Herprofilering kavelsloten in Flevoland

Transcriptie

1 Herprofilering kavelsloten in Flevoland Vooronderzoek onder grondeigenaren en -pachters (0-meting) Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Waterschap Zuiderzeeland, Lelystad April 2013

2 Colofon Uitgave : I&O Research BV Zuiderval 70 Postbus 563, 7500 AN Enschede Tel. (053) Rapportnummer : 2013/017 Datum : april 2013 Opdrachtgever : Waterschap Zuiderzeeland, Lelystad Auteurs : drs. L.M. Bruin-Claus en dr. R. van de Peppel Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. 2

3 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Onderzoeksopzet 3. Resultaten -respons - bekendheid -draagvlak - voordelen en knelpunten - voorgenomen gedrag - vragen en suggesties 4. Conclusies 5. Aanbevelingen 3

4 Samenvatting I

5 Samenvatting Over het onderzoek Het Waterschap Zuiderzeeland wil het effect van het project Stimuleren Herprofileren Kavelsloten meten bij grondeigenaren en - pachters. I&O Research onderzoekt dit in opdracht van het Waterschap via een voormeting (0-meting) en een nameting (1-meting). De 0-meting heeft inmiddels plaatsgevonden. Hiervoor is een a-selecte steekproef van aangelanden van een kavelsloot in Flevoland uitgenodigd voor een schriftelijk/online enquête. In totaal hebben 632 aangelanden deelgenomen (322 uit de Noordoostpolder, 300 uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland en 10 buiten Flevoland). Er is een goede respons van 38 procent behaald. Resultaten Kennis Bijna tweevijfde (39 procent) beschikt over alle basiskennis over de herprofileringsopgave. Respondenten uit de Noordoostpolder hebben meer kennis dan respondenten uit de andere polders. Draagvlak Van alle respondenten noemt 44 procent peilverlaging als de beste oplossing om de waterbergingscapaciteit te vergroten. Bijna tweevijfde (39 procent) vindt herprofilering een goede maatregel. Respondenten uit de Noordoostpolder vinden herprofilering vaker een goede maatregel dan respondenten uit andere polders. Men is verdeeld over de vraag of herprofilering een geschikte maatregel is in hoger gelegen gebieden. Sommige respondenten geven aan dat lager gelegen gebieden meer wateroverlast zullen krijgen als in hoger gelegen gebieden water door herprofilering sneller wordt afgevoerd. Bijna de helft van de respondenten (49 procent) vindt dat eigenaren die zelf geen of weinig profijt hebben van herprofilering, wel mee horen te doen om wateroverlast elders te voorkomen. Voordelen en knelpunten Ruim de helft (52 procent) noemt een of meer voordelen voor zichzelf. Respondenten uit de Noordoostpolder zien vaker voordelen dan respondenten uit de andere polders. Het meest genoemde voordeel (39 procent) is de snellere afvoer van water. Van alle respondenten kan 73 procent een of meer knelpunten noemen. Hierbij is geen verschil tussen de polders. Kosten worden het vaakst genoemd als knelpunt (45 procent noemt dit). Voorgenomen gedrag Bij ruim een derde zijn de eigen kavelsloten op dit moment op profiel. Daarnaast is 24 procent van plan vrijwillig te herprofileren, 29 procent is dit niet van plan en de resterende 14 procent weet het nog niet. Uit een nadere analyse blijkt dat eigenaren en pachters die persoonlijk voordeel zien, eerder bereid zijn tot het herprofileren van hun kavelsloten dan eigenaren en pachters die geen voordelen zien voor zichzelf. Daarnaast zijn eigenaren en pachters eerder bereid tot vrijwillig herprofileren als zij dit ook een goede maatregel vinden om de waterbergingscapaciteit te vergroten (draagvlak). 5

6 Samenvatting Conclusies Kennis is de eerste stap om te komen tot gedragsverandering, in dit geval de vrijwillige herprofilering van de eigen kavelsloten door aangelanden van deze sloten. Uit deze 0-meting komt naar voren dat voor de start van de communicatie over het project minder dan de helft van de aangelanden (39 procent) over alle basiskennis beschikt Aangelanden uit de Noordoostpolder beschikken over meer basiskennis dan aangelanden uit de andere polders. Draagvlak voor de maatregel is te vertalen als het aandeel van de aangelanden dat herprofilering een goede maatregel vindt om de waterbergingscapaciteit te vergroten. Uit deze 0-meting blijkt dat bij 39 procent van de aangelanden draagvlak voor de maatregel. Bij aangelanden uit de Noordoostpolder is er meer draagvlak voor de maatregel dan bij aangelanden uit de andere polders. Vooral in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland herkent niet iedereen het probleem. Veel landeigenaren vinden daarnaast extra waterberging in hun sloten niet wenselijk voor hun gewassen, zij zien liever een snelle waterafvoer en een laag peil. Daarnaast zijn er twijfels over de zin van herprofilering van kavelsloten als maatregel. Levert het wel voldoende op en werkt herprofileren in de hoger gelegen gebieden voor de lager gelegen gebieden niet averechts? Veel van de aangelanden zijn agrarische ondernemers. Voor een investering zien zij graag iets terug dat ten gunste komt van het bedrijf. Niet iedereen ziet voordelen van herprofilering voor zichzelf. Als men voordeel noemt, is dit meestal een snellere waterafvoer. De 6 meerderheid ziet een of meerdere knelpunten. Meest genoemd zijn de kosten. Verder zijn er praktische belemmeringen. Of men van plan is te herprofileren, hangt sterk af van wat men vindt van de maatregel zelf, of men voordelen ziet voor zichzelf en dan met name een snellere afvoer van water, of men van mening is dat je ook mee moet doen aan herprofileren als je zelf geen voordeel hebt en of er geen knelpunten zijn. Aanbevelingen 1. Zorg voor goede basiskennis. Deze kan vergroot worden. Dit onderzoek geeft handvatten waar kennishiaten zijn. 2. Gebruik in communicatie vaker waterafvoer ipv waterberging. Dit is de term waarin aangelanden denken en waar hun belang ligt. 3. Benoem tegenargumenten voor negatieve beliefs. Enkele veronderstellingen of misverstanden zijn dat het weinig oplevert, dat herprofilering in hoog gelegen gebieden zorgt voor meer overlast in laag gelegen gebieden en dat alles op bordje van landeigenaren wordt geschoven. 4. Benoem voordelen voor aangelanden. Dit is van invloed op hun voorgenomen gedrag. 5. Geef oplossingen voor knelpunten, zodat deze wegvallen. 6. Ga aan de slag met de demonstraties en gebruik tips. Hier is belangstelling voor en men heeft zinvolle tips.

