gemeenteraad Zitting van 19 december 2016

Transcriptie

1 beraadslaging/proces verbaal Kopie gemeenteraad Zitting van 19 december 2016 Besluit A-punt GOEDGEKEURD Ondernemen en Stadsmarketing Samenstelling de heer Bart De Wever, burgemeester-voorzitter de heer Koen Kennis, schepen; mevrouw Caroline Bastiaens, schepen; de heer Ludo Van Campenhout, schepen; de heer Claude Marinower, schepen; de heer Marc Van Peel, schepen; de heer Rob Van de Velde, schepen; mevrouw Nabilla Ait Daoud, schepen; de heer Fons Duchateau, schepen; de heer Filip Dewinter, raadslid; de heer Philip Heylen, raadslid; mevrouw Kathleen Van Brempt, raadslid; mevrouw Freya Piryns, raadslid; de heer Gerolf Annemans, raadslid; de heer André Gantman, raadslid; mevrouw Güler Turan, raadslid; de heer Robert Voorhamme, raadslid; mevrouw Anke Van dermeersch, raadslid; de heer Karim Bachar, raadslid; mevrouw Monica De Coninck, raadslid; mevrouw Leen Verbist, raadslid; mevrouw Maya Detiège, raadslid; mevrouw Fauzaya Talhaoui, raadslid; mevrouw Fatma Akbas, raadslid; mevrouw Greet van Gool, raadslid; de heer Bruno Valkeniers, raadslid; de heer Toon Wassenberg, raadslid; de heer Wim Van Osselaer, raadslid; de heer Patrick Janssen, raadslid; de heer Peter Mertens, raadslid; mevrouw Yasmine Kherbache, raadslid; mevrouw Annemie Turtelboom, raadslid; mevrouw Liesbeth Homans, raadslid; de heer Mohamed Chebaa Amimou, raadslid; de heer Wouter Vanbesien, raadslid; mevrouw Mie Branders, raadslid; mevrouw Galina Matushina, raadslid; mevrouw Carine Leys, raadslid; mevrouw Lisa Geets, raadslid; mevrouw Leyla Aydemir, raadslid; de heer Johan Klaps, raadslid; de heer Vic Van Aelst, raadslid; mevrouw Danielle Meirsman, raadslid; de heer Dirk Rochtus, raadslid; mevrouw Anne Giveron, raadslid; mevrouw Martine Vrints, raadslid; de heer Koen Laenens, raadslid; de heer Martijn Van Esbroeck, raadslid; de heer Franky Loveniers, raadslid; de heer Danny Feyen, raadslid; de heer Jean Goedtkindt, raadslid; de heer Joris Giebens, raadslid; de heer Kevin Vereecken, raadslid; mevrouw Fatima Talhaoui, raadslid; de heer Dirk Van Duppen, raadslid; mevrouw Ikrame Kastit, raadslid de heer Roel Verhaert, stadssecretaris Iedereen aanwezig, behalve: de heer Karim Bachar, raadslid; mevrouw Maya Detiège, raadslid Zijn verontschuldigd: de heer Robert Voorhamme, raadslid; mevrouw Greet van Gool, raadslid; de heer Peter Mertens, raadslid; mevrouw Liesbeth Homans, raadslid _GR_00789 Business en innovatie - Meting Antwerpse winkelstraten Goedkeuring Motivering Gekoppelde besluiten 2014_CBS_ Werk en Economie - Meting Antwerpse winkelstraten Goedkeuring 2013_CBS_ Werk en Economie - Beleidsnota Detailhandel - Goedkeuring 2013_GR_ Werk en Economie - Beleidsnota Detailhandel - Goedkeuring Werk en Economie. Detailhandel en Horeca. Meting van de Antwerpse winkelstraten Goedkeuring. Concretisering beleidsrichtlijn 1 / 5

2 771 - Werk en Economie. Meting van de Antwerpse winkelstraten Goedkeuring. Concretisering beleidsrichtlijn Beleidsnota Detailhandel Antwerpen. Goedkeuring. Introductie bel Aanleiding en context De meting van de Antwerpse winkelstraten 2016 is een terreinonderzoek naar het commercieel aanbod in de stad Antwerpen. Het onderzoek brengt het commercieel aanbod in kaart en vergelijkt het met de vorige driejaarlijkse metingen sinds De eerste meting in 1997 werd uitgevoerd in het kader van het Strategisch Commercieel Plan voor de Antwerpse winkelstraten (het zogenaamde Mercuriusproject van de Vlaamse regering). De metingen van 1997 en 2001 werden uitgevoerd door een extern onderzoeksbureau. Sinds 2004 wordt de meting in eigen beheer uitgevoerd. Dankzij het gebruik van geografische software, kunnen de metingen (vanaf 2004) uitgevoerd worden op pandniveau, en niet meer op bouwblokniveau zoals in 1997 en Hierdoor komt een meer gedetailleerde inventarisatie van het commercieel aanbod in beeld. De meting van de Antwerpse winkelstraten 2004 vormde de basis voor een strategische visietekst, de Beleidsnota Detailhandel Deze werd goedgekeurd door het