Toekomstig eigendom nieuwe brandweerkazerne

Transcriptie

1 Gemeente Zandvoort RAADSVOORSTEL Aan de raad van de gemeente Zandvoort Agendapunt: Registratienr:2013/07/ Zaaknummer: Z Datum: 8 augustus 2013 Onderwerp: Toekomstig eigendom nieuwe brandweerkazerne Portefeuillehouder Burgemeester Mr. N. Meijer Korte inhoud: In dit voorstel wordt ingegaan op de wenselijkheid van de overdracht van de nieuwe brandweerkazerne aan de VRK voor 1 januari 2014 en de voorwaarden daarbij. Historische en bestuurlijke context: De gemeenteraad heeft in juni 2005 besloten om een nieuwe brandweerkazerne te bouwen. Tijdens de uitwerking van dit voorstel is besloten om een regionaal brandweerkorps Kennemerland op te richten en deze onder te brengen bij de Veiligheidsregio Kennemerland (VRK). De nieuwe kazerne is inmiddels gereed en in gebruik genomen. Tijdens de raadsvergadering op 9 oktober 2012 heeft uw raad via een amendement besloten om de brandweerkazerne vooralsnog in eigendom van de gemeente Zandvoort te houden en niet over te dragen aan de Veiligheidsregio Kennemerland (VRK). Vervolgens heeft ons college een memo over dit onderwerp ( /001776) aan u aangeboden. In deze memo is ingegaan op de volgende zaken: - De stand van zaken ten aanzien van de 3e fase regionalisering van de (VRK), de mogelijke overdracht van brandweerkazernes aan de VRK. De daarbij te hanteren voorlopige planning om de overdracht te realiseren vóór 1 januari De financiële aspecten: na 1 januari 2014 vervalt de btw-compensatie als de gemeente op dat moment nog eigenaar is van de brandweerkazerne. - Een aantal overige voor de gemeente Zandvoort van belang zijnde aspecten bij een mogelijke overdracht van de nieuwe brandweerkazerne, zoals: * de contractuele verplichtingen van partijen (gemeente en VRK) bij de verkoop van de kazerne aan de VRK, * de verhuur van een deel van de kazerne aan de Zandvoortse Reddingsbrigade (ZRB), * het gebruik van het gebouw door derden. Deze memo is besproken tijdens een informatieraad op 5 februari De portefeuillehouder heeft toen aangegeven dat deze memo gelezen moet worden als een inventarisatie van onderwerpen bij de onderhandelingen over de mogelijke overdracht van de nieuwe brandweerkazerne aan de VRK. Naar aanleiding van het advies 'overdracht nieuwe brandweerkazerne aan de VRK (2013/05/ is door ons besloten om de gemeenteraad te verzoeken zijn zienswijze in deze duidelijk te maken. Omdat de datum van 01 januari 2014 spoedig nabij is, willen wij op korte termijn de besprekingen met het bestuur van de VRK starten. Aan de hand van het onderstaand gestelde verzoeken wij u uw standpunt kenbaar te maken over de mogelijke overdracht van de brandweerkazerne aan de VRK. Alle aspecten in overweging genomen zijn wij van mening dat het voor de gemeente Zandvoort het meest voor de hand ligt dat: 1/8

2 - de kazerne inclusief ondergrond vóór 1 januari 2014 (in eigendom) wordt overgedragen aan de VRK, - dit geschiedt tegen nader overeen te komen voorwaarden (o.a. terugkooprecht c.q. aanbiedingsplicht, gunstiger leningcondities dan de huidige gemeentelijke), - voor het ZRB-deel een huurcontract wordt afgesloten tegen nader overeen te komen voorwaarden (o.a. huur gerelateerd aan de lasten van de genoemde lening), - de opstal wordt overgedragen op basis van de boekwaarde en de grond op basis van een vast bedrag per m2, - de overdracht voor de gemeente Zandvoort minimaal budgettair neutraal geschiedt. BTW-compensatie. Vanaf 1 januari 2014 worden de brandweerzorgtaken formeel ondergebracht bij de VRK. Hiermee vervalt de mogelijkheid om betaalde btw met betrekking tot deze taken te verrekenen via het btwcompensatiefonds (bcf). Op dit moment kunnen de veiligheidsregio's de btw (op de kosten