De onderwijsvisitatie Facilitair management

Transcriptie

1 ONDERWIJSVISITATIE Facilitair management Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Facilitair management aan de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Vlaamse Hogescholenraad 28 april 2010

2 De onderwijsvisitatie Facilitair management Ravensteingalerij 27, bus Brussel tel.: info@vlhora.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLHORA-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op visitatieronde Wettelijk depot: D/2010/8696/8

3 voorwoord De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Facilitair management in Vlaanderen. De visitatiecommissie heeft hierbij de vernieuwde visitatieprocedure Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008 gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de accreditatie van de opleiding. De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs. Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogescholen en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg. De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de secretarissen van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. Marc Vandewalle secretaris-generaal Toon Martens voorzitter

4 4

5 inhoudsopgave voorwoord... 3 inhoudsopgave... 5 deel Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Facilitair management Inleiding De betrokken opleidingen De visitatiecommissie Samenstelling Taakomschrijving Werkwijze Oordeelsvorming Indeling van het rapport Hoofdstuk 2 Het domeinspecifieke referentiekader Facilitair management Inleiding Domeinspecifieke competenties Besluit deel Het opleidingsrapport Katholieke Hogeschool Sint-Lieven bijlagen

6 6

7 deel 1 algemeen deel 7

8 8 Onderwijsvisitatie Facilitair management

9 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Facilitair management 1.1 Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Facilitair management, die zij op 9, 10 en 11 maart 2009 in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 1.2 De betrokken opleidingen De opleiding Facilitair management wordt door één hogeschool aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 9, 10 en 11 maart 2009 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven 1.3 De visitatiecommissie Samenstelling De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de commissieleden opgevolgd. De visitatiecommissie werd samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 6 juni Gezien het aantal betrokken hogescholen werd één commissie samengesteld. De visitatiecommissie: Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Romain Hulpia Wolfgang Haegedorn Lucien Testelmans Geert Debel Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1. Onderwijsvisitatie Facilitair management 9

10 Vanuit de VLHORA werden een projectbegeleider en een secretaris aangesteld. Voor de visitatie van de opleiding Facilitair management waren dit: Projectbegeleider: Secretaris: Sofie Landuyt Geert Reynders Taakomschrijving De commissie geeft op basis van het zelfevaluatierapport van de opleiding en de gesprekken ter plaatse: - een oordeel over de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO; - een integraal oordeel over de opleiding; - suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering. Op aanvraag van de opleiding geeft de commissie een beoordeling van de voorgedragen bijzondere kwaliteitskenmerken. De beoordeling van het bijzonder kwaliteitskenmerk heeft geen invloed op de globale beoordeling van de opleiding en het accreditatiebesluit van de NVAO. 10 Onderwijsvisitatie Facilitair management

11 1.3.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding Facilitair management aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september Voor de beschrijving van de werkwijze van de visitatiecommissie worden vier fasen onderscheiden. - fase 1, de installatie van de commissie; - fase 2, de voorbereiding; - fase 3, het visitatiebezoek; - fase 4, de schriftelijke rapportering. Fase 1 De installatie van de visitatiecommissie Op 2 oktober 2008 werd de visitatiecommissie officieel geïnstalleerd. De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het visitatieproces aan de hand van de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008en een toelichting van het ontwerp van domeinspecifieke referentiekader. Daarnaast werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer met betrekking tot het bezoekschema, de bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen. Fase 2 De voorbereiding De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding opgesteld en aan de opleiding bezorgd. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde eindwerken gelezen en haar/zijn argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten, inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de visitatie. Fase 3 Het visitatiebezoek De VLHORA heeft een bezoekschema ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke situatie van de opleiding. Het bezoekschema werd opgenomen als bijlage 3. Tijdens de visitatie werd gesproken met een representatieve vertegenwoordiging van alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van de synthese van de checklist en de vragenlijsten. Onderwijsvisitatie Facilitair management 11

12 Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen)oordelen. Na de gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel per facet en per onderwerp gegeven. Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de ervaringen en bevindingen van de visitatiecommissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te spreken. Fase 4 De schriftelijke rapportering De secretaris stelt een ontwerp van opleidingsrapport op, in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden en op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen. Het ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de commissie weer. Daarnaast worden - waar wenselijk en/of noodzakelijk - aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering geformuleerd. Het ontwerp van opleidingsrapport wordt aan de opleiding gezonden voor een reactie. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport wordt door de commissie in een slotvergadering besproken Oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: onvoldoende, voldoende, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel voldoende of onvoldoende luiden. 12 Onderwijsvisitatie Facilitair management

13 1.4 Indeling van het rapport Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk 2 het domeinspecifiek referentiekader op basis waarvan zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de gevisiteerde opleiding. Onderwijsvisitatie Facilitair management 13

14 14 Domeinspecifiek referentiekader

15 Hoofdstuk 2 Het domeinspecifieke referentiekader Facilitair management 2.1 Inleiding Voor iedere opleiding wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 2.2 Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input - Referentiekader van de opleiding: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven - brondocumenten onderschreven door het werkveld: Competentieprofiel Nederlands Landelijk Overleg Opleidingen Facilitaire Dienstverlening: competentieprofiel voor de bachelor hoger beroepsonderwijs 2005 Opleidingsprofiel facilitaire dienstverlening (studie 78 VLOR 1998) - Internationale referentiekaders Van Heerde Katinka, Onderwijsspecial Facilitaire dienstverlening 2006/2007, De ontwikkeling van Facilitair management en het nieuwe competentieprofiel van de HBO-opleidingen Domeinspecifieke competenties - (beleid) de facilitair manager kan een bijdrage leveren aan de missie en de visie van het bedrijf door het vertalen van zowel het strategisch beleid als de operationele beleidsbeslissingen. De facilitair manager kan beslissen inzake het in eigen beheer uitvoeren, het uitbesteden of het aanwenden van andere vormen van sourcing van facilitaire producten en diensten. - (organiseren van facilitaire diensten) de facilitair manager kan doelstellingen (strategische en operationele) formuleren uitgaande van een SWOT en omgevingsfactoren: 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA onder de rubriek visitatie & accreditatie. Domeinspecifiek referentiekader 15

