Leskist PLUS-handleiding Opgeruimd houdt het netjes Groep 3 en 4

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Opgeruimd houdt het netjes Groep 3 en 4

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2013 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustratie Ester van Winden Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan: Eduniek / CED-groep BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 4

5 2 Meervoudige Intelligentie De leskist Opgeruimd houdt netjes! bestaat uit 4 lessen. In de lessen worden de kinderen zich bewust van afval dat zij zelf in de hand hebben/hadden en van de waarde van opruimen. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1: Onbegonnen werk verbaal linguïstisch; visueel ruimtelijk (verwerkingsopdracht) Les 2: Waar komt afval toch vandaan? verbaal linguïstisch; visueel ruimtelijk (verwerkingsopdracht) Les 3: Willems wandelende afvalbak intrapersoonlijk; verbaal linguïstisch Les 4: Grote schoonmaak lichamelijk kinesthetisch Als extra dimensie kan de interpersoonlijke intelligentie worden gebruikt door de vragen over het verhaal coöperatief te laten bespreken en kan de logisch mathematische intelligentie gebruikt worden door de kinderen te laten wegen hoeveel zij wel niet opruimen/weggooien. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 5

6 3 Coöperatief leren De leskist Opgeruimd houdt netjes! bestaat uit 4 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om eventuele werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Onbegonnen werk; verhaal Hoe ruimen wij de klas op? Luister en stel een vraag Teamgesprek Les 2: Waar komt afval toch vandaan? Wat weet je al? Rondpraat (over ontvangen cadeau) Vertel en vergelijk Les 3: Willems wandelende afvalbak Hoe lang blijft afval liggen? Luister en stel een vraag in de rij Les 4: Grote schoonmaak BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 6

7 4 Woordenschat In de leskist Opgeruimd houdt het netjes worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd. Alternatief is dat de leraar zelf de foto s maakt, die bij de begrippen horen. Daarmee zijn de foto s het meest actueel en dichtbij de werkelijkheid van de kinderen. BEGRIP/WOORD FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT. IN EEN ZIN... papierbak Papier in de blauwe bak. restafval Grijs voor de restjes. glasbak Groen voor alle kleuren glas. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 7

8 plasticzak Plastic? In de zak! groenbak Klokhuis in de groene bak. kledingbak Past een ander de broek? groot vuil Wat niet past op een stapel. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 8

9 papierprikker Wie prikt het plein schoon? afvalbak Kijk daar moet het afval in. straatveger Wie veegt het plein? Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 9

10 5 ICT In de leskist Opgeruimd houdt het netjes wordt geen gebruik gemaakt van ICT. Via de internetsite van kun je veel webkwesties, filmpjes, en andere digitale hulpmiddelen vinden voor bij de leskist. BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 10

11 6 Burgerschap Opgeruimd houdt het netjes bevat een burgerschapselement in de opruimactiviteit aan het slot. De E van NME (Educatie) wordt daar nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich zo vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Uitbreiden van het Burgerschapselement is mogelijk met het volgende:» Laatje / kastje opruimen en elkaar een pluim of een tip over daarover geven.» Vormen van klassendienst of taken in de klas.» Is niet van mij is verboden!! Oprapen is verplicht! BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten op hetzelfde vlak zoals recycling. (Zie Afvalluh voor de bovenbouw) BuitenWijs Opgeruimd houdt het netjes 12