Meertaligheid op het werk

Transcriptie

1 Meertaligheid op het werk Een blessing in disguise? Mariet Schiepers Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven

2

3 Het begrip meertaligheid in een Europese context: een blessing! EU als promotor van meertaligheid BARCELONA OBJECTIVE: enabling citizens to communicate in 2 languages other than their mother tongue. (European Commission) EU als promotor van de moedertalen van nieuwkomers VALUE MIGRANTS LANGUAGES OF ORIGIN AND THEIR UNIQUE PLURILINGUAL AND PLURICULTURAL IDENTITIES; their languages of origin play an important role in the integration process; in a plurilingual and intercultural approach to language provision it is important to show that these languages are valued and encourage migrants to transmit them to their children in view of their importance as markers of identity and an asset for the whole of society. (Council of Europe)

4 Het begrip meertaligheid in een Europese context: een blessing? Ambigu (Angouri, Jaspers, Ortega ) _ enge of selectieve meertaligheid _ pikorde: prestige versus ordinaire talen _ elite versus gemarginaliseerde meertaligheid

5 Meertaligheid en talenbeleid op de werkvloer Dezelfde ambiguïteit _ talige vereisten verschillen afhankelijk van job en rol _ front-stage versus back-stage jobs _ official versus unofficial duties

6 Meertaligheid en talenbeleid op de werkvloer Vaak de keuze voor een eentalig taalbeleid_vaak(st) gehoorde argumenten: Zo leren ze het Nederlands wel! Nederlands is nodig om veilig te werken. Zo vermijden we dat er taalkliekjes worden gevormd.

7 Zo leren ze het Nederlands wel! Klopt want een taal leer je zo: Veel oefenen in een brede waaier aan contexten Motivatie Relevante taken die aansluiten bij reële noden Gevoel van veiligheid en zelfvertrouwe n Taal leren Kansen tot productie en interactie met moedertaalsprekers Veel authentieke input succesfactor en Directe feedback Impliciet en expliciet leren zijn complementair

8 De werkvloer als oefenkans Veel oefenen, via interactie met anderen, in een authentieke, behoeftegerichte context: Relevante taken die aansluiten bij wat je met taal in het echte leven moet doen (direct nut); Kansen tot productie en interactie met moedertaalsprekers; Motivatie.

9 Taal (leren) en werk: een gesmeerde machine Werk/participatie als noodzakelijke voorwaarde voor taal leren? Taal leren als noodzakelijke voorwaarde voor werk / participatie?

10 Zo leren ze het Nederlands wel! Klopt niet want: Is de werkvloer altijd een voldoende rijke (taal)leeromgeving? Waar er voldoende kansen zijn tot productie en interactie; Waar het leerproces ook af en toe geëxpliciteerd wordt en er gepersonaliseerde feedback wordt gegeven; Waar er een voldoende veilig klimaat heerst; Waar de job aansluit bij de intrinsieke motivatie?

11 Zo leren ze het Nederlands wel! Klopt niet want: 1 Nieuwkomer die pas is aangekomen, zoekt werk en vrienden (ondersteunend netwerk) 2Werk lage taalvaardigheid à laagbetaalde, laaggeschoolde en taalarme arbeid Vrienden Spreken dezelfde taal 3 Taalcursus? Geen tijd Geen energie (Geen geld) Onvoldoende nood gevolg Val van laagbetaalde, taalarme job à Beperkte blootstelling aan de nieuwe taal, zowel thuis als op het werk à Taalcursus buiten de werkuren: moeilijk en onaantrekkelijk à Vicieuze cirkel

12 Drieluik voor taal leren op de werkplek Non-formeel leren Formeel leren Informeel leren (nog meer) ondersteuning van randvoorwaarden werkvloer als rijke leeromgeving voor iedereen: inclusief werken. Kansen via/op werkvloer om kwalificaties te behalen via formele educatie: via partnership met VWO? Leren via de alledaagse taken op de werkvloer en via de interactie met en tussen collega s Structuur en rollen binnen managementsysteem met het oog op: 1. voldoende talrijke momenten (oefenkansen) 2. in een veilige omgeving 3.. met ondersteuning en gepersonaliseerde feedback Toegang tot leren wanneer mentaal fris en maximaal aansluitend bij leerbehoeften: technologie als hefboom? Werkvormen om deze tussentijdse taalstimulering te prikkelen: technologie als hefboom Inzetten op leerstrategieën en motivatie om vol te houden (beloningssysteem?) Begeleide zelfstudie, individueel en/of in groep: technologie als hefboom? Leerder centraal plus ruimte voor moedertaal tijdens leerproces

13 Nederlands is nodig om veilig te werken. Premisse _ Eentalig taalbeleid = minder arbeidsongevallen Klopt! _ Link taalproblemen en ongevallen is niet enkel intuïtief aanvoelen. _ Uit Nederlands onderzoek (Lindhout) blijkt: ü 9% arbeidsongevallen = onvoldoende begrijpen van Nederlands ü Bouw: probleem veiligheid maar ook aansturing, subgroepen, geïsoleerde personen ü Zorg en transport: ook vaak betrokkenheid van derden _ Ook in VS: Hispanics 70% meer betrokken bij ongevallen

14 Nederlands is nodig om veilig te werken. Tegelijk! _ Probleem is ondergerapporteerd en wetenschappelijk onvoldoende onderzocht _ Complex samenspel anderstaligheid laaggeletterdheid _ Onbeheerst risico _ Eentalig taalbeleid effectief meest passende maatregel? _ meertalig taalbeleid sluit beter aan bij meertalige realiteit = minder ongevallen? _ veiligheidsprogramma s/fiches (bv. VCA) in moedertalen

15 Taal en veiligheid Eentalig taalbeleid = minder arbeidsongevallen

16 Taal, veiligheid en identiteit Eentalig taalbeleid = minder taalkliekjes? _Taal = wezenlijk aspect van iemands identiteit _Waarderen van moedertalen werknemers = waarderen identiteit = verhogen welbevinden, engagement en veiligheid _Inzetten van moedertalen als een asset = verhogen welbevinden, engagement en veiligheid = aanboren nieuwe markten = mediator bij communicatieproblemen, bv. patiënt-zorgkundige, aannemer-onderaannemer,

17 Taal, veiligheid en identiteit Eentalig taalbeleid = minder taalkliekjes? Een meer complexe taalrealiteit _ code-switching _ gebruik van een lingua franca

18 Meertaligheid op de werkvloer een complexe puzzel Eentalig taalbeleid in een meertalige realiteit: het positieve alternatief? = Waarderend inzetten van de moedertaal als ontbrekend puzzelstukje ü ü ü om het taalleerproces te ondersteunen en te stimuleren om de veiligheid te verhogen om het welbevinden én de bedrijfswinst te verhogen Let all languages smuggle in, bleed into one another, accept translanguaging as a reality (Shohamy)

19 Meertaligheid op het werk Een blessing in disguise? Mariet Schiepers Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven