De onderwijsvisitatie Pop- en rockmuziek

Transcriptie

1 De onderwijsvisitatie Pop- en rockmuziek Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Pop- en rockmuziek aan de Vlaamse hogescholen Brussel - 21 maart 2013

2 De onderwijsvisitatie Pop- en rockmuziek Ravensteingalerij 27, bus 3 & Brussel T +32 (0) info@vluhr.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLUHR-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http: / / > kwaliteitszorg > rapporten Wettelijk depot: D / 2013 / / 1

3 Voorwoord Voor u ligt het rapport van de visitatiecommissie Pop- en rockmuziek. Deze visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar evaluatie van de professioneel gerichte bacheloropleiding Pop- en rockmuziek in Vlaanderen. Daarbij geeft zij toelichting bij de oordelen en aanbevelingen die resulteren uit het kwaliteitsonderzoek dat zij heeft verricht bij de bezochte opleiding. Dit initiatief kadert in de opdracht van de Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad (VLUHR) betreffende de externe kwaliteitszorg in het Vlaamse hoger onderwijs. Het visitatierapport is in de eerste plaats bedoeld voor de betrokken opleiding. Daarnaast wil het rapport aan de maatschappij objectieve informatie verschaffen over de kwaliteit van de geëvalueerde opleiding. Daarom is het visitatierapport ook op de webstek van de VLUHR publiek gemaakt. Dit visitatierapport geeft een momentopname weer van de opleiding Pop- en rockmuziek en vertegenwoordigt daarmee slechts één fase in het proces van blijvende zorg voor onderwijskwaliteit. Immers, al na korte tijd kan de opleiding gewijzigd zijn, al dan niet als reactie op de oordelen en aanbevelingen van de visitatiecommissie. Graag dank ik namens het Bestuurscomité Kwaliteitszorg van de VLUHR de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor de bestede tijd alsook voor de deskundigheid waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. De visitatie was ook enkel mogelijk dankzij de inzet van velen die binnen de opleiding betrokken waren. Ook hen willen wij daarvoor onze erkentelijkheid betuigen. Hopelijk ervaart de opleiding dit rapport als een kritische weerspiegeling van hun inspanningen en als een bijkomende stimulans om de kwaliteit van het onderwijs in hun opleiding te verbeteren. Nik Heerens Ondervoorzitter Bestuurscomité Kwaliteitszorg

4

5 Voorwoord 3 Deel 1 Algemeen deel 7 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Pop- en rockmuziek Inleiding De visitatiecommissie Samenstelling Taakomschrijving Werkwijze Oordeelsvorming Indeling van het rapport 12 Hoofdstuk 2 Domeinspecifiek referentiekader Inleiding Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input Domeinspecifieke competenties Gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties 15 Deel 2 Opleidingsrapport 19 Bijlagen 53 Bijlage 1 Curriculum vitae 55 Bijlage 2 Erkenningscommissie 57 Bijlage 3 Onafhankelijkheidsverklaringen 63 Bijlage 3 Bezoekschema s 77 Bijlage 4 Lijst van afkortingen en letterwoorden 79

6

7 deel 1 Algemeen deel

8

9 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Pop- en rockmuziek 1.1 Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie (hierna commissie) verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de bacheloropleiding Pop- en rockmuziek aan de Provinciale Hogeschool Limburg te Hasselt die zij op 10, 11 en 12 oktober 2012 in opdracht van de Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad (VLUHR) heeft onderzocht. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hoger onderwijsinstellingen en van de VLUHR met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 1.2 De visitatiecommissie Samenstelling De commissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, Brussel, september Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de commissieleden opgevolgd. De commissie werd samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 4 juni 2012 en bekrachtigd door de VLUHR op 7 maart De commissie voor de bacheloropleiding Pop- en rockmuziek aan de Provinciale Hogeschool Limburg. Voorzitter en domeindeskundige: Luc Nowé Onderwijsdeskundige: Wim Hoste Domeindeskundige: Steven Bontinck Domeindeskundige: Wies Callens Domeindeskundige: Marcel Cobussen Student: Jacco Wijnia De VLUHR-visitatie van de bacheloropleiding Pop- en rockmuziek aan de Provinciale Hogeschool Limburg wordt gecoördineerd door Chara Baeyens, stafmedewerker kwaliteitszorg bij de VLHO- RA. Zij is voor deze visitatie tevens aangesteld als secretaris. Pop- en rockmuziek 9

