Natuur in de klas product PLUS-handleiding De kracht van kruiden Groep 7 en 8

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding De kracht van kruiden Groep 7 en 8

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustraties Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs De kracht van kruiden 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs De kracht van kruiden 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de zendingvan BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de zendingbekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de zendingin de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de zendingvorm te geven. Een discussie houden over het thema van de zendingis het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs De kracht van kruiden 4

5 2De Meervoudige Intelligentie Deze materiaalzending bestaat uit 3 lessen. Na de introductieles en voor de presentatie van de opbrengsten zijn de kinderen actief met allerlei onderzoeksopdrachten naar De kracht van kruiden. We hebben de zendingvoor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de zendingzijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1: Wat zijn kruiden? Verhaal voorlezen; vragen beantwoorden verbaal linguïstisch Les 2: Kruidenkracht 8 onderzoeksopdrachten Evaluatie lichamelijk kinesthetisch, logisch mathematisch, interpersoonlijke en verbaal linguïstisch intrapersoonlijk Les 3: Kruidenmarkt De markt op / tentoonstellen van producten Nabespreking/afsluiting lichamelijk kinesthetisch, visueel ruimtelijk o.a. visueel ruimtelijk Als extra dimensie kan de muzikaal ritmische dimensie worden uitgedaagd door de kinderen te vragen een reclamespot te maken voor hun product. BuitenWijs De kracht van kruiden 5

6 3 Coöperatief leren De handleiding van de zending bestaat uit drie lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van dit natuur in de klas product in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Wat zijn kruiden? Verhaal voorlezen; vragen beantwoorden Teamwoordveld Les 2: Kruidenkracht 8 Onderzoekopdrachten Evaluatie Rollen uit 4S breinstorm en teamberaad voor het maken van de bijsluiter Teambewering Les 3: Kruidenmarkt De markt op / tentoonstellen van producten Nabespreking/afsluiting Op tournee Breng een probleem BuitenWijs De kracht van kruiden 6

7 4 Woordenschat In De kracht van kruiden worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de zendingis functioneel en ook haalbaar. De kruiden kunnen naar aanleiding van het verhaal geïntroduceerd worden en komen in de opdrachten naar voren. Hier kan heel goed gebruik gemaakt worden van de plaatjes / beschrijving van de verschillende kruiden die in de bijlage achtergrondinformatie te vinden zijn. (afdrukken, los knippen, op de achterzijde plaatje en tekstje van een gelijk nummer voorzien, bij elkaar zoeken en controleren of het nummer klopt op de achterzijde). Peterselie De blaadjes van peterselie worden in heel veel gerechten gebruikt, maar ook als versiering van gerechten. En heb je knoflook gegeten, neem dan een blaadje peterselie voor de frisse adem. Peterselie is een tweejarige plant. In het tweede jaar komen er zaadjes aan deze plant. De oude plant verliest zijn smaak en kun je niet meer gebruiken. Bieslook Deze plant wordt ook wel uiengras genoemd. Bieslook hoort bij dezelfde familie als de ui en knoflook. De buisvormige bladeren smaken naar knoflook en prei. Bieslook zorgt voor smaak in veel gerechten. Je kunt bieslook gebruiken bij bijv. tomaat, komkommer, aardappelsalade en gevulde eieren. Bieslook is een leuke plant voor in de tuin, maar ook voor op de vensterbank. Citroenmelisse Door de frisse geur wordt citroenmelisse ook wel citroenplant genoemd. Vers, fijngehakt melisse- blad wordt gebruikt om salades en soepen te kruiden. In de zomer kun je met citroenmelisse, munt en jus d orange een heerlijke frisse drank maken. En ook thee van citroenmelissebladeren is lekker. BuitenWijs De kracht van kruiden 7

