Late effecten na stamceltransplantatie. Shahira Fazel, verpleegkundig specialist Afdeling hematologie Radboudumc Nijmegen

Transcriptie

1 Late effecten na stamceltransplantatie Shahira Fazel, verpleegkundig specialist Afdeling hematologie Radboudumc Nijmegen

2 Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven 1 Geen Bedrijfsnamen

3 Stamceltransplantatie In opzet curatieve behandeling voor bepaalde kwaadaardige en niet-kwaadaardige ziekten. Complicaties in 1-2 jaar na de SCT. Recidieven van de ziekte treden in 1-2 jaar Toename door o.a. verhoging van leeftijd, Cordblood en haploidentieke donors.

4 Gratwohl et al., 2015

5 Stamceltransplantatie 2020 half miljoen survivors van stamceltransplantatie wereldwijd. Indien ziekte vrij 2-5 jaar na de SCT: 80% kans om 10 jaar na de SCT in leven te zijn. Levensverwachting survivors is 30% lager dan in de algemene populatie. (Majhail et al., 2012)

6 Oorzaak mortaliteit allogene SCT Syrjala, et al., 2012 Journal of Clinical Oncology

7 Oorzaak mortaliteit autologe SCT Syrjala, et al., 2012 Journal of Clinical Oncology

8 Publicaties VOLUME 30 NUMBER 30 OCTOBER

9 Lange termijn effecten Chemotherapie en bestraling Schade aan hart en longen Psychosociale ontwikkeling Neurocognitieve stoornissen Tweede tumoren Hartfalen Angst / Depressie Opleiding en werk Vruchtbaarheid Vermoeidheid

10 Late effecten afhankelijk van de behandeling Bestraling: groeistoornissen, functieverlies, secundaire maligniteiten. Alkylerende cytostatica: infertiliteit, nierfunctiestoornissen Anthracyclines: hartschade leidend tot hartfalen Bleomycine: schade aan de longen (geen extra O2 toedienen) Cisplatinum: nierschade, schade aan het gehoor Carboplatin: nierschade, schade aan het gehoor Busulfan: infertiliteit Methotrexaat: Leverfunctie stoornissen Corticosteroïden: Osteoporose, osteonecrose

11 Mevrouw H. 36 jaar Voorgeschiedenis: : Diagnose acute myeloïde leukemie : Start remissie inductiekuur volgens AML12 protocol( cytarabine, daunorubicine en etoposide). Na de kuur CR : Start consolidatiekuur (cytarabine en daunorubicine) : SCT (sibling) met conditionering Idarubucine, cyclofosfamide en total body irradiation : PTLD, waarvoor R-CHOP kuren

12 Consult LTFU poli Anamnese: acuut vermoeidheid Lichamelijk onderzoek Bloedonderzoek (bloedbeeld, nierfunctie, leverfunctie, schildklier, lipiden) Aanvullend onderzoek: a. Mammografie b. Dexascan c. Longfunctie d. Echo hartfunctie

13 Cardiale late effecten Ernstig Hartfalen (5-10%) Andere cardiovasculair late effecten: Hypertensie dyslipidemie Cardiomyopathie Ritmestoornissen

14 Mevrouw S. 41 jaar Voorgeschiedenis: 2003: Diagnose MDS RAEB (2), waarvoor behandeling in EORTC CRIANT protocol (ICE/IDIA). 2004: autologe stamceltransplantatie conditionering met idarubicine, cyclofosfamide en TBI. 2005: allogene MUD stamceltransplantatie na conditionering met Fludarabine, ATG en Busilvex. 2005: Graft versus host disease huid, behandeld met prednisolon

15 Consult LTFU poli Anamnese: chronische vermoeidheid, niet meer instaat om te werken Lichamelijk onderzoek: hypertensie, overgewicht Bloedonderzoek (bloedbeeld, nierfunctie, leverfunctie, schildklier, lipiden) Aanvullend onderzoek: a. Mammografie b. Dexascan c. Longfunctie d. Echo hartfunctie

16 Late effecten behandeling Prematuur ovarieel insufficiënte Subklinische hypothyreoïdie Osteopenie Hypertensie Chronische vermoeidheid Werkhervatting Kinderwens

17 Endocriene late effecten Prematuur ovarieel insufficiënte (90%) Hypothyreoïdie (30%) Hypogonadisme Osteoporose 50%. Avasculair necrose 4-19%