10 1.2.2 Taakomschrijving De commissie geeft op basis van het zelfevaluatierapport van de opleiding en de gesprekken ter plaatse: een oordeel over de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO; een integraal oordeel over de opleiding; suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering Werkwijze De visitatie van de bacheloropleiding Pop- en rockmuziek aan de hogescholen gebeurt conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, Brussel, september Voor de beschrijving van de werkwijze van de commissie worden vier fasen onderscheiden: fase 1, de installatie van de commissie; fase 2, de voorbereiding; fase 3, het visitatiebezoek; fase 4, de schriftelijke rapportering. Fase 1 Installatie van de commissie Op 6 juni 2012 werd de commissie officieel geïnstalleerd. De installatievergadering staat in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, Brussel, september 2008 en een toelichting van het ontwerp van domeinspecifiek referentiekader. Daarnaast worden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer met betrekking tot het bezoekschema, de bezoekdagen en de te lezen eindwerken en / of stageverslagen. Fase 2 Voorbereiding De commissie stelt een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding op en bezorgt dit aan de opleiding. Elk commissielid bestudeert het zelfevaluatierapport en de bijlagen, de geselecteerde eindwerken en legt zijn vragen, voorlopig oordeel en argumenten vast in een checklist, waarvan de secretaris een synthese maakt. De synthese wordt door de commissieleden uitvoerig besproken en beargumenteerd. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten, inventariseert de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de visitatie. Fase 3 Visitatiebezoek De VLUHR heeft een bezoekschema dat desgevallend aangepast wordt aan de specifieke situatie van de opleiding. Het bezoekschema wordt opgenomen als bijlage 2. Tijdens de visitatie spreekt de commissie met een representatieve vertegenwoordiging van alle stakeholders van de opleiding, bestudeert ze bijkomend informatiemateriaal en bezoekt ze de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. De commissie maakt bij de verdere bevraging gebruik van de synthese van de checklist en de vragenlijsten. Binnen het bezoekprogramma worden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve oordelen. 10 Pop- en rockmuziek

11 Op het einde van het visitatiebezoek geeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering van de ervaringen en bevindingen van de commissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te spreken. Fase 4 Schriftelijke rapportering De secretaris stelt een ontwerp van opleidingsrapport op, in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden en op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen. Het ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de commissie weer. Daarnaast worden, waar wenselijk en / of noodzakelijk, aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering geformuleerd. Het ontwerp van opleidingsrapport wordt aan de opleiding gezonden voor een reactie. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport wordt door de commissie in een slotvergadering besproken. Het antwoord van de visitatiecommissie op de reactie van de opleiding en het definitieve opleidingsrapport wordt aan de hogeschool toegezonden. Het definitieve opleidingsrapport en de bijlagen worden samengebracht in het visitatierapport van de professioneel gerichte bacheloropleiding in de Pop- en rockmuziek Oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en / of locatie en / of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, Brussel, september Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: onvoldoende, voldoende, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel voldoende of onvoldoende luiden. Pop- en rockmuziek 11

12 1.3 Indeling van het rapport Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk 2 het domeinspecifiek referentiekader op basis waarvan zij de gevisiteerde opleiding heeft beoordeeld. In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de gevisiteerde opleiding.

13 Hoofdstuk 2 Het domeinspecifieke referentiekader Pop- en rockmuziek 2.1 Inleiding Voor iedere opleiding wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifieke referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en / of de relevante beroepspraktijk. 2.2 Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input Referentiekaders van andere visitatiecommissies Domeinspecifiek referentiekader van de visitatiecommissie voor de professioneel gerichte bacheloropleiding Musical (22 maart 2011) Domeinspecifiek referentiekader van de visitatiecommissie voor de academisch gerichte bachelor- en masteropleiding Muziek & Podiumkunsten (8 december 2011) Internationale referentiekaders Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding Muziek voltijd Hogeschool INHolland (december 2009) Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding Muziek voltijd Codarts, Hogeschoool voor de Kunsten Rotterdams Conservatorium (november 2009) Adviesrapport Fontys Hogescholen Tilburg conservatorium & rockacademie voltijd HBO bacheloropleiding (11 & 12 mei 2009) Artez popacademie (zie / conservatorium / popacademie) 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA onder de rubriek visitatie & accreditatie. Pop- en rockmuziek 13

14 Andere Beroepsprofielen via Sociaal fonds voor podiumkunsten ( en VDAB ( Privé opleiding SAE geluidstechnicus: http: / / amsterdam.sae.edu / nl / course_category / 4184 / Geluidstechnicus Licht & geluidopleiding (geluidstechnicus) SYNTRA: http: / / / opleiding / Domeinspecifieke competenties 1. Visie en creativiteit / innovatie Muzikant De afgestudeerde muzikant kan creatief omgaan met diverse muzikale concepten, kan nieuwe muzikale ontwikkelingen (genres, stromingen) integreren in zijn eigen praktijk en kan en durft hiermee te experimenteren. De afgestudeerde muzikant integreert in zijn eigen praktijk nieuwe muzikale, technische en technologische ontwikkelingen en kan ermee experimenteren (sound, instrumentarium,...). De afgestudeerde muzikant beschikt over de competenties om creatieve voorstellen te doen rekening houdend met alle aspecten van een productie. Muziekmanagement De afgestudeerde manager kan creatief omgaan met diverse muzikale en organisatorische concepten (positionering en traject van de artiest, samenwerkingsvormen,...). Hij is en blijft steeds op de hoogte van de nieuwe muzikale ontwikkelingen (muzikale trends,...) en speelt hier op in. De afgestudeerde manager integreert nieuwe technische en technologische ontwikkelingen in zijn eigen praktijk en kan deze toepassen (social media, promotools,...). De afgestudeerde student beschikt over de competenties om creatieve voorstellen te doen rekening houdend met alle aspecten van een productie. Muziektechniek De afgestudeerde technieker kan creatief omgaan met diverse muzikale en geluidsgerelateerde concepten (digitaal vs analoog, sound, effecten,...) binnen zijn vakgebied en is en blijft op de hoogte van nieuwe muzikale ontwikkelingen (muzikale trends,...). De afgestudeerde technieker integreert nieuwe technische en technologische ontwikkelingen in zijn eigen praktijk en kan deze toepassen (materialen,...). De student beschikt over de competenties om creatieve voorstellen te doen rekening houdend met alle aspecten van een productie. 2. Artistieke en technische competenties Muzikant De afgestudeerde muzikant beheerst een ruim repertoire binnen de pop-en rockmuziek en aanverwante disciplines en beschikt tevens over het inzicht om muzikale structuren en vormen te analyseren, te interpreteren en uit te voeren. De afgestudeerde muzikant is op de hoogte van de diversiteit aan instrumentarium, apparatuur en technologieën en kan de juiste keuzes hierin maken om zijn muziek te creëren en te presenteren. 14 Pop- en rockmuziek