van de wettelijke taken van de gemeenten) op basis van het zg. transparantiebesluit doorschuiven aan de deelnemende gemeenten. De gemeenten compenseren dit vervolgens via het bcf. Vanaf 1 januari 2014 is dit niet meer mogelijk en dit leidt dus tot hogere exploitatielasten (investeringen en lasten inclusief btw) bij de VRK. De veiligheidsregio's worden daarvoor (btw-compensatie) gecompenseerd via een extra BDUR-bijdrage. In het kader van de fiscale wetgeving kan daarmee een financieel probleem ontstaan voor die gemeenten die na 1 januari 2003 (instelling bcf) hebben geïnvesteerd in de huisvesting voor de brandweer. In die gevallen is de btw verrekend/gecompenseerd. Wanneer niet vóór 1 januari 2014 het gemeentelijk eigendom is overgedragen aan de VRK vervalt deze mogelijkheid tot verrekening/- compensatie. De staatssecretaris van Financiën heeft echter bepaald dat de btw alsnog mag worden gecompenseerd als: 1 het over te dragen gebouw in gebruik is als brandweerkazerne en ook na overdracht in gebruik blijft als brandweerkazerne, en 2 de gemeente de brandweerkazerne vóór 1 januari 2014 overdraagt aan de veiligheidsregio, en 3 op het moment van de overdracht geen plannen bestaan om de kazerne aan derden te verkopen. De kosten van de brandweerzorg blijven bij de regionalisering overigens voor rekening van de deelnemende gemeenten. De gemeenten krijgen ook na de regionalisering van de brandweer een uitkering van het Rijk voor de brandweerzorg. Omdat na de regionalisering de daadwerkelijke kosten worden gemaakt door de VRK worden deze kosten door de VRK met de deelnemende gemeenten verrekend. De gebruikers van de nieuwe kazerne De nieuwe kazerne is nagenoeg gereed (op een aantal opleverpunten na) en afgelopen voorjaar in gebruik genomen. Het gebouw heeft een oppervlakte van ca m2 bruto vloeroppervlak (op een terrein van ca m2) en is in gebruik bij: - de brandweer (VRK-post Zandvoort), met ca m2 bvo (ca. 81% van het totaal), - de Zandvoortse Reddingsbrigade (ZRB), met ca. 420 m2 bvo (ca. 19% van het totaal). Verder zal incidenteel een ambulance in de kazerne worden gestald. Voor de ambulance zijn geen eigen voorzieningen gebouwd en deze incidentele aanwezigheid is daarom voor de verdere besluitvorming in financiële en juridische zin niet relevant. 2/8

3 Gemeente Zandvoort Stichtingskosten en btw De totale stichtingskosten worden geraamd op ca. 4,1 mln. excl. btw (waarvan nog ca niet is besteed c.q. moet nog worden afgerekend). De btw wordt bepaald aan de hand van de werkelijke kosten. In totaal is sprake van ruim ,- btw. Van dit bedrag kan de gemeente via het btw-compensatiefonds (bcf) de betaalde btw over het VRKdeel compenseren (derhalve ordegrootte 81% van is ). De btw over het deel van de ZRB (ca ) is niet compensabel, omdat de ZRB geen bedrijf is en derhalve 'eindconsument' als privé-instelling. De BTW over de grondwaarde, 100,- bvo, is aftrekbaar. Juridische en fiscale aspecten van overdracht 1 De bevoegdheid tot het uitoefenen van de brandweertaak ligt niet meer bij de gemeente, maar bij de VRK. De bijbehorende middelen (zoals personeel, materieel/materiaal en huisvesting) liggen dus ook niet meer bij de gemeente. Nu de gemeente geen zeggenschap meer heeft over de huisvesting zou zij het gebouw ook niet in eigendom moeten willen hebben. 2 Als de bevoegdheid wel weer bij de gemeente zou komen c.q. het gebruik van de relevante huisvesting als brandweerkazerne wordt beëindigd, kan het eigendom desgewenst weer terugvallen aan de gemeente. Dit is contractueel afdoende te regelen. Het doel van de overdracht is voor de gemeente Zandvoort tweeledig: 1 Het voorkomen van onnodige btw-afdracht vanwege beperking bcf per 1 januari 2014 (ordegrootte ). 