18 Interferentie lange termijn effecten Cardiovasculaire risico factoren: Anthracycline toxiciteit Bestraling Obesitas Roken Prematuur ovarieel falen Alkylerende cytostatica Bestraling Osteoporose

19 Andere soorten late effecten Secundaire maligniteiten (huidafwijkingen, mammae, schildklier, mond) Longfunctie verlies Nierfunctie verlies Lever (ijzerstapeling, hepatitis) Vermoeidheid, angst, depressie 12-30%, seksuele problemen (Majhail et al., 2012)

20 Mevrouw F. 53 jaar 1999: Diagnose Perifeer T-cel Non Hodgkin Lymfoom, stadium IV-B. Behandeling volgens HOVON40-protocol. 2000: autologe stamceltransplantatie na conditionering met BEAM. Cytostatica in cumulatieve dosering per m2: Doxorubicine 455mg, Cyclofosfamide 11200mg, Vincristine 6mg, Mitoxantrone 50mg, Etoposide 4720mg, BCNU 500mg, Cytarabine 1360mg, Melfalan 231mg. 2016: Vulvamapping: plaveiselcelcarcinoom

21 Vermoeidheid Vermoeidheid is een subjectief gevoel. Bij gezonde personen is vermoeidheid een signaal dat het lichaam rust nodig heeft. Dit signaal biedt bescherming tegen overmatige krachtsinspanning om beschadiging van weefsels te voorkomen. Een signaal ter ondersteuning van herstel.

22 Kanker gerelateerde vermoeidheid Staat niet in verhouding tot activiteiten. Er is geen herstel door nemen van rust of slapen. Het uitingsvorm van vermoeidheid kan varieren. Invloed op stemming, aandacht, concentratie of fysieke activiteiten. Het heeft een sterk negatieve impact op het dagelijkse functioneren en kwaliteit van leven.

23 Mevrouw D. 48 jaar Voorgeschiedenis: 2010: Diagnose acute myeloïde leukemie 2011: SCT (sibling) met conditionering Idarubucine, cyclofosfamide en total body irradiation. Ongecompliceerd verlopen. Anamnese afgelopen 6 jaar. Gaat uitstekend. Soms moe.

24 Behandeling vermoeidheid Cognitieve gedragstherapie 1. Insufficiënte coping met kanker 2. Angst voor recidief 3. Disfunctionele gedachten ten opzichte van vermoeidheid 4. Verstoord slaapritme 5. Gestoord activiteiten patroon 6. Verstoorde sociale interacties

25 Late effecten zorg Gericht op: Vroege detectie van gezondheidsproblemen Behandeling van gezondheidsproblemen. Preventie Zorg voor het sociale, psychologische en economisch welbevinden Doel: gezondheidswinst en verbetering van kwaliteit van leven.

26 Late effecten zorg hematologie Conform en in samenwerking met: BETER poli LATER Expert team Shared care met huisartsen Risk-based screening

27 Screening Screening LTFU Level 1 Level 2 Level 3 Chemotherapie Radiotherapie Autologe SCT Allogeen SCT Stabiel Allogeen SCT met (c)gvhd Geen recidief binnen 10 jaar, na 10 jaar ontslaan uit LTFU poli Levenslang jaarlijks controle LTFU poli Multidisciplinair

28 HOVON richtlijn

29 Veranderende gezondheidszorg Overgang: Van focus op ziekte en zwakte (ZZ) naar focus op gezondheid en gedrag (GG). WHO definitie Gezondheid: Afwezigheid van ziekte. Nieuwe definitie Gezondheid (Machteld Huber): Gezondheid is het vermogen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en daarbij zelf de regie te voeren. Bron: NRC next 16 februari 2015 Sabina van der Veen Master of Public Health BigMove Institute

30 Veranderende gezondheidszorg GG ondersteuning: Begeleiden van mensen om zelf hun mogelijkheden en wensen te onderzoeken. Wie, ondanks beperkingen het gevoel behoudt zelf de regie over zijn leven te kunnen voeren, is eerder in staat overeind te blijven dan iemand die zich passief allerlei laat voorschrijven door een zorgverlener. Bron: NRC next 16 februari 2015 Sabina van der Veen Master of Public Health BigMove Institute

31 Conclusie Late effecten hebben een significante impact op het leven van long term survivors en op de maatschappij. Aandacht voor: Gezondheidsproblemen, Vroege detectie en preventie van secundaire ziekten, Het sociale, psychologische en economisch welbevinden van deze long term survivors.