16 De facilitair manager kan flexibele, facilitaire producten en diensten ontwikkelen die voldoen aan de aan verandering onderhevige wensen van mondige interne en externe klanten. De facilitair manager heeft kennis van materiaal en middelenbeheer. De facilitair manager kan het voorraadbeheer van de onderneming ontwerpen en beheren mede door toepassing van de wetgevingen terzake - (organiseren van processen) de facilitair manager kan processen initiëren, alsmede daarvoor infrastructuur ontwerpen en onderhouden. - (communicatie) de facilitair manager kan als intermediair functioneren tussen interne klanten en externe aanbieders van facilitaire producten en diensten. - de facilitair manager moet beschikken over een basiskennis van de specifieke aspecten van verschillende domeinen waarin een beginnend facilitair manager tewerkgesteld kan worden - (bedrijfsvoering) de facilitair manager kan de facilitaire dienstverlening plannen, organiseren, coördineren, en evalueren. - (communicatie) de facilitair manager kan onderhandelen en bemiddelen in een facilitaire context. - (financiën) de facilitair manager heeft kennis van financieel management en kan investeringsanalyses en kostprijsberekeningen uitvoeren. - (HRM) de facilitair manager kan sollicitatie-, functionerings-, en evaluatiegesprekken voeren met medewerkers en hun inzetbaarheid bevorderen. - (informatie) de facilitair manager kan technische basisinformatie en wetgeving toepassen. - de facilitair manager kan beheerscontrolesystemen ontwerpen en de opvolging organiseren - de facilitair manager heeft voldoende kennis van alle aspecten van veiligheid in de onderneming en houdt hiermee rekening bij het ontwerpen, installeren en uitrusten van de bedrijfsgebouwen. 2.3 Besluit Kenmerkend voor de professionele bachelor in het Facilitair management is het geïntegreerd functioneren in een brede waaier van deskundigheidsgebieden. Daarbij wordt de bachelor Facilitair management geacht om snel en adequaat diverse problemen te bestuderen en oplossingen uit te werken en voor te stellen aan verantwoordelijken en daarna de uitvoerders te overtuigen om de gekozen oplossing te realiseren. Dikwijls zal de professionele bachelor Facilitair management instruerend moeten optreden. Dit betekent ook dat de werkomgeving de professionele bachelor Facilitair management voor een breed werkveld beschouwt als expert. De snelle evolutie van zowel (wettelijke) voorschriften en werkcondities als van nieuwe producten en toestellen en werkvormen maakt bereidheid tot een brede permanente professionele vorming noodzakelijk. 16 Domeinspecifiek referentiekader

17 deel 2 opleidingsrapport 17

18 18 Opleidingsrapport

19 Het opleidingsrapport Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Algemene toelichting bij de professioneel gerichte bacheloropleiding in het Facilitair management aan de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven De gevisiteerde professionele bacheloropleiding Facilitair management maakt deel uit van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven is een Oost-Vlaamse hogeschool met 5500 studenten en ruim 600 personeelsleden. Zij ontstond in 1995 uit een fusie van acht Oost-Vlaamse hogescholen. De hogeschool telt vier departementen: de algemene diensten en het departement industrieel ingenieur zijn gevestigd in Gent (Technologiecampus). Voorts zijn er departementen in Aalst (campus Dirk Martens) en Sint- Niklaas (campus Waas). De hogeschool biedt negentien professionele en vier academische bacheloropleidingen aan, en zeven academische masteropleidingen. Ook is er een aanbod van een bachelor-na-bachelor (BNB), enkele postgraduaten en kortere interessante initiatieven, zoals de European Master in Food Science, Technology and Nutrition, (Erasmus Mundi) en de Master in Industrial Management (in samenwerking met de K.U.Leuven), beide initiatieven worden aangeboden in het Engels. De opleidingen situeren zich in de studiegebieden biotechniek, gezondheidszorg, handelswetenschappen en bedrijfskunde, industriële wetenschappen en technologie en onderwijs. Sedert september 2008 biedt de hogeschool ook Hoger Afstandsonderwijs aan. De Katholieke Hogeschool Sint- Lieven behoort sinds 11 juli 2002 tot de Associatie van de K.U.Leuven. De opleiding kwam in 1992 tot stand op basis van een samenwerkingsverband met de Hanzehogeschool Groningen en na een behoefteonderzoek in het arbeidsveld. In werd het bestaan van de opleiding formeel bekrachtigd door de toenmalige minister van onderwijs, als een driejarige, voltijdse opleiding van het korte type, onder de benaming opleiding Facilitaire Dienstverlening. De opleiding werd meteen geïntegreerd in de fusie Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, als een opleiding van een cyclus binnen het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie. In veranderde de naam in Facilitair management. De opleiding Facilitair management is gesitueerd op de campus Waas, waar nog vijf andere professionele bacheloropleidingen en vijf voortgezette opleidingen gegeven worden. De campusgebouwen werden in grondig vernieuwd en uitgebreid. De campusopleidingen worden gesuperviseerd door een departementshoofd. De opleidingen worden geleid door een opleidingshoofd. Het huidige opleidingshoofd Facilitair management, tevens auteur van het zelfevaluatierapport, heeft het mandaat verworven op 1 oktober In Vlaanderen is de professionele bachelor Facilitair management een unieke opleiding. In Wallonië is er een vergelijkbaar initiatief aan de Haute Ecole de la Province de Liège, maar dan als posthogeschoolopleiding, met een specialisatiejaar (Gestion des Services). De KaHoSL-opleiding was van meet af aan bij beide initiatieven betrokken. Het unieke karakter van de Vlaamse opleiding is een opvallend gegeven in vergelijking met de situatie in een aantal buurlanden. Zo zijn er in Nederland negen opleidingen Facilitair management. In het bijzonder met de opleidingen in Groningen en Heerlen heeft de Vlaamse opleiding geregeld overleg, evenals met de opleiding in Zurich. De opleiding onderhoudt ook stevige contacten met masteropleidingen in Parijs en Angers (Services généraux et Facility Mangagement). Afgestudeerden kunnen daar hun masterdiploma halen. De opleiding is lid van belangrijke belangengroepen in het internationale arbeidsveld, met name van IFMA (International Facility Management Association) en EuroFM, een groepering van opleidings- en researchinstituten. De opleiding werd in 2003 reeds gevisiteerd door een VLHORA-commissie. De opvolging van de bevindingen zijn transparant in het huidige zelfevaluatierapport (ZER). Vanaf vonden een aantal curriculumaanpassingen plaats, die eveneens in het ZER beschreven worden. Opleidingsrapport 19