college op 24 februari 2006 (jaarnummer 2094) en door de gemeenteraad op 27 maart 2006 (jaarnummer 440). Op 30 november 2007 (jaarnummer 16214) nam het college kennis van de meting van de Antwerpse winkelstraten Deze vormde dan weer de basis voor specifieke strategische visienota s voor 7 aandachtsgebieden, waaronder de Driekoningenstraat-Statiestraat (Berchem) en de Brederodestraat (Antwerpen). De meting van de Antwerpse winkelstraten 2010 werd de basis voor de Beleidsnota Detailhandel Die werd goedgekeurd door het college op 30 augustus 2013 (jaarnummer 8658) en door de gemeenteraad op 23 september 2013 (jaarnummer 585). Samen met de Beleidsnota Detailhandel 2013 vormen de Metingen van de Antwerpse winkelstraten de basis voor beleidsadvies en -instrumenten met betrekking tot detailhandel en de kernwinkelgebieden. Het driejaarlijkse rapport biedt immers heel wat inzichten in het Antwerpse winkellandschap. Welke verschuivingen treden op in de winkelstraten? Wat zijn de nieuwe trends? Hoe reageren de ondernemers in de winkelstraten op deze trends? Argumentatie De meting van de Antwerpse winkelstraten inventariseert het commercieel aanbod en haar karakteristieken in de Antwerpse winkelgebieden. Begin 2016 werd er gestart met de inventarisatie van het commercieel aanbod via terreinopnames. Voor de zomervakantie van 2016 werd de inventarisatie beëindigd. Nadien volgde een periode van analyse en rapportage. Nieuwe ontwikkelingen of grote nieuwe handelszaken na het beëindigen van de inventarisatie werden waar mogelijk wel nog verwerkt. De inventarisatie vond plaats op basis van de lijst van winkelgebieden die afgebakend zijn bij de meting van Deze winkelgebieden bestaan uit ongeveer 140 winkelstraten, galerijen en shoppingcentra. Net als in de vorige metingen, werd de selectie van de winkelgebieden gebaseerd op strikte afbakeningsregels: 1. in meer dan 50% van alle panden (zowel commercieel als niet-commercieel) in het winkelgebied moeten actieve commerciële zaken gevestigd zijn, zoals handelszaken, horecapanden of aanbieders van diensten. Dit percentage komt later terug als de commerciële dichtheid; 2. een concentratie van enkel diensten of enkel horecazaken volstaat niet om een winkelgebied te zijn. Daarom wordt ook gelet op het feit of er voldoende actieve zuivere winkels aanwezig zijn in het gebied 2 / 5

3 (dagelijkse artikelen zoals voeding en kranten, shoppingartikelen die men periodiek koopt of unieke/speciality goederen die men uitzonderlijk koopt). De verhouding aantal zuivere winkels ten opzichte van het totaal aantal panden (zowel commercieel als niet-commercieel) moet hoger zijn dan 20%; 3. in absoluut aantal moeten er minstens 30 actieve commerciële zaken gevestigd zijn. Door toepassing van deze criteria geeft de meting van 2016 volgende aanpassingen ten opzichte van 2013: 1. Kerkstraat (district Antwerpen) voldoet opnieuw aan de criteria en wordt als buurtwinkelgebied meegenomen; 2. Wijngaardstraat en Everdijstraat (district Antwerpen) zijn voorbeelden van enkele kleinere toevoegingen in een groter winkelgebied respectievelijk Melkmarkt-Korte Nieuwstraat en Wilde Zee; 3. Koningin Astridplein (district Antwerpen) voldoet als plein niet meer aan de criteria en wordt daarom toegevoegd bij het winkelgebied Gemeentestraat; 4. bepaalde straatdelen van onder andere de winkelgebieden Gitschotellei (district Berchem en Borgerhout), Turnhoutsebaan (district Borgerhout) en Vlaamse-Waalsekaai (district Antwerpen) vertoonden weinig of geen commerciële activiteit meer en werden uit het winkelgebied verwijderd. De meting van de Antwerpse winkelstraten 2016 gaat dus uit van 55 winkelgebieden verspreid over het grondgebied van de stad Antwerpen. Een lijst van de afgebakende winkelstraten is opgenomen in de studie, alsook een overzicht van deze 55 winkelgebieden en de score op elk van de drie criteria is er te vinden. Per winkelgebied wordt in de meting van de Antwerpse winkelstraten een fiche opgenomen met alle resultaten in detail. De studie bevat ook een analyse van de