15 De afgestudeerde muzikant kan zich professioneel bewegen binnen zowel een live als een studiosituatie en daar dan ook een optimale performance neerzetten. De afgestudeerde muzikant beschikt over het inzicht van de verschillende actoren binnen de muziekindustrie. Muziekmanagement De afgestudeerde manager is in staat om een muzikale productie te realiseren zowel op inhoudelijk, financieel als organisatorisch vlak. De afgestudeerde manager beschikt over het inzicht van de verschillende actoren binnen de (inter)nationale muziekindustrie. Muziektechniek De afgestudeerde technieker is in staat om een muziekopname of uitvoering op geluidstechnisch vlak te realiseren. De afgestudeerde technieker kiest en gebruikt zelfstandig instrumentarium, live- en studioapparatuur en technologieën. De afgestudeerde technieker kan zich professioneel bewegen binnen zowel een live als een studiosituatie om daar de performance professioneel te ondersteunen. De afgestudeerde technieker is in staat om geluidstechnische parameters in een beroepsgerichte praktijk te integreren en te bewerken. De afgestudeerde technieker beschikt over het inzicht van de verschillende actoren binnen de muziekindustrie Gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties Samenwerking / communicatie De student kan vanuit een gedrevenheid of ambitie, zelfstandig, in teamverband of onder leiding van derden, op basis van een opdracht een idee creëren en vervolgens realiseren. De student heeft de sociale en communicatieve vaardigheden om in verschillende samenwerkingsvormen te participeren. De student is in staat om een onderbouwde visie (artistiek en / of zakelijk) helder uiteen te zetten in een (inter)nationale context, zowel voor leken als voor vakgenoten. Hij beheerst daartoe het nodige vakjargon en de nodige talenkennis. De student communiceert met betrokkenen in een beroepsgerichte context en kan duidelijk communiceren naar relevante doelgroepen. De afgestudeerde student is in staat om publieksgericht te denken (podiumpresentatie, imago & stijl, live set, podiumsetting,...) Onderzoek De student toont een onderzoekende houding gericht op verdere ontwikkeling in het vakgebied. De student baseert zijn onderzoekende werkzaamheden op een eigen, gefundeerde artistieke visie. Pop- en rockmuziek 15

16 De student bezit het vermogen om onderzoek naar een compositie of muziek- of mediaproductie vorm te geven. Ondernemerschap De student beschikt over de vaardigheden om zijn toekomstige beroepspraktijk te kunnen managen. De student kan een relevant netwerk opbouwen, zowel nationaal als internationaal. De student beschikt over de juiste attitudes om zich professioneel op te stellen naar zijn contacten toe. Levenslang leren / methodiek en reflectie / kennis en inzicht / omgevingsgerichtheid De student is in staat realistische doelen te stellen, overzicht te behouden, prioriteiten te stellen en zijn werk efficiënt te plannen en is daarnaast in staat te reflecteren op zijn handelen. De student beschikt over voldoende vakkennis, inzicht en ervaring om de eigen artistieke prestaties en die van anderen kritisch te beschouwen en op basis daarvan de kwaliteit permanent te evalueren en deze verder te ontwikkelen in functie van zijn eigen groeiproces. De student volgt actief de maatschappelijke, culturele en sociaal-economische ontwikkelingen binnen de aspecten van het podium- en muzieklandschap en aanverwante domeinen. De student volgt actief de evoluties binnen de muzieksector op en speelt hierop in. 16 Pop- en rockmuziek

17

18

19 deel 2 Opleidingsrapport: Pop- en rockmuziek

20

21 Provinciale Hogeschool Limburg Algemene toelichting bij de professioneel gerichte bacheloropleiding in de Pop- en rockmuziek Algemene toelichting bij de professioneel gerichte bacheloropleiding in de Pop- en rockmuziek aan de Provinciale Hogeschool Limburg De bacheloropleiding in de Pop- en rockmuziek is een unieke opleiding in Vlaanderen. Ze wordt georganiseerd aan de Provinciale Hogeschool Limburg. De opleiding werd, via een Toets Nieuwe Opleiding, opgestart in 2008 en is toe aan haar eerste visitatie. De opleiding Pop- en rockmuziek is de enige opleiding van het departement Music. De opleiding kende van bij de start drie afstudeerrichtingen: Muzikant, Muziektechniek en Muziekmanagement. Er werd ook bewust gekozen voor een toelatingsproef bij instroom. In het academiejaar telde de opleiding 161 studenten. Sinds het academiejaar wordt de opleiding georganiseerd op een eigen campus Music te Hasselt. De Provinciale Hogeschool Limburg biedt naast de bacheloropleiding in de Pop- en rockmuziek ook professionele en academische bachelor- en masteropleidingen aan in de studiegebieden Architectuur, Audiovisuele en beeldende kunst, Biotechniek, Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en bedrijfskunde, Onderwijs en Muziek en podiumkunsten. Er zijn, naast het departement Music, nog vijf andere departementen en vier andere campussen in Hasselt Elfde Linie, Hasselt centrum, Diepenbeek en Genk. De Provinciale Hogeschool Limburg maakt deel uit van de Associatie Universiteit Hogeschool Limburg. Pop- en rockmuziek 21

