MPG 2014 Meerjaren Perspectief Grondexploitaties Gemeente Emmen

Transcriptie

1 MPG 2014 Meerjaren Perspectief Grondexploitaties Gemeente Emmen Versie: 01 Opgesteld: April 2014 Afdeling: Ruimtelijke Ontwikkeling en Infrastructuur Team: Vastgoed en Grondzaken Steller: L. Berk, J. Mol-Smit 1/39

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding en opbouw van de MPG Inleiding Doelstelling MPG Opbouw van de MPG Samenvatting Inleiding Programma Financiële stand grondexploitaties Financiële stand van het boekjaar Financiële stand langere termijn VerschillenanalyseMPG en conclusie Conclusie Grondexploitatie en grondbeleid Inleiding Grondbeleid Uitgangspunten MPG Programmatische uitgangspunten Gemeentelijke woningbouwplannen Herstructurering Bedrijventerreinen Overige gronden Grondprijzen en rekenparameters Verwacht financieel resultaat grondexploitaties Administratieve indeling grondcomplexen Financieel resultaat grondcomplexen Inleiding In exploitatie genomen gronden (IE) Nog niet in exploitatie genomen gronden (nniegg) Overige gronden Plankosten Raamkrediet Analyse resultaten grondcomplexen Resultaat boekjaar Verliezen/winsten Resultaat boekjaar Risico s en voorzieningen grondexploitaties Algemeen Voorzieningen grondexploitaties Risico s grondcomplexen Reserve, weerstandscapaciteit en weerstandsvermogen Reserve grondexploitaties Aanwezige weerstandscapaciteit Benodigde weerstandscapaciteit Onderdekking van de risico s Weerstandsvermogen Ontwikkeling weerstandscapaciteit op termijn /39

3 1 Inleiding en opbouw van de MPG 1.1 Inleiding In goede jaren heeft de gemeente Emmen veel gronduitgiften gehad en de opbrengsten zijn binnen de grondcomplexen gebleven. Hierdoor heeft de gemeente een ruime Reserve grondexploitaties opgebouwd. Niet alle gemeenten beschikken over een specifieke reserve voor hun grondbedrijfsactiviteiten of de reserve is niet toereikend. In veel gemeenten worden verliezen gedekt door de algemene reserve. In tegenstelling tot veel andere gemeenten kan de gemeente Emmen de verliezen op de grondexploitaties opvangen met de Reserve grondexploitaties. Om binnen een verslechterde economie beleidsmatig en financieel in control te blijven zijn in het jaar 2013 een aantal maatregelen genomen. Dit zijn binnen de grondexploitaties onder meer het vervallen van de afdracht naar Fonds Bovenwijkse Voorzieningen, het verlagen van de rentedruk door de opslag op de concernbrede omslagrente te laten vervallen en het verlagen van de rekenrente. Tevens heeft het college opdracht geven om een substantieel deel van de gemeentelijke grondvoorraad af te stoten. De druk op de grondexploitaties blijft voelbaar. Er blijft onzekerheid over de duur en de mate van herstel van de economie. Landelijk werd uitgegaan van marktherstel voor 2013/2014. De gemeente Emmen ging ook uit van een voorzichtig herstel van de gronduitgiften. Hoewel de verkoopprognoses voorzichtig waren, bleken deze toch te positief geraamd. 1.2 Doelstelling MPG Het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties (MPG) wordt elk voorjaar gelijktijdig met de Kadernota aan de gemeenteraad aangeboden. Het MPG geeft informatie over de actuele voortgang van de grondexploitaties. Er wordt teruggekeken op het afgelopen jaar en vooruit gekeken naar de komende jaren. De ruimtelijke keuzes die de gemeente maakt worden financieel vertaald. Hiermee is de MPG een instrument dat zowel de jaarrekening als de begroting ineen bevat. Deze financieel-economische weerslag van het gemeentelijk grondbeleid biedt inzicht in: - de geprognosticeerde resultaten van de grondexploitaties; - een inschatting van exploitatierisico s van de grondcomplexen; - de stand en ontwikkeling van de weerstandscapaciteit en de voorzieningen. Per 1 januari van elk jaar worden alle grondcomplexen herijkt. Uit deze financiële berekening wordt een nieuw verwacht resultaat berekend. Het financieel resultaat is een prognose. Een project is een doorlopend proces waarbij interne en externe gebeurtenissen het resultaat beïnvloeden. 1.3 Opbouw van de MPG De opbouw van de Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2014 is als volgt:! Hoofdstuk 2: Samenvatting en resultaten MPG op hoofdlijnen! Hoofdstuk 3: Uitleg van de doelstellingen en de beleidsmatige kaders van het grondbeleid dat de gemeente Emmen hanteert. 3/39

4 ! Hoofdstuk 4: Toetsing van de programmering in de grondexploitaties aan de ambities en beleidsdoelstellingen.! Hoofdstuk 5: Presentatie van de financiële resultaten van de grondcomplexen, inclusief de boekwaarde en de daarvoor benodigde nog te realiseren kosten en opbrengsten.! Hoofdstuk 6: Weergave van de hoogte van de voorzieningen en de berekende risico s.! Hoofdstuk 7: Stand van de Reserve grondexploitaties, de weerstandscapaciteit en het weerstandsvermogen. 4/39

5 2 Samenvatting 2.1 Inleiding In de MPG worden de gerealiseerde en de verwachte resultaten van het financieel c.q. grondbeleid inzichtelijk gemaakt. Door deze informatievoorziening is de financiële weerslag van de grondexploitatie transparant. Tevens kan hierdoor beter inzicht worden gegeven in de financiële consequenties van het gevoerde beleid en kunnen anderzijds besluiten beter afgewogen worden. In deze samenvatting wordt kort ingegaan op de belangrijkste resultaten: - de financiële stand van zaken op korte termijn (weerstandscapaciteit grondexploitaties) - de financiële stand van zaken op langere termijn - een verschillenanalyse met de MPG 2013 Hoofdstuk 2 is een samenvatting van de gehele MPG. Toelichtingen op de verschillende paragrafen uit dit hoofdstuk zijn te vinden in de hoofdstukken 3 tot en met Programma Woningbouw Het college geeft in de Woonvisie Thuis in Emmen prioriteit aan huisvesting voor lage inkomensgroepen en senioren, herstructurering in relatie tot bevolkingskrimp en vergrijzing en verduurzaming & energiebesparing. De gemeente heeft per 1 januari 2014 voor de stads- en dorpsuitbreiding 296 woningbouwkavels direct beschikbaar, waarvan 39 kavels in optie. Voor projectmatige bouw heeft de gemeente grond beschikbaar voor 553 woningeenheden. De gemeente Emmen kent 18 herstructureringsprojecten, waarvoor een grondexploitatie is vastgesteld. Veelal samen met woningbouwcorporaties wordt een kwaliteitsverbetering beoogd in de bestaande voorraad om de vitaliteit van de wijken en dorpen van Emmen te behouden c.q. te verbeteren. Bedrijventerreinen De ambitie waar Emmen aan blijft werken is meer en andere werkgelegenheid. In de programmabegroting 2012 is ingezet op een bevordering van het ondernemersklimaat, een verbetering van de productieomgeving, de versterking van de structuur voor het bedrijfsleven en de kennis- en netwerkeconomie. Hiervoor is het van belang om zowel in kwantitatieve zin als in kwalitatieve zin voldoende bedrijventerreinen te ontwikkelen. De gemeente heeft per 1 januari 2014 circa 131 hectare, direct uitgeefbaar, beschikbaar op verschillende bedrijventerreinen. In 2013 is voor in totaal 2,9 hectare aan bedrijventerrein verkocht. Nog niet in exploitatie genomen gronden (nniegg) De gemeente heeft daarnaast de Nog niet in exploitatie genomen gronden (nniegg). Dit zijn projecten in planvorming die nog niet door de Raad zijn vastgesteld. Complex overige gronden Tenslotte heeft de gemeente circa 400 hectare grond in complex Overige gronden. Deze bestaan voornamelijk uit de strategische- en compensatiegronden. Medio april 2013 is door het college besloten om een reductie van de voorraad van 40% tot 50% na te streven. Met als resultaat dat twee grote 5/39

