Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2014/2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2014/2015"

Transcriptie

1 Z.04814/INT4259 Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2014/2015 Gemeenten Nuth, Simpelveld en Voerendaal

2 Hoofdstuk 1. Aanleiding In het transitieproces dat Kompas in 2012/2013 heeft doorgemaakt, is het proces regievoering nader uitgewerkt. Daarin is bepaald dat het strategische beleid primair bij gemeenten ligt: gemeenten zijn aan zet om op (middel-)lange termijn kaders te bepalen voor de onderkant van de arbeidsmarkt, inkomensvoorziening en armoedebeleid. Met een tijdshorizon van vier jaar vooruit geven de gemeenten hun ambities weer en nemen hierbij de wettelijke kaders in hun overwegingen mee. Kompas heeft, als uitvoeringsorganisatie in het sociale domein, een adviserende rol hierbij. Dit Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg betreft de gemeentelijke kaders. In tegenstelling tot hierboven is aangegeven, bestrijkt dit beleidsplan echter geen tijdshorizon van vier jaar vooruit. De precieze inhoud/strekking van de Participatiewet is namelijk nog niet duidelijk en daarmee zijn ook de gevolgen van de wet nog onzeker. Dit document moet dan ook worden gezien als een uitgangspunt, een startpunt. Na de feitelijke invoering van de Participatiewet zal bezien worden wanneer en in hoeverre het beleidsplan bijstelling behoeft. De uitvoering van het Beleidsplan bevindt zich op operationeel niveau en dat ligt bij Kompas. Dat betekent dat Kompas deze kaders vertaalt naar een jaarlijks operationeel Jaarplan. Per zal naar verwachting de Participatiewet worden ingevoerd. Dit Beleidsplan omvat dan ook voor het merendeel uitgangspunten voor de uitvoering van de Participatiewet. Daarnaast omvat het beleidsuitgangspunten gerelateerd aan de huidige taken van Kompas. U dient deze notitie te lezen als aanvulling op de Visienota ISD Kompas Nuth, Simpelveld, Voerendaal, welke eind 2012 door de raden is vastgesteld. Het daarin opgenomen beleid blijft onverminderd van kracht en wordt dus niet in dit Beleidsplan herhaald. Hetzelfde geldt voor de (beleidsarme) uitvoering van wettelijke regelingen; deze moeten gewoon worden uitgevoerd en zijn bij visieontwikkeling niet tot nauwelijks aan de orde. Ook dit zijn dus zaken die niet in dit Beleidsplan terugkomen, maar omdat ze voor de uitvoering natuurlijk wel belangrijk zijn, zien we die straks wel terug in het Jaarplan van Kompas. Overigens is in genoemde Visienota aangegeven dat Kompas een efficiënte en dienstverlenende organisatie dient te zijn die fungeert als re-integratiebedrijf met werkzoekende- en werkgeversondersteuning. Daarmee zou Kompas tevens beter ingericht zijn voor de aankomende Participatiewet. In de Visienota wordt Kompas feitelijk gezien als uitvoeringsorgaan van de Participatiewet. In dit Beleidsplan is het uitgangspunt dat Kompas het casemanagement doet voor de gehele doelgroep van de Participatiewet. Dit is overeenkomstig de lijn van de Visienota c.q. een bevestiging daarvan. Hoofdstuk 2. De beleidsuitgangspunten In deze notitie formuleren wij de volgende uitgangspunten, gerelateerd aan: A. de Participatiewet B. de huidige taken van Kompas. A. gerelateerd aan Participatiewet A1. Wij behouden het casemanagement in één hand. A2. Kompas doet het volledige casemanagement Participatiewet, m.u.v. de zittende doelgroep Wsw. A3. De zittende doelgroep Wsw blijft vooralsnog bij WOZL. A4. Kompas stelt waar nodig haar bestaande processen en methodieken bij en bouwt expertise op. A5. Kompas koopt trajecten Beschut Werk in. A6. Kompas staat open voor aansluiting van andere gemeenten. A7. Kompas is partner in het netwerk, en geeft met andere partners gezamenlijk uitvoering aan 1gezin1plan1regisseur B. gerelateerd aan huidige taken Kompas B1. Kompas heeft een scenario/stappenplan voor de eventuele negatieve consequenties die de uitvoering van wettelijke regelgeving met zich mee kan brengen. 2