20 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding Facet 1.1 Niveau en oriëntatie van de professioneel gerichte bachelor Beoordelingscriteria: De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot: - het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren; - het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken, oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de beroepspraktijk; - het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Het curriculum van de professionele bachelor Facilitair management sluit aan bij het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel. Met betrekking tot het beroepsprofiel is er aansluiting bij de ondersteunende faciliteiten in organisaties in de vorm van plannen, adviseren, realiseren op coördinerend en strategisch-beleidsvoorbereidend niveau, voorlichting geven, opleiding verzorgen, leiding geven aan uitvoerend personeel. Gevolg hiervan is dat de onderwijsvisie vooral gericht is op de inhoudelijk-technische vorming, gekaderd binnen een algemene managementkennis, als opstap tot verdere verdieping tijdens de beroepsuitoefening. Voor het onderwijsprofiel leidt dit tot drie grote pijlers, die in het zelfevaluatierapport gerelateerd worden aan de overeenkomstige opleidingsonderdelen: - communicatie, - management, - facilitaire technologie. Een oriënterende stage van vier weken in het tweede opleidingsjaar en een ingroeistage (van vijf maanden in het derde opleidingsjaar waarborgen de koppeling met de praktijk. Ook het eindwerk sluit aan bij een praktijkvraag vanuit de stagecontext. De algemene en de algemeen beroepsgerichte competenties sluiten voldoende aan bij de eisen van het decreet (structuurdecreet 2003) en zijn opgenomen in de ECTS-fiches. De beroepsspecifieke competenties zijn gebaseerd op het competentieprofiel van LOOFD (Landelijk Overleg Opleidingen Facilitaire Dienstverlening, Nederland 1999) Zij zijn via een kruistabel gelinkt aan de overeenkomstige opleidingsonderdelen (OO) en opleidingsactiviteiten (OA) (zie ook facet 2.1). Wat de beroepsspecifieke competenties betreft dient de student een set van 9 beroepsspecifieke competenties te verwerken: 20 Opleidingsrapport

21 - (Beleid) De facilitair manager kan een bijdrage leveren aan een succesvolle bedrijfsvoering door het vertalen van het strategisch beleid van de organisatie naar de FM-dienst. - (Beleid) De facilitair manager kan beslissen inzake het in eigen beheer uitvoeren of uitbesteden van facilitaire producten en diensten. - (Organiseren van facilitaire diensten) De facilitair manager kan flexibele, facilitaire producten en diensten ontwikkelen die voldoen aan de aan verandering onderhevige wensen van mondige interne en externe klanten. - (Organiseren van veranderingsprocessen) De facilitair manager kan veranderingsprocessen initiëren, alsmede daarvoor infrastructuur ontwerpen en onderhouden; - (Communicatie) De facilitair manager kan als intermediair functioneren tussen interne klanten en externe aanbieders van facilitaire producten en diensten. - (Bedrijfsvoering) De facilitair manager kan de facilitaire dienstverlening plannen, organiseren, coördineren en evalueren. - (Financiën) De facilitair manager kan offerte- en contractbesprekingen met leveranciers en afnemers van facilitaire diensten voeren. - (Personeel) De facilitair manager kan sollicitatie- en ontwikkelingsgeprekken voeren met medewerkers en hun inzetbaarheid bevorderen. - (Kennis) De facilitair manager kan technische basisinformatie interpreteren, toepassen en tevens actualiseren. De opleiding kiest bewust voor het aanboren van competenties op het tactische niveau. De vertegenwoordigers van het werkveld pleiten vooral voor een evenwicht op het vlak van polyvalentie. De aangekondigde nieuwe bevraging van het werkveld kan de actuele noden van de werkgevers zichtbaar maken. De commissie erkent het belang van de gekozen oriëntatie naar het tactische niveau en het bestrijken van de domeinen facilitaire technologie, communicatie en management. Ook de aandacht voor de persoonlijkheidsvorming (attitudes) vindt ze een belangrijke meerwaarde. In dit kader is de derdejaarsstage met ruimte voor de beoordeling van belangstelling en motivatie een bijkomende troef. De commissie heeft voorts waardering voor de brede benadering die een grondige basiskennis verzekert als opstart voor latere verdieping in de beroepspraktijk. Ook stelt de commissie vast dat niet alle aandachtspunten uit de visitatie van 2003 opgenomen zijn in de acties die daaraan gekoppeld zijn. Er is nog een interessante weg te gaan met betrekking tot het omzetten van competenties in tastbare indicatoren. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie adviseert het competentieconcept als middel om doelstellingen te formuleren coherent door de docenten in de cursussen te laten toepassen. De commissie adviseert de integratie van de verschillende facilitaire facetten centraal te plaatsen als finale doelstelling, om de afgestudeerde te profileren als een generalist. Opleidingsrapport 21