6 grondtransacties hebben plaatsgevonden. Er is voor 111 hectare aan gronden verkocht. Daarnaast zijn gesprekken gaande met partijen waarbij de verwachting is dat in 2014 circa 11 hectare wordt verkocht. 2.3 Financiële stand grondexploitaties In deze paragraaf wordt de financiële stand van de grondexploitaties weergegeven. In paragraaf wordt de huidige stand van de totale weerstandscapaciteit weergegeven. In paragraaf wordt op hoofdlijnen een verwachting gegeven naar de financiële stand op langere termijn. Daarbij wordt gekeken naar de verwachte resultaten van de grondexploitaties, nniegg gronden (Nog niet in exploitatie genomen gronden), overige gronden, weerstandscapaciteit en risico s Financiële stand van het boekjaar 2013 Boekwaarden Per 1 januari 2014 bedraagt de boekwaarde van alle vastgestelde grondexploitaties 38,9 miljoen. De totale boekwaarde van de Nog niet in exploitatie genomen gronden (Nniegg) complexen bedraagt 19,7 miljoen. Daarnaast bedraagt de boekwaarde op het complex Overige gronden 29,2 miljoen. De totale boekwaarde per 1 januari 2013 van alle grondcomplexen bedraagt derhalve 87,7 miljoen. Een jaar eerder bedroeg de boekwaarde 92,9 miljoen. De boekwaarde is met 5,2 miljoen gedaald. Dit wordt vooral veroorzaakt door de in exploitatie genomen complexen. Raamkredieten Alle berekeningen betreffende grondexploitaties worden voor de jaarrekening geactualiseerd. Met het vaststellen van de jaarrekening worden de geactualiseerde grondexploitaties door de Raad vastgesteld. De actualisaties houden ook een bijstelling van de raamkredieten 1 (budgetrecht) in. Het totale benodigde raamkrediet is 304,0 miljoen. Vorig jaar was het raamkrediet 310,0 miljoen. Weerstandscapaciteit De totale weerstandscapaciteit is opgebouwd uit de Reserve grondexploitaties en de voorzieningen. De hoogte van de totale weerstandscapaciteit wordt elk jaar opnieuw bepaald voor de jaarrekening en de MPG. De hoogte van de weerstandscapaciteit wordt beïnvloed door stortingen en onttrekkingen in een bepaald jaar. De totale weerstandscapaciteit bedraagt per 1 januari 2014 ongeveer 27,1 miljoen. Van die totale weerstandscapaciteit is ongeveer 23,5 miljoen benodigd voor de voorzieningen. De Reserve grondexploitaties heeft een omvang van 3,6 miljoen. Deze weerstandscapaciteit is het afgelopen jaar afgenomen met ongeveer 3,5 miljoen en blijft de komende jaren onder druk staan. In onderstaand schema wordt weergegeven hoe de totale weerstandscapaciteit grondexploitaties per 1 januari 2014 is opgebouwd. 1 Een raamkrediet is het totale bedrag van reeds gemaakte en nog te maken kosten binnen een project. Het betreft het maximale bedrag dat uitgegeven is en kan worden, waarbij geen rekening wordt gehouden met opbrengsten. 6/39

7 Weerstandscapaciteit grondexploitaties Reserve grondexploitaties Voorzieningen Totaal Getallen x Saldo 1 januari Resultaat grondexploitaties Bijdrage aan concernexploitatie Toename vz door herziene exploitatieopzetten Vrijval voorziening woningbouwcomplexen Afname voorziening voorbereidingskredieten Overige mutaties Saldo 31 december Benodigde weerstandscapaciteit Saldo onderdekking risico Figuur 2.1: opbouw totale weerstandscapaciteit grondexploitaties per De gecalculeerde risico s van de grondcomplexen, ofwel de benodigde weerstandscapaciteit, bedraagt circa 14,0 miljoen. De stand van de Reserve grondexploitaties per 1 januari 2014 is 10,4 miljoen lager dan de gecalculeerde risico s, waardoor een onderdekking van de risico s is ontstaan. De stand van de Reserve grondexploitaties dekt per 1 januari 2014 niet voor 100% het totale risicobedrag. Conform het beleid, Weerstandsvermogen, waardering en resultaatsbepaling en verwerking betreffende grondcomplexen uit 1997, dient de benodigde weerstandscapaciteit in vier jaar op voldoende peil worden gebracht. Het is de verwachting dat het benodigd weerstandsvermogen de komende vier jaar niet voor 100% gedekt kan worden uit de Reserve grondexploitaties. Voorgesteld wordt om in 2014 met voorstellen te komen hoe wordt omgegaan met het beleid ten aanzien van het benodigd weerstandsvermogen. Immers, de gemeente heeft voor circa een derde van de huidige boekwaarde voorzieningen getroffen, waardoor een substantieel deel van de risico s is gedekt Financiële stand langere termijn Financieel resultaat grondcomplexen Het verwachte totale resultaat van alle in exploitatie genomen complexen samen is per saldo positief. De huidige inschatting bedraagt ongeveer 15,3 miljoen per 1 januari 2014 op contante waarde. Deze positieve stand komt vooral door projecten zoals Delftlanden I, bedrijventerrein ten zuiden van de NAM, Pollux West en de Planeet. Het netto contante resultaat is na een aantal jaren van daling dit jaar verbeterd. Deze verbetering van het berekende resultaat heeft met name te maken met het afschaffen van de bijdrage vanuit de grondexploitaties aan het Fonds Bovenwijkse Voorzieningen en door het hanteren van een andere rentesystematiek. Ook is het verlies op de projecten Nieuw-Weerdinge Mandebroek III, Emmer- Compascuum Koppelwijk/Maatschappijweg en Zwartemeer Zuidwest definitief genomen. Vanuit de Reserve grondexploitaties is een storting aan deze grondcomplexen gedaan. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat de projecten onder druk blijven staan zolang de economische omstandigheden niet substantieel verbeteren. 2.4 Verschillenanalyse MPG en conclusie Op basis van de voorgaande paragrafen wordt een vergelijking gemaakt tussen de MPG 2014 en die van vorig jaar. Op die wijze wordt inzicht verkregen in de financiële ontwikkeling in het afgelopen jaar. 7/39