7 Hoofdstuk 1. Inleiding 1

8 1. Inleiding Waterbergingsproblemen in Flevoland In het beheersgebied van Waterschap Zuiderzeeland zijn waterbergingsproblemen door bodemdaling en grondgebruik. Als de waterbergingscapaciteit in Flevoland niet wordt verruimd, kan de bodemdaling in lager gelegen gebieden tot grote wateroverlast leiden. Het Waterschap heeft besloten tot herprofilering van kavelsloten, als een van de maatregelen om de waterbergingscapaciteit in de polders te herstellen. Grondeigenaren moeten ervoor zorgen dat de kavelsloot voldoet aan het profiel zoals het Waterschap heeft vastgelegd in de legger. Het Waterschap houdt hier toezicht op. Onderzoeksvraag Het Waterschap Zuiderzeeland wil het effect (kennis, draagvlak, houding, gedrag) van het project Stimuleren Herprofileren Kavelsloten meten bij grondeigenaren en -pachters. I&O Research onderzoekt dit in opdracht van het Waterschap via een voormeting (0- meting) en een nameting (1-meting). Tussen de voor- en de nameting vinden de demonstraties en voorlichtingsactiviteiten plaats. Verschillen tussen voor- en nameting kunnen - indien op plausibele wijze beargumenteerd - als effect van het project worden beschouwd. Project Stimuleren Herprofileren Kavelsloten Het Waterschap Zuiderzeeland kiest in eerste instantie voor het stimuleren van herprofilering conform het oorspronkelijk profiel op vrijwillige basis zonder direct te handhaven. Dit neemt niet weg dat de eigenaar van een kavel verantwoordelijk blijft voor de sloten rond zijn kavel. Het Waterschap voert hiervoor de komende jaren het project Stimuleren Herprofileren Kavelsloten uit. Het project bestaat uit demonstraties, voorlichting, publiciteit en onderzoek. Gedurende de looptijd van het project vindt uitgebreid communicatie plaats via kranten, nieuwsbrieven en de internetsite van het Waterschap en via de demonstraties. De demonstraties Tijdens demonstraties, die in het najaar van 2013 starten, laat het Waterschap de aangelanden op een praktische manier zien hoe herprofilering in zijn werk gaat. Daarnaast laat het zien wat het effect (op waterberging) is. Aangelanden kunnen hierbij vragen stellen en informatie verzamelen. Deze demonstraties zijn ook bedoeld als praktijkproeven voor het Waterschap, zodat inzichtelijk wordt hoe de profielen uitpakken in de praktijk. Ook wordt hiermee ervaring opgedaan met maatwerkoplossingen. 8 0-meting Publiciteit Demonstraties Communicatie 1-meting Leeswijzer Dit rapport beschrijft de resultaten van de voormeting. In hoofdstuk 2 is te lezen hoe het onderzoek is uitgevoerd. Hoofdstuk 3 beschrijft de resultaten en in hoofdstuk 4 staan de belangrijkste conclusies en in hoofdstuk 5 de aanbevelingen. De vragenlijst die gebruikt is bij de 0- meting is te vinden in de bijlage.

9 Hoofdstuk 2. Onderzoeksopzet 2

10 2. Onderzoeksopzet Steekproef Het Waterschap Zuiderzeeland heeft uit haar totale bestand met adressen van aangelanden van kavelsloten in heel Flevoland een a-selecte steekproef getrokken van adressen. Alle geselecteerde adressen kregen een uitnodigingsbrief met bijgevoegd een schriftelijke vragenlijst met antwoordenvelop van I&O Research. Zij konden de vragenlijst hierin gratis retour sturen. Ook was er de mogelijkheid de vragenlijst online in te vullen via het webadres en de persoonlijke inlogcode die in de brief stonden. Bij de brief was tenslotte ook nog een folder van het Waterschap toegevoegd over de herprofilering. Onderzoeksproces Het onderzoek is uitgevoerd tussen 25 januari en 8 februari Na anderhalve week is een herinneringsbrief gestuurd naar alle adressen waarvan nog geen vragenlijst retour was gekomen. Om de respons verder te verhogen zijn er vijf Wateratlassen en negen gratis inmetingen van kavelsloten verloot onder de deelnemers. Ook kon men in de vragenlijst aangeven, of men door het Waterschap gebeld wilde worden over dit onderwerp. Voorbeeld online vragenlijst De vragenlijst De vragenlijst bestond uit 25 vragen en kon in circa 10 minuten ingevuld worden. De vragen waren opgedeeld in vier thema s: bekendheid met de herprofileringsopgave; nut en noodzaak; eigen situatie; achtergrondvragen. Een conceptversie van de vragenlijst is getest onder het Agrarisch Panel van Waterschap Zuiderzeeland. In dit panel zitten agrariërs uit het gehele werkgebied van Waterschap Zuiderzeeland. De suggesties van het Agrarisch Panel zijn verwerkt in de definitieve versie van de vragenlijst. 10

11 Hoofdstuk 3. Resultaten 3

12 3. Respons Totale respons In totaal hebben 632 respondenten deelgenomen aan het onderzoek van de 1.68o uitgenodigde aangelanden. Dit is een mooie respons van 38 procent. Tweederde van de respondenten heeft de enquête schriftelijk ingevuld. Eenderde nam online deel (tabel 1). Tabel 1 Responsoverzicht Aantal uitnodigingen Aantal respondenten via online enquête Aantal respondenten via schriftelijke enquête Totale respons Responspercentage % Respons naar gebied Waterschap Zuiderzeeland verwacht dat aangelanden in de Noordoostpolder mogelijk anders aankijken tegen de herprofilering dan aangelanden in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. In dit rapport worden de resultaten dan ook uitgesplitst naar gebied. Er hebben in beide gebieden voldoende aangelanden deelgenomen aan het onderzoek om hierover betrouwbare uitspraken te kunnen doen (tabel 2). Ook hebben aangelanden uit beide gebieden gelijk gerespondeerd. Dit betekent dat in de totale respons een evenwichtige verdeling is van respondenten uit beide gebieden. Tabel 2 Respons per woongebied Woongebied Aantal adressen in steekproef Aantal respondenten Responspercentage Noordoostpolder % Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Buiten provincie Flevoland* % 33% % * Soms woont een grondeigenaar of pachter van grond niet in de directe omgeving van een perceel. 12

