een plan van aanpak en begeleidingsplan. De tijd dat leerlingen niet f deels naar schl gaan, varieert van 6 weken tt langer dan een jaar. In nderstaande tabel wrdt de situatie schematisch weergegeven.
6-8 wkn 3 mnd 4-6 mnd 7-9 mnd 10-12 12 +? ttaal mnd mnd Thuis 5 3 6 4 2 1 21 Schl i.c.m. 2 2 1 5 behandeling Schl i.c.m. 1 1 1 2 5 thuis/ leefgrep Behandeling 1 1 Cmbinatie van 5 5 10 meerdere trajecten 2 leerlingen minder dan 6 weken thuis Tabel 1. Overzicht van peride dat de leerling niet f geen hele dagen naar schl gaan. Ten tijde van het aanleveren van de gegevens vlgen aan aantal leerlingen al weer nderwijs f zitten in een aanvullend begeleidingstraject. Ongeveer evenveel leerlingen echter vlgde p dat mment (ng) geen nderwijs (zie tabel 2). Thuis 15 Grep 6 Behandeling 2 Vlledig schl 8 Gedeeltelijk schl 9 Cachingstraject RMC 2 Werk 1 Onbekend 1 Tabel 2. Huidige situatie Bij een eerste screening lijkt er sprake van een keur aan prblematieken. Om hier een beter verzicht van te krijgen zijn de prblematieken in 6 gebieden geclusterd, te weten lichamelijk/gezndheid, gedrag, leren, grep/leerkracht, gezin en mgeving. Hieruit wrdt duidelijk dat het niet f geen hele dagen vlgen van nderwijs in de meeste gevallen samenhangt met internaliserende en externaliserende gedragsprblematiek (eventueel samenhangend met een andere factr) (zie tabel 3). Van de leerlingen die wegens lichamelijke/gezndheidsprblemen niet naar schl gaan, wrdt gezien dat zij binnen afzienbare tijd de schl weer gaan bezeken. De trajecten die deze leerlingen lpen lijken vrij passend te zijn, waardr dit nderzek zich verder niet p deze grep zal richten. Wanneer er een cmbinatie van meerdere factren te zien is en er geen begeleidingsplan ligt, is de kans p langdurig thuiszitten grter.
Lichamelijk/ Gedrag Leren Grep/leerkracht Gezin Omgeving gezndheid Lichamelijk/ 5 2 Gezndheid Gedrag 1 21 1 8 Leren 1 2 Grep/leerkracht Gezin 1 - Omgeving 1 1 Tabel 3. Primaire prblematiek Aanbevelingen Aan dit nderzek hebben een aantal schlen en leerplichtcnsulenten p een zeer pen en cnstructieve manier meegewerkt, dr inzicht te geven in de aantallen thuiszitters p hun schl en de prblematieken die rndm deze leerlingen spelen. Zals reeds mschreven in de methde, lijkt het mmenteel weinig zinvl m een analyse van algemeenheden te maken, daar die er niet/nauwelijks blijken te zijn. Elk traject (b)lijkt een traject p zich, waarin weinig vereenkmsten met andere trajecten te zien zijn. Er is geen algemene prcedure die gevlgd wrdt. Wel wrdt tijdens dit nderzek veel creativiteit gezien in het zeken naar en vinden van plssingen vr leerlingen die niet f geen hele dagen naar schl gaan. Deze wrden vrnamelijk in het (vrtgezet) speciaal nderwijs gezcht en regelmatig gevnden. Er zijn gede vrbeelden beschreven. Het gaat dan drgaans m nderwijs/zrgcmbinaties. Het is van belang m meer zicht p de materie te gaan krijgen. Hierin zu een twee-sprentraject gelpen dienen te wrden dr te gaan participeren in lpende prcessen en p die manier zwel nderzekend als plssingsgericht bezig te zijn. Een vrstel hierte is.a. een thuiszittertafel vr leerlingen die znder plan thuis zitten f dreigen thuis te kmen zitten.. De regie zu bij de leerplichtcnsulent (LPC) f het RMC kunnen kmen te liggen. Deze rept vanuit de bestaande rganisaties mensen bij elkaar wanneer er sprake is van (dreigend) thuiszitten. LPC sluit bijvrbeeld aan bij ZAT. Deze mensen zeken samen naar een plssing, heel cncreet p namen en rugnummers. Om dit te kunnen realiseren zal er een verleg meten zijn met gemeentes en RMC. Mgelijk kan dit vanuit ntwikkelingen vanuit gemeentes, passend nderwijs, ZAT, en CJG aangestuurd wrden. Vr leerlingen, bij wie een passend begeleidingsplan nderwijs/zrg wrdt vastgesteld kan een regieverder/casemanager aangewezen wrden vanuit de begeleidingsstructuur m het kind heen.