8 Salie Deze struikachtige plant heeft grijsgroene bladeren en grote paarse bloemen. Het grijsgroene blad is behaard. Het blad van de salie heeft veel smaak. Je moet daarom salie niet tegelijk gebruiken met andere kruiden. Je kunt salie gedroogd en vers gebruiken voor marinades en sauzen. Tijm Tijm is een lage plant met korte, stekelige bladeren en kleine roze bloemetjes. Tijm wordt veel in de keuken gebruikt. Het geeft een lekkere smaak aan pasta s en vlees gerechten. Tijm kun je vers en gedroogd gebruiken voor bv. soepen en sauzen. Lavendel Munt In de zomer bloeien bovenop de stengels blauw/ violette bloemen. Lavendel is een echte sierplant en ruikt lekker. Snij de stengel af als de bloemen net bloeien. Dan verandert de kleur van de bloemen niet en kun je ze op een donkere plaats drogen. De gedroogde bloemen van lavendel blijf je een paar maanden ruiken. Een paar druppels lavendelolie helpt tegen insectenbeten en kneuzingen. Munt is een van de bekendste kruiden. De bladeren zijn meestal frisgroen van kleur. Munt wordt in de keuken gebruikt voor veel gerechten: in sauzen en vruchtensalades, bij jonge aardappels, erwten en paling. Ook thee kan worden gemaakt van (water)muntbladeren. Munt wordt ook gebruikt om smaak te geven aan producten. Denk aan tandpasta en kauwgom. Ook wordt munt gebruikt in geneesmiddelen. Bv. bij medicijnen voor misselijkheid en verkoudheid. BuitenWijs De kracht van kruiden 8

9 Kamille De plant leeft maar één jaar. De naam Kamille komt van een Grieks woord dat grondappel betekent. Het plantje heeft ook een appelgeur. De bloemen van de kamille worden geplukt en gedroogd. Ze worden gebruikt als geneesmiddel; bijvoorbeeld bij blaasontsteking. En ook als rustgevend middel wordt het aanbevolen. Brandnetel Het belangrijkste kenmerk van de brandnetel is dat hij bedekt is met brandharen. Deze haartjes breken af bij aanraking en je krijgt er branderig plekken van en jeuk. Naast brandnetel staat vaak weegbree, dit is een andere kruid. Als je de weegbree over de branderige plek heen wrijft, wordt het branderige gevoel minder. Als de brandnetel warm wordt prikt hij niet meer. Daarom is brandnetel goed te gebruiken voor een soep of om thee van te trekken. Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs De kracht van kruiden 9

10 5 ICT In dit natuur in de klas product De kracht van kruiden wordt geen gebruik gemaakt van ICT. Veel scholen vinden dit een gemis en zouden graag beeldmateriaal op het digibord tonen als ondersteuning of vinden het prettig als er ook mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld een webquest te doen.» biedt erg veel aanknopingspunten. Een mooie webkwestie is te vinden op:» (Het grote planten en kruidenonderzoek). BuitenWijs De kracht van kruiden 10

11 6 Burgerschap De kracht van kruiden bevat geen burgerschaps-elementen. Dit is ook niet noodzakelijk. In het gebruik van deze zendingkan de leerkracht de link naar burgerschap wel leggen. De E van NME (Educatie) wordt dan nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Aantippen van het Burgerschaps-element is mogelijk met de volgende gesprekonderwerpen: Wat zou een argument zijn om een zelf gevuld lavendelzakje in de linnenkast te leggen in plaats van een zakje dat je bij het Kruidvat kunt kopen?» In de krant lees je wel over een gezamenlijke kruidentuin in een buurt. Iedereen helpt met aanleg en onderhoud en iedereen kan er plukken en knippen. fijn samen en je weet precies wat je eet zijn daar argumenten voor. Zou jij mee doen aan zo n wijktuintje? Waarom? (google maar eens op wijktuin ) BuitenWijs De kracht van kruiden 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De zendingkan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten in het verlengde van dit thema zoals:» Natuurgeneeswijzen» Kruiden maken de maaltijd, de smaak» Herkomst van de kruiden nu en vroeger (VOC) BuitenWijs De kracht van kruiden 12