resultaten van alle 55 winkelgebieden voor de opgenomen indicatoren: dichtheid, leegstand, commerciële mix, ketenfilialen en imagoverlagende handel. De verschillende indicatoren zoals commerciële dichtheid en imagoverlagende handel worden in het rapport uitvoerig toegelicht. Enkele conclusies: 1. een eerste grote conclusie omtrent de transformatie die kan getrokken worden uit dit rapport is de daling van het aantal winkelpanden en van de commerciële dichtheid. Winkelstraten worden (in aantal panden) zelden kleiner of groter, maar hun actief commercieel aanbod staat wel onder druk. De omvorming van (leegstaande) winkelpanden naar andere functies dan zuivere detailhandel, zoals wonen, diensten, horeca, kantoren enzovoort is de belangrijkste trend die kan vastgesteld worden. Over alle winkelgebieden bekeken daalt de commerciële dichtheid de voorbije 10 jaar met 3%. Vijf winkelgebieden scoren in deze meting slechts 51% of 50% commerciële dichtheid. Onder andere Gitschotellei en Deurne-Noord zijn voorbeelden van kernwinkelgebieden die de volgende meting vermoedelijk kleiner zullen afgebakend worden om te voldoen aan het criterium van 50%; 2. vervolgens is vast te stellen dat dit dalende winkelaanbod vooral samenhangt met een daling van het aantal shoppingzaken. Dit zijn de winkels met boeken, cd s, kleding, huishoudartikelen en dergelijke, met andere woorden producten die regelmatig gekocht worden, voornamelijk tijdens funshoppinguitstappen. Het is geen geheim dat deze productcategorieën meer en meer via online kanalen worden gekocht en dit een negatief effect heeft op de omzetten in de fysieke winkels. De voorbije zes jaar daalde het shoppingaanbod met 3,5%. In de plaats kwamen in veel gevallen diensten (+1,5% - zoals kapsalons, dienstencheques, immo/interimkantoren en dergelijke) en horecazaken (+0,5%). Uiteraard werden sommige omgevormd tot een niet-commercieel pand of kwamen de winkels leeg te staan; 3. wat leegstand betreft, concludeert dit rapport dat het leegstandspercentage in de Antwerpse winkelstraten stagneert rond de 12%. Het valt ook op dat leegstand zich niet enkel situeert in de lokale kernen in de districten. Ook de winkelgebieden die in de vorige metingen nooit of amper met leegstand hadden te maken (5% of minder) ondervinden nu een significante groei van leegstand. De 3 / 5

4 meest opvallende cijfers zijn er voor de centrale as Meir-Stadsfeestzaal-GB Shopping Center waar een stijging kon vastgesteld worden onder andere door het vertrek van een aantal ketenfilialen die bijvoorbeeld op minder goede locaties gelegen waren of die een te grote oppervlakte huurden. Een aantal herontwikkelingen op deze as zitten in de pijplijn en die zullen op korte of middellange termijn een aanzienlijk aantal leegstaande panden wegwerken op zeer strategische locaties; 4. de transformatie in de winkelstraten biedt uiteraard ook opportuniteiten en in heel wat winkelgebieden zag men de voorbije jaren gunstige tot zeer gunstige evoluties in het winkelaanbod. De meeste opvallende voorbeelden in deze meting zijn de Offerandestraat-Dambruggestraat en de Abdijstraat-Den TIR. Het is duidelijk geworden uit deze meting dat de straten koplopers zijn in de transformatie van de klassieke traditionele winkelstraat naar een nieuwe vorm van winkelstraat die zich voornamelijk richt op het lokale publiek. Met veel kleine kledingboetieks die zich focussen op de lokale bevolking, met tal van voedingszaken en horecazaken volledig geënt op wat het publiek in de omliggende wijk zoekt. Ook Den TIR, het shopping center aansluitend op de Abdijstraat, heeft zich volledig getransformeerd en richt zich met een nieuw aanbod én met succes op een nieuw profiel van klanten; 5. een andere vorm van transformatie in de winkelstraten is te noteren in de omgeving rond de Steenhouwersvest, Wilde Zee, Kloosterstraat en Riemstraat. Deze kernen kennen een groeiende belangstelling van ketenfilialen en van typisch shoppingaanbod. Deze uitlopers van de centrale winkelas Meir-Schoenmarkt-Grote Markt zijn zeer populair