Graduaatsopleiding Assistent in de psychologie

Transcriptie

1 De onderwijsvisitatie Graduaatsopleiding Assistent in de psychologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de graduaatsopleiding Assistent in de psychologie aan de CVO Provincie Antwerpen. Brussel - 7 juni 2012

2 De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie Ravensteingalerij 27, bus 3 & Brussel T +32 (0) info@vluhr.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLUHR-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op > kwaliteitszorg > rapporten Wettelijk depot: D/2012/12.784/6

3 Voorwoord De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de onderwijskwaliteit van de opleiding Assistent in de Psychologie van het Centrum voor Volwassenenonderwijs Provincie Antwerpen. Deze opleiding behoort tot het hoger onderwijs voor sociale promotie. De visitatiecommissie heeft hierbij de visitatieprocedure Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, Brussel, september 2008 gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de accreditatie van de opleiding. De visitatie vond plaats in het perspectief van de accreditatie van professioneel gerichte bacheloropleidingen. De opleidingen die behoren tot het hoger onderwijs voor sociale promotie kunnen krachtens artikel 57ter van het structuurdecreet van 4 april 2003 de accreditatie als professioneel gerichte bacheloropleiding aanvragen. Hiervoor moeten ze eenzelfde procedure doorlopen als de hogescholenopleidingen en voldoen aan de kwaliteitsvereisten die gelden voor de bacheloropleidingen in het hoger professioneel onderwijs. Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de instellingen en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste plaats bedoeld voor de instelling die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de instelling nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg. De VLUHR dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeronderwijsinstelling betrokken was bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLUHR dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de secretaris van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. Bert Hoogewijs voorzitter VLHORA Marc Vandewalle secretaris-generaal VLHORA

4

5 Voorwoord 3 Deel 1 algemeen deel 7 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie Inleiding De betrokken opleiding De visitatiecommissie Samenstelling Taakomschrijving Werkwijze Oordeelsvorming Indeling van het rapport 12 Hoofdstuk 2 Domeinspecifiek referentiekader Assistent in de psychologie Inleiding Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input Beroepsspecifieke competenties Besluit 15 Deel 2 opleidingsrapport 17 Centrum voor Volwassenenonderwijs Provincie Antwerpen 19 Bijlagen 55 Bijlage 1 Curriculum Vitae van de commissieleden 57 Bijlage 2 Erkenningscommissie 59 Bijlage 3 Onafhankelijkheidsverklaringen 63 Bijlage 4 Bezoekschema 75 Bijlage 5 Lijst van afkortingen en letterwoorden 77

6

7 deel 1 Algemeen deel

8

9 Hoofstuk 1 De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie 1.1 Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de graduaatsopleiding Assistent in de psychologie, die zij van 6, 7 en 8 december 2011 in opdracht van de Vlaamse Universiteiten en Hogescholenraad (VLUHR) heeft onderzocht. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogeronderwijsinstellingen en van de VLUHR met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 57 ter van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 1.2 De betrokken opleidingen De graduaatsopleiding Assistent in de psychologie wordt aangeboden door het Centrum voor volwassenenonderwijs Provincie Antwerpen. 1.3 De visitatiecommissie Samenstelling De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA, Brussel september Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de commissieleden opgevolgd. Na de samenstelling van de commissie door het bestuursorgaan van de VLUHR, werd het instellingsbesluit verzonden op 16 november De visitatiecommissie voor de graduaatsopleiding Assistent in de psychologie: Voorzitter en domeindeskundige: Noël Derdaele Onderwijsdeskundige: Ivan D haese Domeindeskundige: Rendel de Jong Domeindeskundige: Carla Nelissen Student: Jacintha Dijkstra Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1. De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie 9

