Leskist THEMA handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2011 Eindredactie Kees van Wegen Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Dorstlessen 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Overzicht van de lessen 7 Beschrijving van de lessen 8 Bijlagen 11 BuitenWijs Dorstlessen 3

4 1 In het kort Inleiding Tijdens de Dorstlessen maken de leerlingen op een spannende en uitdagende manier kennis met drinkwater. Verspreid over drie weken zijn de leerlingen intensief bezig en leggen zo een stevige basis voor verdere ontdekkingen met betrekking tot drinkwater. De leerlingen krijgen inzicht in de wijze waarop in Houten, Nieuwegein, IJsselstein en Lopik de voorziening van het drinkwater geregeld is. Kortweg: waar komt het schone drinkwater uit de kraan vandaan en wat doe jij ermee? Deze themahandleiding hoort bij de door NME geleverde leskist dorstlessen. Doelgroep Groep 5 en 6 Leerdoelen De leerlingen:» kennen de wijze waarop in uw gemeente het drinkwater bij de leerlingen thuis terechtkomt;» hebben inzicht in het waterverbruik in het algemeen en hun eigen verbruik in het bijzonder;» denken na over hún mogelijkheid om op watergebruik te bezuinigen. Aansluiting kerndoelen 39 De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 42 De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, krant, magnetisme en temperatuur. Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van drie weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur. 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen en bijspijkeren 3. Vooruitblik met lesdoelen 4. Onderzoeken en verwerken 5. Afsluiten/ evalueren BuitenWijs Dorstlessen 4

5 Overzicht van de door NME geleverde materialen Opdracht Materiaal Uit de leskist Zelf voor zorgen 1 Ruitjes papier 1 bij 1 cm Kopiëren van werkblad 1 Watercalculator 2 Cijfers eigen thuisopdracht 3 Rekenmachine 4 Informatiekaart: Schoolwater Watermeter op school 5 Atlas en een gelamineerde kaart van de provincie Utrecht en waterkaart van uw gemeente KM 6 Gelamineerde waterkaart en een gelamineerde kaart en een plattegrond van uw gemeente KM 7 Leiding zoeker Klustape 8 Knipwerkblad 4 KM 9 Trechter Tuinslang Dweil 10 Halve fles plastic en watten Zand Grind Glas Glas met modderwater Uit zandbak 11 Kraan 12 Waterkraan Maatbeker BuitenWijs Dorstlessen 5

6 Opdracht Materiaal Uit de leskist Zelf voor zorgen Stopwatch 13 Ecoline of verf Werkblad 5: Woordveld KM MP3 speler genummerde bekertjes Flesje mineraalwater KM = kopieën maken: Maak van de werkbladen enkele kopieën. Stal de materialen uit de leskist uit. Bij alle opdrachten hebben de leerlingen teken en/of schrijfpapier nodig en een pen. Zaken als kleurpotloden, schaar, lijm, liniaal staan bij 'Wat heb je nodig?. BuitenWijs Dorstlessen 6

7 2 Overzicht van de lessen WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen 4.1 Start onderzoeksactiviteiten WEEK Vervolg onderzoeksactiviteiten WEEK Vervolg Onderzoeksactiviteiten 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? BuitenWijs Dorstlessen 7

8 3 Beschrijving van de lessen 1. Voorbereiding Per tafelgroepje een kopie van kaart 1 (bijlage 2). Per tafel een placemat ; A3 twee diagonalen getrokken en middenin een cirkel. Activiteit Bekijk de kaart, bedenk wat de mensen daar kunnen missen wat wij volop hebben? Schrijf in jouw vakje je antwoorden. Bespreek de antwoorden en zet in de cirkel jullie gezamenlijke antwoord. Kijk als je klaar bent op:» Past deze site bij jullie antwoord? Maakt het jullie antwoord nog beter? Bespreking Verzameling van antwoorden (cirkels uitknippen) onder de twee foto s. Wat komt overeen, wat verschilt? 2. Voorkennis ophalen Doel: Het doel van de voorkennis activeren is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden. Voorbereiding Voor elke leerling kaart 2. Activiteit» Elke leerling vult de eigen kaart in.» Aan de tafelgroepjes vergelijken en aanvullen wat je niet had. Bespreking» Laat een enkele lijst voorlezen.» Stel de vraag wat is het grote verschil tussen de mensen daar en ons bij het gebruik van water? Veel antwoorden zullen ongeveer goed zijn. Laat dat ook zo. Geef vooral aandacht aan het noodzakelijk (daar) en luxe (hier) gebruik van water. 3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. Laat ze de leerdoelen (bijlage 1) zien en bespreek de doelen. Kopieer de doelen en hang ze goed zichtbaar op in de klas. Reflecteer hier regelmatig op. BuitenWijs Dorstlessen 8