2 Het verbeteren van de financieringspositie van de gemeente door de financiering bij de VRK onder te brengen via de privaatrechtelijke situatie. In hoofdlijnen bestaan de volgende privaatrechtelijke mogelijkheden voor overdracht: - Eigendomsoverdracht Alle rechten en plichten op het onroerend goed gaan over naar de koper (tegen bij de verkoop nader overeen te komen bepalingen, zoals bijvoorbeeld het recht op terugkoop), conform het uitgangspunt van de Nota grondbeleid De btw over het VRK-deel is compensabel. - Erfpacht Het erfpachtrecht geeft de erfpachter de facto het recht om het onroerend goed te gebruiken als eigenaar. Erfpachtuitgifte is een instrument om bijzondere initiatieven voor Zandvoort te stimuleren vanuit het algemeen belang.' Zie Nota grondbeleid Dat is hier niet het geval. Ook bij erfpacht is de btw over het VRK-deel compensabel, omdat het gaat om het vestigen van een zakelijk recht. Opstalrecht Het opstalrecht wordt in hoofdlijnen om dezelfde redenen toegepast (t.o.v. eigendom) als bij erfpacht, maar met het verschil dat ook een daadwerkelijke juridische 'knip' tussen grond en opstal wordt gemaakt: via natrekking is de bloot eigenaar van de grond ook eigenaar van de opstal. De toepassing van het opstalrecht, is hier niet zinvol c.q. onnodig omslachtig. Omdat het ook hier gaat om het vestigen van een zakelijk recht is de btw over het VRK-deel compensabel.. - Huur Omdat bij huur het eigendom bij de gemeente blijft, moet de gemeente zelf blijven lenen voor de kapitaalinvestering. Bovendien verliest ze de compensatiemogelijkheid van de btw via het bcf, omdat het niet gaat om een zakelijk maar een persoonlijk recht. 3/8

4 De vormen eigendom, erfpacht en opstalrecht betreffen dus de vestiging van een zakelijk recht, waarbij dus het recht om de zaak te vervreemden bij de wederpartij (de VRK) komt. Via het bij de overdracht vestigen van een aanbiedingsplicht c.q. terugkoopmogelijkheid kan de gemeente in de overeenkomst met de VRK regelen dat bij beëindiging van de VRK als zodanig c.q. beëindiging van het gebruik als kazerne zij de kazerne terugkrijgt, tegen de dan geldende boekwaarde. Het sluiten van een huurcontract betreft een persoonlijk recht (d.w.z. tussen de rechtspersonen VRK en gemeente Zandvoort). Bij beëindiging van een dergelijk recht valt het volle genot op de zaak direct terug aan de eigenaar (de gemeente Zandvoort) en in dat geval is dus per definitie een aanbiedingsplicht c.q. terugkooprecht niet aan de orde. Naast de genoemde juridische vormen is nog een andere vorm mogelijk, namelijk: Bruikleen Ofwel 'gebruik om niet' door de VRK. Voor bruikleen gelden geen civielrechtelijke vormvereisten: volstaan kan dus worden met een overeenkomst tussen de gemeente en de VRK, maar ook dit moet vóór 1 januari 2014 tussen partijen zijn geregeld. Ook bij bruikleen wordt door de Belastingdienst de btw op het VRK-deel als compensabel beschouwd. Nadeel is echter (en daarom is het expliciet 'plan B') dat de gemeentelijke financieringspositie niet wordt verminderd. De positie van de ZRB. De ZRB is een vrijwilligersorganisatie waarvan de huisvestingslasten voor 100% rechtstreeks worden gesubsidieerd door de gemeente Zandvoort. De insteek is om de nieuwe huisvesting via een huurcontract zoveel mogelijk transparant te maken, waarbij de subsidie dan gelijk is aan de jaarlijkse huisvestingslasten. Dit principe komt ook bij mogelijke overdracht van de kazerne aan de VRK aan de orde via het vergoeden van de huur van de ZRB via een subsidie aan de VRK die gelijk is aan de huisvestingslasten. De lening van de VRK voor de stichtingskosten van de kazerne (voorwaarden door de gemeente goed af te spreken) dient dan de grondslag te zijn voor de huursom (en de huisvestingssubsidie van