3 B2. De specifieke problematiek van de doelgroep ouderen wordt door Kompas onderkend en opgepakt binnen de programma's. B3. Kompas heeft aandacht voor de brede doelgroep Participatiewet en bijzondere aandacht voor de doelgroep jongeren. B4. Kompas blijft aandacht houden voor het voorkomen van niet-gebruik van voorzieningen Armoedebeleid B5. Gemeenten voeren samen met Kompas een herijking uit van het minimabeleid met daarbij bijzondere aandacht voor kinderen. A. Beleidsuitgangspunten gerelateerd aan de Participatiewet: A1. Wij behouden het casemanagement in één hand. Wij zouden er voor kunnen kiezen om GR-WOZL het casemanagement te laten doen voor de bestaande doelgroep Wsw en/of de nieuwe instroom beschutte klanten (de personen die onder het oude regime onder de Wsw zouden zijn gevallen). De GR-Kompas zou dan het casemanagement kunnen doen voor de overige klanten binnen de Participatiewet. Wij kiezen er echter niet voor om het casemanagement onder te brengen bij twee gemeenschappelijke regelingen. Het casemanagement houden wij in één hand (Kompas) om de volgende redenen. Met de komst van het participatiewet ontvangt de gemeente mogelijk één budget voor de onderkant van de arbeidsmarkt, inclusief de Wsw. Er is straks sprake van één wet, één doelgroep en waarschijnlijk één budget. Dan ligt het voor de hand de uitvoering ook in één hand te organiseren. Met de komst van de Participatiewet wil het kabinet de gemeenten de vrijheid geven om te bepalen welke ondersteuning mensen nodig hebben. Dit kan gaan om hulp bij het vinden van werk, de inzet van re-integratie-instrumenten, het bieden van een beschutte werkplek of zelfs ondersteuning uit andere domeinen, zoals de Wmo of de Jeugdwet. Een integrale benadering dus, en dit vereist één regisseur één plan. Als er sprake is van één regisseur, behoudt deze ook het overzicht op de mensontwikkeling die de klant doormaakt. Hij/zij ziet welke ontwikkeling de klant doormaakt, waar bijgestuurd moet worden, wat de volgende stap kan zijn, enz.. Zouden wij kiezen voor meerdere uitvoerders, dan zouden wij de huidige schotten in stand houden. En de Participatiewet voorziet juist in een ontschotting omdat de huidige schotten nu de doorstroom belemmeren en het moeilijker maken om te klant de ondersteuning te bieden die hij op dat moment ook daadwerkelijk nodig heeft. A2. Kompas doet het volledige casemanagement Participatiewet, m.u.v. zittende doelgroep Wsw. In de Participatiewet hebben we het over drie doelgroepen: de huidige Wajong voor zover de arbeidsbeperking minder dan 100% is, de huidige Wwb en de huidige Wsw. De Wajong wordt tot de Participatiewet ( ) uitgevoerd door het UWV en de bestaande gevallen zullen overgaan naar de gemeente (tenzij 100% en duurzaam arbeidsongeschikt). Ook zullen mensen met een beperking de Participatiewet instromen die onder het oude regime onder de Wajong zouden zijn gevallen. De Wsw is voor de gemeente geen nieuwe doelgroep, maar wel voor Kompas. Wij hebben de uitvoering van de Wsw namelijk op dit moment ondergebracht bij de GR WOZL. Vanaf gaat de huidige Wsw op slot. De zittende groep blijft in de Wsw en behoudt ook haar (rechts)positie en werk (zie verder onder A2), maar er stroomt niemand meer in. Er zullen dus mensen in de Particiaptiewet gaan instromen die zijn aangewezen op een beschutte werkplek. Onder het oude regime zouden zij ingestroomd zijn in de Wsw, vanaf vallen die dus onder de Participatiewet. Ook zullen mensen in de Participatiewet gaan instromen die onder het oude regime tot de doelgroep Wsw-begeleid zouden behoren. De Wwb is uiteraard voor de gemeenten geen nieuwe doelgroep. 3