9 4. Activiteiten Op onderzoek De leerlingen gaan op onderzoek om alle informatie te verzamelen die de gestelde doelen vragen. De leerlingen kiezen zelf welke soort onderzoek zij alleen of in tweetal gaan doen Let wel: álle opdrachten moeten gedaan, dus er is ook een tweede keuze nodig. Er zijn verschillende werkperiodes van min 1 ½ uur nodig om alle onderzoeken goed af te kunnen ronden. Geef de leerlingen het overzicht van de opdrachten (bijlage 4) en laat hen uit 1 t/m 13 met 1, 2 of 3 aangeven wat de voorkeur heeft. Opdrachten 14 t/m 20 doen niet ter zake, deze zijn later ter keuze aan hen die klaar zijn. De kaart dorstlessen 3 - over besparen op watergebruik - is niet facultatief maar is voor ieder verplicht te doen.laat zelf kiezen wanneer dat gebeurt en wanneer dat i.v.m. computergebruik goed past in de organisatie. Nadat de kinderen de eerste werkperiode hebben gewerkt bespreekt u met hen op welke manier zij aan het einde de opbrengst van hun kaart gaan presenteren aan de klas: een poster, een verhaal, een power point, een grafiek, een rap,.probeer variatie te verkrijgen. De kaartjes die voortkomen uit kaart 3 besparen op water- worden op de prikwand geprikt of op grote vellen verzameld (geplakt) NB s om de vaart er in te houden en opbrengsten te stimuleren:» Laat kinderen die samenwerken afspraken maken wie wat doet.» Laat kinderen een werkplannetje maken: wat ga je achtereenvolgens doen? Streep elke keer af wat je hebt gedaan.» Laat kinderen noteren waar ze benieuwd naar zijn. Wat ben je al te weten gekomen?» Bespreek voor en na elke werkperiode wat er gedaan gaat worden en bereikt is. Laat hen dat delen.» Fungeer als coach tijdens het werken; hier een steuntje, daar een antwoord en daar een hint enz.» Begin elke werkperiode met reflectie op het bereikte, geef daar halverwege een werkperiode ook even aandacht aan en natuurlijk aan het einde. BuitenWijs Dorstlessen 9

10 5. Afsluiting/reflectie: Wat heb ik geleerd? Doel De opbrengsten meten met de doelen. Activiteit» De kinderen presenteren de resultaten van hun onderzoek en vertellen of tonen daarbij welk doel daarmee is beantwoord.» Vraag & antwoord.» Elke leerling noteert op een kaartje wat hij/zij geleerd heeft: Ik heb geleerd dat / hoe en in ben van plan om..» En neemt dat kaartje mee naar huis om het daar te tonen. BuitenWijs Dorstlessen 10

11 4 Bijlagen BuitenWijs Dorstlessen 11

12 4.1 Bijlage 1: Leerdoelen We leren de manier waarop het drinkwater bij ons thuis terechtkomt. over het waterverbruik in het algemeen en ons eigen verbruik in het bijzonder. mogelijkheden om op watergebruik te bezuinigen BuitenWijs Dorstlessen 12

13 4.2 Bijlage 2: Kaart 1 Twee verre landen; wat hebben ze nodig denk je?. BuitenWijs Dorstlessen 13