22 Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen Beoordelingscriteria: - De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake. - Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante beroepenveld. Oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Voor de beroepsspecifieke competenties heeft de opleiding in haar eigen domeinspecifieke referentiekader een aantal accenten gelegd. Daardoor worden enkele belangrijke verschillen met het basisprofiel van LOOFD zichtbaar : het Nederlandse model richt zich eerder op het commerciële (met veel aandacht voor communicatieve en managementvaardigheden), de KaHoSL-opleiding hecht veeleer belang aan de inhoudelijke consultancy, met name aan het beheersen van de facilitaire technologie. Daarnaast blijft de aandacht bestaan voor communicatie en voor managementvaardigheden. De accentverschuiving is gebaseerd op een bevraging van het werkveld, op de waargenomen accenten bij sollicitatiegesprekken van afgestudeerden en op de van de specifieke Vlaamse context, waar geen opleiding Facilitair Management in het secundair onderwijs bestaat. Ondertussen is er een nieuwe versie van het LOOFD-profiel verschenen. Dat nieuwe competentieprofiel werd door het kernteam van de opleiding doorgenomen en afgetoetst op de eigen benadering. Deze eerste kennismaking leert dat het hier niet om een echte competentieomslag gaat, die een verregaande invloed zou kunnen hebben op het eigen competentieprofiel. De commissie stelt vast dat de opleiding terecht afwegingen maakt bij het analyseren van evoluerende competentieprofielen. Ze stelt voor ook andere vergelijkbare Europese opleidingen af te toetsen op deze ontwikkelingen. Het richten op de eigen Vlaamse marktcultuur is strategisch goed gekozen, maar men dient een globalisering van de oriëntatie naar de internationale context (ruimer dan het Nederlandse voorbeeld) te overwegen. Het domeinspecifiek referentiekader van de visitatiecommissie wordt ten volle onderschreven door deze unieke opleiding in Vlaanderen. Het gehanteerde referentiekader van de opleiding is zeer sterk geïnspireerd door de Nederlandse benadering. Bij het vastleggen van het competentieprofiel is een belangrijke rol weggelegd voor de opleidingsadviesraad. De commissie vindt het goed dat de opleidingsadviesraad de doelstellingen en het opleidingsprofiel procedureel goedkeurt. Daardoor functioneert deze raad als motor bij de actualisering van de opleiding. De commissie waardeert ook dat de opleidingsadviesraad na uitgebreide discussies en analyses bepaalde prioriteiten vastlegt, zoals ageren op tactisch niveau, opteren voor een brede basisvorming, integreren van de diverse domeinen. Deze keuzes kan de commissie onderschrijven. Een nieuwe en bredere bevraging van het werkveld en de abituriënten in verband met de genomen opties kan de gemaakte keuzes duidelijker in de verf zetten. Tijdens de visitatie heeft de commissie immers vastgesteld dat niet alle belanghebbenden vertrouwd zijn met de gekozen accenten in deze unieke opleiding, al is er alleszins veel appreciatie voor de brede waaier aan competenties. De opleiders onderhouden een actieve relatie met de verschillende beroepsverenigingen. De tweejaarlijkse ontmoeting met de stagebedrijven op het stagesymposium en de terugkoppeling van de verwachtingen in het werkveld via de stagecontacten met de begeleiders in de praktijk zijn dit alle docenten - getuigen van een permanente koppeling van de opleidingsklemtonen aan de praktijk in het veld. De integratie van gastdocenten (ook uit domeinen als communicatie en management) in het personeelsbestand biedt extra kansen aan een 22 Opleidingsrapport