22 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding Facet1 Niveau en oriëntatie van de professioneel gerichte bachelor Beoordelingscriteria: De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot: het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren; het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken, oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingsstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de beroepspraktijk; het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De opleiding formuleerde haar doelstellingen op basis van een duidelijke opleidingsvisie waarmee de opleiding zich kan profileren in het veld als unieke professionele bachelor die studenten breed opleidt in het domein van de pop- en rockmuziek. Het opleidingsprofiel bestaat uit acht kerncompetenties: Visie en creativiteit: de student toont visie en creativiteit in de totstandkoming en uitvoering van muzikale processen en producten. Innoveren: de student kan onderzoekend omgaan met nieuwe contexten, processen en producten en vertaalt deze innovatief in zijn eigen praktijk. Vakexpert: de student bezit een breed scala aan vaktechnische kennis en vaardigheden die hij kan integreren en toepassen in zijn beroepspraktijk. Samenwerking: de student is in staat om samen met andere betrokkenen een actieve bijdrage aan een gezamenlijk product of proces te leveren. Communicatie: de student kan zijn handelen in verschillende contexten effectief en efficiënt overbrengen. Ondernemerschap: de student kan zelfstandig vorm geven aan een professioneel bestaan binnen de muzieksector. Methodisch en reflectief handelen: de student werkt planmatig, zelfkritisch en kan op basis daarvan de eigen kwaliteit en die van anderen permanent evalueren en verder ontwikkelen. Omgevingsgerichtheid: de student kan verbanden leggen tussen zijn eigen artistiek functioneren, de ontwikkelingen in pop- en rockmuziek en andere kunstdisciplines en de maatschappelijke context. Onder deze kerncompetenties zijn eindcompetenties bepaald die deels gemeenschappelijk zijn voor alle afstudeerrichtingen en deels verschillen per afstudeerrichting. De commissie waardeert dat hierbij aandacht is voor zowel de vakeigenheid van de afstudeerrichting als de interdisciplinariteit van de opleiding. Het competentieprofiel maakt duidelijk hoe de opleiding met deze competenties ook de algemene bachelor competenties nastreeft. De commissie stelde vast dat de opleiding voor alle afstudeerrichtingen een voldoende niveau haalt in haar doelstellingen, conform de Vlaamse 22 Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg

23 Kwalificatiestructuur. De doelstellingen uit het competentieprofiel geven voldoende aandacht aan het evenwicht tussen kennis, vaardigheden en attitudes en integreren ook de algemene bachelor competenties zoals algemene denk- en redeneervaardigheden en probleemoplossend denken. De opleiding dient volgens de commissie in haar doelstellingen wel meer aandacht te besteden aan onderzoekscompetenties. Het opleidingsprofiel expliciteert deze competenties te weinig om te kunnen stellen dat de opleiding op deze manier studenten voorbereid op het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek in hun beroepspraktijk. Daarnaast raadt de commissie de opleiding aan meer competenties die gericht zijn op het ontwikkelen van een internationale blik bij de studenten, op te nemen in het opleidingsprofiel. Ook expliciete doelstellingen ten aanzien van studentenmobiliteit moeten worden opgenomen. Tot slot vraagt de commissie de opleiding, gelet op de beroepsmogelijkheden na de opleiding, te overwegen om in de afstudeerrichting Muzikant pedagogisch-didactische competenties op te nemen. Aanbevelingen ter verbetering: De opleiding dient meer op onderzoek gerichte competenties op te nemen in de doelstellingen. De commissie raadt de opleiding aan meer aandacht te besteden aan de internationale component in het opleidingsprofiel. Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen Beoordelingscriteria: De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied / discipline en / of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake. Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante beroepenveld. Oordeel van de visitatiecommissie Muzikant: voldoende Muziektechniek: goed Muziekmanagement: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De commissie stelde met tevredenheid vast dat de opleidingsdoelstellingen voor alle afstudeerrichtingen voldoende zijn afgestemd op de noden en verwachtingen van het werkveld. De opleiding toetste bij de opstart de eindkwalificaties af bij het relevante beroepenveld en besliste ook op basis van deze noden gedifferentieerde doelstellingen voor de drie afstudeerrichtingen te formuleren. Een aantal competenties bleken voor alle afstudeerrichtingen van toepassing in het werkveld, waardoor de doelstellingen tevens een interdisciplinair karakter hebben. De commissie is tevreden over deze duidelijke profilering van afstudeerrichtingen (de muzikant als ondernemende creatieveling, de muziekmanager als creatief ondernemer en de muziektechnicus als creatieve versie van de geluidstechnicus), die toch nog een gemeenschappelijke stam kennen. Deze vaststellingen werden bevestigd in de gesprekken die de commissie voerde met de vertegenwoordigers van het werkveld. Zij waarderen dat de opleiding in haar doelstellingen focust op het breed opleiden van studenten en dat ze meer dan enkel het muzikale vooropstelt. Zo is Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg 23