Bijlage 1 Vier annieme casussen ter illustratie W is een twaalfjarige leerling. De peride van begin schljaar 2009/2010 is hij 22% afwezig geweest. Vanaf de carnavalsvakantie 2010 zit hij vlledig thuis. W wil niet naar schl vanwege extreme scheidingsangst. Hij wacht p een 24-uursplaatsing binnen de jeugd GGZ. X is een 10 jarige leerling. In 2007 zijn reactieve hechtingsstrnis, uder-kind relatieprblemen en zwakbegaafdheid. In haar cntactname naar anderen stelt zij zich claimend en zeer dminant p. Er is vldende nabijheid en tezicht van een vlwassene ndig. Het vltijd naar schl gaan zrgde bij haar vr dusdanige spanning en frustraties, dat zij niet meer bij te sturen was, zwel p schl als p de leefgrep. Er is vr gekzen m schlbezek terug te brengen naar 6 uur per week p de middag. De verige tijd maakt zij gebruik van dagbesteding. Bij elke evaluatie is gezamenlijk bezien f uitbreiding mgelijk was. Mmenteel gaat deze leerling vijf vlledige dagdelen naar schl en bezekt zij in de verige schltijd dagbesteding. Y is een 13 jarige leerling die de brugklas VWO bezekt. Vanaf ktber 2009 heeft hij last gehad van spanningen, werk- en prestatiedruk. Dit uit zich middels lichamelijke klachten, slapelsheid, huilbuien etc. Op de basisschl had hij hier geen last van. Hij heeft dyslexie, is perfectinistisch en zegt elke dag 2 tt 3 uur huiswerk te maken. Sciaal-emtineel kmt hij jng ver. Hij lijkt p schl te wrden vervraagd. Vanaf maart 2010 tt het eind van het schljaar zit Y thuis. Langzaam is de spanning wat gezakt en begint hij zijn sciale bezigheden (sprt, vriendjes) weer wat p te pakken. Bij de jeugd GGZ zijn gesprekken geverd met de leerling. Ouders hebben begeleiding ntvangen. Er is beslten m hem met aanvang van het nieuwe schljaar te laten starten in de HAVO brugklas. Z is een 15 jarige leerling die van ktber 2009 tt april 2010 thuis heeft gezeten. Z is gediagnsticeerd met MCDD en GdlT en is medicatieafhankelijk. Hij is angstig en gaat huilen en schreeuwen wanneer het hem teveel wrdt. Meder is bekend met psychiatrische prblematiek. Ze vnd dat Z teveel frustraties pliep p schl en haalde hem eraf. Vervlgens plaatste de schl van haar keuze Z niet. Een thuisbegeleidster is ten een nieuwe schl vr Z gaan zeken. Uiteindelijk is hij als gastleerling p een zrglcatie geplaatst.
Bijlage 2 Cnclusies en advies Ingrad 2010. Gegevens landelijk: Jaarlijks zitten ruim 2500 leerplichtige jngeren langer dan vier weken thuis. Dit is een jaarttaal, geen dagstand. Op elke willekeurige dag betreft het tussen 800 en 1.100 jngeren. De gemiddelde duur tt herplaatsing is zes maanden. Tweederde van de thuiszitters is een jngen. Het merendeel van de thuiszitters (84%) heeft de vrtgezetnderwijsleeftijd, 16% heeft de basisschlleeftijd. De vrnaamste redenen vr thuiszitten zijn gedragsprblematiek en psychische prblematiek. De verbelaste jngere: Het zijn leerlingen die gebukt gaan nder een peenstapeling van prblemen, uiteenlpend van beperkte vaardigheden en gedragsprblemen tt gebrken gezinnen, chrnische armede, schulden, verslaving, criminaliteit in de directe mgeving et cetera. Deze jngeren zuden wellicht graag een schldiplma willen halen, maar de cumulatie van prblemen vergt z veel van hun incasseringsvermgen dat zij vrtijdig de schl verlaten (in 2007: 1,7%). Veel van deze verbelaste jngeren wnen in de G4 Essentie thuiszitten Het eerste en tweede pvedingscircuit blijken alleen en samen niet te bieden wat de jngere van hen verwacht. Na een paar weken wrdt thuiszitten nrmaler dan schlgaan. Thuiszitten belemmert de ntwikkeling van het kind en is dus aan te merken als kindermishandeling. Zeker de leerplichtambtenaar heeft het vlste recht en de plicht znder aarzelen streng en adequaat p te treden. Wat pviel in 2010 Geen cncrete aanwijzingen gevnden vr handelen leerplichtambtenaar tav thuiszitters. Er zijn verschillen en vereenkmsten in handelen. Zrgen zijn grt het handelen niet altijd (machtelsheid). Opmerkelijke bevindingen Thuiszitten znder verzuim vraf. Piek in de lp van de eerste klas VO. Altijd cmplex van prblemen. Ontbreken prbleemanalyse. ZAT vaak niet ingeschakeld. Bij iedere instantie tikt de eigen klk dr. Samenstelling en cmpleetheid dssier wisselt sterk.
Aanzet tt prcedure Terstnd huisbezek (1-2 dagen). Uitgebreide inventarisatie (2 3 dagen) Heldere registratie (permanent) Snel verleg met betrkkenen (3 werkdagen) Gezamenlijke prbleemanalyse (3 wd) Gezamenlijke afspraak richting aanpak (3 wd) Wie gaat wat wanneer den (3 wd) Iedereen rapprteert aan leerplichtambtenaar de vrderingen (3 wd) Leerplichtambtenaar bewaakt actief deadlines (1 dag) Bij stagnaties in vrtgang snel verleg betrkkenen