10 Vanuit de VLUHR werden een projectbegeleider en een secretaris aangesteld. Voor de visitatie van de graduaatsopleiding was dit Dries Froyen Taakomschrijving De commissie geeft op basis van het zelfevaluatierapport van de opleiding en de gesprekken ter plaatse: een oordeel over de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO; een integraal oordeel over de opleiding; suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering Werkwijze De visitatie van de graduaatsopleiding Assistent in de psychologie gebeurde conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA, Brussel september Voor de beschrijving van de werkwijze van de commissie worden vier fasen onderscheiden. fase 1, de installatie van de commissie; fase 2, de voorbereiding; fase 3, het visitatiebezoek; fase 4, de schriftelijke rapportering. Fase 1 De installatie van de visitatiecommissie De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA, Brussel september 2008 en een toelichting van het ontwerp van domeinspecifieke referentiekader. Daarnaast werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer met betrekking tot het bezoekschema, de bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen. Fase 2 De voorbereiding De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de graduaatsopleiding opgesteld en aan de opleiding bezorgd. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde eindwerken gelezen en haar/zijn argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten, inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de visitatie. Fase 3 Het visitatiebezoek De VLUHR heeft een bezoekschema ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke situatie van de graduaatsopleiding. Het bezoekschema werd opgenomen als bijlage 4. Tijdens de visitatie werd gesproken met een representatieve vertegenwoordiging van alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van de synthese van de checklist en de vragenlijsten. Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitie- 10 De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie

11 ve (tussen)oordelen. Na de gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel per facet en per onderwerp gegeven. Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de ervaringen en bevindingen van de visitatiecommissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te spreken. Fase 4 De schriftelijke rapportering De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de visitatiecommissie weer. Daarnaast werden waar wenselijk en/of noodzakelijk aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering geformuleerd. Het ontwerp van opleidingsrapport wordt aan de opleiding gezonden voor een reactie. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport wordt door de commissie in een slotvergadering besproken. Tevens worden de oordelen per onderwerp en per facet in een tabel weergegeven. De scoretabel wordt samen met het antwoord van de visitatiecommissie op de reactie van de opleiding en het definitieve opleidingsrapport aan de hogeschool toegezonden. De scoretabel, het definitieve opleidingsrapport en de bijlagen worden samengebracht in het visitatierapport van de graduaatsopleiding Assistent in de psychologie, dat op 7 juni 2012 gepubliceerd werd Oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/ of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA, Brussel september Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: onvoldoende, voldoende, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel voldoende of onvoldoende luiden. De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie 11

12 1.4 Indeling van het rapport Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk 2 het domeinspecifiek referentiekader op basis waarvan zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de gevisiteerde graduaatsopleiding.

13 Hoofdstuk 2 Domeinspecifiek referentiekader Assistent in de psychologie 2.1 Inleiding Voor iedere (groep van) opleiding(en) wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. Het evaluatieorgaan geeft de procedure* aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 2.2 Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input Referentiekader van de graduaatsopleiding: Assistent in de Psychologie Andere brondocumenten: -- Het Decreet van de Vlaamse Gemeenschap op de Structuur van het Hoger Onderwijs in Vlaanderen van 2003 (het Structuurdecreet); -- Opleidingsprofiel Assistenten in de psychologie van de Vlaamse Onderwijsraad; -- The European Diploma in Psychology by the European Federation of Psychologists associations; -- Het gezamenlijk opgestelde referentiekader van de professionele bacheloropleidingen Toegepaste Psychologie. * De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLUHR (kwaliteitszorg > rapporten). De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie 13