de gemeente aan de ZRB). De privaatrechtelijke mogelijkheden voor de huisvesting van de ZRB zijn: 1 De gemeente draagt het hele gebouw over aan de VRK (zie hiervoor bij de genoemde mogelijkheden) en de VRK verhuurt een deel van het object aan de ZRB. 2 De gemeente en de VRK krijgen elk een appartementsrecht op het object binnen een op te richten vereniging van eigenaren (VVE): de VRK voor haar deel en de gemeente voor het deel van de ZRB, waarbij de gemeente dit deel verhuurt aan de ZRB. Nadelen zijn enerzijds dat de gemeente dan alsnog een lening moet afsluiten voor de investering op het deel van de ZRB en anderzijds dat dit onnodig ingewikkeld is. Uitgangspunt is dat de ZRB een huurovereenkomst sluit met de VRK. Waardebepaling (bij de overdracht) Uitgangspunt is dat de VRK de boekwaarde zal vergoeden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in de waarden van de opstal en van de grond: 1 Opstal Uitgegaan wordt van de boekwaarde van de opstal op het moment van overdracht. Omdat het gebouw nagenoeg nieuw is, ligt de boekwaarde dicht bij 100% van de investering. De afschrijving 4/8

5 Gemeente Zandvoort Jel op de investering wordt bepaald aan de hand van de condities van de nog (door de VRK, uitgaande van overdracht) af te sluiten kapitaallening (en waarbij de jaarlijkse lasten worden opgenomen in de begroting van de gemeente Zandvoort, een en ander verminderd met het deel van de ZRB en eventueel de regiofunctie; zie ook hierna bij Budgetneutraliteit). 2 Grond De grondwaarde voor niet-commerciële voorzieningen wordt (in verband met de relatie met de al dan niet aftrekbare btw) gerelateerd aan de kosten van het bouw- en woonrijp maken. Met de Belastingdienst is daartoe een vast bedrag per m2 afgesproken. Dit is conform het gestelde in de Nota grondbeleid De afspraak is dat net als bij bv. de brede school de toe te rekenen grondwaarde wordt gesteld op 100,- exclusief btw per m2 bvo. Op de grondwaarde wordt niet afgeschreven. Zoals hiervoor onder 'Juridische en fiscale aspecten' is aangegeven, is het niet de bedoeling dat de VRK bij eventuele verkoop van de kazerne een boekwinst behaalt, omdat de VRK dan profiteert van een in principe aan de gemeente toekomende stille reserve. Vandaar dat bij overdracht een verkoopregulerend beding en de verplichting tot het gebruik van de kazerne als brandweerkazerne zal worden vastgelegd. Financiële effecten Recent heeft ambtelijk overleg plaatsgevonden tussen de gemeente Zandvoort en de VRK. Gebleken is dat de overdracht van de kazerne geen financieel voordeel oplevert voor de gemeente. Overdracht betekent wél (zoals hiervoor is aangegeven) dat het financiële nadeel vanwege het vervallen van de btw-compensatie wordt voorkomen. Met de VRK dienen overigens wel afspraken te worden gemaakt over de (financiële) aspecten van door de gemeente Zandvoort gemaakte meerkosten bij de bouw. Deze kosten zijn specifiek gemaakt in verband met de oprichting c.q. op verzoek van de VRK, te weten de realisatie van extra kantoorplekken en extra stallingruimte e.d. in verband met het regionale spreidingsplan. De VRK kan bij aankoop van de kazerne voor een lager rentepercentage lenen dan de vaste rente die de gemeente in haar begroting heeft staan. De gemeente hanteert vanaf 2013 een rentepercentage van 3,75%. Als de VRK een lening afsluit, zal zij thans echter aanzienlijk minder rente behoeven te betalen (de rente bedroeg voor een nieuwe lening eind december 2012 circa 2%). Hierdoor kan de VRK een rentevoordeel krijgen en het lijkt op zijn plaats dat de door de gemeente te betalen jaarlijkse lasten navenant lager zullen zijn dan thans wordt geraamd in de begroting. Budgetneutraliteit Bij fase 1 en 2 van de regionalisering is het