13 3. Respons Respons naar eigenaren versus pachters Bijna zes op de tien respondenten is zowel eigenaar als gebruiker van de grond. Drie op de tien is pachter. Een klein deel (2 procent) is alleen eigenaar, maar geen gebruiker. Voor een op de tien is de situatie anders. Vaak zijn zij deels grondeigenaar, deels -pachter. Tabel 3 Grondeigendom en/of gebruik eigenaar en gebruiker alleen gebruiker, geen eigenaar (pachter) alleen eigenaar, geen gebruiker anders onbekend Aantal Percentage 58% 29% 2% 10% 0% 100% Respons naar bedrijfstype Bijna vier of de vijf respondenten heeft een akkerbouwbedrijf (tabel 4). Veeteelt is het bedrijfstype dat daarna het meest voorkomt onder respondenten (15 procent). Tabel 4 Respons naar type bedrijf, meerdere antwoorden mogelijk Woongebied Akkerbouw Veeteelt Glas- en tuinbouw Fruitteelt Bloembollen Natuurorganisatie & overheid Geen bedrijf * Aantal Percentage 79% 15% 3% 3% 1% 1% 2% Anders 31 5% * Sommige respondenten gaven aan gepensioneerd te zijn, een hobbybedrijf te hebben, particulier te zijn of alleen over een erf te beschikken. 13

14 3. Bekendheid herprofilering Waterbergingsproblemen bij meerderheid bekend Van alle respondenten is ruim tweederde bekend met de waterbergingsproblemen en het besluit van het Waterschap dat hier iets aan moet gebeuren. Dat het Waterschap de herprofilering van kavelsloten als een van de maatregelen heeft gekozen om het probleem aan te pakken is ook bij ruim tweederde bekend. Er is wel duidelijk een verschil in kennisniveau tussen respondenten uit de Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Het waterbergingsprobleem en de aanpak van het Waterschap is meer bekend bij aangelanden uit de Noordoostpolder dan uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland (tabel 5). Ook is er een verschil tussen eigenaargebruikers van grond en pachters. Pachters weten vaker (76 procent) dan eigenaren (67 procent) dat het Waterschap kiest voor Tabel 5 Kennis over waterbergingsprobleem en aanpak door Waterschap (percentage bekend) Is bekend met de waterbergingsproblemen door bodemdaling in de Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Is bekend met besluit van waterschap dat de waterbergingscapaciteit hersteld moet worden naar de oorspronkelijke capaciteit Is bekend met het besluit dat het waterschap kiest voor herprofilering van kavelsloten herprofilering van kavelsloten, als een van de maatregelen om de waterbergingscapaciteit in beide polders te herstellen. Viervijfde weet wat herprofilering kavelsloten inhoudt Met de herprofilering van kavelsloten bedoelt het Waterschap Zuiderzeeland dat de kavelsloten hersteld worden volgens het oorspronkelijke profiel. Ongeveer viervijfde van de respondenten zegt dit te weten. Er is hierbij geen verschil tussen respondenten uit de Noordoostpolder en uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Van alle kennisvragen zijn respondenten het minst op de hoogte van de rolverdeling tussen Waterschap en eigenaren bij het profileren van kavelsloten. Overigens zijn respondenten uit de Noordoostpolder hier vaker van op de hoogte dan respondenten uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland (tabel 5). Noordoostpolder 78% * 75% * 77% * Oostelijk en Zuidelijk Flevoland 65% * 59% * 63% * Totaal 71% 67% 70% Weet wat herprofilering kavelsloten inhoudt 84% 80% 82% Is op de hoogte van de rolverdeling tussen waterschap en eigenaren bij profileren van kavelsloten 68% * 53% * 60% Totaal: Is bekend met alles bovengenoemd 47%** 30%** 39% * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) ** statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (t-toets, p=0,05) 14

15 3. Draagvlak herprofilering Probleemherkenning vooral in Noordoostpolder Van alle respondenten herkent ruim tweevijfde dat het tekort aan waterbergingscapaciteit in toenemende mate een probleem aan het worden is. Ruim eenvijfde herkent dit probleem niet en de resterende respondenten zijn neutraal of hebben geen mening. Figuur 1 Oordeel over de stelling Een tekort aan waterbergingscapaciteit is in Flevoland in toenemende mate een probleem aan het worden. (n=629) Noordoostpolder * Oostelijk en Zuidelijk Flevoland * 34% 48% 29% 25% 25% 19% 8% 12% Er is een significant verschil in probleemherkenning tussen respondenten uit de Noordoostpolder en respondenten uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Respondenten uit de Noordoostpolder zien het tekort aan waterbergingscapaciteit vaker als een probleem dan respondenten uit de andere twee polders. Wij hebben geen behoefte aan waterberging maar aan waterafvoer. Ik denk dat de problemen met waterberging/ bodemdaling niet in alle polders even groot zijn. Dus maatregelen zullen per polder bekeken moeten worden. Total 42% 27% 22% 10% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 15 In Zuidelijk Flevoland zijn nog weinig problemen. Een lager peil is beter. Na een beetje regen blijft steeds vaker veel water in de sloten staan, terwijl de sloten wel gekorfd/gewaaierd zijn. Om met name oogstproblemen te voorkomen vind ik dat alles wat nodig is om een goede ontwatering te bevorderen, gedaan moet worden.

16 3. Draagvlak herprofilering Respondenten zien het meest in peilverlaging Respondenten is gevraagd welke maatregel volgens hen het meest geschikt is om het waterbergingsprobleem op te lossen. Zij konden kiezen uit vier maatregelen (zie figuur 2). Ongeveer een op de zes respondenten heeft hier geen mening over. De respondenten die hier wel een mening over hebben, noemen het vaakst peilverlaging als beste oplossing. Respondenten uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Figuur 2 Welke maatregel is volgens u het meest geschikt om de waterbergingscapaciteit te vergroten? (n=553) 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 49% 44% 40% peilverlaging* 20% 17% 13% herprofilering kavelsloten * 13% 11% 9% water vasthouden 11% 10% 8% duurzame oevers Noordoostpolder Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Totaal * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chikwadraat, p=0,05) 16 noemen peilverlaging significant vaker dan respondenten uit de Noordoostpolder. Respondenten uit de Noordoostpolder noemen significant vaker dan respondenten uit de andere twee polders de herprofilering van kavelsloten als meest geschikte maatregel. Waterpeil kan ook beter beheerst worden door een extra gemaal te plaatsen tussen Urk en Espel Goed en op tijd bemalen Water vasthouden voor de daarvoor geldende gebieden bv. IJsselmeer, rivieren en natuurgebieden. Eventueel deze gebieden uitbaggeren Natuurvriendelijke oevers bereiken niet wat ze zouden moeten bereiken. Door de sterke groei van riet wil het water bij ons slecht weg en blijft er langer water in de sloten staan. Wij hebben sloten waar meestal weinig water in staat in natte tijden, als de tochten maar laag staan. Dus peilverlaging is in mijn ogen het meest efficiënt.

