Leskist PLUS-handleiding Anders is leuk! Groep 3 & 4

Transcriptie

1 Leskist PLUS-handleiding Anders is leuk! Groep 3 & 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2013 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster ennicky Mertens Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Anders is leuk! 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Anders is leuk! 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is in de leskisten aanzienlijk minder uitgewerkt dan in de leskisten voor midden en bovenbouw. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Anders is leuk! 4

5 2 Meervoudige Intelligentie Deze leskist Anders is leuk! bestaat uit 3 lessen en gaat over biodiversiteit rond de school. Biodiversiteit is de verscheidenheid aan leven op aarde. Verscheidenheid aan soorten dieren en planten, maar ook verscheidenheid binnen dezelfde dieren en planten. Een blaadje van een eik is net even anders dan een blaadje van een beuk. Maar is er ook verschil tussen twee blaadjes van een eik. Verscheidenheid is er ook in ons dagelijks leven. Elk mens is anders, ons voedsel is zeer divers en leerlingen verzamelen een verscheidenheid aan plaatjes of knikkers. Leerlingen maken kennis met verscheidenheid en met de voordelen van meer verscheidenheid. Voor de leerlingen worden alleen de woorden anders en hetzelfde gebruikt om verscheidenheid aan te geven. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de Buitenwijs leskist: LES BEHALVE DE NATURALISTISCHE KOMEN DE VOLGENDE INTELLIGENTIES VOOR: Les 1: Anders of hetzelfde? verbaal linguïstisch, visueel ruimtelijk Les 2: Anders op het schoolplein interpersoonlijk, lichamelijk kinesthetisch, verbaal linguïstisch, muzikaal ritmisch Les 3: Anders verder onderzoeken verbaal linguïstisch, logisch mathematisch, interpersoonlijk Als extra dimensie kan de interpersoonlijke intelligentie worden aangeraakt door het begrip (over) smaak (valt niet te twisten) te bespreken. Motto: anders is alleen maar anders. BuitenWijs Anders is leuk! 5

6 3 Coöperatief leren De leskist bestaat uit 3 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om eventuele werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Anders of hetzelfde? Hoeken (elke hoek een andere eigenschap), mensen ordenen Les 2: Anders op het schoolplein Tweetal coach, Spion, Vorm van op tournee Les 3: Anders verder onderzoeken Sorteer zonder structuur BuitenWijs Anders is leuk! 6

7 4 Woordenschat In de leskist Anders is leuk! worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd Alternatief is dat de leraar zelf de foto s maakt die bij de begrippen horen. Daarmee zijn de foto s het meest actueel en dichtbij de werkelijkheid van de kinderen. BEGRIP/WOOR D FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT. IN EEN ZIN... ruw Als je vinger er niet over glijdt is het ruw knop Vóór de bloem komt, zit hij nog in de knop struik Laag en breed, een struik. BuitenWijs Anders is leuk! 7

8 web Elke spin maakt een web om vliegen te vangen voelspriet Met een voelspriet ziet de slak de omgeving. stam Aan de stam zitten de takken van de boom. BuitenWijs Anders is leuk! 8

9 korrel Een korrel gaat zo tussen je vinger door. madeliefje Witte blaadjes, geel hart. weegbree Plat op de grond met een paar stengels. klaver Drie blaadjes (soms vier) en een paarse bloem. Woorden laten oefenen van de woorden door in tweetallen te flitsen (wat betekent...) Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Anders is leuk! 9

10 5 ICT De leskist geeft een paar sites als mogelijkheid tot digitale ondersteuning van de lessen. Filmpjes zebra s: Plaatjes tweelingen:» BuitenWijs Anders is leuk! 10

11 6 Burgerschap Anders is leuk! bevat geen burgerschapselementen. Dit is ook niet noodzakelijk. In het gebruik van deze leskist kan de leerkracht de link naar burgerschap wel leggen. De E van NME (Educatie) wordt dan nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Aantippen van het burgerschapselement is mogelijk met de volgende gesprekonderwerpen:» Zou jij wel eens echt ánders willen zijn dan de anderen?» Daar loopt iemand met een heel andere muts wat zou je willen vrágen? BuitenWijs Anders is leuk! 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten op het zelfde vlak zoals dieren die veel rennen en dieren die vooral rusten. BuitenWijs Anders is leuk! 12