bij investeerders en retailers. Al enkele jaren is een verschuiving merkbaar van de speciaalzaken die voorheen de Wilde Zee typeerden naar bijvoorbeeld de as Steenhouwersvest-Lombardenvest. In hun plaats komen in de Wilde Zee kleinere ketens die de grote oppervlakten op de Meir-as niet wensen te huren of die zich meer vereenzelvigen met de kleine straatjes in deze winkelwandelzone; 6. een volgende dynamiek die kan vastgesteld worden is dat het aanbod aan imagoverlagende winkels verder daalt, zelfs tot onder de grens van 5% van het winkelaanbod. De term "imgagoverlagende handelszaken" wordt gebruikt om zeven aanbodcategorieën te analyseren die, zeker als ze geconcentreerd voorkomen, vaak een negatief effect hebben op de commerciële leefbaarheid en uitstraling van een winkelgebied. In heel wat lokale kernen die de voorbije jaren een negatieve impact ondervonden van een te hoog aanbod aan imagoverlagende winkels is op dit moment dat probleem zeer sterk gereduceerd. De belwinkel is zo goed als volledig uit het straatbeeld verdwenen, het aantal nachtwinkels is aanzienlijk beperkt. Een gezonde hoeveelheid van dit type handelszaken wordt uiteraard bewerkstelligt door het actief inzetten van de uitbatingsvergunning en de vestigingsvergunning voor dit type van handelszaken; 7. tenslotte tonen de metingen al enkele jaren dat het winkelaanbod in de baanwinkelgebieden sterk stand houdt. Daar waar de lokale kernen onder druk staan op het vlak van zuivere winkels (lees: traditioneel winkelaanbod), is dit in de baanwinkelgebieden geenszins het geval. Dit blijven zeer populaire locaties voor de vestiging van ketenfilialen waardoor de leegstand laag blijft meestal enkel in afwachting van nieuwe retailontwikkelingen. Gelet op deze evoluties in het winkelaanbod, blijft het van belang dat kernversterkende maatregelen ingezet blijven worden. Deze maatregelen moeten de (prioritaire) kernwinkelgebieden naar voor schuiven als dé bestemming voor bovenlokale of lokale winkelaankopen. Op het lokaal vlak zijn de acties rond buurtwinkelen prioritair waarbij dagelijkse voorzieningen door de lokale handelszaken voorop staat. De winkelstraat heeft hier ook een rol van buurtondersteunende ontmoetingsplaats. Hier primeert niet het aantal winkels in een winkelstraat maar vooral een gezonde kwalitatieve brede mix van handel, diensten en horeca. In de kernwinkelgebieden van het bovenlokale centrum ligt de focus dan weer op brede shoppingpromotie en beleving met onder andere winkelzondagen en evenementen. Dit alles dient gecombineerd te worden met diverse maatregelen om nieuwe handelszaken aan te trekken naar het centrum (zowel starters, creatieve en 4 / 5

5 innovatieve formules maar ook de populaire ketenfilialen). Op die manier blijft het bovenlokaal centrum bij elk bezoek weer een ontdekking van nieuwe ondernemers en ketens die Antwerpen als winkelstad verrijken en boeiend maken. Financiële gevolgen Nee Strategisch kader Dit besluit past in de realisatie van volgende doelstellingen/projecten: 4 - Lerende en werkende stad 1SLW05 - Antwerpen is een welvarende innovatieve business stad 1SLW De aantrekkingskracht van de kernwinkelgebieden en strategische horecakernen neemt fors toe 1SLW Stad Antwerpen voert een kernversterkend detailhandels- en horecabeleid uit via centrum- en horecamanagement 4 - Lerende en werkende stad 1SLW05 - Antwerpen is een welvarende innovatieve business stad 1SLW De aantrekkingskracht van de kernwinkelgebieden en strategische horecakernen neemt fors toe 1SLW Stad Antwerpen optimaliseert het detailhandels- en horeca-aanbod Besluit De gemeenteraad keurt bij monde van de fractievoorzitters volgend besluit goed. Stemden ja: N-VA, Vlaams Belang, CD&V, PVDA+, Groen en Open VLD. Hebben zich onthouden: sp.a. Artikel 1 De gemeenteraad keurt de meting van de Antwerpse winkelstraten 2016 en daarmee ook de afbakening van de Antwerpse winkelstraten goed. Artikel 2 Dit besluit heeft in principe geen financiële gevolgen. Bijlagen 1. Meting_van_de_Antwerpse_winkelstraten_2016.pdf 5 / 5