uitgangspunt gehanteerd dat bij overdracht van budgetten gestreefd wordt naar overdracht op basis van budgetneutraliteit. Bij overdracht van de kazerne de VRK zou dit uitgangspunt ook in fase 3 kunnen worden gehanteerd. Onderstaand budget is voor de dekking van de gemeentelijke exploitatielasten opgenomen in de gemeentelijke meerjarenraming. De genoemde bedragen zullen geactualiseerd moeten worden aan de hand van de definitieve situatie. Bij overdracht van de kazerne is dit de reguliere bijdrage aan de VRK voor huisvesting, verminderd met het deel van de ZRB (daar krijgt de VRK immers huur voor), de regiofunctie (waarover mogelijk nog nadere afspraken met de VRK moeten worden gemaakt) en het lagere rentepercentage (afhankelijk van de lening die de VRK kan afsluiten). 5/8

6 Lasten nieuwe kazerne in de meerjarenraming Kapitaallasten in begroting Onderhoudsbudget Gas Elektriciteit Verontreinigingsheffing Brand-/stormverzekering Glasverzekering Waterverbruik Totaal Gebruik door derden bij overdracht De kazerne kan ook door andere organisaties, waaronder de gemeente Zandvoort zelf, worden gebruikt. Dit eventuele gebruik door derden en de voorwaarden waaronder dit mogelijk is c.q. wordt, dienen te worden vastgelegd in de overeenkomst met de VRK. Het formele gebruik door derden mag gedurende de eerste tien jaar (besluit van 25 januari 2012, BLBK 2012/175M) in relatie tot de btw-vrijstelling niet veranderen. Onderhoud De hiervoor genoemde fiscale regeling om de btw te mogen compenseren bij overdracht vóór 1 januari 2014 geldt alleen voor de btw op investeringen en niet voor het onderhoud. Dat betekent dat ook de btw op het onderhoud voor de gemeente een kostenverhogende factor wordt na inwerkingtreding van de Wet op de Veiligheidsregio's. In opdracht van de VRK is inmiddels een inventarisatie gemaakt van de te verwachten jaarlijkse onderhoudskosten. De VRK wordt in algemene zin gecompenseerd via de BDUR voor het 'niet meer kunnen compenseren' van btw via de gemeenten. Wanneer het gebouw eigendom blijft van de gemeente is de gemeente verantwoordelijk voor het onderhoud en zal de gemeentelijke organisatie het onderhoud moeten regelen. Mogelijk toekomstige ontwikkelingen Op dit moment voldoet het gebouw aan de laatste eisen. Bij de bouw is constructief rekening gehouden om bv. slaapplaatsen te realiseren wanneer zulks aan de orde zou komen. De besluitvorming met financiële effecten van toekomstige investeringen ligt bij de VRK (en zoals hiervoor is aangegeven wordt de VRK in algemene zin gecompenseerd via de BDUR voor het 'niet meer kunnen compenseren' van btw via de gemeenten). Gebruik door VRK bij eigendom van Zandvoort Als de kazerne eigendom blijft van de gemeente Zandvoort dienen afspraken gemaakt te worden over het gebruik hiervan door de VRK. Tot nu toe bestaan dergelijke afspraken niet tussen de VRK en de deelnemende gemeenten. De gemeentelijke organisatie wordt dan verantwoordelijk voor de exploitatie en het onderhoud en dit dient op een goede wijze te worden georganiseerd en vastgelegd. Standpunt van de VRK In het besluit van het Dagelijks Bestuur van de VRK d.d. 3 juni jl. wordt uitgegaan van de volgende voorlopige uitgangspunten: 1. In te stemmen met het hanteren van de boekwaarden per bij gemeenten als uitgangspunt voor de voorstellen voor overdracht van kazernes. 2. In te stemmen met het hanteren van de resterende afschrijvingsjaren als uitgangspunt voor het bepalen van de jaarlijkse afschrijvingslasten. 6/8