4 Het beleidsuitgangspunt is, dat Kompas het casemanagement doet voor het volledige bestand / alle doelgroepen van de Participatiewet, dus de (voormalige) Wajong, Wwb en nieuwe instroom beschut. Vooralsnog met uitzondering van het zittend bestand Wsw (zie A2). Kompas is het meest geschikte uitvoeringsorgaan voor de Participatiewet omdat: Kompas expertise heeft opgedaan met diverse doelgroepen, ook met mensen met beperkingen, zoals mensen met een Wsw-indicatie die op de wachtlijst staan voor een dienstverband Wsw. Kompas een transitie heeft ondergaan en wij verwachten dat Kompas daarmee is ingericht voor de nieuwe taken die voortvloeien uit de Participatiewet. Daarbij legt Kompas zich nadrukkelijk toe op het casemanagement c.q. de re-integratie van de klant. Zij heeft daarvoor methodieken beschreven, functies van de medewerkers beschreven, processen daarop ingericht, enzovoorts. Met andere woorden: qua methodiek en processen is Kompas er klaar voor. Kompas naast de Participatiewet ook andere regelingen binnen het domein Werk, Inkomen en Sociale zorg uitvoert zoals de bijzondere bijstand, armoedebeleid, en schuldhulpverlening. De klanten die tot de doelgroep van de Participatiewet behoren, zijn merendeels dezelfde klanten die ook gebruik maken van deze regelingen. Op deze manier kan Kompas de klant optimaal, integraal, bedienen. Kompas reeds participeert in netwerken voor jeugdzorg, Algemeen Maatschappelijk Werk, Werkgevers Service Punt Parkstad Limburg, bedrijfscontactfunctionarissen/collega s economie, Social Return enzovoorts. Hiermee en met voorgaand punt wordt vorm gegeven aan het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur. A3. Zittende doelgroep Wsw blijft vooralsnog bij WOZL. Zoals onder A2 aangegeven, behoudt de zittende doelgroep Wsw haar (rechts)positie. Op dit moment doet WOZL ook het casemanagement (de mensontwikkeling) voor deze mensen. We zouden ervoor kunnen kiezen om deze groep over te dragen naar Kompas. Vooralsnog wordt niet daarvoor gekozen en wel om de volgende redenen: de klanten hebben nu een casemanager van WOZL die zij vaak al jaren kennen en vertrouwen. Voor een aantal mensen uit de doelgroep is het belangrijk dit contact te behouden; zij wisselen niet graag van begeleider/contactpersoon. de omvang van deze doelgroep is behoorlijk (ongeveer 300 mensen voor de drie Kompasgemeenten samen). Deze allemaal ineens overdragen aan Kompas zou voor de huidige organisatie Kompas (bijv. aantal casemanagers in dienst) te omvangrijk zijn. zouden wij het casemanagement willen overdragen aan Kompas, dan zullen wij feitelijk moeten uittreden uit de GR-WOZL, hetgeen gepaard zou gaan met frictiekosten. Medio 2014 zal de GR- WOZL zich sowieso beraden over haar toekomst. Beter is het deze ontwikkelingen af te wachten. Stip op de horizon: uiteindelijk zal het volledige casemanagement bij Kompas komen te liggen, dus ook van deze zittende doelgroep. A4. Kompas stelt waar nodig haar bestaande processen en methodieken bij en bouwt expertise op. Klanten worden in het kader van het casemanagement daar waar nodig ondersteund door de jobcoach, activeringscoach, zorgparticipatiecoach