Leskist THEMA-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Foto Onbekend Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Overzicht van de activiteiten 5 Beschrijving van de lessen 6 Bijlagen 10 BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 3

4 1 In het kort Inleiding Deze leskist behandelt de vijf zintuigen. De leerlingen leren door onderzoek hun zintuigen kennen qua functie en betekenis. Doelgroep Groep 3 en 4 Leerdoelen De leerlingen leren:» de zintuigen kennen wat betreft naam, functie en betekenis.» dat de zintuiglijke waarneming per mens verschilt.» de zintuiglijke waarneming ook persoonlijk gekleurd is. Aansluiting kerndoelen 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van vier weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. De leskist wordt drie weken uitgeleend. In de structuur is daar rekening mee gehouden. De eerste week besteedt u als leerkracht aandacht aan de introductie, voorkennis ophalen en de vooruitblik met doelen. Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met lesdoelen 4. Onderzoeken en verwerken volgens doe denk doe model 5. Afsluiten/ evalueren Overzicht van de geleverde materialen Handleiding 7 Ansichtkaarten 5 Woordwebben Bak 1 met: 20 opdrachtkaarten Zien, 5 spiegeltjes,5 loepjes, 5 kokers 5 verrekijkers, 2 facetogen 2 om-de-hoek-kijkers Cd met geluiden, Veer en zakje lavendel en 15 snuffelkaarten Wat ruik ik buiten? Bak 2 met: 20 opdrachtkaarten Voelen, 5 blinddoeken en 1 set tegenstellingen-kaarten. Overzicht van de materialen waarvoor de school zelf zorgt: Meetlint, verrekijker, loep, letterkaart groot en klein, plastic bekertjes, dun draad, pindakaas potjes, knipsel tijdschriften, verschillende reuk-, proef- en voel voorwerpen(zie lesbeschrijving of ter keuze). BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 4

5 2 Overzicht van de activiteiten WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen WEEK 2 4. Activiteiten 4.1 Zien met je ogen 4.2 Horen met je oren WEEK Ruiken doe je met je neus 4.4 Proeven 4.5 Voelen WEEK 4 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 5

6 3 Beschrijving van de lessen 1. Introductie Doel: Kinderen enthousiast maken voor het thema. Speel de spellen: Ik zie, ik zie wat jij niet ziet» Ik hoor, ik hoor.» Ik voel, ik voel.» Ik ruik, ik ruik, Speel ze één keer klassikaal met de groep. Laat daarna de kinderen in hun tafelgroepjes deze activiteiten doen. Telkens is een andere leerling degene die iets ziet, ruikt, voelt of ruikt waarver e anderen vragen stellen of waarmaar de anderen moeten raden op de aanwijzingen. 2. Voorkennis ophalen Doel: Het doel van de voorkennis activeren is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden. Per team is er één werkkaart» Voor groep 3 om samen mondeling te doen: bedenk, vertel aan je buurman wat jij denkt, welk groepje heeft een antwoord?» Groep 4 kan de teamkaart gewoon ook maken. Werkkaart Maak de zin af, vul het goede woord in: 1. Ik kijk met mijn.. 2. Ik hoor met mijn.. 3. Ik ruik met mijn.. 4. Ik voel met mijn.. 5. k proef met mijn Wat is het tegenovergestelde van: 1. Dit is niet lekker, dit is.. 2. Deze stinkt, maar dat andere flesje.. 3. Zo is het onzichtbaar, maar als je het recht op houdt is het.. 4. Deze plank is glad, maar deze is nog. 5. Een ekster krast hard, de mees fluit. 3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. Vertel de kinderen dat ze hun zintuigen leren kennen. Laat ze de leerdoelen (bijlage 1) zien en bespreek de doelen. Hang de doelen goed zichtbaar op in de klas en reflecteer hier regelmatig op. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 6