14 2.2.2 Beroepsspecifieke competenties Algemene beroepsgerichte competenties De beginnende beroepsbeoefenaar: kan teamgericht constructief samenwerken met en zich aanpassen aan een internationale, multiculturele en/of multidisciplinaire beroepsomgeving, daarbij relaties uitbouwend met collega s en zich met hen inzetten voor de ontplooiing van de organisatie waar hij deel van uitmaakt en de actualisatie van het beroep dat hij uitoefent. heeft kennis van de verschillende relevante deskundigheidsgebieden en disciplines, legt contacten met andere organisaties en zet bruikbare ondersteunende netwerken op. gebruikt beroepsspecifieke inzichten en vereisten bij het zelfstandig en planmatig oplossen van een grote variëteit aan authentieke (en dus complexe) professionele problemen, bij het uitvoeren van uiteenlopende en authentieke beroepsopdrachten en het toepassen van aangepaste oplossingsstrategieën. houdt in zijn psychologisch handelen rekening met professionele, wettelijke en ethische codes, beseft de maatschappelijke verantwoordelijkheid inherent aan zijn beroepspraktijk, toont begrip en betrokkenheid ervoor en participeert aan de ontwikkeling en bijsturing van deze codes. stelt zich op als inter- en multiculturele actor en houdt daarbij rekening met de maatschappelijke en interculturele diversiteit en de daarmee vervlochten sociale en ethische dimensies, ze tegemoet komend met een oplossings- en kwaliteitsgerichte houding en in staat er een beargumenteerde mening over te geven. schat zijn eigen denken en handelen in verschillende omstandigheden in, heeft inzicht in eigen sterktes en zwaktes, kan empathisch inschatten hoe anderen zich zullen gedragen en wat hijzelf en anderen nodig hebben om goed te functioneren binnen een organisatie. betoont inter-persoonlijke sensitiviteit met oog, zorg en respect voor gevoelens, bevattingsvermogen en opvattingen van anderen en stelt zich positief en tolerant op t.o.v. verschillen in behoeften en zienswijzen. Beroepsspecifieke competenties De beginnende beroepsbeoefenaar: kan als psychodiagnosticus op kritische wijze zowel zelfstandig als in teamverband -- een psychodiagnostisch stappenplan uitvoeren waaronder exploratie van de vraag, -- een probleemanalyse doorvoeren en toetsbare hypothesen genereren, -- op zelfstandige wijze relevante informatie verzamelen via wetenschappelijk onderbouwde methoden, -- de onderzoeksstrategie opstellen en uitvoeren, -- komen tot een integratieve verwerking van de resultaten, -- rapporteren met aanknopingspunten voor indicatiestelling. zorgt vanuit een psychodiagnostische besluitvorming en een beroepsspecifieke deskundigheid als psychologisch dienstverlener voor: -- psychologische begeleiding aan hulpvragers, -- heldere en objectieve informatie, zowel schriftelijk als mondeling, in de taal van de cliënt, -- het uitbouwen van een begeleidingsrelatie met de betrokken cliënt, -- hulp aan de cliënt om inzicht te verwerven in zichzelf en zijn situatie, prioriteiten te stellen en zo gezamenlijk een op maat geschreven ontwikkelings- en beleidsplan uit te werken en door te voeren, rekening houden met een complexiteit van elkaar beïnvloedende factoren, 14 De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie

15 -- ondersteuning bij veranderingsprocessen en opvolging van de voortgang van het veranderingsproces, met aandacht voor hervalpreventie en weerstand tot verandering, en -- professionele bemiddeling tussen de betrokken partijen en/of individuen. kan als organisator-communicator van activiteiten en projecten binnen het psychologische werkveld optreden en -- vanuit een innovatieve ingesteldheid tot nieuwe ontwikkelingen en een haalbaar plan van aanpak komen, en -- de nodige praktische stappen voor de uitvoering ervan correct kunnen inschatten, plannen en communiceren. is als trainer-coach -- gericht individuen of groepen kunnen trainen, coachen en opleiden, met het oog op het ondersteunen van de professionele of persoonlijke ontwikkeling, -- in staat cliënten enthousiast te maken voor en aan te zetten tot het bereiken van relevante ontwikkelingsdoelen, en -- kan hiervoor het meest geschikte begeleidingstraject opmaken en uitvoeren. is als preventieactor -- in staat om risicogedrag, -groepen en situaties te detecteren en te analyseren -- actief gericht zijn op het voorkomen en inperken van psychosociale problemen en het bevorderen van het psychische welbevinden, en -- preventieve interventies te realiseren en waar nodig door te verwijzen naar geschikte hulpverlenende instanties. 2.3 Besluit De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding zich sterk gebaseerd heeft op het competentieprofiel dat de drie professionele bacheloropleidingen Toegepaste Psychologie gezamenlijk hebben opgesteld. Vermits de te visiteren opleiding ambieert het professionele bachelordiploma Toegepaste psychologie uit te reiken, heeft de commissie zich in eerste instantie gebaseerd op dit competentieprofiel. De commissie vraagt de opleiding om tijdens de visitatie aan te geven hoe ze zich verhoudt tegenover de volgende aanpassingen: De commissie heeft een aantal beroepsspecifieke competenties naar algemene competenties verschoven omdat zij van oordeel was dat deze als algemene competenties ook van elke beginnende beroepsbeoefenaar mogen worden verwacht. De rollen interculturele actor, professioneel teamspeler en reflector zijn niet als zodanig behouden. De competenties die hierin vervat zaten zijn verplaatst naar de algemene competenties, omdat zij volgens de commissie geen specifieke rollen uitmaken, maar eerder als algemene competenties kunnen beschouwd worden. Afhankelijk van het werkgebied waar een beginnend beroepsbeoefenaar zal worden tewerkgesteld, kan hij/zij in meer of mindere mate een van volgende rollen opnemen: psychodiagnosticus, psychologisch dienstverlener, organisator-communicator, trainercoach en preventieactor. De competenties verbonden aan deze rollen dienen daarom volgens de commissie tevens aan bod te komen in de opleiding. De onderwijsvisitatie Assistent in de psychologie 15