en banenmakelaar zoals dat vanaf september jl. ook wordt toegepast op de huidige Wwb-klanten. Dit proces blijft in principe ongewijzigd en we gaan ervan uit dat dit ook toepasbaar is op de volledige doelgroep van de Participatiewet. Echter: de huidige processen en methodieken zijn niet leidend. Mocht in de praktijk blijken dat deze werkwijze op onderdelen niet goed werkt voor specifieke doelgroepen zoals de Wajong, dan past Kompas haar werkwijze/methodieken daarop aan. Ook kan het nodig zijn om met het oog op de nieuwe doelgroepen expertise op te bouwen, die nu niet direct in huis is. Zie ook hoofdstuk 3. De klant staat dus centraal. Insteek is en blijft, conform de visie, dat Kompas klanten zelf begeleid en voor deze begeleiding in principe zelf geen trajecten inkoopt. 4

5 A5. Kompas koopt trajecten Beschut Werk in. Kompas is geen uitvoeringsorganisatie van Beschut werk en wordt dat met de uitvoering van de Participatiewet ook niet. Kompas koopt daarvoor trajecten in en zoekt daarvoor geschikte partners zoals de BV-s van WOZL, Relim, Werkmeester e.d.. Ergo: Kompas doet het casemanagement (de begeleiding t.a.v. de persoonlijke ontwikkeling / mensontwikkeling), maar voor het realiseren van een beschutte werkplek koopt zij in bij een Wsw-bedrijf. Dit bedrijf, en/of de werkgever waar iemand gedetacheerd is, doet de begeleiding op de werkplek. Sinds de transitie van Kompas en daarmee het werken nieuwe stijl past het niet meer bij Kompas om trajecten in te kopen bij bijvoorbeeld re-integratiebedrijven. Het is namelijk juist de opzet dat Kompas zélf fungeert als re-integratiebedrijf en dus nagenoeg niets meer inkoopt. Het is echter gerechtvaardigd dat voor het Beschut Werk een uitzondering gemaakt. De mensen die tot deze doelgroep behoren, hebben namelijk dermate beperkingen dat bijzondere expertise noodzakelijk is. Daarnaast kan Kompas op dit moment feitelijk niet anders dan in te kopen bij een Wsw-bedrijf. Want zou zij dat niet doen, dan zou zij het zelf moeten regelen door bijvoorbeeld een werkbedrijf op te richten. Wij verwachten dat dit voor de schaal van de Kompasgemeenten niet efficiënt en effectief is voor de doelgroep Beschut. Bovendien vergt het runnen van een (werk)bedrijf ook weer specifieke kennis/vaardigheden/expertise waarvan niet zondermeer verondersteld mag worden dat die op dit moment bij Kompas aanwezig is. A6. Kompas staat open voor aansluiting van andere gemeenten. Kompas is de sociale dienst voor de gemeenten Simpelveld, Voerendaal en Nuth. Op dit moment werken deze gemeenten beleidsmatig samen op het gebied van het sociale domein met de gemeenten Onderbanken en Schinnen (VONSS). Als gevolg van deze beleidsmatige samenwerking ligt het voor de hand dat er ook voor de uitvoering gekozen wordt voor één organisatie. Kompas staat dus open voor samenwerking met (eventueel: aansluiten van) de sociale diensten van Onderbanken en Schinnen. Dit onder de voorwaarde dat de in 2012 ingezette transitie en de daardoor ontstane organisatie Kompas in zijn huidige structuur, visie en beleid - behoudens deelnemende partners - in stand blijft. A7. Kompas is partner in het netwerk, en geeft met andere partners gezamenlijk uitvoering aan 1gezin1plan1regisseur Met het oog op de aankomende decentralisaties kiezen wij ervoor te investeren in en te vertrouwen op de eigen kracht en expertise van onze partners. Wij gaan daarbij uit van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet alleen wij als gemeente, maar ook onze maatschappelijke partners (waaronder Kompas), de vrijwilligersorganisaties