7 Per zintuig zijn er een enkele onderzoeksactiviteiten beschreven. U kunt elke week per dag een groepje de activiteit laten uitvoeren. Aangeraden is de activiteiten in circuitvorm uit te voeren. Tijdens het circuit maakt elke groep een vorm van een verslag waarmee het circuit later wordt afgesloten. 4. Activiteiten 4.1 Zien met je ogen Doel De leerlingen leren dat» er verschil is in persoonlijk gezichtsvermogen.» er hulpmiddelen zijn om beter te kunnen zien zoals de bril, verrekijker en loep. Nodig: klassikale en kleine letterkaart, verrekijker, loep, werkkaart zien (bijlage) Activiteit: A. Hoe ver af kun je dit nog lezen? Nodig: letterkaart en (hm-)meetlint Ga met elkaar naar de hal of de gang en hang de klassikale letterkaart op. Loop dan met elkaar weg van de kaart en kijk eens om of je het nog kunt lezen.hoever kun je weglopen? Meet hoeveel meter dat is voor elk van het groepje, staat ieder even ver? Vul op de kaart in wie hoe ver af staat van de kaart. B. Doe nu dezelfde proef maar hang een kleine letterkaart op en kijk steeds even met de verrekijker hoe weg je het kunt lezen. Noteer weer op de kaart hoe ver dat voor ieder is. C. Maak de laatste opdracht van de kaart 4.2 Horen met je oren Doel De leerlingen leren dat er verschil is in het persoonlijke gehoor. Nodig: geluiden cd, twee bekertjes en een draadje, werkkaart horen (bijlage) Activiteit A. Geluiden cd elke leerling in het groepje heeft een aantal geluidenkaartjes (uit de leskist). Benoem aan elkaar wat jij op je kaartjes hebt. Ga samen naar (leeg lokaal) en luister de cd af. Steeds als je een van jouw kaartjes hoort leg je m apart. Allemaal gehoord?? Welke was erg makkelijk, welke lastig? Kleur die op de werkkaart en maak er een tekening van. B. Maak een eigen telefoon. Per tweetal twee bekertjes en een draad. Prik (met een hete naald) een gaatje in de bodem van het bekertje, haal het draadje er door en leg er een goeie knoop in, trek de draad strak, één houdt de beker om het oor, ander spreekt er in terwijl de draad strak blijft. Wissel van rol. Kun je elkaar verstaan? 4.3 Ruiken doe je met je neus Doel De leerlingen leren dat reuk een persoonlijke zaak is. Nodig: 8 schone geblindeerde pindakaaspotjes en met daar in de volgende geurvoorwerpen:» lavendeltakje» mandarijn partje» basilicumblaadjes BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 7

8 » Zwitserse groene strooikaas» (of anders naar eigen idee) In de deksel zit een geeltje met daarop de naam van de geur. En 8 lege geblindeerde potjes. (kook) tijdschriften. Activiteit A. Parenwerkje. Deze activiteit is bedoeld voor twee tafelgroepjes van 4. Elke leerling heeft een geurpotje gesloten in de hand, draait de deksel los, ruikt op een kiertje en gaat bij een andere leerling ruiken door een kiertje heeft iemand hetzelfde luchtje? Ja, dan ben je een paar, nee, dan zoek je verder. Iedereen een paar? Dan de potjes dicht, pak een andere potje en herhaal de oefening. B. Van geurig naar stinkend. Laat elke leerlingen de 5 potjes op zijn/haar volgorde zetten van lekker naar minder, naar minst. En laat dat daarna op de werkkaart noteren vanaf het geeltje in de deksel. C. Welke ruikoefening maak je voor een ander met de lege potjes? Per viertal 4 potjes als paar vullen en aan t ander tweetal laten ruiken (bijvoorbeeld potloodslijpsel, lijm, koffie, zeep). Maak na de oefening deze potjes weer schoon!! Zoek plaatjes van deze geuren. D. Gebruik de werkkaart Ruiken. 4.4 Proeven Doel De leerlingen leren dat over smaak niet te twisten valt. Nodig: 2 blinddoeken, 8 verschillende proefjes zoals een dropje, speculaasje, banaan, appel, etc. Verschillende allerhandes en ander kookblaadjes Activiteit A. Per tweetal (van een tafelgroepje): één geblinddoekt, ander geeft een hapje, wat is het? Wissel van rol en wissel als tweetal van proefjes. Zo komt ieder kind 8 smaken tegen. B. Elk kind kiest zijn lekkerste smaak uit en noteert die op de werkkaart. C. Maak je eigen menu op de werkkaart; knip en plak vanuit de kookblaadjes en schrijf de naam er bij. 4.5 Voelen Doel De leerlingen leren dat je voelt met de huid, waar ook. Nodig; blinddoek, ruw/glad materiaal (Nienhuis Montessori) of ander materiaal dat verschilt in structuur van oppervlak zoals sitspapier, schrijfpapier, vloeipapier of vilt, washand, vaatdoek, of..veer, potlood, watten, bekertje. Activiteit A. Per tweetal een parenwerkje doen met de ruw/materialen. Deze activiteit is bedoeld voor twee tafelgroepjes van 4. Elke leerling heeft een materiaal in de hand en een blinddoek om en gaat bij een andere leerling voelen heeft iemand hetzelfde materiaal? Ja, dan ben je een paar, nee, dan zoek je verder. Iedereen een paar? Dan nieuw materiaal pakken en herhaal de oefening B. Per tweetal aan de slag met de veer, potlood, watten, bekertje. Eén is geblinddoekt, ander laat een van de materialen voelen: op de hand, op de kuit, in de nek, onder de voet BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 8