16

17 deel 2 Opleidingsrapport

18

19 CVO Provincie Antwerpen Onderwijsvisitatie Graduaatsopleiding Assistent in de psychologie Algemene toelichting bij de graduaatsopleiding Assistent in de Psychologie aan het Centrum voor Volwassenenonderwijs Provincie Antwerpen Het Centrum voor Volwassenenonderwijs Provincie Antwerpen biedt op vier vestigingen opleidingen aan. De graduaatsopleiding Assistent in de Psychologie wordt aangeboden op de vestiging Plantijn. Op deze vestiging biedt het CVO Provincie Antwerpen naast hoger onderwijs (HBO5) ook Specifieke Lerarenopleidingen (SLO) en een aantal taalmodules aan. In 1963 werd de opleiding Psychotechnicus opgericht, met als doel op te leiden om tests af te nemen en te interpreteren. In 1983 werd deze opleiding uitgebreid naar een breder werkdomein. In de vorm van avondonderwijs (hoger onderwijs van het korte type of HOKT) of HOSP (hoger onderwijs voor sociale promotie) was ze jarenlang een alternatief voor het hoger (dag)onderwijs, maar wel hieraan gelijkgesteld. In de loop van de jaren 1980 werd de opleiding uitgebreid met een extra jaar om gelijke tred te houden met de equivalente graduaatsopleiding in het hoger (dag)onderwijs, en werd de naam ook identiek: Assistent in de Psychologie. Deze naam werd behouden, ook toen de graduaatsopleidingen aangeboden aan de hogescholen de omvorming maakten naar bacheloropleidingen en de naam bacheloropleiding Toegepaste psychologie aannamen. Vanaf 2008 werden de vroegere HOKT- opleidingen van het HOSP (Hoger onderwijs voor sociale promotie) gerangschikt onder het niveau Hoger Beroepsonderwijs. Het diploma werd als een gevolg hiervan ingeschaald op niveau vijf. Dit nieuwe HBO-niveau werd opnieuw bevestigd door het HBO-sense decreet van De opleiding biedt geen afstudeerrichtingen aan. In het academiejaar schreven 108 studenten zich in. CVO Provincie Antwerpen 19

20 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding Facet 1.1 Niveau en oriëntatie van de professioneel gerichte bachelor Beoordelingscriteria: De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot: het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren; het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken, oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de beroepspraktijk; het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De opleiding heeft als missie een beroepsgerichte opleiding te bieden aan een zeer specifieke doelgroep: de werkstudent. Als algemene opleidingsdoelstelling stelt ze studenten te willen opleiden tot deskundigen in de psychodiagnostiek en de psychologische hulpverlening in de ruime zin, gericht op zowel individuen als op groepen en organisaties. Dit wil de opleiding doen door competenties te ontwikkelen die nodig zijn voor het vervullen van acht beroepsspecifieke rollen: de psychodiagnosticus, de psychologische dienstverlener, de trainer-coach, de organisator/ communicator, de preventieactor, de interculturele actor, de professionele teamspeler en de reflector. Deze acht beroepsspecifieke rollen neemt de opleiding over van het competentieprofiel dat de drie professionele bacheloropleidingen Toegepaste psychologie in Vlaanderen gezamenlijk hebben opgesteld. Het is de commissie duidelijk dat de opleiding in het opleidingsprofiel het niveau van een professionele bacheloropleiding, ofwel niveau zes in het Europese kwalificatiekader (EQF) nastreeft. Uit het ZER blijkt dat de opleiding in het verleden inspanningen heeft gedaan om per opleidingsonderdeel na te gaan of in het programma het juiste niveau wordt beoogd. In heeft de opleiding binnen het kader van een EVC-EVK HOSP project van de VLOR een vergelijking gemaakt tussen de opleiding Assistent in de Psychologie en de PBA Toegepaste Psychologie van de Lessius Hogeschool. Hieruit bleek dat de opleiding in de meeste modules een niveau 3 bereikte van het toenmalige raamwerk CEDEFOP, waaraan destijds alle hogeronderwijsopleidingen buiten de universiteit moesten voldoen. In 2008 is in overleg met de professionele bacheloropleiding Toegepaste psychologie van de Lessius Hogeschool een verbeteringstraject voorgesteld om het niveau van de doelstellingen per opleidingsonderdeel te verhogen tot op het gewenste niveau zes van het EQF. De commissie stelt echter vast dat de opleiding decretaal gebonden is aan de leerplandoelstellingen uit het leerplan van de graduaatsopleiding Assistent in de Psychologie (2007). Om inzichtelijkte maken dat de leerplandoelstellingen van de opleiding aansluiten bij de algemene en algemeen beroepsgerichte competenties voor de professionele bacheloropleidingen, heeft de opleiding voor de algemene en de beroepsgerichte competenties aangegeven hoe de leerplandoelstellingen hiermee overeenkomen (zie ook facet 1.2). 20 CVO Provincie Antwerpen