en zelfs de burgers zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het bieden van integrale hulp aan degenen die dat nodig hebben. Maar we zijn óók gezamenlijk verantwoordelijk voor het signaleren van hulpvragen (als vindplaats ) en het in kaart brengen van de noodzakelijke ondersteuning hierbij. Samen verantwoordelijk zijn, betekent dat er een verbinding moet worden gelegd tussen de decentralisaties. Als gemeente willen we immers dat onze burgers een integraal aanbod krijgen. Voor onze partners uit de verschillende ketens en voor onszelf betekent dit dat we elkaar voortdurend moeten opzoeken, met elkaar moeten samenwerken en elkaar moeten aanspreken op hun verantwoordelijkheden. Deze verbinding zien wij in het principe 1gezin1plan1regisseur. Kompas geeft invulling aan haar rol als vindplaats. In het contact met klanten is Kompas voortdurend alert op onderliggende hulpvragen, ook wanneer deze niet direct het werkgebied van Kompas raken. Kompas interpreteert deze signalen en handelt hier vervolgens ook naar (in gezamenlijke verantwoordelijkheid met partners, zie hieronder). Kompas geeft, samen met de andere partners, invulling aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid rondom de burger en zijn/haar gezin In het geval van meervoudige problematiek zoekt Kompas actief andere partners op, brengen de partners gezamenlijk in kaart welke zorg er nodig is en dragen onder regie van 1 regisseur in gezamenlijkheid zorg voor het bieden van een integraal ondersteuningsaanbod, zo dicht mogelijk bij de burger 5

6 en licht waar het kan, zwaar waar het moet. Enkelvoudige vragen lost Kompas zelf snel en efficiënt op. Doorverwijzen is aldus niet meer aan de orde, gewerkt wordt volgens 1gezin1plan1regisseur. Steeds samen met de burger en zijn/haar gezin en steeds zoveel mogelijk gebruikmakend van de eigen kracht. B. Beleidsuitgangspunten gerelateerd aan huidige taken Kompas B1. Kompas heeft een scenario/stappenplan voor de eventuele negatieve consequenties die de uitvoering van wettelijke regelgeving met zich mee kan brengen. Zoals in de hoofdstuk 1. Aanleiding is aangegeven, omvat deze notitie geen beleidsuitgangspunten voor zover het uitvoering betreft van wettelijke regelingen. Deze zullen we gewoon moeten uitvoeren en van dat Rijksbeleid kunnen we niet afwijken. Wel dient Kompas oog te hebben voor maatschappelijke effecten daarvan. Zo is bijvoorbeeld Kompas verplicht een klant 3 maanden geen uitkering te verstrekken als deze zijn arbeidsverplichtingen niet nakomt. Het kan echter gaan om gezinnen met kinderen, waarbij het gehele gezin de effecten zal ervaren. Effecten zoals bijvoorbeeld oplopende schulden, (dreigende) huisuitzetting, misschien zelfs huiselijk geweld. Het rijksbeleid zal uitgevoerd moeten worden, maar Kompas zal in een scenario/stappenplan moeten aangeven hoe zij anticipeert op dergelijke eventuele negatieve consequenties en hoe zij daarbij opereert binnen haar netwerk (zie hierboven onder A7). B2. De specifieke problematiek van de doelgroep ouderen wordt door Kompas onderkend en opgepakt binnen de programma's In het rapport perspectief voor oudere werklozen (augustus 2013) van de Inspectie SZW concludeert de Inspectie dat over het algemeen de huidige wijze van dienstverlening aan oudere bijstandgerechtigden onvoldoende rekening houdt met de eigen problematiek van ouderen en onvoldoende effectief is. Het is van belang geen standaardtrajecten in te zetten, maar een juiste diagnose te stellen, ouderen werklozen direct onder de aandacht te brengen van werkgevers en oudere werklozen