Ontwerpprincipes. Figuur 1: 21 e -eeuwse vaardigheden

Transcriptie

1 Ontwerpprincipes In dit onderzoek staat het probleemoplossend vermogen van basisschoolleerlingen bij natuur- en technieklessen centraal. Daarbij komen in dit onderzoek de volgende ontwerpprincipes aan bod: 21 e -eeuwse vaardigheden, Rubrics, verhalend ontwerpen, ontwerpend leren en het kolb-model. Hieronder zal worden toegelicht hoe deze ontwerpprincipes tot één ontwerp worden samengevoegd. Onder aan dit document in de bijlage staan de specifieke benodigdheden voor dit ontwerp. 21 e -eeuwse vaardigheden In het theoretisch kader is uitgebreid stilgestaan bij de 21st century skills en de betekenis hiervan. In het ontwerpprincipe komen verschillende van deze vaardigheden aan bod. Zo komt in dit onderwijsprincipe, naast het probleemoplossend vermogen, het samenwerken aan bod, in samenhang met het kolb-model. Daarnaast wordt door de gegeven opdracht en instructie de creativiteit van leerlingen gestimuleerd. Figuur 1: 21 e -eeuwse vaardigheden Ontwerpend leren Naar aanleiding van mijn theoretisch kader en mijn gekozen NWTD-profiel, heb ik ervoor gekozen om het ontwerpend leren ook te verwerken in het ontwerpprincipe. Het ontwerpend leren is namelijk werken aan de vaardigheden van het leren in de 21 e eeuw. Hierbij is het leren en leven vanuit de eigen ervaring het belangrijkst, omdat kinderen hier het meest van leren. Het is belangrijk om in het onderwijs ook aan te sluiten bij deze natuurlijke behoefte en het model van onderzoekend en ontwerpend leren is een goede invulling hiervan. Hierbij ontwerpen de leerlingen namelijk zelf oplossingen voor een

2 geconstateerd probleem. Het werken aan ontwerpend leren biedt zowel voor de leerkracht als leerlingen houvast om aandacht te besteden aan de fasen van het ontwerpmodel (Creemers, 2014). Volgens Creemers (2014) dragen we hiermee ook meteen bij aan het ontwikkelen van talent van kinderen. Deze leren zij namelijk zelf kennen en worden zich hier sneller bewust van wanneer dit samenkomt bij het onderzoeken of ontwerpen. Door deze redenen heb ik ervoor gekozen om hiermee als ontwerpprincipe aan de slag te gaan in mijn onderzoek. Vooral het ontwerpen zal bij het probleemoplossend vermogen aan bod komen. Hier zullen ook de 21 e -eeuwse vaardigheden op aansluiten. Bij het ontwerpen is het belangrijk dat er tijdens de les aan alle stappen van de (onderstaande) cirkel wordt gewerkt. Hiervoor heb ik in de bijlage een checklist gemaakt. Figuur 2: Ontwerpcirkel volgens SLO Kolb-model Wat is mooier dan het kunnen toepassen van je eigen talent en daar anderen bij helpen? Dat is een vraag waar meneer David Kolb over nagedacht heeft bij het maken van zijn model over leerstijlen. Het Kolb-model is gebaseerd op de theorie van David Kolb. Hij heeft geconcludeerd dat het leerproces van kinderen, door middel v an de vier leerstijlen, activerend werken.