17 3. Draagvlak herprofilering Bij tweevijfde draagvlak voor herprofilering Waterschap Zuiderzeeland kiest voor herprofilering van kavelsloten, als een van de maatregelen om de waterbergingscapaciteit te vergroten. Hiervoor heeft zij de medewerking van de aangelanden nodig. Aan de respondenten is daarom gevraagd of zij herprofilering van kavelsloten een goede maatregel vinden. Tweevijfde van de respondenten vindt herprofilering een geschikte maatregel, bijna een op de drie is het hier niet mee eens (figuur 3). Bij respondenten uit de Noordoostpolder is significant meer draagvlak voor de maatregel dan in de andere twee polders. Ook is er significant meer draagvlak Figuur 3 Oordeel over de stelling Herprofilering van kavelsloten is een goede maatregel om de waterbergingscapaciteit te vergroten. (n=625) Noordoostpolder* Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* Totaal 33% 43% 39% 27% 23% 25% 26% 34% 29% * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chikwadraat, p=0,05) 8% 6% 7% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening 17 voor herprofilering bij respondenten die zeggen de eigen kavelsloten niet op profiel te hebben, dan bij respondenten die zeggen de eigen kavelsloten wel op profiel te hebben. Reacties van respondenten Argumenten voor Sloten horen in goede staat van onderhoud te zijn en bij slecht onderhoud op niveau gebracht te worden. Het doel van de profilering in het begin van de poldertijd is niet voor niets gesteld. Argumenten tegen Ik betwijfel of het in hogere gebieden zinvol is om watergangen uit te diepen. Waterberging in sloten levert niets op. In de tochten is veel meer capaciteit te behalen. Als landeigenaar wil je in een natte periode snel het water kwijt en dat past niet in een grote sloot. Het hoort gewoon als primaire taak van het Waterschap snel afgevoerd te worden. Water opvangen in afvoersloten is niet goed voor het gewas. Sloot moet leeg op buisdiepte. Grote brede sloten die schoon zijn voeren veel en snel water af naar het laagste punt (Espel). Je bereikt er in mijn ogen een averechts effect mee. Vraag me af of herprofilering veel oplevert in verhouding tot de kosten.

18 3. Draagvlak herprofilering Verdeeldheid over herprofileren in hoge gebieden Het Waterschap steekt in op het herprofileren in hoger en lager gelegen gebieden. Dit moet de wateroverlast in met name lager gelegen gebieden terugdringen. Is hier draagvlak voor? Uit het onderzoek blijkt dat er verdeeldheid is onder de respondenten: 40 procent vindt dat er in hoger gelegen gebieden wel geherprofileerd moet worden, 35 procent vindt van niet (figuur 4). Figuur 4 Oordeel over de stelling Hoewel de wateroverlast zich in eerste instantie zal concentreren in de lager gelegen gebieden is het toch zaak ook in de hoger gelegen gebieden te herprofileren. (n=623) Noordoostpolder* Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* Totaal 35% 45% 40% 20% 19% 19% 30% 41% 35% * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 7% 4% 6% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening Reacties van respondenten Respondenten uit de Noordoostpolder vinden significant vaker dan respondenten uit de andere polders dat sloten in hoger gelegen gebieden geherprofileerd moeten worden. Wanneer de waterafvoer in hoger gelegen gebieden wordt verbeterd, neemt dan het probleem in de lagere delen niet toe? Op de hoger gelegen plaatsen bestaat een reële kans dat men het nut van herprofileren niet in ziet. Hier heeft men namelijk minder wateroverlast. Peilverlaging en herprofilering in de lager gelegen gebieden zorgen voor betere afvoer. Niet herprofileren in de hogere gebieden zorgt voor tragere afvoer en dus voor minder problemen in de lagere gebieden. 18

19 3. Draagvlak herprofilering Onderlinge solidariteit bij grondeigenaren en -pachters Niet alle aangelanden zien er heil in om ook op de hoger gelegen gebieden te herprofileren. Toch vindt ongeveer de helft van de respondenten dat als men zelf weinig profijt heeft van een maatregel, men hieraan wel hoort mee te doen als dit het algemene belang dient (figuur 5). Iets meer dan een kwart is het hier niet mee eens. Figuur 5 Oordeel over de stelling Eigenaren die zelf geen of weinig profijt hebben van herprofilering, horen hier wel aan mee te doen om wateroverlast in de rest van Flevoland te voorkomen. (n=625) Noordoostpolder* Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* Totaal 44% 55% 49% 22% 17% 19% 25% 30% 28% * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 4% 4% 4% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening Reacties van respondenten Respondenten uit de Noordoostpolder vinden significant vaker dan respondenten uit de andere twee polders dat eigenaren die zelf geen of weinig profijt hebben van herprofilering hier wel aan mee moeten doen om wateroverlast in de rest van Flevoland te voorkomen. Ook is er een verschil in opvatting tussen pachters en eigenaargebruikers van grond. Pachters zijn het vaker met de stelling eens (59 procent) dan eigenaren (47 procent). Je gaat als eigenaar ook geen neerslagverzekering nemen als je de kosten daarvoor te hoog vind. Je gaat niet met zo'n verzekering meedoen voor een ander bedrijf dat het wel nodig vindt. Ieder gebied is verantwoordelijk voor zichzelf. Een probleem dat er niet is hoeft ook niet opgelost te worden. Er zijn heel wat kavelsloten dichtgegooid. Ik heb al mijn sloten nog en ze zijn ook nog diep en breed genoeg. Ik ga niet het probleem dat anderen gecreëerd hebben oplossen. 19