24 bijvoorbeeld de student binnen de afstudeerrichting Muzikant niet alleen uitvoerend maar ook creërend muzikant en heeft hij daarnaast ten minste elementaire kennis van geluidstechniek en muziekmanagement. De opleiding probeert met deze doelstellingen studenten ook voor te bereiden op een snel wijzigend landschap in de muziekindustrie, onder meer via de attitudes, projectwerking en de focus op brede inzetbaarheid. De commissie is erg positief over deze keuze voor brede inzetbaarheid, maar meent dat de opleiding wel nascholing kan overwegen om een sterkere profilering mogelijk te maken voor studenten of alumni die dat wensen. Voor de afstudeerrichtingen Muzikant en Muziekmanagement gebeurde de afstemming van de doelstellingen volgens de commissie voornamelijk bij het lokale werkveld. Deze afstemming dient in de toekomst volgens de commissie een breder nationaal én internationaal karakter te krijgen, zodat men ook tegemoetkomt aan de verwachtingen van buitenlandse vakgenoten. Voor de afstudeerrichting Muziektechniek besluit de commissie dat de doelstellingen reeds zijn afgestemd op internationale eisen uit het beroepenveld. Naast de afstemming op de noden van het werkveld werd bij de opstelling van het opleidingsprofiel ook rekening gehouden met de bestaande beroepsprofielen ( artiest muziek en zang, geluidsopname en sonorisatie, productie van beheer van theater-, film- en audiovisuele voorstellingen, promotie van artiesten en voorstellingen en technische leiding podiumkunsten ) en de HBO-indicatoren Muziek uit Nederland. De doelstellingen van de opleiding stemmen overeen met het domeinspecifiek referentiekader van de commissie. De commissie waardeert dat de opleiding wil nadenken over het expliciteren van onderzoekscompetenties, wat momenteel in het eigen opleidingsprofiel minder gebeurde dan in het domeinspecifiek referentiekader. Op basis van de gevoerde gesprekken, kan de commissie besluiten dat de doelstellingen voldoende gekend zijn door docenten en studenten. Studenten weten ook dat ze de doelstellingen onder meer in de studiegids kunnen terugvinden. De communicatie van de opleidingsdoelstellingen naar abituriënten toe, verdient echter meer aandacht, vooral in kader van de toelatingsproef. Tot slot stelde de commissie vast dat het brede werkveld en andere externe betrokkenen beter op de hoogte kunnen worden gebracht van het opleidingsprofiel, zodat de naambekendheid en profilering van de opleiding in het werkveld groter worden. Tot slot raadt de commissie de opleiding in het algemeen aan de doelstellingen nog meer te vergelijken met opleidingsprofielen van gelijkaardige opleidingen in het buitenland, zoals de opleiding zelf al stelde in haar zelfevaluatierapport. Tijdens de gesprekken lieten de opleidingsverantwoordelijken ook blijken dat zij de internationale netwerken momenteel nog te veel onbenut laten in het kader van benchmarking. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie beveelt aan de opleidingsdoelstellingen nog meer te benchmarken met buitenlandse vakgenoten en gelijkaardige opleidingen in het buitenland. 24 Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg

25 Oordeel over onderwerp 1, doelstellingen van de opleiding: voldoende Op basis van de oordelen over: facet 1.1 niveau en oriëntatie voldoende facet 1.2 domeinspecifieke eisen Muzikant Muziektechniek Muziekmanagement voldoende goed voldoende is de visitatiecommissie van mening dat er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Onderwerp 2 Programma Fact 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Beoordelingscriteria: Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De opleiding besteedde veel aandacht aan het opstellen en verfijnen van het curriculum. Competenties werden geconcretiseerd in doelstellingen per opleidingsonderdeel, die vertaald werden naar leerinhouden. De commissie stelde vast dat deze inspanningen loonden en dat het opleidingsprogramma een logische opbouw kent waarin praktijk en theorie gezamenlijk worden opgebouwd. Er is voldoende aandacht voor zowel kennis en inzichten als vaardigheden en attitudes, wat studenten in staat stelt de doelstellingen te bereiken. De aandacht voor attitudes wordt door studenten en alumni expliciet als sterkte van de opleiding geformuleerd. Curriculumhervormingen, zoals het verplaatsen van het opleidingsonderdeel communicatievaardigheden gebeurden voldoende onderbouwd en gebeurden op basis van signalen van studenten en docenten. Studenten en alumni waren positief over de reeds uitgevoerde programmawijzigingen. Het curriculum wordt jaarlijks geactualiseerd via de concordantietabellen. De commissie raadt de opleiding wel aan de resonantiegroep, waarop beroep werd gedaan bij de eigenlijke opbouw van het programma, ook in de toekomst structureel te organiseren en het programma op die manier systematisch te blijven evalueren en te optimaliseren. Het opleidingsprogramma kent vanaf de start een opsplitsing in de drie afstudeerrichtingen. Vanaf het tweede semester dienen studenten van Muziektechniek ook een keuze te maken tussen PA en studio. In de eerste trajectschijf is er een gemeenschappelijke stam van negentien studiepunten voor de drie afstudeerrichtingen. De andere studiepunten worden opgevuld door Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg 25