3 De leerstijlen waar het in zijn model over gaat zijn de volgende: 1. Concreet ervaren ( beslisser ) 2. Waarnemen en overdenken ( dromer ) 3. Analyseren en abstract denken ( denker ) 4. Actief experimenteren ('doener ) Daarbij is David Kolb uitgegaan van verschillende aspecten die een rol spelen in dit onderwijsproces. Zo is hij van mening dat een goed leerproces kan worden gerealiseerd wanneer alle vier de fasen van het model doorlopen worden. Het leerresultaat zal hiervan verbeteren. Daarnaast wordt het verschil tussen deelnemers mede bepaald door de leerstijl die zij aannemen, omdat elke leerstijl zijn kwaliteiten en valkuilen heeft. Daarom is het belangrijk in groepen om door onderlinge afstemming, het leerproces te beïnvloeden. Op deze manier kunnen alle leerlingen in hun persoonlijke leerstijl werken en daarbij anderen helpen, met als gevolg dat deze leerlingen elkaar kunnen aanvullen en motiveren. Belangrijk is daarbij dat de leerlingen zelf weten welke leerstijl zij beheersen. Om dit te weten te komen, is het mogelijk om een test uit te voeren in de klas en de leerlingen dit over zichzelf te laten invullen. De leerlingen kunnen hierbij zelf invullen waar zij zich het meest toe verbonden voelen. Dit staat geheel in samenhang met het streven van de school. In het schoolplan staat namelijk dat het coöperatief werken al jaren op de agenda staat bij basisschool Bernadette als ontwikkelpunt. Op het gebied van coöperatief leren heeft de school ook een domeinspecialist. Er zijn binnen de school in verschillende klassen al veel kenmerken van deze manier van leren te zien. Het is daarom belangrijk dat ik ook hiermee aan de slag ga bij mijn ontwerpprincipe.

4 Figuur 3: Kolb-model met bijbehorende leerstijlen Rubrics Om de probleemoplossende vaardigheden van leerlingen te meten, kan er gebruik gemaakt worden van verschillende Rubrics. Deze zijn bedoeld om het werk van leerlingen te beoordelen. De Rubrics worden ingezet bij het nakijken en beoordelen van werk of vaardigheden. Een Rubric bestaat altijd uit een aantal onderdelen: - Verschillende criteria - Verschillende niveaus - Beschrijvingen van criteria op deze niveaus Op deze manier is dit voor de leerlingen prettig omdat ze zich zo bewust worden van wat er van ze wordt verwacht. Voor de leerkracht is het fijn omdat zij op deze manier een houvast hebben in het geven van feedback (Lucassen, 2016). Dit is toepasbaar in de zaakvakken, waarmee ik al kan beginnen in de aanloop naar de uitvoering van de natuur- en techniekles. Zo kan ik een Rubric maken voor een aardrijkskunde-, geschiedenis-, of natuurles. Op deze manier zijn de leerlingen al bekend met de methode/manier van het beoordelen van eigen werk. Omdat ze hier al mee gaan oefenen, kunnen de leerlingen bij het uiteindelijke ontwerp de Rubrics zinvol invullen. Wanneer zij weten wat ze moeten doen en dit invullen, kan ik hier mijn conclusies uithalen. In de bijlagen Rubrics die ik in kan zetten in de aanloop naar het uiteindelijke ontwerp. Deze kan ik gebruiken naar een les waarin de leerlingen hebben samengewerkt.

5 Verhalend ontwerpen Een van de oudste vormen van onderwijs is het vertellen van verhalen, hierbij wordt uitgegaan van een interessant plot. Dit plot geeft aan waar het verhaal over gaat, waar het zich afspeelt en wie daarbij betrokken zijn. De verdere ontwikkeling van het verhaal wordt daarna pas duidelijk, samen met de verhaallijn (Greven, 2005). In mijn geval ga ik dit eerste gedeelte afsluiten met een vraag voor de leerlingen; een probleem. Zij gaan dit probleem zelf oplossen en verdelen over de les, hieronder beschrijf ik hoe we dit gaan aanpakken. Om tot een probleem te komen in mijn onderwijsontwerp, wat de leerlingen tijdens de les gaan oplossen, maak ik gebruik van verhalend ontwerpen. Ik begin hierbij met het inleiden en enthousiasmeren van leerlingen door het vertellen van een verhaal of situatie. Hiervoor kan ik kiezen om een stukje film, artikel, etc. te laten zien. Uiteindelijk kom ik hierbij tot een vraag/probleem. De leerlingen gaan vanaf dat moment nadenken over een oplossing, welke zij gaan uitvoeren in de praktijk. Dit doen zij in groepsverband, waarbij het samenwerken een belangrijke rol speelt.