7 Gemeente Zandvoort 3. In te stemmen om de resultaten van de nulmetingen als basis te hanteren voor de vaststelling van jaarlijkse onderhoudskosten bij overdracht van de budgetten van gemeenten. 4. Te besluiten dat ten aanzien van de ondergrond, tenzij de gemeente zelf anders wenst, de volgende uitgangspunten worden gehanteerd: - Geen overdracht van de ondergrond. - Vestigen van recht van opstal voor de resterende levensduur van het pand. - Per object een intentieverklaring op te stellen over de wijze van opleveren aan het eind van de opstaldatum. Op de uitgangspunten kunnen uitzonderingen zijn als daar vanuit de betreffende gemeente(n) aanleiding toe bestaat. 5. Te besluiten de rentelasten voor de gemeenten te baseren op de werkelijke kosten van de financiering. 6. Te besluiten dat de finale calculaties aan het DB worden voorgelegd alvorens deze formeel aan gemeenten worden voorgelegd. 7. Te besluiten dat eventueel geconstateerde manco's aan onderhoud van een gebouw door de gemeente moeten zijn verholpen voor dat de overdracht naar de VRK plaatsvindt. 8. Te besluiten dat wanneer een pand na overdracht aan de VRK niet meer overeenkomstig de brandweertaak wordt gebruikt de fiscale gevolgen hiervan voor rekening van de VRK komen. Indachtig het hiervoor gestelde lijkt het ons dat de gemeente Zandvoort voor het overgrote deel kan instemmen met deze uitgangspunten, met als aantekening dat (zie punt 4.) de grond wel wordt overgedragen in verband met de wens tot verlichting van de kapitaalpositie van de gemeente Zandvoort. Parallel aan de besluitvorming hebben en houden wij contact met de Belastingdienst over de fiscale aspecten van het voorgaande. Relatie met raadsprogramma: Geen. Wat willen wij bereiken? Het eigendom van de nieuwe brandweerkazerne bij de daartoe meest geëigende partij en op de meest efficiënte en voor de gemeente voordelige wijze vóór 31 december Wat gaan we daarvoor doen? Alle werkzaamheden voortzetten tot het beoogde doel is bereikt. Wat zijn de financiële consequenties (inclusief die voor de Algemene Reserve)? Door de overdracht van de nieuwe brandweerkazerne aan de VRK vóór 1 januari 2014 behoudt de gemeente de compensatie op de btw op het VRK-deel in de stichtingskosten van het gebouw ad (ordegrootte) (anders gezegd: niet-overdragen betekent extra kosten voor de gemeente van een bedrag van dezelfde omvang). Door overdracht vermindert tevens de schuldpositie van de gemeente met ca. 5 mln. Wanneer is het klaar? De overdracht dient te zijn afgerond vóór 1 januari 2014, omdat dan de mogelijkheid tot btwcompensatie vervalt. Wie is de verantwoordelijke? Burgemeester N. Meijer is de verantwoordelijke portefeuillehouder. Het college onderhandelt en sluit privaatrechtelijke overeenkomsten. 7/8

8 Wanneer en hoe zal de raad over de voortgang worden geïnformeerd? De raad zal conform worden geïnformeerd over het bereiken van overeenstemming tussen het bestuur van de VRK en ons college en idem na afronding van de overdracht aan de VRK. Communicatie: Op dit moment niet van toepassing. Voorstel: Aan de hand van het voorgaande verzoeken wij u uw zienswijze kenbaar te maken inzake de mogelijke overdracht van de brandweerkazerne aan de VRK. Alle aspecten in overweging genomen zijn wij van mening dat het voor de gemeente Zandvoort het meest voor de hand ligt dat: de kazerne inclusief ondergrond vóór 1 januari 2014 (in eigendom) wordt overgedragen aan de VRK, - dit geschiedt in eigendom tegen nader overeen te komen voorwaarden (o.a. terugkooprecht c.q. aanbiedingsplicht, gunstiger leningcondities dan de huidige gemeentelijke), voor het ZRB-deel een huurcontract wordt afgesloten tegen nader overeen te komen voorwaarden (o.a. huur gerelateerd aan de lasten van de genoemde lening), - de opstal wordt overgedragen op basis van de boekwaarde en de grond op basis van een vast bedrag per m2, de overdracht voor de gemeente Zandvoort minimaal budgettair neutraal geschiedt. Burgemeester en wethou --- áe secretaris, 8/8