8 Verschillenanalyse (in mln) MPG 2014 MPG 2013 Verschil Resultaat grondexploitaties op NCW 15,3 11,1 4,2 Stand reserve grondexploitaties 3,6 13,7 10,1- Stand voorzieningen 23,5 16,8 6,7 Benodigde weerstandscapaciteit 14,0-14,5-0,5 Tabel 2.1: verschillenanalyse per op hoofdlijnen MPG 2014 MPG 2013 In vergelijking met de MPG 2013 zijn de resultaten van de grondcomplexen 4,2 miljoen positiever geworden. De stand van de Reserve grondexploitaties laat daarentegen een daling zien met 10,1 miljoen. De stand van de voorzieningen is het afgelopen jaar gestegen met ongeveer 6,7 miljoen. De post voorzieningen is een geoormerkt bedrag dat niet vrij besteedbaar is. Het berekende risicobedrag van de grondcomplexen is het afgelopen jaar gedaald met 0,5 miljoen. 2.5 Conclusie De economische situatie blijft een wissel trekken op de gemeentelijke grondexploitaties in Nederland. De gemeenten hebben al miljarden afgeboekt op hun grondbezit. Ook de gemeente Emmen heeft het eigen vermogen van de grondexploitaties aangewend om verliezen in grondcomplexen op te vangen. Reeds vanaf 2011 is de gemeente actief met bijstellen van plannen, vormen van voorzieningen, afwaarderen of uit exploitatie nemen van projecten en wordt getracht om kosten in de hand te houden. De oprichting van een Taskforce grondcomplexen is een belangrijke stap geweest om de grondcomplexen te optimaliseren. Bij de jaarrekening 2012 kwam een onderdekking van het benodigd weerstandsvermogen aan het licht. De maatregelen die vanuit de Taskforce grondcomplexen in de kadernota 2013 zijn voorgesteld en overgenomen zijn door de Raad, zorgden ervoor dat de Reserve grondexploitaties (tijdelijk) op peil was om de benodigde weerstandscapaciteit te dekken. Het herstel van de economie begint langzaam vorm te krijgen, maar verloopt in kleine stappen. De onzekerheid over de toekomst blijft bestaan, ook als het gaat om uitgifte van gronden in een regio die onderhevig is aan bevolkingskrimp. De afgelopen jaren zijn daardoor diverse woningbouwcomplexen afgeboekt, te denken valt aan Delftlanden II en III, Emmer-Compascuum Koppelwijk/Maatschappijweg en Klazienaveen Noordwest. Het areaal beschikbaar bedrijventerrein is ruim te noemen en de verwachtingen ten aanzien van de uitgifte zijn neerwaarts bijgesteld. De berekende resultaten van deze complexen zijn gedaald, waardoor aanvullende voorzieningen getroffen zijn. Gevolg van de aanvullende voorzieningen is een vermindering van de Reserve grondexploitaties, die inmiddels onvoldoende is om de berekende risico s af te dekken. In de MPG 2014 is te zien dat de totale weerstandscapaciteit ten opzichte van de jaarrekening 2012 met ongeveer 3,5 miljoen omlaag is gegaan. Met name programmatische aanpassingen zorgen voor tekorten waardoor de gemeente aanvullende middelen nodig heeft om tekorten, risico s en voorzieningen van diverse projecten af te dekken. Zo heeft de gemeente voor de complexen Oranjepoort en een gedeelte van het bedrijventerrein de Tweeling voor in totaal 3,5 miljoen aan extra stortingen in de voorzieningen gedaan. En voor de woningbouwlocaties is een aanvullende voorziening ter grootte van 5,0 miljoen gecreëerd om toekomstige risico s op te vangen. De stand van de Reserve grondexploitaties heeft een niveau bereikt dat de benodigde weerstandscapaciteit, de totale berekende risico s van de grondexploitaties, niet afgedekt kan worden. 8/39

9 In de loop van 2014 worden voorstellen gedaan hoe met het beleid ten aanzien van de benodigde weerstandscapaciteit omgegaan kan worden. De gemeente moet de komende jaren waakzaam blijven en actief sturen op de grondcomplexen. Het risico van de grondcomplexen zit vooral in de bestaande boekwaarden. De totale boekwaarde van de grondcomplexen is het afgelopen jaar verminderd, maar het restant moet terugverdiend worden. De focus moet vooral liggen op een handvol complexen, zoals genoemd onder de risico s, dat het leeuwendeel van de totale boekwaarde voor hun rekening neemt. 9/39

10 3 Grondexploitatie en grondbeleid 3.1 Inleiding Het college heeft de volgende missie 2 : Het college investeert in de toekomst van een kwalitatief complete, attractieve en vitale gemeente Emmen. Een gemeente die tegemoet komt aan de steeds hogere eisen die bewoners, bedrijven, instellingen en bezoekers stellen aan de woon- en werkomgeving, de (culturele) voorzieningen en de (sport- en) recreatiemogelijkheden. Een gemeente die sociaal, leefbaar en veilig is, een gemeente waar het aangenaam wonen is en een gemeente die economisch vitaal is, werk biedt aan wie dat zoekt en hoogwaardige vestigingslocaties biedt voor bedrijven en instellingen. Grondbeleid is een belangrijk instrument van de overheid om het algemeen belang mede te realiseren. 3.2 Grondbeleid De kadernota grondbeleid schetst de uitgangspunten van het gemeentelijk grondbeleid. De nota beperkt zich tot een raamwerk waarbinnen het grondbeleid in de praktijk wordt gebracht. De kadernota grondbeleid van de gemeente Emmen is door Raad vastgesteld in juni In de kadernota grondbeleid wordt de volgende hoofddoelstelling gesteld: " Het bereiken van de gestelde doelen in het ruimtelijk ordeningsbeleid en/of overige beleidssectoren tegen de gewenste ruimtelijke kwaliteit op de gewenste tijd en plaats en tegen een verantwoorde kosten-baten-verhouding, met een verantwoord financieel-economische rendement en op een efficiënte wijze. Het grondbeleid is hiermee een afgeleide van het ruimtelijke beleid. Zowel ten aanzien van volkshuisvesting, economische ontwikkeling en openbare ruimte, als voor infrastructuur, recreatie en natuur. De gemeente wil sturen op de gewenste ontwikkelingsrichting. Zij stelt zich op als partij in het krachtenveld die streeft naar een initiërende en regisserende rol. In de Kadernota grondbeleid 2011 zet de gemeente Emmen in op Sturend Grondbeleid. Sturend Grondbeleid maakt gebruik van alle instrumenten die nodig zijn om de doelstellingen uit structuurvisies en besluiten van de gemeenteraad te realiseren. Binnen Sturend Grondbeleid kan er gekozen worden over de drie typen grondbeleid, actief, facilitair en passief. Er wordt per ontwikkeling bepaald welke type grondbeleid en instrumenten ingezet worden. 3.3 Beleidsprogramma s In het bijzonder zijn een tweetal programma s in de begroting van de gemeente van belang voor het grondbeleid. Dat is enerzijds bouwen, wonen & milieu en anderzijds economie en werkgelegenheid. De grondexploitaties zijn een financiële vertaling van het gehanteerde grondbeleid. 2 College van B&W Emmen. Collegebrief , 8 oktober /39