20 3. Draagvlak herprofilering Bijna de helft vindt eigenaar verantwoordelijk voor slootprofiel Ongeveer de helft van de respondenten vindt dat de eigenaar verantwoordelijk is dat het slootprofiel voldoet aan de legger (figuur 6). Respondenten uit de Noordoostpolder zijn het hier significant vaker mee eens dan respondenten uit de andere polders. Ook is er een verschil in opvatting tussen pachters en eigenaar-gebruikers van grond. Pachters zijn het vaker met de stelling eens (56 procent) dan eigenaren (46 procent). Figuur 6 Oordeel over de stelling De eigenaar is er verantwoordelijk voor dat het slootprofiel voldoet aan de legger en dus ook voor herprofilering. (n=623) Noordoostpolder* Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* Totaal 42% 53% 47% 26% 23% 20% 22% 26% 25% 6% 5% 6% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening Reacties van respondenten Sommige respondenten vinden ook het Waterschap en/of andere inwoners van Flevoland hiervoor verantwoordelijk. De kosten voor herprofilering moeten via belastinginning worden vergoed aan landeigenaren zodat iedere inwoner van Flevoland meebetaalt. Immers iedereen profiteert ook mee. Het is onjuist om de kosten alleen ten laste van landeigenaren te laten vallen! Hiervoor is ook het Waterschap middels de heffing verantwoordelijk. Zij zou de heffingsgelden beter moeten besteden. Waterschap en grondeigenaar hebben baat bij herprofilering, dus kosten 50/50 delen. * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 20

21 3. Draagvlak herprofilering Driekwart eens met vrijwillig karakter herprofilering Iets minder dan driekwart van de respondenten vindt het goed dat de herprofilering in eerste instantie op vrijwillige basis wordt uitgevoerd (figuur 7). Respondenten uit de Noordoostpolder denken hier niet anders over dan respondenten uit de andere polders. Wel is er een verschil tussen pachters en eigenaar-gebruikers van grond. Eigenaar-gebruikers zijn het vaker met de stelling eens (77 procent) dan pachters (69 procent). Wanneer het vrijwillig wordt zullen maatregelen die nodig zijn niet van de grond komen. Figuur 7 Oordeel over de stelling Het is een goede zaak dat de herprofilering in eerste instantie op vrijwillige basis wordt uitgevoerd. (n=621) Noordoostpolder 73% 11% 12% 4% Vrijwilligheid kan leiden tot conflicten tussen buren in verband met een gedeelde sloot. Oostelijk en Zuidelijk Flevoland 74% 12% 11% 3% Totaal 73% 12% 12% 4% 0% 25% 50% 75% 100% (geheel) eens neutraal (geheel) oneens weet niet/geen mening Vrijwillig meedoen geeft boer meer ruimte om grond af te voeren in bouwplan. 21

22 3. Voordelen en knelpunten Betere waterafvoer belangrijkste voordeel herprofilering Respondenten zien een betere waterafvoer als belangrijkste voordeel van herprofilering voor henzelf. Respondenten uit de Noordoostpolder noemen dit significant vaker als voordeel dan respondenten uit de andere polders (figuur 8). Figuur 8 Welke voordelen van de herprofilering van uw eigen sloten, ziet u voor uzelf? Meerdere antwoorden mogelijk. (n=632) 50% Reacties van respondenten Van alle respondenten kan 52 procent een persoonlijk voordeel van herprofilering noemen (een of meer van de eerste vier antwoordcategorieën in figuur 8). Respondenten uit de Noordoostpolder kunnen significant vaker een voordeel noemen (57 procent) dan respondenten uit Oostelijk en Zuidelijk Flevoland (47 procent). Andere voordelen 40% 30% 20% 10% 0% 42% 32% 37% Mijn waterafvoer is beter* 20% 18% 15% Mijn positieve bijdrage aan een maatschappelijk probleem 15% 12% 14% Mijn perceel is minder nat 11% 9% 10% 35% 33% 30% 3% 6% 5% 17% 14% 12% Anders Geen voordelen Weet niet Niet van toepassing, sloten op profiel Betere watertoevoer bij beregening. Water kan langer vastgehouden worden in bodem. Verbetering van natuurwaarden. Steviger talud. Gemakkelijker te onderhouden/ maaien. Profiel stort minder snel in. Eigen buffer om bij hevige regen eigen kavel droog te houden. Drainage beter toegankelijk. Grotere duikers. Noordoostpolder Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Totaal * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 22

23 3. Voordelen en knelpunten Kosten van herprofilering belangrijkste knelpunt Voor het grootste deel van de respondenten (45 procent) zijn de kosten van herprofilering het belangrijkste knelpunt (figuur 9). De overige genoemde knelpunten spelen allemaal bij ongeveer eenvijfde van de respondenten. Van alle respondenten kan 73 procent een of meer persoonlijk knelpunten van herprofilering noemen. (Een of meer van de eerste Figuur 9 Welke knelpunten van de herprofilering van uw eigen sloten, ziet u voor uzelf? Meerdere antwoorden mogelijk. (n=632) 50% 40% 30% 20% 10% 0% 45% 45% 45% Kost mij veel geld 24% 22% 20% Het lost niets op 22% 20% 17% Kost mij veel grond 20% 18% 18% 16% 16% 17% Aanwezigheid van bijv. windsingels, of erfpad Kan nergens heen met de grond 23 zes antwoordcategorieën in figuur 9). Er zijn geen significante verschillen tussen respondenten uit de Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Bij de fysieke belemmeringen die herprofilering in de weg kunnen staan, noemen respondenten naast windsingels en erfpad ook onkruid, veen, drainagebuizen, teelt op de bedden, kweekgrassen, kassen, fruitbomen, gebouwen, asbest eindbuizen, aaltjes, en afrastering. Ongeveer een op de acht respondenten noemt nog een ander knelpunt dan de voorgelegde knelpunten. 19% 17% 14% 15% 16% 12% 13% 10% 11% Anders Noordoostpolder Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Totaal Geen knelpunten N.v.t. sloten zijn op profiel Andere knelpunten Door herprofilering meer kwel, dus dichtdrijven van sloten. Eerste jaren veel onkruid en geen grasmat op talud. Alles gaat opnieuw uitzakken door het verwijderen van bestaande graszodes. De duikers van het Waterschap liggen te hoog. De buurman moet ook meedoen. Onduidelijk waar het hart van de sloot ligt. Instortende slootkanten. Kweek en rommel op de kant.