6 Bijlagen - Voorbeeld Rubrics Criteria Samenwerken Score Luisteren Ik luister aandachtig naar wat anderen uit mijn groep zeggen. Ik luister vaak naar wat anderen uit mijn groep zeggen. Ik luister soms naar wat anderen uit mijn groep zeggen Ik hoor bijna nooit waar de groep het over heeft. Kritiek Ik pas me aan wanneer ik kritiek krijg en voel me daar niet door aangevallen. Ik pas me regelmatig aan wanneer ik kritiek krijg. Ik voel me hier zo nu en dan door aangevallen. Ik pas me soms aan wanneer ik kritiek krijg. Ik voel me vaak hier door aangevallen. Ik pas me bijna nooit aan wanneer ik kritiek krijg en reageer daar boos op. Afspraken Ik kom alle gemaakte afspraken na. Ik kom meestal de gemaakte afspraken na. Ik moet vaak aan de afspraken herinnerd worden. Ik kom de afspraken niet na. Teamwork Ik heb plezier in het samenwerken en stimuleer dit in de groep. Ik heb regelmatig plezier in het samenwerken en pas me aan aan de sfeer in de groep. Ik heb niet vaak plezier in het werken in een groep en vind het lastig om me aan te passen aan de sfeer in de groep. Ik vind samenwerken niet prettig en kan moeilijk meedoen in de groep. Voor jezelf opkomen Ik durf mijn mening te zeggen tijdens het groepswerk en dit te verdedigen. Ik durf meestal mijn mening te zeggen tijdens het groepswerk en dit te verdedigen Ik heb moeite met mijn mening te zeggen tijdens groepswerk en dit te verdedigen. Ik vertel mijn mening niet tijdens het groepswerk en hoef dit niet te verdedigen.

7 - Voorbeeld evaluatie Samenwerken Wat ging er goed tijdens het samenwerken in je groepje? Wat kan er beter tijdens het samenwerken in je groepje? Wat zou je maatje beter kunnen doen tijdens het samenwerken? Wat zou jij zelf beter kunnen doen tijdens het samenwerken?

8 - Checklist Ontwerpprincipe Toelichting Opmerkingen 21 e - eeuwse vaardigheden De volgende van de 21 e -eeuwse vaardigheden komen aan bod: O Probleemoplossend vermogen O Samenwerken O Creativiteit Verhalend ontwerpen O Er wordt in deze les verhalend ontwerpen toegepast. Dit is het thema van het verhalend ontwerp (= probleem ): O De leerlingen worden dmv. het verhalend ontwerpen (zichtbaar) geënthousiasmeerd? Kolb-model De leerstijlen test is uitgevoerd: Ja / Nee O Er is voor deze activiteit gebruik gemaakt van samenwerken aan de hand van het Kolb-model. O Er is voor deze activiteit geen gebruik gemaakt van samenwerken aan de hand van het Kolb-model. Rubrics Er wordt gebruik gemaakt van Rubrics: Ja / Nee O De Rubrics worden ingezet voor het nakijken en beoordelen van werk. De Rubrics bestaan uit de volgende onderdelen: O Verschillende criteria O Verschillende niveaus O Beschrijvingen van criteria op deze niveaus ( succescriteria )

9 Ontwerpend leren Tijdens deze les wordt er gewerkt aan O Ontwerpend leren O Onderzoekend leren Er is samenwerking met een externe instantie zichtbaar toegepast: Ja / Nee Zijn de stappen van het ontwerpend leren gevolgd? O Confronteren O Verkennen O Ontwerp schetsen O Ontwerp realiseren O Testen en bijstellen O Presenteren O Verdiepen en verbreden Op deze manier wordt er met ouders gecommuniceerd:

10 Bronnenlijst Creemers, M. (2014). Onderzoekend en ontwerpend leren met talent. Geraadpleegd op , via: Greven, J., Letschert, J. (2005). De Storyline Approach. Enschede: SLO, studies in leerplanontwikkeling Kerkhoffs, J., Stark, E., & Zeelenberg, T. (2006). Rubrics als beoordelingsinstrument voor vaardigheden. Enschede: SLO Lucassen, M. (2016). Rubrics in de klas: zo ga je ermee aan de slag!. Geraadpleegd op , via: Profcoaches. (z.j). David Kolb en de leerstijlen. Geraadpleegd op , via: df