11 Bouwen, wonen en milieu Woningbouw Het college geeft in de Woonvisie Thuis in Emmen prioriteit aan huisvesting voor lage inkomensgroepen, senioren, herstructurering in relatie tot bevolkingskrimp en vergrijzing en duurzaamheid. In de woonvisie wordt uitgegaan van een ontwikkeling in inwonertal tussen en inwoners voor de komende jaren. Voor het promoten van wonen in Emmen is een plan van aanpak Promotie verkoop woningbouwkavels vastgesteld. Bovendien is er een startersmanifestatie georganiseerd waarbij een stimuleringsregeling verkoop woningbouwkavels 10 kavels met 50% korting in het leven geroepen om de woningmarkt in beweging te brengen, aandacht te vragen voor de bouwkolom en de marketing van de woningbouwkavels. Naast de verschillende uitbreidingsplannen wordt door de gemeente ook ingezet op het vitaal blijven en maken van de wijken en dorpen. Hierbij wordt een kwaliteitsverbetering beoogd in de bestaande voorraad om de vitaliteit van de wijken en dorpen van Emmen te behouden c.q. te verbeteren. De gemeente Emmen heeft een samenwerking met woningbouwcorporaties om deze kwaliteitsverbetering tot stand te brengen. Afspraken hierover staan in het Lokaal Akkoord. De gemeente is hierbij verantwoordelijk voor het openbaar gebied en de corporaties voor het realiseren en renoveren van de opstallen. Het Lokaal Akkoord vervalt in het jaar Momenteel worden voorbereidingen getroffen voor het maken van nieuwe (prestatie)afspraken met corporaties. Economie en werkgelegenheid Emmen heeft de grootste concentratie industriële werkgelegenheid van Noord-Nederland. De ambitie waar Emmen aan wil blijven werken is meer en toegevoegde werkgelegenheid. In de programmabegroting 2014 worden onder andere de bevordering van een goed ondernemersklimaat, de versterking van de structuur van het bedrijfsleven en de kennis- en netwerkeconomie aangehaald om de werkgelegenheid te stimuleren. Daarvoor is het van belang om in kwantitatieve en kwalitatieve zin voldoende bedrijventerreinen beschikbaar te hebben. De gemeente heeft bedrijvigheid en biedt locaties, voor logistiek, distributie, value-addes-logistics, bouw, productvervaardiging, zakelijke dienstverlening, maakindustrie, chemie of foot, woon-werk locaties en voor bedrijven die veel ruimte vragen. De ligging aan de A37 en de verdubbeling van de E233 vanaf het klaverblad A37/A31 tot aan Cloppenburg biedt kansen, hierdoor ontstaan de kortste en snelste wegverbinding van en naar de Randstad, Noord- Duitsland, Scandinavië en de Baltische staten. 11/39

12 4 Uitgangspunten MPG 2014 In dit hoofdstuk worden de uitgangspunten voor de MPG weergegeven. Dit betreft zowel de programmatische als de financiële uitgangspunten waarop de verschillende grondexploitaties zijn doorgerekend. 4.1 Programmatische uitgangspunten Hieronder worden de programmatische uitgangspunten gegeven voor woningbouw en bedrijventerreinen. In de uitgifteplanning van de gemeentelijke grondexploitaties is rekening gehouden met: Gemeentelijke ambities en beleid. Procedurele mogelijkheden: wanneer kan gronduitgifte starten. Fysieke mogelijkheden: wanneer is de grond bouwrijp en kan uitgifte starten. Markttechnische haalbaarheid: de afzetbaarheid van de bouwterreinen. Het is van belang om uit te gaan van reële ramingen zodat een goed beeld ontstaat van de financiële positie van de grondcomplexen. Jaarlijks wordt door de gemeente de verkoopprognose tegen het licht gehouden, zodat de grondcomplexen ten behoeve van de jaarrekening doorgerekend worden met actuele gegevens Gemeentelijke woningbouwplannen Dorps- en stadsuitbreiding De gemeente heeft per 1 januari 2014 voor de dorps- en stadsuitbreiding 294 particuliere kavels in exploitatie, waarvan 39 kavels in optie. In Roswinkel zijn daarnaast nog twee kavels te koop en in Schoonebeek nog één kavel, dit zijn losse kavels waar geen grondexploitatie voor gevoerd wordt. Plaats Optie Te koop Totaal Oude Meerdijk Barger-Compascuum Delftlanden Emmermeer Gorzenveld Emmer-Compascuum Erica Klazienaveen Nieuw-Schoonebeek Nieuw-Weerdinge Schoonebeek Zwartemeer Weiteveen 2 2 Totaal Tabel 4.1: stand van zaken woningbouwkavels in exploitatie (per ) Daarnaast heeft de gemeente voor projectmatige bouw 553 kavels in exploitatie voor woningbouw. Deze kavels liggen vooral in de Delftlanden (343 kavels). Onder het gros van deze kavels ligt een overeenkomst met ontwikkelaar Megahome, zij dient nog twee tranches af te nemen in 2016 en Elders in het land 12/39

13 vinden executieveilingen op kavels van Megahome plaats in opdracht van de Rabobank. De gemeente Emmen heeft een gesprek gehad met de Rabobank Nederland. Tot op heden heeft de Rabobank nog niet besloten welke mogelijkheden zij overweegt. Er zijn een aantal scenario s onderzocht, maar het is nog onduidelijk welk scenario het meest waarschijnlijk wordt. Voorzichtigheidshalve heeft de gemeente ten laste van de Reserve grondexploitaties een voorziening voor de woningbouwlocaties ter grootte van 5,0 miljoen gevormd. In 2013 is voor circa m² aan verkopen kavels voor woningbouw geprognosticeerd. Daadwerkelijk is voor m², zijnde 13 kavels verkocht. In 2012 waren dit 16 kavels en in stuks. Hoewel de verkoopprognoses voorzichtig waren, bleken deze te positief geraamd. Het project Oude Meerdijk kwam in verkoop en de verwachting was dat dit een gewilde locatie zou zijn. Dit viel helaas tegen, er is belangstelling echter de woningmarktontwikkeling blijft onzeker, kopers durven de eerste stap niet te nemen. Er zijn 9 kavels verkocht met 50% korting vanuit de stimuleringsregeling. Zes kavels op het complex de Planeet, twee kavels op het complex Veenschapswijk en één op het complex Achter de Dorpshoeve. Uitgifteprognose De Woonvisie is doorvertaald naar de individuele grondexploitaties. In de jaren 2011, 2012 en 2013 is besloten af te boeken op de grondposities van woningbouw. Naast het uit de exploitatie nemen van gronden bestemd voor woningbouw heeft voor de resterende gemeentelijke woningbouwlocaties een verdere uitfasering van de opbrengsten plaatsgevonden. Indien de economische omstandigheden blijven tegenzitten of sprake is van structureel wijziging van de markt, dan wordt een verdere programmatische aanpassing niet uitgesloten. De uitgiften voor 2016 en 2017 zijn hoger omdat contractueel de gronden in project Delftlanden worden afgenomen door de ontwikkelaar. Onderstaande grafiek geeft de uitgifteprognose van de vastgestelde grondexploitaties voor de periode 2013 tot en met 2029 aan. uitgifte in m² Woningbouwprogrammering Uitbreiding woningbouw (m ²) Aantal woningen uitgifte in aantallen jaar 0 Grafiek 4.1: Programmering uitgifte woningbouw vastgestelde grondexploitaties in m² en aantallen Herstructurering De gemeente heeft 18 herstructureringsgebieden in exploitatie. Hiervan zijn er acht onder het Lokaal Akkoord gesloten. Omdat herstructureringsgebieden veelal verliesgevend zijn worden deze complexen 13/39