23 permanente bevruchting uit de praktijk. Dat het curriculum aangepast nadat men vaststelt dat een domein minder goed beheerst wordt in de beroepstoepassing (bijvoorbeeld een financieel-bedrijfskundig facet), bevestigt dat de opleiding oog heeft voor de noden van de praktijk. De commissie vindt de eindkwalificaties niet consequent geëxpliciteerd terug in de cursussen. De studenten, het onderwijzend personeel en het werkveld nemen kennis van de doelstellingen via onder andere de infobrochure. De voorzitter van de opleidingsraad is trouwens, wat zeer uitzonderlijk is, een vertegenwoordiger van het werkveld. Deze voorzitter waakt zeer strikt over de communicatie met het werkveld, maar ook over de beïnvloedende rol van het werkveld op de evolutie van de opleidingsdoelen. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie raadt aan àlle belanghebbenden, zeker abituriënten en werkveld voldoende vertrouwd te makenmet en te overtuigen van de gekozen doelstellingenopties. De commissie raadt aan naast LOOFD ook aandacht te schenken aan benchmarking met vergelijkbare Europeseopleidingen. De commissie merkt op dat in de opleidingsraad een sterke vertegenwoordiging van het werkveld is opgenomen, maar dringt erop aan het brede werkveld te bevragen met betrekking tot de evolutie in hun domeinspecifieke verwachtingen, in de hoop een bevestiging te vinden van de gemaakte keuzes: tactisch niveau, brede basisvorming, integratie van domeinen. Oordeel over onderwerp 1, doelstellingen van de opleiding: voldoende Op basis van de oordelen over: facet 1.1, niveau en oriëntatie: facet 1.2, domeinspecifieke eisen: goed goed De commissie is van mening dat er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Opleidingsrapport 23

24 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Beoordelingscriteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De doelstellingen worden op twee verschillende manieren zichtbaar gemaakt in het opleidingsprogramma: de docenten hebben een kruistabel ingevuld, waardoor de studenten kunnen traceren welke competenties in welke opleidingsonderdelen en opleidingsactiviteiten worden nagestreefd. De algemene en beroepsgerichte competenties werden opgenomen in de ECTS-fiches. Dat laatste is nog niet gebeurd voor de beroepsspecifieke competenties. Het belang dat de hogeschool aan de ECTS-fiches hecht, blijkt anderzijds uit het gegeven dat ze de waarde van een studentencontract hebben. De concrete vertaling van de beroepsspecifieke competenties naar doelstellingen op het niveau van de opleidingsonderdelen en opleidingsactiviteiten was een initiatief naar aanleiding van de visitatie in Het leverde volgende inventaris op; waar geen opleidingsonderdeel of activiteit vermeld wordt, betekent dit dat deze competenties in tal van programmaonderdelen aan bod komen: - (Beleid) De facilitair manager kan een bijdrage leveren aan een succesvolle bedrijfsvoering door het vertalen van het strategisch beleid van de organisatie naar de FM-dienst. - (Beleid) De facilitair manager kan beslissen inzake het in eigen beheer uitvoeren of uitbesteden van facilitaire producten en diensten. - (Organiseren van facilitaire diensten) De facilitair manager kan flexibele, facilitaire producten en diensten ontwikkelen die voldoen aan de aan verandering onderhevige wensen van mondige interne en externe klanten. - (Organiseren van veranderingsprocessen) De facilitair manager kan veranderingsprocessen initiëren, alsmede daarvoor infrastructuur ontwerpen en onderhouden; - (Communicatie) De facilitair manager kan als intermediair functioneren tussen interne klanten en externe aanbieders van facilitaire producten en diensten. - (Bedrijfsvoering) De facilitair manager kan de facilitaire dienstverlening plannen, organiseren, coördineren en evalueren. - (Financiën) De facilitair manager kan offerte- en contractbesprekingen met leveranciers en afnemers van facilitaire diensten voeren. - (Personeel) De facilitair manager kan sollicitatie- en ontwikkelingsgeprekken voeren met medewerkers en hun inzetbaarheid bevorderen. - (Kennis) De facilitair manager kan technische basisinformatie interpreteren, toepassen en tevens actualiseren. De commissie stelt vast dat de doelstellingen geformuleerd zijn op het niveau van de opleidingsonderdelen en opleidingsactiviteiten. De studenten weten deze doelen doorgaans te vinden in de inleidende pagina s van de cursussen. 24 Opleidingsrapport