24 3. Voordelen en knelpunten De helft van de respondenten verwacht maatwerk Het Waterschap houdt er rekening mee dat in bepaalde gevallen bij de herprofilering van kavelsloten maatwerk nodig is, bijvoorbeeld wanneer kavelsloten grenzen aan kavelpaden of windsingels. De helft van de respondenten denkt dat de eigen situatie waarschijnlijk of zeker wel om maatwerk vraagt. Drie op de tien denkt waarschijnlijk of zeker niet. De resterende twee op de tien weet het niet of geeft aan dat de sloten al op profiel zijn (figuur 10). Reacties van respondenten Er is een significant verschil tussen respondenten uit de Noordoostpolder en respondenten uit de andere polders bij de vraag naar maatwerk. Dit verschil zit vooral in het aandeel respondenten dat aangeeft dat de eigen sloten op profiel zijn. In de Noordoostpolder geeft 4 procent aan dat de sloten op profiel zijn, in de overige polders 11 procent (figuur 10). Figuur 10 Denkt u dat uw situatie om maatwerk vraagt?(n=609) Noordoostpolder* 19% 32% 28% 6% 4% 11% Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* 19% 30% 24% 5% 11% 11% Totaal 19% 31% 26% 5% 8% 11% 0% 25% 50% 75% 100% zeker wel waarschijnlijk niet n.v.t. sloten zijn op profiel waarschijnlijk wel zeker niet weet niet * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 24

25 3. Voorgenomen gedrag Ruim eenderde heeft eigen kavelsloten op profiel Belangrijk voor het Waterschap is te weten welk deel van de aangelanden van plan is om vrijwillig de kavelsloten te herprofileren. Dit is alleen van toepassing voor de kavelsloten die nog niet op profiel zijn. Ruim eenderde van de respondenten geeft aan dat de eigen kavelsloten op dit moment op profiel zijn. Bij bijna tweevijfde van de respondenten zijn (een deel van) de kavelsloten niet op profiel en de resterende 28 procent van alle respondenten heeft geen idee of de eigen kavelsloten op profiel zijn (figuur 11). Figuur 11 Zijn uw kavelsloten op dit moment op profiel? (n=614) Noordoostpolder* 32% 38% 9% 22% Reacties van respondenten Respondenten uit de Noordoostpolder weten significant vaker dan respondenten uit de andere polders of de eigen kavelsloten op profiel zijn. Daarnaast hebben eigenaar-gebruikers significant vaker de eigen kavelsloten op profiel (37 procent) dan pachters (31 procent). Opvallend is dat bij de vragen naar de voordelen en knelpunten van herprofilering van kavelsloten, niet een derde, maar een kleiner deel van de respondenten indirect aangeeft dat de eigen kavelsloten op profiel zijn (figuur 8,9 en 10; antwoordoptie: nvt sloten zijn op profiel). Figuur 11 geeft naar verwachting echter het meest zuivere beeld van het aandeel aangelanden van wie de kavelsloten naar eigen inschatting al op orde zijn. Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* 37% 23% 5% 35% Totaal 34% 31% 7% 28% 0% 25% 50% 75% 100% ja een deel wel, een deel niet nee weet niet * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 25

26 3. Voorgenomen gedrag Ruim tweederde heeft interesse in demonstraties Het Waterschap wil bij het realiseren van de herprofileringsopgave zoveel als mogelijk rekening houden met de belangen van eigenaren/ gebruikers. In 2013 en eventueel 2014 organiseert het waterschap demonstratieprojecten waarin aangelanden kunnen zien hoe herprofilering in de praktijk wordt uitgevoerd en wat erbij komt kijken. Ongeveer tweederde van de respondenten heeft waarschijnlijk of zeker wel interesse in het bezoeken van deze demonstratieprojecten (figuur 12). Er zijn hierbij geen verschillen tussen respondenten uit de Noordoostpolder en respondenten uit de andere polders. Respondenten van wie de kavelsloten niet (allemaal) op profiel zijn, hebben significant vaker interesse in de demonstraties dan respondenten waarvan wel alle sloten op profiel zijn. Figuur 12 Heeft u interesse in het bezoeken van deze demonstratieprojecten? (n=620) Noordoostpolder Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Totaal 16% 18% 17% 52% 50% 51% 19% 19% 19% 9% 4% 6% 7% 8% 6% 0% 25% 50% 75% 100% zeker wel waarschijnlijk wel waarschijnlijk niet zeker niet weet niet Reacties van respondenten Maar ook van de respondenten met kavelsloten op profiel heeft nog 59 procent interesse in de demonstraties. Respondenten konden hun antwoord over de demonstraties toelichten. In de toelichting werden onder andere redenen gegeven om wel of niet te komen en suggesties voor de demonstratieprojecten. Redenen om waarschijnlijk wel te komen Als het dichtbij is. Alleen als het bij ons noodzakelijk is om te herprofileren. Redenen om waarschijnlijk niet te komen Weet al hoe het gaat. Eigen sloten zijn op profiel. Zie het nut er niet van in. Ik ben alleen geïnteresseerd in mijn eigen situatie. Het is een zaak van loonwerker inschakelen en afwerken. Suggesties voor de demonstratieprojecten Organiseer het in de winter, dat komt beter uit. Betrek hierbij ook loonbedrijven die het veelal zullen uitvoeren. Zend de profielmaten toe (bijv. bij de aanslag). Zorg voor een video-opname die op de website komt te staan. Nodig ook gemeenten,provincie en de grote verpachters zoals RVOB uit. Ontwikkel een machine die door middel van vijzels de sloot herprofileert. 26

27 3. Voorgenomen gedrag Bijna drie op de tien respondenten is voornemens vrijwillig te herprofileren Van alle respondenten in het onderzoek geeft 7 procent aan zeker wel (een deel van) de eigen kavelsloten te herprofileren. Daarnaast geeft 21 procent aan waarschijnlijk wel (een deel van) de eigen kavelsloten te herprofileren (tabel 6). Respondenten uit de Noordoostpolder zijn Tabel 6 Bent u van plan om voor 2015 uw kavelsloten te (laten) herprofileren? (n=600) significant vaker dan respondenten uit de andere polders van plan (zeker of waarschijnlijk) om vrijwillig te herprofileren. Van alle respondenten is 57 procent niet van plan vrijwillig te herprofileren (29 procent zegt waarschijnlijk niet, 14 procent zegt zeker niet en nog eens 14 procent zegt dat alle sloten al op profiel zijn. Van alle respondenten zegt een op de zes het nog niet te weten. Zeker wel (waar nodig) meer dan de helft Zeker wel (waar nodig) minder dan de helft Waarschijnlijk wel (waar nodig) meer dan de helft Waarschijnlijk wel (waar nodig) minder dan de helft Waarschijnlijk niet Zeker niet Noordoostpolder* 5% 5% 8% 16% 30% 11% Oostelijk en Zuidelijk Flevoland* 2% 1% 6% 11% 28% 16% Totaal 4% 3% 7% 14% 29% 14% Ook hier kiest een kleiner deel de antwoordcategorie niet van toepassing, sloten zijn op profiel dan in figuur 11 beschreven. Uit nadere analyse blijkt dat een groot deel van de respondenten dat eerder aangaf dat de eigen sloten op profiel zijn, bij de vraag of men van plan is te herprofileren kiest voor de antwoordopties waarschijnlijk of zeker niet (ipv de optie nvt sloten op profiel). Niet van toepassing, sloten zijn op profiel 11% 17% 14% Weet niet 13% 18% 16% 100% 100% 100% * statistisch significant verschil tussen respondenten uit beide gebieden (chi-kwadraat, p=0,05) 27