14 voor een groot gedeelte gefinancierd vanuit gemeentelijke bijdragen. In de herstructureringsgebieden waarin de gemeente samenwerkt met één van de corporaties onder het Lokaal Akkoord dragen ook de corporaties bij in de grondexploitatie. Gemeente Emmen heeft voor herstructureringsgebieden een raamkrediet beschikbaar gesteld van 44,2 miljoen. Woningbouw Stads-en dorpsvernieuwing Lokaal akkoord 7054 Emmen - Emmermeer - Aireydorp 7086 Emmerschans - Bolwerk e.o Emmen - Emmerhout-Noord 7111 Achter Abeln 7177 Zwartemeer - De Huizen/Stormstraat 7216 Klazienaveen - Derksweg 7514 Schoonebeek - Huurdemanlaan 7541 Niew-Schoonebeek - Spanjaardspad Overig 7062 Emmen - Gebiedsontwikkeling Centrum Noord 7070 Willinkplein - Zuid 7084 Emmen - Boerschaplaan (cluster IV Angelslo) 7091 Emmerhout - Centrumgebied 7103 Emmermeer - Anloop/Zeihuuv 7104 Emmermeer - Winkelcentrumgebied 7106 Emmermeer - Winkelcentrum fasen 2a, 3a en 3c 7119 MFC Emmer-compascuum 7140 Winkelcentrum Bargeres 7212 Klazienaveen - Centrumplan 2e fase Tabel 4.2: projecten woningbouw herstructurering In complex woonwagencentrum De Ark zijn de grondoverdrachten/ruilingen en aanleg openbaar gebied gereed, daarom is de grondexploitatie afgesloten. Het complex is aan de afdeling Dorpen en Wijken overgedragen. Er zijn ook een aantal herstructureringsgebieden die nog in planvorming zijn. Buitenweg Europan in Emmen en de herstructurering Oudbouw Nieuw-Weerdinge. De herstructurering in Nieuw- Weerdinge heeft vertraging opgelopen omdat de corporatie het project in de wacht heeft gezet. De landelijke maatregelen vanuit Den Haag hebben financiële gevolgen voor de corporaties, waardoor zij minder financiële ruimte hebben om te investeren Bedrijventerreinen De gemeente Emmen heeft twaalf vastgestelde grondexploitaties op het gebied van bedrijventerreinen. Per 1 januari 2014 heeft de gemeente 130,7 hectare grond direct beschikbaar om uit te geven. 12,00 Uitgifteprognose bedrijventerrein in ha ,00 prognose uitgifte in ha. 8,00 6,00 4,00 2,00 0, ja ar Bedrijv enterrein uitgifte (ha) Grafiek 4.2: Uitgifteprognose bedrijventerreinen /39

15 Vanwege de economische omstandigheden van dit moment blijft de uitgifte achter bij de (al eerder bijgestelde) prognose. Mede op grond van gegevens uit een in opdracht van de Provincie Drenthe is in 2013 opgesteld rapport inzake de behoefteraming bedrijventerreinen Drenthe hebben we de prognose tot en met 2020 bijgesteld. In de grondexploitaties zijn voor de jaren 2014 en 2015 de uitgifteprognose gebaseerd op de uitstaande opties en aanbiedingen, zijnde: 3,7 hectare en 5,6 hectare. Daarna is de uitgifte tot en met 2020 bijgesteld van gemiddeld 11 hectare naar 9 hectare per jaar. Voorzichtigheidshalve is voor 57 hectare, welke verband houden met het de grondcomplexen Oranjepoort en de Tweeling, een extra storting, zijnde het verschil tussen de boekwaarde en de agrarische waarde, in de voorzieningen gedaan Overige gronden Tenslotte heeft de gemeente ca. 400 hectare grond in complex Overige gronden. Deze bestaan voornamelijk uit strategische- en compensatiegronden. Medio april 2013 is door het college besloten om een reductie van de voorraad van 40% tot 50% na te streven. Met als resultaat dat twee grote grondtransacties hebben plaatsgevonden. Er is voor 111 hectare aan gronden verkocht. Daarnaast zijn gesprekken gaande met partijen waarbij de verwachting is dat in 2014 circa 11 hectare wordt verkocht. Bij verkoop wordt de boekwaarde op het complex Overige gronden naar beneden gebracht. 4.2 Grondprijzen en rekenparameters Belangrijke onderdelen in de grondexploitaties zijn de grondprijzen, de kosten- en opbrengstenstijging en de rekenrente. Al deze parameters worden in de grondexploitaties in de tijd gezet. Onderstaand wordt een korte verklaring gegeven van de verschillende parameters. Grondprijzen De Kadernota Grondprijsbeleid gemeente Emmen is in december 2013 vastgesteld. In deze nota staat het beleidskader waarin per gebruiksfunctie (woningen, bedrijventerrein etc.), de methodiek beschreven is waarbinnen de grondprijzen worden bepaald. De gemeenteraad stelt de Kadernota vast en geeft het college hiermee het kader waarbinnen jaarlijks de Nota Grondprijzen opgesteld wordt. In de Nota Grondprijzen staat per gebruiksfunctie en locatie de grondprijs die gehanteerd wordt. De eerste Nota Grondprijzen wordt medio het huidige jaar vastgesteld. Gezien de huidige prijsontwikkelingen en de geringe marktvraag bestaat het risico dat voor een aantal projecten de grondprijzen neerwaarts moeten worden bijgesteld. Kostenstijging De stijging van de productiekosten voor grond wordt vaak gekoppeld aan de GWW-index (Grond-, Wegen Waterbouw). Het indexcijfer van de GWW-index is opgebouwd uit verschillende bestanddelen zoals loonkosten, brandstof, zand/grind, beton, staal enz. Binnen de verschillende bestanddelen zijn fluctuaties en verschillen in prijsstijgingen te zien. Sinds juli 2005 bedraagt de gemiddelde jaarlijkse stijging van de GWW-index circa 2,8%. De gemeente Emmen hanteert een parameter voor de kostenstijging van 3% en vergelijkend met de GWW-index is dit een parameter aan de voorzichtige kant. Opbrengstenstijging Veel gemeenten hanteren binnen grondexploitaties een opbrengstenstijging. Lange tijd is deze gekoppeld geweest aan de cpi-index (consumentenprijs index), maar vanuit het voorzichtigheidsbeginsel en de bevroren grondprijzen, hanteert Emmen al geruime tijd een opbrengstenstijging van 0%. Emmen loopt met deze opbrengstenstijging in de pas met het advies van Deloitte, dat adviseert geen 15/39