25 Wat de algemene competenties betreft, wordt gesteld dat de competenties denk- en redeneervaardigheid en het verwerven en verwerken van informatie als een rode draad in zowat alle onderwijsvormen verweven zitten. Het vermogen tot kritische reflectie komt aan bod in talrijke opleidingsonderdelen en de koppeling ervan met projectmatig werken wordt beklemtoond in Projectmanagement en Evenementenbeheer. Creativiteit is impliciet aan de orde via de hoger beschreven beroepsspecifieke competenties, maar krijgt ook expliciete ruimte in Management en organisatie. Attitudes die de creativiteit stimuleren worden aangeboord in, onder andere, Elementaire sociale vaardigheden. Creatieve toepassingen worden vooropgesteld in een aantal disciplineoverschrijdende opleidingsactiviteiten en in de practica. Met opdrachten en toepassingen in diverse opleidingsonderdelen en -activiteiten oefent de student vaardigheden in met betrekking tot leidinggevende taken. Met name het opleidingsonderdeel Personeelsbeleid is gericht op het opnemen van een leidinggevende functie. Zowel mondeling (zie de hoger vermelde onderdelen) als schriftelijk (brieven, rapporten, beleidsnota s ) scherpt de student het vermogen aan tot communiceren over informatie, ideeën, problemen en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken. De intermediaire functie tussen interne klanten en externe aanbieders van facilitaire producten is overigens een belangrijke beroepsspecifieke competentie. Ten slotte verwerft de student de ingesteldheid tot levenslang leren via tal van zelfstandige opdrachten, met het eindwerk als kers op de taart. Ook de stimuli tot het verwerken van vakliteratuur, het bezoeken van vakbeurzen, en (vrijblijvend) de kans om modules te volgen in de posthogeschoolopleiding dragen hieraan bij. Algemene beroepsgerichte competenties: Teamgericht kunnen werken zit als werkvorm verweven in tal van opleidingsactiviteiten, expliciete aandacht krijgt deze competentie in opleidingsonderdelen als Psychologie van de organisatie. Oplossingsgericht werken leren de studenten vooral in disciplineoverschrijdende onderdelen en verdeeld over minimum eenmaal per opleidingsjaar in de projectvakken. De competentie besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de beroepspraktijk komt ruim aan bod in de eerder levensbeschouwelijke opleidingsonderdelen, zoals Ethiek. Ook voor de negen beroepsspecifieke competenties heeft de opleiding inzichtelijk gemaakt welke competenties in welke opleidingsonderdelen worden nagestreefd. Zo wordt bijvoorbeeld de competentie: De facilitair manager kan beslissen inzake het in eigen beheer uitvoeren of uitbesteden van facilitaire producten en diensten, nagestreefd in de opleidingsonderdelen Management en organisatie, Productiebeheer en operationeel beleid, Facility management, Kwaliteitszorgsystemen, Projectmanagement en Welzijn op het werk. Het huidige curriculum is het resultaat van ontwikkelingen in het beroepsprofiel en van aanpassingen op grond van het visitatierapport in De commissie waardeert dat de aanbeveling om de opleiding minder breed uit te bouwen, geleid heeft tot het afvoeren van de afstudeerrichting Consumentenzaken, waardoor de professionele bachelor Facilitair management een eenduidiger profiel aannam. Andere aanpassingen betroffen onder meer het invoeren van de keuzeopleidingsonderdelen Vastgoed en Diensten, een opwaardering in studiepunten van de vreemde talen, een aangepaste verhouding tussen stage en eindwerk en het reduceren van de contacturen met 10 % in ruil voor zelfstandig en opdracht gestuurd leren. De belanghebbenden worden, al dan niet op procedurele wijze, betrokken bij de curriculumhervorming betrokken. Behalve de reeds vermelde formele en informele contacten met het werkveld, getuigen ook het geregelde interne overleg op basis van het hogeschool -en opleidingsorganigram, de studenteninspraak, de regelmatige bevragingen en de werking van de opleidingsadviesraad van de participatieve aanpak. Behalve de gerichte vorming op domeinspecifiek niveau is er ruime aandacht voor disciplineoverschrijdende componenten, waarbij ook attitudevorming extra kansen krijgt. Dit gebeurt onder andere in Oriëntatie studie en beroep (1 FM), Project Voorlichting en instructie (2 FM) en de stages (2 en 3 FM). Tijdens de gesprekken bleek de klemtoon op persoonlijkheidsvorming geen dode letter te zijn. Ook de studenten weten de brede scoop van het programma te waarderen, zonder dat ze zich daardoor technisch minder voorbereid voelden, integendeel zelfs. Het werkveld gaf anderzijds aan dat schoonmaak nog wat stiefmoederlijk behandeld wordt en dat ook de talenkennis, vooral de basiskennis Frans, meer aandacht zou mogen krijgen. Ook de studenten brachten het beperkte talenaanbod in als een aandachtspunt. De commissie vindt het alleszins positief dat de opleiding de kansen aangrijpt om de integratie van interdisciplinaire doelstellingen te realiseren. Opleidingsrapport 25

26 Wat de internationale dimensie in de opleiding betreft, wordt verwezen naar de ontstaansgeschiedenis van de opleiding, die, in de aanvangsfase sterk aanleunend bij de Nederlandse voorbeelden, een contingent docenten uit de Hanzehogeschool Groningen rekruteerde om het pad te effenen voor een Vlaams aanbodequivalent. Na verloop van tijd waren de Vlaamse docenten voldoende gewapend om zelfstandig te opereren en, ook al door de eerder beschreven koerswijziging, werd de samenwerking minder evident. Internationale bevruchting wordt ook mogelijk door excursies in Nederland, stimuli om stage te lopen in het buitenland (15 à 20 % van de derdejaars pikken dit op), de kans om een Nederlands diploma te halen via een extra jaar in de opleidingen Facilitair management in Groningen of Heerlen en afspraken met de Université Paris-Est om aansluitend in twee jaar een Franse master te halen. Omgekeerd probeert de opleiding zich internationaal te profileren, onder andere door publicaties in Nederlandse periodieken en projecten en het tweejaarlijkse stagesymposium, dat in internationaal getint was. Wat de integratie van recente onderwijsontwikkelingen betreft, vermeldt de opleiding vooral initiatieven op het vlak van onderwijsorganisatie, eerder dan prikkels op onderwijsvlak, zoals competentiegericht opleiden. Tijdens de gesprekken bleek anderzijds met waardering door de commissie dat de kahodagen een belangrijke inspiratiebron vormen voor het oppikken van onderwijsontwikkelingen in binnen- en buitenland. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie dringt erop aan dat de opleiding werkt aan een coherente relatie tussen doelstellingen op het niveau van de opleidingsonderdelen en opleidingsactiviteiten enerzijds en de vakinhouden anderzijds (met andere woorden: de actuele vermenging van twee benaderingen in de ECTS-fiches wegwerken). De commissie vraagt dat de opleiding de vermelde lacunes wegwerkt in verband met schoonmaak, talenaanbod en -kennis, inzonderheid de tekorten met betrekking tot de basiskennis Frans. Facet 2.2 Eisen professionele gerichtheid van het programma Beoordelingscriteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Bij de invulling van de cursussen laten de docenten zich inspireren door verschillende bronnen. Er is de vakliteratuur, de commissie stelde vast dat de mediatheek een ruim aanbod van vakperiodieken beheert. Deze literatuur wordt systematisch geëxcerpeerd en geïnformatiseerd naar het zoeksysteem. Studenten leren de vakliteratuur verwerken door gerichte opdrachten in een aantal opleidingsactiviteiten. De commissie heeft veel appreciatie voor het aanbod en de beschikbaarheid van de vakliteratuur in de mediatheek als bron voor kennisontwikkeling en voor de aanschaffaciliteiten van deze vakliteratuur. Ook de excursies, zowel in Nederland als in de regio, laten de studenten proeven van de beroepspraktijk en haar actuele toepassingen. Door op regelmatige basis gastsprekers uit te nodigen wordt de theorie aan de praktijk getoetst en blijven de docenten alert voor de actualiteitswaarde van hun cursussen. 26 Opleidingsrapport