28 3. Voorgenomen gedrag Meer dan de helft van de respondenten heeft zijn sloten op profiel of is voornemens hier vrijwillig iets aan te doen Om beter inzichtelijk te maken welk deel van de respondenten voornemens is vrijwillig te gaan herprofileren, zijn de resultaten uit figuur 11 en tabel 6 gecombineerd (figuur 13). Van alle respondenten zegt eenderde dat alle eigen kavelsloten op profiel zijn. In de Noordoostpolder is dit aandeel iets kleiner, in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland iets groter. Van de overige tweederde van de respondenten is de vraag relevant of zij vrijwillig willen herprofileren. Hun sloten zijn (deels) niet op profiel, of zij weten niet of hun sloten op profiel zijn. Figuur 13 Aandeel kavelsloten op profiel in (n=596) Noordoostpolder Oostelijk en Zuidelijk Flevoland 31% 36% 29% 19% 16% 11% 29% 30% Het grootste deel van deze groep (29 procent van alle respondenten) is niet van plan vrijwillig te herprofileren. Een iets kleiner deel(24 procent van alle respondenten) is dit wel van plan en de resterende 14 procent weet het nog niet. Respondenten uit de Noordoostpolder zijn vaker dan respondenten uit de andere polders voornemens vrijwillig te herprofileren. Het aandeel dat niet van plan is vrijwillig te herprofileren is in de verschillende gebieden echter gelijk. Via statistische analyse is onderzocht welke aspecten voorspellen of eigenaren en pachters wel of niet vrijwillig gaan herprofileren. Of men wel of niet vrijwillig gaat herprofileren hangt er van af of men hier voordeel van ziet voor zichzelf. Eigenaren en pachters die geen persoonlijk voordeel van herprofileren zien voor zichzelf, gaan minder snel vrijwillig herprofileren. Daarnaast speelt het draagvlak voor de maatregel een rol. Eigenaren en pachters die herprofilering een goede maatregel vinden om de waterbergingscapaciteit te vergroten gaan eerder vrijwillig herprofileren dan eigenaren en pachters die hier minder in zien. Totaal 33% 24% 14% 29% De nadelen van herprofileren zoals de kosten zijn geen significante voorspellers voor wel of niet vrijwillig herprofileren. 0% 25% 50% 75% 100% zijn op profiel misschien vrijwillig herprofileren vrijwillig herprofileren niet vrijwillig herprofileren 28

29 3. Vragen, opmerkingen en suggesties Uit de goede respons bleek al de betrokkenheid van de aangelanden bij dit onderwerp, maar ook uit de vele vragen en opmerkingen bij de open antwoord mogelijkheden. Hieronder een selectie uit de suggesties en vragen. Opmerkingen & suggesties Herstel wegsloten die in het verleden gedempt zijn. Zorg dat in lage gebieden water goed afgevoerd kan worden. Bergen is geen optie in de Noordoostpolder. Laat het Waterschap zelf ook zorgen voor een goed slootprofiel. Verlaag het waterpeil in tocht en kanaal. Overweeg ook andere ideeën rond waterberging c.q. overlast, zoals: eerder pompen. niet hele polder tegelijk de sloten laten maaien of water laten bergen in de grond (b.v. gratis compost verstrekken). Aandachtspunten voor de uitvoering: 1) goede informatie, 2) polder verdelen in prioriteiten en eventueel aanpassen 3) situatie ter plaatse beoordelen en eventueel aanpassen 4) aanpassen werkzaamheden aan groeiseizoen. Inmeting mag niets kosten. Verstuur persoonlijk bericht met de maten waarin de sloten, bij mij in eigendom, moeten voldoen. Overweeg om een extra sloot te graven langs het bos. Nut en noodzaak goed afwegen. Ga goed in overleg met gebruiker. Leg meer nadruk op onderhoud van de sloten. Nu laten we in de zomers te veel riet in de sloot staan. Riet wordt een steeds groter probleem. Het belang is duidelijk, zorg voor een goede afweging van kosten en opbrengsten. Breng eerst grotere duikers aan in sloten. Als alle grondeigenaren hun sloten herprofileren dan verwacht ik dat het Waterschap het waterpeil in de kanalen tijdens natte periodes op een lager peil houdt dan tot heden is gebeurd. Vragen Aan welk profiel moet mijn kavelsloot voldoen? Komt herprofilering voor rekening van pachter of verpachter? Wie is verantwoordelijk voor een sloot die grenst aan de openbare (provinciale) weg? Wie bepaalt het midden van de sloot? Wordt er bij een slootprofiel ook gekeken naar de afstand tot kanaal of tocht? Wordt het talud eerst doodgespoten? Welke agrarisch loonwerker kan dit? Wat gaat het kosten? In mijn sloten zat/zit rijshout als beschoeiing in het oorspronkelijke profiel, hoe moet je dat herstellen? Hoe kun je de huidige drainagebuizen heel houden? Waar blijf je met de grond (met gras, onkruid, kweek)? 29