16 opbrengstenstijging toe te passen. Op afzienbare termijn wordt geen structureel herstel voorzien van de vastgoedmarkt, waardoor het gerechtvaardigd blijft om een opbrengstenstijging te blijven hanteren van 0%. Door contractuele afspraken met externe partijen kunnen andere parameters gehanteerd worden. Bijvoorbeeld in de grondexploitaties De Vreding en Willinkplein-Zuid wordt een opbrengstenstijging van 1,5% gehanteerd. Daarnaast wordt in de grondexploitatie Businesspark Meerdijk en in de Tweeling ook met andere parameters gerekend. Voor de Tweeling is een exploitatieplan vastgesteld met de parameters 2,75% kostenstijging en 1% opbrengstenstijging. Businesspark Meerdijk is een combinatie van kleinschalige kantoren en sportvoorzieningen. Hier zijn de parameters 3% kostenstijging en 1,5% opbrengstenstijging gehanteerd. Gezien de GWW index en de cpi stijging zijn de gehanteerde parameters reëel. Rekenrente grondexploitaties Om de rentedruk in de grondexploitaties te verlagen is, bij de behandeling van de Kadernota 2014 het voorstel aangenomen om over te gaan tot een andere rentesystematiek. De wijzigingen behelzen de volgende punten: " De in exploitatie (ie) en de Nog niet in exploitatie genomen grondcomplexen (nniegg), krijgen vanuit concern het omslagrentepercentage (in 2014: 4,00%) doorbelast. De doorbelaste rente wordt tegen hetzelfde percentage bijgeschreven op de betreffende complexen. " De grondexploitaties kunnen bij de berekening van de te betalen rente de voorzieningen niet meer in mindering brengen op de boekwaarde van de grondcomplexen. Bij de berekening van de te betalen rente blijft de boekwaarde van de gemeentelijke grondvoorraad buiten beschouwing. " De te betalen jaarlijkse rente van de gemeentelijke grondvoorraad wordt ten laste gebracht van de concernexploitatie. Voor concern staat hier voor een deel bespaarde rente tegenover. " De rekenrente binnen de in exploitatie (IE) en de Nog niet in exploitatie genomen grondcomplexen (NIEGG) wordt verlaagd van 5% naar 4,5%. Fonds Bovenwijkse Voorzieningen Vanuit de grondexploitatie werd een bedrag afgedragen van 6% van de grondverkopen aan de Fonds Bovenwijkse Voorzieningen. Bij de Kadernota 2013 is het voorstel aangenomen om deze bijdrage vanuit de grondexploitaties te laten vervallen. 16/39

17 5 Verwacht financieel resultaat grondexploitaties 5.1 Administratieve indeling grondcomplexen De grondcomplexen zijn in verschillende administratieve eenheden ingedeeld. Deze indeling is van belang voor de status die de grondcomplexen hebben en de wijze waarop de kredieten worden toegekend en hoe ze worden gedekt. Nog niet in exploitatie genomen gronden (Nniegg) Het niegg-traject heeft verschillende fases. In de eerste fase worden initiatieven door het MT van Ruimtelijke Ontwikkeling en Infrastructuur (ROI) aangemerkt als potentieel project. Een plan van aanpak vormt de basis voor het aanvragen van een voorbereidingskrediet aan de Raad. Het voorbereidingskrediet wordt in eerste instantie gedekt door het treffen van een voorziening ten laste van de Reserve grondexploitaties. Als het project doorgaat zullen de reeds gemaakte kosten worden ingebracht in het betreffende grondcomplex. Indien het resulteert in een no go beslissing, dan komen de kosten ten laste van de Reserve grondexploitaties. In de definitiefase wordt onderzocht of het project haalbaar is. Werkzaamheden in dit stadium betreffen het opstellen van een stedenbouwkundig plan en een exploitatieopzet. Om kosten te kunnen activeren in de ontwerp en voorbereidingsfases moet een raadbesluit volgen waarin ambitie en planperiode worden uitgewerkt. Dit conform bijgestelde notitie grondexploitatie van de commissie BBV. In exploitatie genomen gronden (IE) De raad is akkoord met het project en heeft een raamkrediet verstrekt. Hiermee wordt het complex in exploitatie genomen. Overige gronden Dit complex bestaat uit een aantal complexen: " Strategische gronden Percelen welke van strategisch belang zijn en mogelijk op termijn in ontwikkeling komen. " Compensatiegronden Deze gronden worden als ruilmiddel/compensatie ingezet voor het verwezenlijken van andere projecten. " Gronden in opgeheven complexen Restkavels uit reeds afgesloten complexen, waar nog opbrengsten en/of kosten worden verwacht. " Gronden voorheen sportcomplexen Gronden uit voormalige sportcomplexen, in overeenstemming met het collegebesluit van 26 maart 1999, nr. 99/293. " Verspreide gronden Enkele verspreid liggende percelen in de gemeente. Conform de BBV worden de gronden binnen het complex strategische gronden op perceelsniveau getaxeerd. Indien de boekwaarde (verkrijgingprijs) hoger is dan de taxatiewaarde wordt voor het verschil een voorziening getroffen. Daarover meer in paragraaf 6.2, voorzieningen grondexploitaties gemeente Emmen. In het schema op de volgende bladzijde zijn de verschillende grondcomplexen, met uitzondering van de categorie initiatieven, gerangschikt naar administratieve eenheden. 17/39