21 Niettemin zit de opleiding, vermits het een graduaatsopleiding betreft, momenteel nog vast aan de leerplandoelstellingen die geformuleerd zijn op niveau vijf van het Europese kwalificatiekader. Het feitelijk hanteren van de decretaal vastgelegde leerplandoelstellingen en het gelijktijdig ambiëren van competenties op niveau zes, overgenomen uit uiteenlopende bronnen, schept volgens de commissie heel wat onduidelijkheid rond het opleidingsprofiel (zie ook facet 1.2). De commissie dringt erop aan een coherent opleidingsprofiel op te stellen dat volledig beantwoordt aan niveau zes. Ze raadt aan hierbij ondersteuning te vragen van de Plantijnhogeschool, waarmee al samenwerking bestaat. De commissie stelt vast dat doelstellingen omtrent internationalisering zeer summier zijn geformuleerd. De opleiding geeft aan realistisch te willen zijn, gezien de moeilijkheden voor hun specifieke studentenpubliek om een (langdurige) buitenlandervaring op te doen. Wel wil de opleiding meer inzetten op onder andere ondersteund door een nauwere samenwerking met de Plantijnhogeschool. De commissie vindt deze ambitie echter nog te weinig terug in de opleidingsdoelstellingen. Ze vraagt de opleiding haar doelstellingen met betrekking tot internationalisering te expliciteren. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie vraagt de opleiding om werk te maken van het formuleren van een coherent opleidingsprofiel dat volledig beantwoordt aan niveau zes van het EQF. De commissie vraagt de opleiding haar doelstellingen met betrekking tot internationalisering te expliciteren. Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen Beoordelingscriteria: De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake. Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante beroepenveld. Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Naast het decretaal vastgelegde leerplan, het competentieprofiel van de professionele bacheloropleidingen Toegepaste psychologie en het Europese kwalificatiekader niveau zes beschrijft de opleiding in het ZER ook het beroepsprofiel van Assistent in de Psychologie, opgesteld door de VLOR, als bron voor het tot stand komen van haar opleidingsprofiel. De veelheid aan input bij het tot stand komen van de doelstellingen van de opleiding, leidt volgens de commissie tot een overvloed aan competenties en tot onduidelijkheid over de werkelijke opleidingsdoelstellingen (zie ook facet 1.1). De opleiding geeft tijdens de gesprekken aan feitelijk vast te zitten aan de decretaal vastgelegde leerplandoelstellingen, maar ondertussen het competentieprofiel van de bacheloropleidingen Toegepaste psychologie met de acht rollen en 42 competenties te ambiëren. Om aan te tonen dat de opleiding haar ambitie om het competentieprofiel van de bacheloropleidingen te bereiken, waarmaakt, heeft ze per rol van het competentieprofiel aangegeven welke leerplandoelstellingen hiermee overeenkomen. De commissie is echter niet overtuigd door CVO Provincie Antwerpen 21