30 Hoofdstuk 4. Conclusies 4

31 4. Conclusies Bekendheid probleem en besluit Waterschap Kennis is de eerste stap om te komen tot gedragsverandering, in dit geval de vrijwillige herprofilering van de eigen kavelsloten door aangelanden van deze sloten. Uit deze 0-meting komt naar voren dat voor de start van de communicatie over het project minder dan de helft van de aangelanden (39 procent) over alle basiskennis beschikt (het probleem, besluiten van het waterschap, herprofilering als maatregel en de eigen rol hierin). Aangelanden uit de Noordoostpolder beschikken over meer basiskennis dan aangelanden uit de andere polders. De rolverdeling tussen Waterschap en aangelanden van kavelsloten is het minst bekend (bekend bij 60 procent). Uit de reacties bij open vragen komt naar voren dat ook niet duidelijk is wat de rol van pachters is bij de herprofilering. Draagvlak voor herprofilering Draagvlak voor de maatregel is te vertalen als het aandeel van de aangelanden dat herprofilering een goede maatregel vindt om de waterbergingscapaciteit te vergroten. Uit deze 0-meting blijkt dat bij 39 procent van de aangelanden draagvlak is voor de maatregel. Bij aangelanden uit de Noordoostpolder is er meer draagvlak voor de maatregel dan bij aangelanden uit de andere polders. Wat is de reden voor weerstand bij een deel van de aangelanden? Allereerst herkent niet iedereen het waterbergingsprobleem waarvoor de herprofilering nodig is. In Zuidelijk en Oostelijk Flevoland wordt het probleem het minst herkend. Daarnaast vinden veel landeigenaren extra waterberging in hun sloten niet wenselijk voor hun gewassen, zij zien liever een snelle waterafvoer en een laag peil. Zij zien het verlagen van het waterpeil dan ook met stip als de beste oplossing voor de wateroverlast. Daarnaast zijn er twijfels over de zin van herprofilering van kavelsloten als maatregel. Levert het wel voldoende op en werkt het in de hoger gelegen gebieden niet averechts? Bij verschillende aangelanden leeft de veronderstelling dat bij herprofilering in hoger gelegen gebieden de wateroverlast in lager gelegen gebieden toeneemt, omdat het water sneller wordt afgevoerd. Tenslotte bestaan er praktische bezwaren, waarvan met name de kosten worden genoemd. Niet iedereen vindt het eerlijk dat de landeigenaren moeten opdraaien voor de kosten terwijl alle inwoners voordeel hebben. Een grote meerderheid geeft aan het vrijwillige karakter van de herprofilering te waarderen. 31

32 4. Conclusies Verwachte voordelen en knelpunten Veel van de aangelanden zijn agrarische ondernemers. Voor een investering zien zij graag iets terug dat ten gunste komt van het bedrijf. Uit dit onderzoek blijkt dat lang niet iedereen voordelen van herprofilering ziet voor zichzelf. Van alle aangelanden kan 52 procent een of meerdere voordelen noemen, met name een snellere waterafvoer wordt vaker genoemd. Aangelanden uit de Noordoostpolder zien dit eerder als voordeel dan aangelanden uit de andere polders. Een op de vijf aangelanden ziet als voordeel dat men een positieve bijdrage levert aan een maatschappelijk probleem. Aangelanden noemen ook nog andere mogelijke voordelen, zoals betere beregening en beter onderhoud mogelijk. Voorgenomen gedrag Eenderde van de aangelanden (33 procent) zegt alle eigen kavelsloten op profiel te hebben. Daarnaast geeft iets minder dan een kwart aan (24 procent) van plan te zijn de komende twee jaar de eigen kavelsloten vrijwillig te herprofileren. Of men van plan is te herprofileren, hangt sterk af van wat men vindt van de maatregel en of men voordelen ziet voor zichzelf. Voor de demonstratieprojecten is ruime belangstelling. Van alle aangelanden kan bijna driekwart (73 procent) wel een of meerdere knelpunten noemen. Het meestgenoemde knelpunt dat men ervaart, zijn de kosten van herprofilering. Uit de open antwoorden komt naar voren dat sommige aangelanden het onredelijk vinden dat grondeigenaren voor de kosten moeten opdraaien, terwijl iedereen profiteert. Ook het feit dat herprofilering grond (en dus oogst) kost ziet een op de vijf als een belangrijk knelpunt. Verder zijn er praktische belemmeringen zoals de aanwezigheid van windsingels en erfpad en de grond uit de sloot waarmee men nergens naartoe kan. De helft van de aangelanden verwacht dat de eigen situatie maatwerk vraagt vanwege de praktische belemmeringen. 32

33 Hoofdstuk 5. Aanbevelingen 5

34 5. Aanbevelingen 1. Zorg voor goede basiskennis. Draagvlak voor de maatregel herprofilering is van groot belang. Dit kan er alleen komen als men over voldoende kennis beschikt. Besteed in het project voldoende aandacht aan communicatie over het probleem, de keuzes van het Waterschap, de maatregel herprofilering zelf en de taakverdeling tussen Waterschap, grondeigenaren en pachters. Het Waterschap kan bijvoorbeeld een FAQ rubriek maken op de eigen website waar zij antwoord geeft op vragen van aangelanden die in dit onderzoek naar voren zijn gekomen. 2. Snelle waterafvoer ipv meer waterberging Een belangrijke reden om te herprofileren is dat men een snellere waterafvoer verwacht. Communiceer dit voordeel en beargumenteer het. Leg in de probleembeschrijving meer nadruk op waterafvoer en minder op waterbergingscapaciteit. Aangelanden willen vaak geen water bergen, maar juist snel afvoeren. 3. Tegenargumenten voor negatieve beliefs Toets of de negatieve veronderstellingen van de aangelanden kloppen. Denk onder andere aan herprofilering levert nauwelijks iets op en herprofilering werkt in hoger gelegen gebieden averechts en het Waterschap schuift het af op de boeren in plaats van er zelf wat aan te doen. Besteed in het project aandacht aan deze negatieve beliefs en bedenk en benoem tegenargumenten. 4. Benoem voordelen voor aangelanden Bekijk of de andere voordelen die aangelanden noemen voor herprofilering relevant zijn voor een bredere groep (zie resultaten: voordelen & knelpunten). 34 Als dit het geval is, benut deze voordelen in de communicatie. Bij de demonstratieprojecten kan besproken worden welke voordelen de herprofilering in de voorbeeldsituatie oplevert. Eigenaren of pachters die persoonlijk voordeel zien, zullen eerder vrijwillig hun kavelsloten gaan herprofileren. 5. Geef oplossingen voor knelpunten Probeer voor alle genoemde knelpunten een passende oplossing aan te dragen en communiceer deze ook. De demonstratieprojecten zijn uitermate geschikt om te tonen hoe knelpunten getackeld kunnen worden. Een veelgenoemd knelpunt zijn de kosten. Uit dit onderzoek blijkt het echter geen significante voorspeller te zijn voor de plannen om wel of niet vrijwillig te herprofileren. Het is een veelgenoemd punt en hoort dus in de communicatie, maar het hoeft de communicatie niet te domineren. 6. Ga aan de slag met de demonstraties en gebruik tips Ga zeker van start met de demonstratieprojecten. Hier is belangstelling voor. Zorg dat in de demonstratieprojecten antwoorden worden gegeven op de praktische vragen die er leven bij aangelanden en die in dit onderzoek naar voren zijn gekomen. De aangelanden hebben nuttige tips voor succesvolle demonstratieprojecten. Gebruik deze! Kies bijvoorbeeld voor een agrarisch rustigere periode voor de demonstraties en gebruik moderne media (zoals een video op youtube of de website) om nog meer aangelanden te bereiken.