18 Nog niet in exploitatie genomen gronden Stads-en dorpsvernieuwing (herstructurering ca) Lokaal akkoord Overig 7266 Nieuw - Weerdinge - Herstructurering oude bouw 7089 Emmen - Winkelcentrum Rietlanden Overig 7092 Kindcentrum Emmerhout 7032 Emmen - UMCG Ambulancezorg 7093 Emmen - Rondom de bibliotheek 7033 Emmen - Westerstraat OZ 7108 Weerdingerstraat, v.m. Reiniging 7034 Emmen - Tip II 7110 Emmer-Compascuum, Abeln e.o Emmen - Stationsstraat/Weerdingerstraat 7120 Angelslo - Winkelcentrum fase Emmen - Dordsedwarsstraat 7121 Herontwikkeling de Voorhof 7042 Emmen - Centrum - Noordwand van de Markt 7235 Erica - Molenplan 7076 Emmen - Buitenweg Europan 7311 Emmen - Camping Emmen e.o Emmen - Verplaatsing Terra-college Stads- en dorpsvernieuwing (woningbouw) Industrie- en bedrijventerreinen 7250 Weerdinge - Gruunkampen II 7078 Emmen - Oranjepoort 7288 Klazienaveen - Rundedal Tuinbouw In exploitatie genomen gronden Stads-en dorpsvernieuwing (herstructurering ca) Lokaal akkoord Overig 7054 Emmen - Emmermeer - Aireydorp 7062 Emmen - Gebiedsontwikkeling Centrum Noord 7086 Emmerschans - Bolwerk e.o Willinkplein - Zuid 7090 Emmen - Emmerhout-Noord 7084 Emmen - Boerschaplaan (cluster IV Angelslo) 7111 Emmer-Compascuum - Achter Abeln 7091 Emmerhout - Centrumgebied 7177 Zwartemeer - De Huizen/Stormstraat 7103 Emmermeer - Anloop/Zeihuuv 7216 Klazienaveen - Derksweg 7104 Emmermeer - Winkelcentrumgebied 7512 Nieuw - Schoonebeek-Plan Schepers 7106 Emmermeer - Winkelcentrum fasen 2a, 3a en 3c 7514 Nieuw Schoonebeek - Huurdemanlaan/van Eklaan 7119 Emmer-Compascuum - Herinrichting Centrum 7541 Schoonebeek - Herstructurering Spanjaardspad 7140 Herontwikkeling winkelcentrum Bargeres Overig 7212 Klazienaveen - Centrumplan 2e fase 7038 Emmen - Herinrichting - WWC de Ark 7248 Voormalig Onimex-terrein Stads- en dorpsvernieuwing (woningbouw) Industrie- en bedrijventerreinen 7045 Emmen - Woningbouw Oude Meerdijk 7061 Emmen - Centrum - Vreding e.o Emmen - Delftlanden I 7071 Emmen - Ind.terr. ten N. v/d Rondweg - Emmtec 7065 Emmen - Centrum - Klokkenslag 7072 Emmen - Bahco - Drenthe College 7080 Emmen - Gorzenveld II 7073 Emmen - Ind.terr. ten Z. van de NAM 7102 Emmermeer - Schuilingstraat o.z Emmen - Bedrijvenpark Eigenhaardweg 7118 Emmer-Compascuum - Koppelwijk/Maatsch.weg 7116 Emmer-Compascuum - Bedr.terr. Kijlweg 7153 Barger-Compascuum - Ten Nrd. Van de Postweg 7196 Klazienaveen - Bedrijvenpark A Zwartemeer - Zuid-West 7197 Klazienaveen - Pollux West Bedrijvenpark 7219 Klazienaveen - De Planeet 7198 Klazienaveen - Pollux Erica - Veenschapswijk 7202 Klazienaveen - Bedr.terr. Pollux II 7265 Nieuw - Weerdinge - Mandebroek III 7420 Nieuw-Amsterdam - De Tweeling 7511 Nw.-Schoonebeek - Achter de Dorpshoeve 7440 Emmen - Bedrijventerrein Waanderveld 7520 Weiteveen - Bouwplan Kienholt Emmen - Businesspark Meerdijk 7540 Schoonebeek - Stroomdal Overige gronden 7271 Diversen - Strategische grondvoorraad 7291 Diversen - Verspreide gronden 7272 Diversen - Compensatiegronden 7400 Diversen - Gronden uit opgeheven complexen 7290 Diversen - Gronden voormalige sportaccom. Tabel 5.1: grondcomplexen binnen de administratieve eenheden in 2013 Ten opzichte van een jaar geleden zijn de volgende mutaties binnen de grondcomplexen doorgevoerd: Nieuw binnen de Nog niet in exploitatie genomen gronden zijn de volgende complexen: " Emmen UMCG Ambulancezorg " Emmen Verplaatsing Terra College " Emmen Rondom de bibliotheek De volgende grondexploitaties zijn in 2013 door de raad vastgesteld: " Klazienaveen Pollux IV, 31 oktober /39

19 " Winkelcentrum Bargeres, gewijzigd plan is vastgesteld 5 november 2013 De volgende complexen zijn per 1 januari 2014 afgesloten, maar waren nog wel actief in het boekjaar 2013: " Emmen De Tip II " Emmen Stationsstraat/Weerdingerstraat " Emmen Noordwand van de Markt " Emmen Oranjepoort " Emmen Herinrichting WWC de Ark " Nieuw-Schoonebeek Plan Schepers " Nieuw-Amsterdam Ontwikkeling v.m. Onimex-terrein 5.2 Financieel resultaat grondcomplexen Inleiding In deze paragraaf wordt een samenvatting gegeven van de resultaten van de geactualiseerde grondcomplexen binnen de verschillende administratieve eenheden In exploitatie genomen gronden (IE) Voor de in exploitatie genomen gronden worden eerst de mutaties voor de boekwaarden weergegeven en vervolgens de resultaten van de doorrekening, waarbij het nieuwe resultaat op eindwaarde en netto contante waarde (NCW) wordt gepresenteerd. Om projecten onderling en met voorgaande jaren te vergelijken dient gekeken te worden naar de netto contante waarde. Grondexploitatie Voor elk project wordt een begroting opgesteld van de kosten en opbrengsten voor de komende jaren. Het saldo van de kosten en de opbrengsten is het resultaat van een grondexploitatie. Dit saldo kan positief zijn (opbrengsten hoger dan de kosten), alsook negatief zijn (opbrengsten lager dan de kosten). Een grondexploitatie geeft inzicht in enerzijds de reeds gerealiseerde kosten en opbrengsten (is de boekwaarde per 1 januari) en anderzijds in de nog te maken kosten en te verwachten opbrengsten. Het resultaat is daarom een voorgecalculeerde resultaat. Toekomstige ontwikkelingen beïnvloeden het resultaat. Het resultaat na afloop van het project is het resultaat op eindwaarde. Om meerdere projecten met verschillende looptijden met elkaar te kunnen vergelijken, is correctie nodig voor de verschillen in looptijd. Daarom worden alle kosten en opbrengsten teruggerekend naar de contante waarde op 1 januari van het huidige jaar. Dit is het resultaat op Netto Contante Waarde (NCW). Met de contante waarde wordt in feite berekend wat de huidige waarde is van een reeks in de toekomst te ontvangen inkomsten en te betalen uitgaven. 3 Belangrijk in de grondexploitatie is de factor tijd. Het tot stand komen van een gebiedsontwikkeling duurt vaak meerdere jaren. Omdat de kosten vaak aan het begin worden gemaakt en de opbrengsten veelal aan het eind wordt een rente berekend. De benodigde financiering wordt intern geleend en de gemeente leent dat weer van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Boekwaarden In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling in de boekwaarde weergegeven. 3 VNG, Handreiking grondbeleid voor raadsleden, 9 december /39