14 4.3 Bijlage 3: Kaart 2 Mensen halen water bij de pomp. Gelukkig hebben ze die. Wij hebben een kraan, we boffen. Bedenk waar zij en wij water voor gebruiken. Zet dit in het schema. Welk lijstje wordt langer? Zij gebruiken water voor: Wij gebruiken water voor: BuitenWijs Dorstlessen 14

15 Onderzoeker Speurneus Rekenwonder 4.4 Bijlage 4: Overzicht opdrachten Overzicht onderzoeksopdrachten Rol Materiaal 1. Top waterverbruikers De leerlingen maken twee grafieken: een grafiek van de watercalculator met het laagste en de calculator met het hoogste waterverbruik. 2. Hoeveelheden De leerlingen rekenen de cijfers van het watergebruik bij hen thuis om in flessen, emmers en tonnen. Ze maken een plaatje van de resultaten. 3. Waterprijzen De leerlingen berekenen de prijzen van onder andere douchen en afwassen. Ze maken er een duidelijke prijslijst van. 4. Schoolwater De leerlingen houden het waterverbruik van een schooldag bij, door de stand van de watermeter af te lezen. Let op: deze opdracht heeft een langere doorlooptijd. De leerlingen lezen op de dag dat de opdracht gestart wordt de stand van de watermeter af en maken daar een tekening van, een dag later doen ze dit nog een keer (op hetzelfde tijdstip). 5. De weg van het water De leerlingen tekenen de weg van het water in op de kaarten. Ze schrijven erbij wat er gebeurt op verschillende plaatsen. 6. Waterleiding De leerlingen tekenen de weg van het water van het pompstation naar hun school in op een kaart van hun omgeving. 7. Leiding zoeken De leerlingen volgen met een leidingzoeker de waterleiding in de muur. Ze maken een tekening van het resultaat. Let op: kan alleen als er in de school koperen leidingen zijn. 8. Waterstrip De leerlingen zoeken plaatjes en teksten bij elkaar en maken een stripverhaal over de weg van het water. 9. Waterdruk De leerlingen voeren een proefje uit waardoor duidelijk wordt dat er druk wordt uitgeoefend op water. Ze schrijven een onderzoeksverslag. 10. Water zuiveren De leerlingen onderzoeken hoe je water kunt zuiveren door het uitvoeren van een proefje. Ze schrijven een verslag van hun onderzoek. 11. In de kraan De leerlingen halen een kraan uit elkaar en zetten hem weer in elkaar. Ze schrijven een handleiding voor het in elkaar zetten van een kraan. BuitenWijs Dorstlessen 15

16 Uitvinder Kunstenaar Rol Materiaal 12. Uit de kraan De leerlingen onderzoeken hoeveel water er uit een kraan komt met een maatbeker en een stopwatch. 13. Onder de grond De leerlingen stellen zich voor dat ze dwars door de straat heen kunnen kijken. Ze maken een tekening van de leidingen onder de grond. 14. Waterverhaal De leerlingen schrijven een verhaal met de titel: 'De reis van Wub, de waterdrup'. 15. Waterdicht De leerlingen schrijven een gedicht over water. 16. Waterrap De leerlingen schrijven een waterrap of lied met de titel: 'De vrouw die zonder water leefde'. 17. Watervragen De leerlingen houden een interview met de directeur, de conciërge of een leerkracht over watergebruik en waterbesparing op school. Ze schrijven een brief naar de directeur met daarin bespaartips. 18. Waterraadspel De leerlingen nemen minstens 10 watergeluiden op en maken daarmee een raadspel. Ze laten hun klasgenoten raden waardoor het geluid wordt gemaakt. 19. Een dag zonder water De leerlingen praten samen over hoe je jezelf kunt voorbereiden op een dag zonder water. Ze stellen een lijst met tips op. 20. De waterproef De leerlingen testen of kraanwater en mineraalwater in smaak verschillen. Ze ontwerpen een verpakking voor kraanwater. BuitenWijs Dorstlessen 16

17 4.5 Bijlage 5: De werkbladen zijn over te nemen uit de materialen van de leskist BuitenWijs Dorstlessen 17

18 BuitenWijs Dorstlessen 18