9 » Wat voel je denk je?» Waar voel je dat het makkelijkste? C. Teken jezelf op de werkkaart en laat zien waar jij het gevoeligst bent. 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? Doel De leerlingen reflecteren op wat zij geleerd hebben. Activiteit Bekijk de leerdoelen die in de klas hangen. Zijn alle leerdoelen gehaald. Loop de verschillende leerdoelen langs. Vraag de groepjes de laatste werkkaart te gaan doen: per groepje plaatjes knippen, opplakken en erbij schrijven wat ze hebben onthouden. Klaar: ga dan eens bij een ander groepje lezen wat zij hebben opgeschreven. Geef tips en tops bij iedere poster. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 9

10 4.1 Bijlage 1: Lesdoelen We leren... de zintuigen kennen wat betreft naam, functie en betekenis. dat de zintuiglijke waarneming per mens verschilt. dat de zintuiglijke waarneming ook persoonlijk gekleurd is. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 10

11 4.2 Bijlage 2: Werkkaarten BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 11

12 Werkkaart Zien Namen van de tafelgroep: De letterkaarten: Van hoe ver af kunnen jullie de letters op de kaart nog goed zien? meter En met de verrekijker? Hoe ver af kunnen jullie dan van de kleine kaart staan?.m. Is er iemand in je groepje, die het dichtste bij staat of het verste af? Pak de loep. Zoek eens een paar dingen op, die je met de loep veel beter kunt zien, dan met je blote ogen. Zoek maar eens een dooie vlieg op en bekijk m, of een spin. Wat heb je gezien? BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 12

13 Letterkaart A L K M S H A P K L Q L N H S P I T W X U C R T Z BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 13

14 Werkkaart Horen Namen van de tafelgroep: Wat konden jullie het duidelijkste horen? Kleur die groen. Wat het moeilijkst? Kleur die rood. Dier- en vogelgeluiden bij koe schaap varken kat hond paard haan eenden papegaai Pret buitenshuis 21. raceauto 22. vuurwerk 23. tennis 24. joggen 25. publiek bij een wedstrijd 26. zwemmen 27. paardrijden 28. speelplaats 29. skateboarden 30. applaus Activiteiten buitenshuis mobiele telefoon autoalarm verkeer regen drilboor grasmaaimachine geldautomaat klokgeluid auto die wordt gestart golven Transport 31. helikopter 32. vrachtwagen die bergop rijdt 33. auto 34. politieauto 35. trein 36. vliegtuig 37. motorboot 38. motor(fiets) 39. fiets 40. Roeiboot Maak allemaal één tekening van één van de gekleurde geluiden. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 14

15 Werkkaart Ruiken Namen van de tafelgroep: Schrijf de namen onder de plaatjes. Zoek plaatjes van de geurtjes die jullie zelf in de potjes deden. Plak die hieronder op. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 15

16 Werkkaart Proeven Menukaart van:. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 16

17 Werkkaart Voelen Werkkaart van. Kleur hier je gevoeligste plek. Zet er bij met welk voorwerp het gevoeligst was.. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 17

18 Werkkaart Weekafsluiting Deze kaart is van tafelgroep: Knip de plaatsje uit. Plak ze op een groot vel. Schrijf er bij wat je hebt onthouden in je groepje. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 18