te stimuleren tot breder zoekgedrag. Verder hebben minder zelfredzame ouderen meer ondersteuning nodig, oordeelt de Inspectie. Wij onderschrijven dat ouderen, met name in de huidige conjunctuur, een kwetsbare groep zijn op de arbeidsmarkt en de dienstverlening van Kompas dient ook aan de behoeften van deze doelgroep tegemoet te komen. De dienstverlening binnen de programma's werk, activering en zorg komt aan de behoeften van deze doelgroep tegemoet. De oudere bijstandsgerechtigde wordt naar gelang de afstand tot de arbeidsmarkt ingedeeld in het passende programma, wordt persoonlijk onder de aandacht gebracht bij werkgevers en wordt binnen het programma ook gestimuleerd tot breder zoekgedrag. De minder zelfredzame oudere wordt begeleid in het programma activering of krijgt individueel ondersteuning in het programma zorg. B3. Kompas heeft aandacht voor de brede doelgroep Participatiewet en bijzondere aandacht voor de doelgroep jongeren. Tot de doelgroep van Kompas rekenen wij: 1. iedereen die een inkomensvoorziening ingevolge de Participatiewet ontvangt (de uitkeringsgerechtigden). 2. de huidige, zittende, doelgroep Wajongers en (wachtlijst-)wsw-ers die ingevolge de Participatiewet geen aanspraak kunnen maken op een inkomensvoorziening, maar die voor de toeleiding naar werk wel afhankelijk zijn van ondersteuning (niet-uitkeringsgerechtigden; NUG-ers ). 3. nieuwe instromers die onder het oude regime in de Wajong zouden zijn gestroomd of die een indicatie Wsw zouden hebben gekregen, maar die ingevolge de Participatiewet geen aanspraak kunnen maken op een inkomensvoorziening en die voor de toeleiding naar werk wel afhankelijk zijn van ondersteuning (nieuwe NUG-ers). 6

7 4. alle kwetsbare jongeren tot 27 jaar, met of zonder een inkomensvoorziening ingevolge de Participatiewet. Kompas heeft bijzondere aandacht voor deze doelgroep. De aandacht gaat niet alleen uit naar de leefgebieden scholing/opleiding, werk en inkomen/financiën, maar ook naar huisvesting/wonen, familie/gezin, sociaal netwerk en veiligheid. Werkloosheidscijfers tonen namelijk aan dat de jeugdwerkloosheid in onze regio nog steeds stijgende is. Investeren in jeugd(werkloosheid) is een diepte-investering. Op de eerste plaats voor de jongere zelf natuurlijk, maar ook voorkomt een goede begeleiding dat de jongere uiteindelijk in een werkloosheidssituatie terecht komt. Gemeenten en Kompas onderzoeken hoe die aandacht voor jongeren praktisch vormgegeven kan worden; of zelf uitvoeren, of participeren in het Jongerenloket Heerlen. Ten aanzien van alle doelgroepen gaan wij uit van de eigen kracht van de burger. Dat betekent dat alleen ondersteuning door Kompas aan de orde is als het gaat om een kwetsbare burger die zonder ondersteuning niet kan participeren binnen onze samenleving. In geval van niet-kwetsbare burgers beperkt de taak van Kompas zich tot een eventueel kortstondig contact. Er is aandacht voor basiseducatie. Kompas neemt in het jaarplan op hoe zij met de scholingsinstantie komt tot een aanbod dat gericht is op het volledige sociale domein/de drie D s; hoe voer ik een huishouden, hoe leef ik gezond, hoe ga ik met geld om,... Educatie dus als preventie en bewustwording. B4. Kompas blijft aandacht houden voor het voorkomen van niet-gebruik van voorzieningen Armoedebeleid. Sinds enkele jaren heeft Kompas - op basis van de Nota Armoedebeleid en de pilot Intensivering armoedebeleid (nu opgenomen in de reguliere werkwijze) - bijzondere aandacht voor het niet-gebruiken van regelingen in het kader van het armoedebeleid. Kompas maakt daartoe gebruik van