26 opleidingsonderdelen eigen aan de major (afstudeerrichting) en interdisciplinaire onderdelen. In de tweede trajectschijf bedraagt het gemeenschappelijk deel nog negen studiepunten en is er naast de major ook een keuze-onderdeel van drie tot zes studiepunten (minor). De derde trajectschijf focust helemaal op de major en een minorkeuzevak van drie tot zes studiepunten. Het programma wordt gekenmerkt door disciplinaire en interdisciplinaire projecten. De competentiematrix maakt duidelijk wat de relatie is tussen de opleidingsonderdelen en de competenties van het opleidingsprofiel. Deze relatie wordt ook voor de studenten duidelijk dankzij het overlopen van de doelstellingen bij aanvang van elk opleidingsonderdeel. Wat betreft enkele algemene bachelor competenties, zoals reflectievaardigheden, meent de commissie dat deze nog te weinig expliciet vertaald zijn naar het programma. De studiefiches maken onvoldoende duidelijk waar deze vaardigheden aan bod komen en geëvalueerd worden, hoewel de commissie vaststelde dat er wel aan reflectie wordt gewerkt in een aantal opleidingsonderdelen. Ook de onderzoekende en kritische ingesteldheid kan in het programma meer expliciet aan bod komen. Taalvaardigheid heeft volgens de commissie slechts een beperkte plaats in het curriculum. De commissie waardeert dat het opleidingsprofiel duidelijk herkenbaar is in het programma. Ook de interdisciplinariteit is volgens de commissie herkenbaar in het programma, onder meer via de projecten waarin studenten uit de drie afstudeerrichtingen nauw samenwerken en verder bouwen op elkaars expertise. De studenten zouden, in het kader van meer aandacht voor creativiteit en samenwerking, meer jamsessies met de verschillende afstudeerrichtingen op prijs stellen. Hierbij dient men wel het evenwicht tussen creativiteit en instrumentele vaardigheden in het programma te bewaken. De commissie mist in het programma een duidelijke relatie met de maatschappelijke context. De studenten kunnen meer gestimuleerd worden om maatschappelijke, culturele en economische ontwikkelingen in relatie te brengen met de muziekindustrie en de rol, functie en positie van de popmuziek in de hedendaagse samenleving. Ook in de eindwerken blijft deze relatie onderbelicht en mist de commissie de referentie naar het bredere culturele of muzikale veld. Daarnaast meent zij dat de internationale dimensie in het programma kan vergroot worden. Hoewel er mogelijkheden zijn voor internationale projecten en stages en er hier en daar aandacht is voor bijvoorbeeld internationale regelgeving of buitenlandse producties, zitten er nog te weinig structurele internationale elementen in het programma van elke student. Ook studenten missen een aanzet tot internationaal denken in de opleiding. De opleiding kan volgens de commissie meer investeren in structurele internationale samenwerkingsverbanden en vaste internationale elementen in het programma, onder meer via aangepaste cursusinhouden en internationale gastdocenten. Zij waardeert wel reeds de geleverde inspanningen en begrijpt dat de opleiding zich, gezien de korte tijd van bestaan, nog niet heeft kunnen focussen op het internationale element. Eerst moesten immers de inhoud van de opleiding en de inbedding in het nationale werkveld worden gerealiseerd. Op basis van de ingekeken documenten en gevoerde gesprekken, raadt de commissie de opleiding aan een groter aanbod aan keuzevakken te voorzien, vooral binnen de afstudeerrichting Muziekmanagement. Zij ondersteunt de intentie van de opleiding om hiervoor ook opleidingsonderdelen van andere departementen en opleidingen zoals Bedrijfsmanagement in overweging te nemen. De commissie is erg positief over de keuzemogelijkheid van het Persoonlijk Opleidingsproject (POP), waarmee een student relevante extra-curriculaire activiteiten kan inbrengen in zijn of haar studieprogramma. Zij meent wel dat de opleiding deze mogelijkheid nog breder kan inzetten en dat ze meer studenten kan stimuleren om van deze mogelijkheid gebruik te maken. Een groot aantal studenten voert reeds opleiding-gerelateerde activiteiten uit in de vrije tijd, met soms verstrekkende gevolgen voor de studielast. Daarnaast vragen een aantal studenten om een tweede instrument te kunnen kiezen. 26 Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg

27 Aanbevelingen ter verbetering: De commissie raadt de opleiding aan alle algemene bachelorcompetenties expliciet te vertalen naar het opleidingsprogramma. De internationale dimensie en, in relatie daarmee, de aandacht voor taalvaardigheid in het programma dienen te worden vergroot. De opleiding dient blijvend te waken over het evenwicht tussen creativiteit en instrumentele en technische vaardigheden in het programma. Facet 2.2 Eisen professionele gerichtheid van het programma Beoordelingscriteria: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en / of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De commissie is van mening dat de professionele gerichtheid van het opleidingsprogramma een sterk punt is. De studenten bevestigen dit en prijzen de veelvuldige interactie met het werkveld doorheen het programma. In de eerste plaats worden actuele ontwikkelingen in het werkveld opgenomen in het opleidingsprogramma via vakinhouden, stages en projecten. De opleiding heeft het programma ook afgestemd op de actuele ontwikkelingen in het vakgebied door aandacht te schenken aan ondernemerschap, digitalisering, aandacht voor het live-gebeuren en het opnemen van vaardigheden en attitudes die studenten moeten wapenen in de omgang met voortdurend wijzigende omstandigheden. Tot slot stelt de commissie dat de aanwezige actuele infrastructuur de studenten goed voorbereidt op de realiteit in het werkveld. Hierop wordt later dieper ingegaan (Onderwerp 4: voorzieningen). De inhoud van het studiemateriaal is volgens de commissie voldoende actueel en afgestemd op de realiteit van het beroepenveld. De studenten waarmee de commissie gesproken heeft, zijn ook tevreden over het niveau van het cursusmateriaal. De commissie stelt wel dat het gebruik van aanvullende literatuur of ander studiemateriaal, bijvoorbeeld uit de bibliotheek, te weinig wordt gestimuleerd. Het overbrengen van de bibliotheek voor het departement naar de nieuwe campus kan hiertoe bijdragen. Ook het Persoonlijk Opleidingsproject, reeds eerder aangeduid als sterk punt, draagt bij aan de professionele gerichtheid van het programma, vooral als dit in de toekomst breder wordt ingezet zodat relevante werkveldervaring van studenten kan worden gevaloriseerd. Daarnaast rekent de opleiding op de verbinding met de beroepspraktijk via docenten die hun lesopdracht combineren met een job in de muziekindustrie. De commissie kan op basis van de gevoerde gesprekken besluiten dat deze ervaring ook daadwerkelijk wordt ingezet in de contactmomenten met studenten. In het opleidingsprogramma wordt vanaf de eerste trajectschijf gewerkt met projecten die de banden met het werkveld aanhalen. Hierdoor is een snelle interactie met het werkveld voor studenten gegarandeerd. Zowel studenten, alumni als werkveldvertegenwoordigers halen deze projecten, zoals het organiseren van een festival, aan als sterk punt van de opleiding. Deze projecten geven ook de nodige aandacht aan interdisciplinariteit zoals deze ook in het beroepenveld Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg 27

28 van belang is. Het afstudeerproject en de stage in de derde trajectschijf vormen tevens belangrijke pijlers in de professionele gerichtheid van het programma. In het afstudeerproject dient de student een eigen artistieke of creatieve praktijk uit te werken in de muziekwereld (los van de stage) wat een uitstekende voorbereiding op de instap naar het werkveld vormt. Met de vier fasen (ontwerp, uitvoering, presentatie en beoordeling) kent dit project een duidelijke structuur, opvolging en beoordeling. Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De begeleiding van het afstudeerproject kan volgens de commissie nog worden versterkt, onder meer via een verbeterd stappenplan. Daarnaast dient er meer te worden ingezet op kritische redeneervaardigheden en diepgaande reflectie in het verslag van het afstudeerproject, alsook in het logboek van de stage. Door meer integratie van (vak)literatuur kan men studenten een kader bieden voor deze reflectie. De stage voor de afstudeerrichtingen Muziekmanagement en Muziektechniek omvat 60 stagedagen en vindt plaats in het relevante beroepenveld. De student wordt begeleid door een stagebegeleider van de opleiding maar dient wel zelf een stagebedrijf te kiezen en een stageplan op de stellen dat besproken wordt met de stagebegeleider en stageplaats. De commissie ondersteunt de intentie van de opleiding om op basis van goede ervaringen en ter inspiratie van de student een lijst met stagebedrijven aan te bieden zodat studenten ook voor de minder grote en gekende bedrijven kiezen, bijvoorbeeld ook in het westen van het land. De infosessie geeft studenten de nodige informatie over de stage en de doelstellingen die daarin voorop staan. De begeleiding en evaluatie worden onder meer gebaseerd op het logboek, de evaluatiegesprekken en het stagerapport dat de student aan het einde van de stage dient te schrijven. De vertegenwoordigers van het werkveld lieten de commissie weten dat een stage voor muzikanten een goede zaak zou zijn, zodat zij in de praktijk ook al zicht krijgen op wat productie inhoudt, hoe de samenwerking met managers en techniekers in het veld loopt. Ook een kijkstage in het tweede jaar wordt gesuggereerd. De commissie raadt de opleiding aan hierover na te denken, zodat men tegemoetkomt aan de vraag van alumni naar nog meer praktijkervaring in de eerste jaren van de opleiding. De commissie waardeert de aanzetten tot internationale programma-inhouden zoals in de onderdelen Muziekgeschiedenis en Werkveldverkenning die het blikveld van studenten verruimen, maar meent dat in het programma te weinig vaste internationale activiteiten zitten voor alle studenten. De studenten van de afstudeerrichting Muziekmanagement nemen wel verplicht deel aan showcasefestival Eurosonic, de studenten van de afstudeerrichting Muziektechniek gaan naar de Musikmesse. Mogelijkheden voor buitenlandse stages en andere internationale uitwisselingsprojecten kunnen worden vergroot. De commissie ondersteunt de intentie van de opleiding om verder in te zetten op samenwerking met internationale bedrijven en netwerken. Het opstellen van een internationaliseringsplan kan hierbij een hulp zijn. Een ander belangrijk aandachtspunt betreft de aandacht voor maatschappelijke dienstverlening en praktijkgericht onderzoek binnen de opleiding, wat de commissie niet in elke afstudeerrichting aan bod zag komen. De commissie waardeert wel dat studenten in de projecten als Play & Game reeds gestimuleerd worden tot een onderzoekende attitude, onder meer ten aanzien van het implementeren van vernieuwingen. Daarnaast is zij tevreden over de integratie van projecten als Muzart en Burnout met bijvoorbeeld de plaatselijke jeugddienst, wat zij ook beschouwt als een aanzet van maatschappelijke dienstverlening. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie raadt de opleiding aan meer te investeren in kritische redeneervaardigheden en reflectie bij studenten, wat tot uiting zou moeten komen in de afstudeerprojecten. De opleiding dient de internationale componenten in het programma structureel te verstevigen, onder meer door een grotere inzet op internationale stages en uitwisselingen. 28 Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg

29 Facet 2.3 Samenhang van het programma Beoordelingscriterium: Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De commissie is erg positief over de evenwichtige opbouw van het opleidingsprogramma. Het is duidelijk dat de basis wordt gelegd in de eerste trajectschijf, in de tweede trajectschijf al meer hands on wordt gewerkt en het echt zelfstandig werken in relatie met de beroepspraktijk centraal staat in de derde trajectschijf. De contacturen verminderen naarmate men vordert in het traject, zodat de studenten meer tijd krijgen voor het zelfstandig werken aan projecten. Studenten en alumni merken ook op dat de opleidingsonderdelen steeds specifieker worden en meer aansluiten bij de afstudeerrichting en de hierin gekozen opties, naarmate men in het traject vordert. De verticale leerlijnen zijn dus erg duidelijk, mede dankzij dezelfde naamgeving van opleidingsonderdelen die op elkaar volgen. De horizontale leerlijnen binnen het programma kunnen volgens de commissie nog worden versterkt. Het overleg over inhoudelijke raakvlakken tussen opleidingsonderdelen dient hiertoe meer systematisch te gebeuren en moet opgevolgd en geëvalueerd worden. De inhoudelijke linken tussen opleidingsonderdelen dienen naar studenten toe ook meer geëxpliciteerd te worden. Daarnaast zouden de raakvlakken tussen de afstudeerrichtingen, naast de bestaande interdisciplinaire projecten, nog meer kunnen worden ingezet voor interdisciplinaire samenwerking. De inhoudelijke samenhang van het programma wordt bewaakt via overleg tussen docenten en wordt gecoördineerd door de popcoaches. De commissie vraagt de opleiding blijvend te waken over de systematiek van dit overleg. De commissie waardeert dat in het verleden al storende overlappen werden weggewerkt en dat na evaluatie van het programma steeds verbeteringen worden uitgevoerd die het programma meer samenhangend maken. Toch stelde de commissie vast dat de samenhang tussen de vakken beter kan worden geëxpliciteerd, zoals in de ECTSfiches. Dit zou de samenhang duidelijker maken voor de studenten. Ondanks de aanwezigheid van vele individuele trajecten en de keuzeminors slaagt de opleidingen er volgens de commissie in om voldoende samenhang en een coherent programma te bewaken. Alle studenten hebben de mogelijkheid voor een individueel traject op basis van studieduurversnelling of -vertraging, bijna de helft van de studenten maakt gebruik van deze mogelijkheid. De volgtijdelijkheid van een aantal opleidingsonderdelen wordt goed bewaakt via de clusters en de concordantietabellen. Aanbevelingen ter verbetering: De opleiding dient vooral de horizontale samenhang van het programma te versterken via structureel overleg tussen docenten. Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg 29

30 Facet 2.4 Studieomvang Beoordelingscriterium: De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180 studiepunten. Oordeel van de visitatiecommissie: oké De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De professioneel gerichte bacheloropleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma georganiseerd van 180 studiepunten. De opleiding voldoet hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de minimale studieomvang van een professioneel gerichte bachelor. Aanbevelingen ter verbetering: / Facet 2.5 Studielast Beoordelingscriteria: De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet. Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De commissie stelde tijdens het bezoek vast dat de opleiding niet beschikt over formele studietijdmetingen. Studenten geven aan dat de studielast hoog is, maar de opleiding beschikt niet over gegevens of registraties van feedback die dit kunnen verduidelijken, bevestigen of ontkennen. De opleiding gaf in het zelfevaluatierapport aan dat ze het gebrek aan studietijdmetingen opvangt door onder meer individuele en groepsgesprekken, bevragingen als Eva-OLOD en afhaakgesprekken. Omdat hier echter weinig tot geen informatie over beschikbaar is en dit veelal op informele basis plaatsvindt zonder schriftelijke neerslag, bleef dit voor de commissie onduidelijk. Zonder deze gegevens is het voor de opleiding dan ook niet mogelijk om na te gaan of de verhouding tussen de voorziene studietijd en de werkelijke studietijd. Ze kan ook niet nagaan of de spreiding van de studietijd over het programma evenwichtig is. Zowel de studenten als de alumni geven aan dat de hoge studielast een goede voorbereiding is op het werkveld en dat de opleiding een goede voorbereiding geeft op het omgaan met deadlines. Hoewel de commissie dit beaamt, meent zij dat de opleiding de studietijd toch formeel dient te meten (kwantitatief en kwalitatief), om de resultaten ervan terug te koppelen naar het curriculum en de voorziene studietijd per opleidingsonderdeel. De commissie waardeert dat de opleiding reageert op signalen van de studenten in verband met de studietijd. Zo werden in kader van de combinatie afstudeerproject-stage, die in praktijk weinig wordt gemaakt en die studenten erg moeilijk haalbaar vinden, de informatie en deadlines voor deze opleidingsonderdelen vroeger 30 Pop - en rockmuziek Provinciale Hogeschool Limburg