27 Tenslotte is er de rechtstreekse koppeling praktijk-theorie via de contractueel verbonden gastdocenten die een hoofdopdracht en/of expertise in de facility sector hebben. Tijdens de gesprekken heeft de commissie vernomen dat deze docenten de verwevenheid tussen praktijk en opleiding een sterk punt vinden, ook gezien hun status als afgestudeerde Facilitair Managers die zo aan de opleiding een zinvolle return bieden. Naar aanleiding van het leermiddelenaanbod en van de gesprekken stelt de commissie met genoegen vast dat de actuele ontwikkelingen in het beroepenveld zoals PPS, DBFM, Duurzaam ondernemen, in de opleidingsonderdelen worden geconcretiseerd. Naast de aandacht voor een geactualiseerd kennisaanbod, hecht de opleiding veel belang aan het bijbrengen van vaardigheden die het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen. Tijdens de opleiding zijn er praktijkgerichte initiatieven in echte werksituaties, in samenwerking met het werkveld, onder andere in Cateringbeheer 2 practicum en Evenementenbeheer practicum. Voorts kan de student nog tijdens de opleiding twee erkende attesten behalen: het getuigschrift Bedrijfseerstehulp en het getuigschrift Basisvorming, Preventie, Bescherming en Welzijn op het Werk. Veldwerkervaring bouwt de student vooral op tijdens de twee stages. De oriënterende stage (vier weken, vijf studiepunten) in het tweede jaar laat de student kennismaken met het werkveld. Het is een observatiestage die de student initieert in de verschillende facilitaire diensten, op tactischoperationeel niveau. Omdat alle diensten aanwezig zijn in de gezondheidszorg, wordt om praktische redenen die sector uitgekozen. Deze stage heeft plaats aan het begin van het tweede jaar. Zo kan de student al terugvallen op enige voorkennis om relevant te observeren en kan hij via deze observaties de ervaringen koppelen aan de eerder bedrijfsgerichte opleidingsonderdelen die hij in dat jaar zal verwerken. De commissie erkent dat de tweedejaarsstage aan de studenten duidelijk maakt dat men de integratie van activiteiten terecht accentueert (bijvoorbeeld de keuze voor woning en zorgsector). De derdejaarsstage (vijf maanden, 24 studiepunten) is voorzien voor het eerste semester. Na een oriëntatiefase moet de stagiair aan de slag met specifieke opdrachten, die aansluiten bij de finaliteit van de opleiding (zowel tactisch-operationeel, als tactisch-strategisch). De student kiest hiervoor uit een aanbod van stageplaatsen, al mag ook een eigen keuze (mits verantwoording en onderzoek op onafhankelijkheid) voorgedragen worden. De stage wordt enkel onderbroken door twee terugkomdagen waarop de studenten informatie uitwisselen en een vorm van peer learning ontstaat. De studenten vinden de planning van deze stage op de jaarkalender eerder nadelig, gezien de weg die ze op dat moment nog af te leggen hebben. De opleiding verantwoordt deze positionering vanuit haar zienswijze op het leerproces: de student neemt zijn stage-ervaring als bijkomende expertise mee naar de laatste fase van de opleiding. Dit levert eens te meer een bevruchtende koppeling tussen praktijk en theorie oplevert. Ook haalt deze planning wat druk van de ketel bij het afwerken van het eindwerk dat aan de stage gekoppeld is. De commissie kan deze redenering onderschrijven, omdat de studenten èn het werkveld deze voordelen ook erkennen. De student heeft ondertussen de kans om zijn ervaringen door feedback van medestudenten en begeleiders bij te sturen en vindt de tijd om na te denken over een verantwoorde jobkeuze. De stagebegeleiding is in handen van een stagecoördinator (organisatie en communicatie), een stagementor uit het bedrijf of dienst (programma, begeleiding, informatie met betrekking tot de beoordeling) en een stagedocent uit de opleiding (procesbegeleiding, kwaliteitsbewaking, stageverslag, evaluatie). Dat alle docenten uit de opleiding via de stagebegeleiding contact houden met de beroepsrealiteit vindt de commissie een zeer sterk punt. Beide stages zijn procedureel uitgezet in duidelijke stappen, van eerste oriëntatie tot eindevaluatie met nabespreking. Voor de derdejaarsstage wordt de beoordeling uitgevoerd via een afhandelingsformulier dat toegespitst is op de hoger geformuleerde competenties. De derdejaars tonen zich tijdens de gesprekken tevreden over de huidige stageorganisatie en geven aan dat de procedures helder geworden zijn. Anderzijds stellen ze dat de leerwinst uit de terugkomdagen niet overschat moet worden, omdat de ingebrachte info niet echt uitgespit wordt. Studenten met een buitenlandse stage voelen zich enigszins in de kou staan, doordat ze verstoken blijven van de informatie-uitwisseling tijdens de terugkomdagen. Opleidingsrapport 27

