Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden

Transcriptie

1 Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen op de ontwikkeling van creativiteit van kinderen. De 21st century skills De samenleving verandert, dit vraagt andere vaardigheden. Daarom zijn er modellen ontwikkeld die de zogenoemde 21st century skills weergeven. Kennisnet (2014) concludeert dat deze 21st century skills aansluiten op de competenties en vaardigheden die nodig zijn om te kunnen functioneren in de samenleving van de toekomst. Kennisconstructie, Figuur 1: 21st centuryskills samenwerking, probleemoplossend vermogen, creativiteit en ICT zijn kennisnet (2014) onderwerpen die overal terugkomen.(thijs, e.a. 2014) Je kunt dus zeggen dat 21st century skills een verzamelterm is voor vaardigheden en competenties die leerlingen nodig hebben om deel te kunnen nemen aan de maatschappij van de toekomst. Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden Volgens Marzano en Heflebower (2012) kunnen de vaardigheden onderverdeeld worden in vijf categorieën. Deze categorieën, kunnen weer ingedeeld worden in twee overkoepelende groepen: cognitieve en conatieve vaardigheden. Hieronder zie je de vaardigheden en de bijbehorende categorieën: Cognitieve vaardigheden -Analyseren en gebruik maken van informatie -Aanpakken van complexe problemen en zaken - Creëren van patronen en mentale modellen. Conatieve vaardigheden -Jezelf kennen en beheersen - Begrijpen van en interactie met anderen (Marzano, Heflebower, 2012) De cognitieve vaardigheden te maken hebben met het vergaren en verwerken van kennis en de wijze waarop je met deze kennis omgaat (denkvaardigheden) en dat de conatieve vaardigheden te maken hebben met hoe jij als persoon bent en hoe je omgaat met anderen. (sociale vaardigheden). (Marzano) Eerder heb ik al genoemd dat ik mij richt op de vaardigheid creativiteit. Volgens Thijs, Fisser en Hoeven (2014) gaat het bij deze vaardigheid om het bedenken van nieuwe ideeën en deze kunnen uitwerken en analyseren. Als je deze de bevindingen van Marzano naast de resultaten van SLO legt, zie je dat de vaardigheid creativiteit onder te verdelen valt binnen de cognitieve vaardigheden. In onderstaand figuur zie je enkele 21eeuwse vaardigheden, je kunt zien hoe vaak een vaardigheid, letterlijk is genoemd in de kerndoelen van het primair onderwijs.

2 Figuur 2 Aandacht voor 21 e eeuwse vaardigheden in de kerndoelen PO (aantal keren expliciet genoemd) Thijs e.a. (2014) Uit bovenstaand gegeven kun je opmaken dat creativiteit de vaardigheid is waar momenteel het minste aandacht aan wordt geschonken in de kerndoelen. De moeite waard dus om hier in te investeren. Creativiteit Volgens Thijs, Fisser en Hoeven(2014), moeten leerlingen, om te kunnen voldoen aan de vaardigheid creativiteit beschikken over een onderzoekende en ondernemende houding, buiten de lijntjes durven te denken en nieuwe verbindingen kunnen leggen en samenhang kunnen zien, creatieve technieken kennen en gebruiken en natuurlijk: van proberen kun je leren: risico s durven te nemen en fouten durven te maken. Want van fouten maken leer je. (Thijs e.a.,2014) De definitie van het begrip creativiteit in het kort samengevat volgens Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling (2015): Creativiteit is het scheppend vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke maar toepasbare oplossingen voor bestaande problemen te vinden. Dat creatieve vermogen wordt het sterkst ontwikkeld in een rijke leeromgeving waarin kinderen gestimuleerd worden om zelf oplossingen te bedenken. Creativiteit is niet per definitie een begrip die verwijst naar een vak van het leergebied kunstzinnige oriëntatie, maar een begrip wat in alle leergebieden van toepassing is. Loenen & Elijzen (2014) stellen dat creativiteit te ontwikkelen is doordat het creatieve proces centraal wordt gesteld in de leerlijnen. Dat brengt mij tot het volgende onderwerp: vakintegratie.