20 Boekwaarde in exploitatie genomen gronden Stads-en dorpsvernieuwing (herstructurering ca) Boekwaarde per 1-1- mutaties jaarschijf 2013 Boekwaarde per Lokaal akkoord 2013 kosten opbrengsten resultaatneming Emmen - Emmermeer - Aireydorp Emmerschans - Bolwerk e.o Emmen - Emmerhout-Noord Emmer-Compascuum Achter Abeln Zwartemeer - De Huizen/Stormstraat Klazienaveen - Derksweg Nieuw-Schoonebeek - Plan Schepers N-Schoonebeek - Huurdemanlaan / van Ecklaan Schoonebeek - Herstructurering Spanjaardspad Overig 7038 Emmen - Herinrichting - WWC de Ark Emmen - Gebiedsontwikkeling Centrum Noord Willinkplein - Zuid Emmen - Boerschaplaan (cluster IV Angelslo) Emmerhout - Centrumgebied Emmermeer - Anloop/Zeihuuv Emmermeer - Winkelcentrumgebied Emmermeer - Winkelcentrum fasen 2a, 3a en 3c Emmer Compascuum - Herinrichting Centrum Bargeres - Herontwikkeling winkelcentrum Klazienaveen - Centrumplan 2e fase Nieuw-Amsterdam - Ontwikkeling Onimex terrein Stads- en dorpsvernieuwing (woningbouw) 7045 Emmen - Woningbouw Oude Meerdijk Emmen - Delftlanden I Emmen - Centrum - Klokkenslag Emmen - Gorzenveld II Emmermeer - Schuilingstraat o.z Emmer-Compascuum - Koppelwijk/Maatsch.weg Barger-Compascuum - Ten Nrd. Van de Postweg Zwartemeer - Zuid-West Klazienaveen - De Planeet Erica - Veenschapswijk Nieuw - Weerdinge - Mandebroek III Nw.-Schoonebeek - Achter de Dorpshoeve Weiteveen - Kienholt Schoonebeek - Stroomdal Industrie- en bedrijventerreinen 7061 Emmen - Centrum - Vreding e.o Emmen - Ind.terr. ten N. v/d Rondweg - Emmtec Emmen - Bahco - Drenthe College Emmen - Ind.terr. ten Z. van de NAM Emmen - Bedrijvenpark Eigenhaardweg Emmer-Compascuum - Bedr.terr. Kijlweg Klazienaveen - Bedrijvenpark A Klazienaveen - Pollux West Bedrijvenpark Klazienaveen - Pollux IV Klazienaveen - Bedr.terr. Pollux II Nieuw-Amsterdam - De Tweeling Emmen - Bedrijventerrein Waanderveld Emmen - Businesspark Meerdijk Totaal Tabel 5.2: Boekwaarde ontwikkeling in exploitatie genomen gronden De boekwaarde binnen de in exploitatie genomen gronden is het afgelopen jaar afgenomen met 5,4 miljoen, van 44,3 miljoen naar 38,9 miljoen. De voornaamste mutaties zijn veroorzaakt door: - In complex woonwagencentrum De Ark zijn de grondoverdrachten/ruilingen en aanleg openbaar gebied gereed, daarom is de grondexploitatie afgesloten. Het complex is aan de afdeling Dorpen en Wijken overgedragen. - Er is in 2013 voor 9,1 miljoen aan kosten gemaakt. De gemaakte kosten bestaan voor ruim 20% uit financieringslasten en een derde bestaat uit kosten bouw- en woonrijpmaken. - Er is voor 11,9 miljoen aan opbrengsten gegenereerd. Deze bestaan voor ca. 7,2 miljoen uit bijdragen en 4,7 miljoen aan grondopbrengsten. Voornaamste bijdragen zijn de herstructureringopgaven Spanjaardspad, Achter Abelen, Plan Schepers en Huurdermanslaan samen ongeveer 0,9 miljoen, het Multifunctioneel Centrum te Emmer-Compascuum van 2,3 miljoen en winkelcentrum WC Bargeres 0,8 miljoen. 20/39

21 - Cumulatief is voor 2,6 miljoen aan resultaat genomen. In 2013 zijn drie projecten afgesloten Nieuw-Schoonebeek Plan Schepers, Emmen Herinrichting WWC de Ark, Nieuw-Amsterdam Ontwikkeling voormalig terrein Onimex, samen ongeveer een storting van Daarnaast zijn er stortingen gedaan ten laste van de Reserve grondexploitatiesom het verlies op de woningbouwexploitaties Mandebroek, Zwartemeer en Koppelwijk/Maatschappijweg definitief af te boeken, tezamen 3,3 miljoen en er zijn een aantal tussentijdse winstnemingen gedaan ter grootte van circa 1,0 miljoen. Voorgecalculeerde resultaten grondexploitaties In de tabel 5.3 worden de voorgecalculeerde resultaten van de doorrekeningen van de in exploitatie genomen gronden weergegeven. Voor de verschillen met de MPG 2013 wordt verwezen naar paragraaf 5.5. Daar zijn tevens verklaringen voor grote mutaties binnen de projecten weergegeven. Financieel resultaat in exploitatie genomen gronden Stads-en dorpsvernieuwing (herstructurering ca) Lokaal akkoord Boekwaarde per kosten nog te realiseren opbrengsten rente Eindwaarde Contante waarde + / - Eind jaar 7054 Emmen - Emmermeer - Aireydorp winst Emmerschans - Bolwerk e.o winst Emmen - Emmerhout-Noord winst Achter Abeln winst Zwartemeer - De Huizen/Stormstraat winst Klazienaveen - Derksweg winst Schoonebeek - Huurdemanlaan winst Niew-Schoonebeek - Spanjaardspad winst 2014 Overig 7062 Emmen - Gebiedsontwikkeling Centrum Noord winst Willinkplein - Zuid winst Emmen - Boerschaplaan (cluster IV Angelslo) winst Emmerhout - Centrumgebied verlies Emmermeer - Anloop/Zeihuuv verlies Emmermeer - Winkelcentrumgebied winst Emmermeer - Winkelcentrum fasen 2a, 3a en 3c winst MFC Emmer-compascuum winst Winkelcentrum Bargeres winst Klazienaveen - Centrumplan 2e fase winst 2014 Stads- en dorpsvernieuwing (woningbouw) 7045 Emmen - Woningbouw Oude Meerdijk verlies Emmen - Delftlanden I winst Emmen - Centrum - Klokkenslag verlies Emmen - Gorzenveld II winst Emmermeer - Schuilingstraat o.z winst Emmer-Compascuum - Koppelwijk/Maatsch.weg winst Barger-Compascuum - Ten Nrd. Van de Postweg winst Zwartemeer - Zuid-West verlies Klazienaveen - De Planeet winst Erica - Veenschapswijk winst Nieuw - Weerdinge - Mandebroek III verlies Nw.-Schoonebeek - Achter de Dorpshoeve winst Weiteveen - Bouwplan Kienholt winst Schoonebeek - Stroomdal* winst 2021 Industrie- en bedrijventerreinen 7061 Emmen - Centrum - Vreding e.o winst Emmen - Ind.terr. ten N. v/d Rondweg - Emmtec winst Emmen - Bahco - Drenthe College verlies Emmen - Ind.terr. ten Z. van de NAM winst Emmen - Bedrijvenpark Eigenhaardweg winst Emmer-Compascuum - Bedr.terr. Kijlweg winst Klazienaveen - Bedrijvenpark A winst Klazienaveen - Pollux West Bedrijvenpark winst Klazienaveen - Pollux IV winst Klazienaveen - Bedr.terr. Pollux II winst Nieuw-Amsterdam - De Tweeling verlies Emmen - Bedrijventerrein Waanderveld winst Emmen - Businesspark Meerdijk verlies 2026 Totaal winst * Gemeente participeert in samenwerkingsverband van drie partijen. Gemeente ontvangt op einde van het project een derde van de winst. Contante waarde is conform een derde. Tabel 5.3: Financieel resultaat in exploitatie genomen gronden Op basis van tabel 5.3 kunnen de volgende conclusies worden getrokken: " Het voorgecalculeerde resultaat van alle grondexploitaties bedraagt 15,3 miljoen positief. " Er moet nog voor circa 82 miljoen aan kosten en 157 miljoen aan opbrengsten worden gemaakt om dat resultaat te bereiken Nog niet in exploitatie genomen gronden (nniegg) In tabel 5.4 zijn de mutaties in de boekwaarden van de verschillende Nog niet in exploitatie genomen gronden weergegeven. Voor de projecten uit tabel 5.4 zijn door het college voorbereidingskredieten afgegeven, waarbij de haalbaarheid wordt onderzocht. De volgende opmerkingen kunnen bij de tabel worden geplaatst: 21/39