28 De opleiding organiseert een tweejaarlijks stagesymposium, een ontmoeting van stagementoren met docenten, met medewerking van een gastspreker en de presentatie van drie stages door studenten. De commissie meent dat hier kansen liggen om de ontmoetingsdag ook te verruimen naar studenten. Tijdens de gesprekken spreken de werkgevers zich lovend uit over de sterke band tussen theorie en praktijk met de stage als katalysator. In het algemeen heeft de commissie een zeer goede indruk van het aanbod, het volume, de agendering en de opvolging van de derdejaarsstage, inclusief de anderstalige stages. Ook voor het eindwerk gelden heldere procedures. De oriëntatiefase (informatie en onderwerpkeuze) loopt samen met de voorbereiding op de stage en wordt afgerond op een terugkomdag. Deze situering is het gevolg van de wens om het eindwerkthema te koppelen aan de stageopdracht. Uitzonderlijk kan het onderwerp ook een facilitair probleem betreffen dat op de stageplaats wordt aangereikt. Na de stage neemt de eindwerkbegeleider het algemene concept door, beoordeelt de structuur en de bronnen en geeft hier feedback op. Tot een mei, het moment waarop hij de conceptversie indient, kan de student verdere ondersteuning vragen van de begeleider. Begin juni wordt de definitieve versie ingeleverd. De student presenteert het eindwerk met een powerpoint en ondergaat tijdens een kwartiertje een vragensessie met een jury, waarin behalve de begeleider ook een externe lezer is opgenomen. Recent werd de opleidingsbrochure aangepast met extra informatie, nieuwe afspraken in verband met het bronnenmateriaal via internet en een sterkere focus op management en juridische aspecten, Eindwerken met een behoorlijke score zijn beschikbaar in de mediatheek. Als de commissie tijdens de visitatie verwijst naar een eindwerk dat zowel inhoudelijk als qua formulering wel heel sterk aanleunt bij een standaardwerk, bevestigt de eindwerkbegeleider dit risico. De begeleiders willen de studenten sterker stimuleren om toegevoegde waarden te zoeken, door ook andere bronnen te combineren met eigen onderzoek. Het is een voordeel dat de hogeschool kan beschikken over software van de associatie om plagiaat te detecteren. De commissie vindt de koppeling van het eindwerk aan de stage-activiteiten, waarbij de probleemstelling aangeleverd wordt door het werkveld, een goed uitgangspunt. De commissie vindt voorts dat de eindwerkbenadering best expliciet aansluit bij de drie groepen competenties. Wat het onderzoek betreft, is de opleiding actief op het domein van toegepast wetenschappelijk onderzoek via een aantal onderzoeksprojecten: Prestiproject, Vergelijkend kwaliteitsonderzoek van schoonmaaksystemen, Benchmarkingproject, al werd enkel het laatst geciteerde project gefinancierd. Om het onderzoek niet te laten afhangen van projectfinanciering, wordt jaarlijks een halftime onderzoeker vrij gemaakt. Zoals in het zelfevaluatierapport als aandachtspunt wordt aangegeven is er dus een aanzet tot toegepast wetenschappelijk onderzoek maar de commissie meent dat dit sterker op structurele basis in de opleiding geïntegreerd moet worden, zodat ook de studenten zelf leerwinst halen uit dit soort projecten. De commissie stelt wel met genoegen vast dat in de opleiding het besef leeft dat de band van de docenten met de beroepswereld een positieve return krijgt. Uit de gesprekken met de studenten blijkt anderzijds dat geen enkele derdejaars ingegaan is op het aanbod om het benchmarkingproject op te nemen als eindwerkkeuze. De commissie meent nochtans dat het project Benchmarking kansen biedt om de onderzoekscapaciteit bij studenten te promoten. Het is een middel om de gerelateerde competenties sterker te ontwikkelen en om een kenniscentrum uit te bouwen. De commissie heeft veel waardering voor de initiatieven in het kader van de maatschappelijke dienstverlening. Er worden vormingsactiviteiten op touw gezet voor het werkveld facilitair management: de Posthogeschoolopleiding Facility Management (in samenwerking met IFMA) bestrijkt 16 opleidingsdagen van 6 u en telt gemiddeld 25 voltijdse cursisten, naast deelnemers met een deeltijds pakket. De kracht van de posthogeschoolvorming zit zeker in de samenwerking van de opleiders met de beroepsvereniging. Dit levert echte win-win op, te meer daar een aantal betrokkenen ook als gastspreker in de dagopleiding fungeren. In het kader van de opleidingsactiviteit Voorlichting en instructie, project, ondersteunen de tweedejaarsstudenten laaggeschoolden bij het uitvoeren van taken in de schoonmaak of catering. Tijdens de gesprekken zijn de studenten zeer lovend over de koppeling van theorie aan praktijk in het algemeen en over hun deelname aan buitenschoolse initiatieven, alsmede de talrijke contacten met het werkveld in het bijzonder. De docenten worden ook op structurele basis ingeschakeld in al dan niet voortgezette opleidingen en specialisatiejaren van diverse 28 Opleidingsrapport