Leskist PLUS-handleiding Aquarium zoekt Boots en co Groep 5-6

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Aquarium zoekt Boots en co Groep 5-6

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 9 Burgerschap 10 Samenhang in het onderwijs 11 BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is in de leskisten voor kleuters aanzienlijk minder uitgewerkt dan in de leskisten voor midden en bovenbouw. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen, beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 4

5 2 Meervoudige Intelligentie De leskist bestaat uit vijf lessen. In alle lessen zijn de kinderen actief bezig en gaan zij er zo mogelijk op uit naar sloot of vijver. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken. Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken. Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1: Aquarium zoekt Boots & co Bij de advertentie: wat denk je? Samen woonruimte maken Gesprek leefomgeving naturalistisch, verbaal linguïstisch lichamelijk kinesthetisch, interpersoonlijk naturalistisch, verbaal linguïstisch Les 2: Prutten Samen diertjes vangen in de sloot/vijver Nabespreking naturalistisch, lichamelijk kinesthetisch, interpersoonlijk naturalistisch, verbaal linguïstisch Les 3: Het smoelenboek Observatie van diertjes Werkblad invullen en nabespreking naturalistisch naturalistisch, verbaal linguïstisch Les 4: Het superonderwaterbeest Verhaal beluisteren, beest tekenen Nabespreking tekening naturalistisch, verbaal linguïstisch, visueel ruimtelijk naturalistisch, verbaal linguïstisch Les 5: Wat weet je er van? Werkblad invullen en nabespreken verbaal linguïstisch, Naturalistisch, Als extra dimensie kan de muzikaal ritmische dimensie worden gebruikt:» Declameren van een dierengedicht» Maak een dierenrap BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 5

6 3 Coöperatief leren De zending bestaat uit vijf lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES MOGELIJKE COÖPERATIEVE WERKVORM Les 1: Aquarium zoekt Boots & co Bij de advertentie: wat denk je? Gesprek leefomgeving Zoek de valse / welke zou waar zijn? N.a.v. uitspraken door de leraar over de advertentie. Team notitieboek n.a.v. de vragen van de leraar Les 2: Prutten Nabespreking van de vangst Vervolg teamnotitieboek Les 3: Het smoelenboek Observatie van diertjes en het Werkblad invullen Vertel en vergelijk Les 4: Het superonderwaterbeest Verhaal beluisteren, beest tekenen Vensterruiten Les 5: Wat weet je er van? Werkblad invullen en nabespreken Breng een probleem BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 6

7 4 Woordenschat In de leskist Aquarium zoekt Boots & co worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd Alternatief is dat de leraar zelf de foto s/plaatjes maakt die bij de begrippen horen. Daarmee zijn de foto s/plaatjes het meest actueel en dichtbij de werkelijkheid van de kinderen. BEGRIP/WOORD FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT IN EEN ZIN... Aquarium Een glazen bak met water, waterplanten en waterdieren. Terrarium Een glazen bak, waarin je insecten kan houden. Biotoop Een biotoop is een leefgebied, waar een dier alles kan vinden wat nodig is. Loep Met een loep kun je de kleinste dingen toch goed zien. BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 7

8 Kieuwen De kieuwen van een vis halen de zuurstof uit het water. Vinnen Met vinnen kan een vis zich voortbewegen. Schubben Schubben zijn kleine plakjes huid die over elkaar heen liggen. Luchtbuis Door een buis door de oppervlakte van het water haalt het dier adem. Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 8

9 5 ICT In de leskist Aquarium zoekt Boots & co wordt geen gebruik gemaakt van ICT. Veel scholen vinden dit een gemis en zouden graag beeldmateriaal op het digibord tonen als ondersteuning of vinden het prettig als er ook mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld een webquest te doen. We doen een paar suggesties van sites met mogelijkheden:» BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 9

10 6 Burgerschap Aquarium zoekt Boots & co bevat geen burgerschaps-elementen. Dit is ook niet noodzakelijk. In het gebruik van deze leskist kan de leerkracht de link naar burgerschap wel leggen. De E van NME (Educatie) wordt dan nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Aanstippen van het Burgerschaps-element is mogelijk met de volgende gesprekonderwerpen: 1. Hoe lang zou je een bootsmannetje in het aquarium mogen houden? 2. Als je veel hebt gevangen, wat zegt dat over het water waarin je hebt gevist? 3. Mensen met een boot mogen niet hun poep en plas niet meer zomaar weg laten lopen, maar moeten het bewaren om het op een speciale plek te kunnen achterlaten. Wat denk je daarvan? BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 10

11 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten op het zelfde vlak zoals:» Andere dieren in de sloot en de plas» Verzorging van huisdieren BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 11

12 BuitenWijs Aquarium zoekt Boots en co 12