3 Creativiteit in relatie tot vakintegratie In de vorige alinea kun je teruglezen dat creativiteit een vaardigheid is die nodig is om oplossingen voor bestaande problemen te vinden, een vaardigheid die terugkomt bij alle leergebieden. Je zou dus kunnen zeggen dat de vaardigheid creativiteit van grote waarde is bij het integreren van vakken. Oftewel: vakintegratie. Er is onderscheid te maken in hoeverre vakken geïntegreerd worden, zie onderstaand figuur. Figuur 3 Vormen van integratie geordend naar sterkte van de integratie (SLO, 2009) Afzonderlijke vakken past het meest bij de wijze waarop momenteel het onderwijs op de Bernadette wordt vormgegeven. De aanwezige methodes behandelen wel een soortgelijk thema. Zo overlappen de onderwerpen van taal en rekenen elkaar en gebeurt dat ook met de vakken rondom geschiedenis, natuur en aardrijkskunde. Je zou kunnen zeggen dat dit de link is naar de vakintegratie. De tweede stap van het figuur, wordt genoemd als 1 vak gaat op in een ander vak. Een voorbeeld hiervan is dat we bij het vak beeldende vorming terugkomen op het onderwerp mozaïek uit de geschiedenisles. Er is geen sprake van multidisciplinair onderwijs op basisschool de Bernadette. Multidisciplinair betekend letterlijk dat je meerdere (multi) disciplines samen brengt, maar waarbij je toch nog een duidelijk onderscheid kunt maken tussen de verschillende disciplines (de leergebieden). Een voorbeeld van multidisciplinair onderwijs is het thematisch onderwijs. Vakintegratie is mogelijk bij alle leergebieden, wel vraagt dit veel inhoudelijke vakkennis van de leerkracht. (Czerniak & Johnson, 2014) Als leerkracht moet je in staat zijn betekenisvolle verbindingen te leggen tussen vakken, zodat er voor de leerling een logisch geheel ontstaat. Volgens Czerniak & Johnsen kan dit alleen, als de kennis van de te combineren vakken voldoende aanwezig is.

4 Creativiteit in relatie tot de wetenschap en techniek vakken Creativiteit hangt nauw samen met de wetenschap en techniekvakken. Eerder benoemde ik al dat creativiteit een vaardigheid was die behoort bij de 21 e eeuwse vaardigheden. In figuur 2 zie je nogmaals dat deze vaardigheden een overkoepelende rol spelen binnen de kennis, houding en vaardigheden die nodig zijn voor goed wetenschap en techniek onderwijs (SLO, 2015) Figuur 4 De ontwerpcirkel van wetenschap en techniek onderwijs van SLO Een les rondom wetenschap en techniek kan een mooie verbinding leggen naar de andere leergebieden. Mits je dit combineert onderwijsprincipes van de andere leergebieden. In Quest vier beschrijf ik enkele ontwerpprincipes en de mogelijkheden van deze ontwerpprincipes. Ik leg hierbij de nadruk op de wijze waarop de vaardigheid creativiteit aan bod kan komen. Eerder dit theoretisch kader staat dat vakintegratie mogelijk is bij alle leergebieden. Op dit moment wordt vakintegratief onderwijs vormgegeven op het minimale niveau van vakintegratief onderwijs; in afzonderlijke vakken. Door het betrekken van natuur en techniek onderwijs en de vaardigheid creativiteit is het mogelijk om tot de volgende vorm 1 vak gaat over in een ander vak of zelfs de vorm daarna: de multidisciplinaire aanpak te komen. Terugkomend op hetgeen waar ik dit theoretisch kader mee gestart ben: ik wilde onderzoeken wat de wijze is waarop de school invloed kan uitoefenen op de ontwikkeling van creativiteit van kinderen. In vrijwel alle leergebieden is deze combinatie te zoeken, bij het ene vak wat lastiger dan bij de andere, maar het is mogelijk. Voorgaande leidt tot de volgende onderzoeksvraag: Op welke wijze kan Basisschool de Bernadette, door middel van vakintegratie, de vaardigheid creativiteit van leerlingen in de oneven groepen (groep 3,5 en 7) stimuleren binnen de Natuur- en Techniekvakken?

5 Bronnen: - Vakintegratie. Binnengehaald op 5 oktober 2017 van -Thijs, A., Fisser, P., & Hoeven, M. van der (2014). 21e eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs. Enschede: SLO Oetelaar, F. (2012, augustus). 21st Century Skills in het Onderwijs [whitepaper]. Geraadpleegd op 22 oktober van SLO (2015). Componenten van W&T. Geraadpleegd op 25 november 2017, via: Kagan, S. (2010). Coöperatieve Leerstrategieën - Research, principes en de praktische uitwerking. Vlissingen, Nederland: Bazalt. Marzano, R. J., & Heflebower, T. (2012). Klaar voor de 21e eeuw - Vaardigheden voor een veranderende wereld. Vlissingen, Nederland: Bazalt. Loenen, S. & Elijzen, N. (2014). Analyse van de kerndoelen PO op inhoud die is gerelateerd aan de 21e eeuwse vaardigheden (Concept 10 januari 2014). Enschede: SLO Nationaal expertisecentrum leerplan ontwikkeling (SLO). (Enschede, 2015). Het creatieve proces. Geraadpleegd op 25 november 2017 van Vakintegratie in de Mens- en Maatschappij vakken. Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken en Landelijk Expertisecentrum Economie en Handel, (Amsterdam, 2009) van geraadpleegd op 25 november 2017