22 deze vergelijking, waarbij de acht rollen en de onderliggende competenties volgens haar tot een aantal referentiepunten uit de leerplandoelstellingen worden herleid. Hierdoor blijft het volgens de commissie onduidelijk of de opleiding het competentieprofiel van de professionele bachelors Toegepaste psychologie ook daadwerkelijk onderschrijft en hanteert (zie ook facet 2.1). De commissie vraagt dat de opleiding duidelijke keuzes maakt bij het opstellen van een eigen opleidingsprofiel, vertrekkende vanuit een gedragen visie, en hierbij niet te overdreven ambitieus is in het aantal competenties dat ze voor ogen houdt. De commissie stelt immers vast dat het competentieprofiel van de bacheloropleidingen Toegepaste psychologie erg ambitieus is opgesteld, met 42 competenties verdeeld over acht rollen. Bovendien is ze van mening dat niet alle acht rollen typisch psychologische beroepsrollen zijn, zoals deze van interculturele actor of van reflector. Anderzijds heeft de opleiding al tijdens het bezoek een eerste oefening gemaakt om haar eigen profiel te verduidelijken aan de hand van tien kerncompetenties, waarin ze de link met de acht rollen legt. De commissie waardeert deze inspanning. Door het overnemen van het competentieprofiel van de professionele bacheloropleidingen Toegepaste psychologie, en het vergelijken ervan met de leerplandoelstellingen, vindt automatisch een vorm van benchmarking plaats met aanverwante opleidingen in Vlaanderen. Verder vergelijkt de opleiding zich met de opleiding Orthopedagogie binnen het departement Sociaal-agogisch werk. Hieruit blijkt een aantal gelijkenissen, maar ook een aantal aspecten waaruit de specificiteit van de opleiding Assistent in de Psychologie naar voor komt: zoals het werken rond psychisch (dis-) functioneren en de nadruk op interculturele communicatie, kritische reflectie en teamgedrag. De commissie stelt vast dat geen actieve en structurele betrokkenheid van het werkveld is georganiseerd bij het opstellen van het competentieprofiel van de opleiding. De opleiding geeft aan dat door de ervaring van de OP-leden, waarvan het merendeel actief is in het werkveld, een toets met de praktijk plaatsvindt. Voor het werkveld dat betrokken is bij de stage- en/of eindwerkbegeleiding heeft de opleiding een brochure opgesteld ter kennismaking met de opleidingsdoelstellingen. De commissie is echter van mening dat de opleiding baat zou hebben bij de actieve input van het werkveld bij het tot stand komen van een aangepast opleidingsprofiel. Ze raadt daarom aan het werkveld actief te betrekken bij het evalueren en aanpassen van de doelstellingen. De opleiding vermeldt de doelstellingen op de website en per opleidingsonderdeel op de ECTSfiches. Daarnaast organiseert ze vijf infomomenten doorheen het jaar. Ook op de startavond voor nieuwe studenten worden de doelstellingen toegelicht. Uit de gesprekken met de studenten blijkt echter een geringe kennis van die doelstellingen. Vooral de kennis van de acht rollen en de competenties die hieronder vallen, schiet tekort. De commissie vraagt na te gaan hoe de kennis van de studenten bij de doelstellingen kan worden verhoogd, opdat het opleidingsprofiel een levend instrument wordt doorheen de hele opleiding. Nieuwe OP-leden krijgen het opleidingsprofiel en het leerplan, en de voor hun module ontwikkelde ECTS-fiche. Ook hier stelt de commissie vast dat de OP-leden geen goed overzicht hebben van alle doelstellingen. De commissie is evenwel van mening dat de onduidelijkheid over het feitelijke opleidingsprofiel de kennis van en de betrokkenheid met de opleidingsdoelstellingen bemoeilijkt. De opleiding geeft in het ZER zelf aan dat het gebruik van de doelstellingen door de OP-leden en de studenten uitvoeriger en consequenter kan. De commissie vraagt na te gaan hoe de kennis en betrokkenheid van de OP-leden bij de doelstellingen kan worden verhoogd, zodat ze hun onderwijs actief kunnen vormgeven op basis van de doelstellingen. Hoewel de opleiding geen afstudeerrichtingen aanbiedt, blijkt uit het opleidingsprofiel een duidelijke gerichtheid op drie werkvelden: het psychopedagogische werkveld, het klinisch-psychologische werkveld, en het arbeids- en organisatiepsychologische en consumentenwerkveld. 22 CVO Provincie Antwerpen