een netwerk (o.a. verenigingen) dat zij met regelmaat informeert over de mogelijkheden op dit terrein. We zien dat landelijk de armoede blijft toenemen en dat als gevolg van de nieuwe werkwijze van Kompas het nietgebruik is afgenomen. Het is dan ook zaak dat Kompas aandacht blijft behouden voor het niet-gebruik van voorzieningen in het kader van ons armoedebeleid. B5. Gemeenten voeren samen met Kompas een herijking uit van het minimabeleid met daarbij bijzondere aandacht voor kinderen. Het rijk heeft wijzigingen aangekondigd in de Wwb. Met ingang van vervallen de categoriale regelingen bijzondere bijstand. Dit betekent dat de Regeling Chronische Zieken, Gehandicapten en Ouderen (CZGO) en de Regeling Maatschappelijke Participatie Schoolgaande Kinderen (MPSK) geheel vervallen. Daarnaast wordt de Regeling Langdurigheidstoeslag (LDT) een individuele inkomenstoeslag in plaats van een categoriale regeling (op basis van een individuele beoordeling voor het recht). Tegelijkertijd heeft het rijk besloten om met ingang van 2013 extra gelden aan gemeenten beschikbaar te stellen voor de bestrijding van armoede en schulden. De staatssecretaris stelt het leeuwendeel van deze middelen via het gemeentefonds beschikbaar aan gemeenten en wil zich met name richten op de aandacht van gemeenten voor kinderen. Dit naar aanleiding van onder andere cijfers uit het Armoedesignalement van het CBS en een rapport van de Kinderombudsman. Naar aanleiding van deze wijzigingen in de Wwb en veranderingen op het gebied van minimaregelingen is het noodzakelijk om de nu geldende nota Gemeentelijk Armoedebeleid (2011) te evalueren en daar waar nodig te herzien. Op deze wijze kan bekeken worden hoe Kompas na 1 juli 2014 uitvoering kan geven aan een adequaat en efficiënt minimabeleid en hoe op een zinvolle wijze de extra gelden ten behoeve voor kinderen kunnen worden besteed. Gezien het feit dat de wijzigingen in de Wwb ingaan per 1 juli 2014, is het voornemen deze herziene nota voor de zomer van 2014 door de raad te laten vaststellen. 7

8 Hoofdstuk 3. Risico s en aandachtspunten Wij zijn ons ervan bewust dat de Participatiewet een behoorlijke impact zal hebben op de organisatie Kompas. Maar met de transitie die Kompas de afgelopen periode heeft doorgemaakt, hebben we een enorme slag geslagen in de voorbereidingen op de Participatiewet. Met de visie die eind 2012 is vastgesteld en de transitie die vervolgens is ingezet, zijn we zeer proactief en voortvarend aan de slag gegaan met de voorbereiding op de Participatiewet en hiervan plukken we nu al de vruchten. De processen, methodieken en werkwijze zijn enorm verbeterd en ook qua dienstverlening zijn er grote stappen gemaakt. We kunnen dan ook wel concluderen dat Kompas qua werkwijze, dienstverlening, methodieken en processen al goed is voorbereid op de Participatiewet. Een groot deel van het werk dat er gedaan moet worden met het oog op de Participatiewet is dus al gedaan! Belangrijk aandachtspunt is dan ook om e.e.a. te bestendigen. Op dit moment signaleren we echter nog wel een drietal bijzondere risico s en aandachtspunten: 1. Bestendigen resultaat transitie Vanzelfsprekend moet het resultaat van de transitie worden geborgd en verder worden ingebed in de genen van de organisatie. Daarnaast vergt een lerende en ontwikkelende organisatie dat processen, methodieken en werkwijzen voortdurend worden gemonitord en waar nodig continue worden bijgesteld. Stil staan is immers achteruitgaan. 2. Organisatie inrichten op de Participatiewet In vergelijking tot de huidige situatie (Wwb) wordt de omvang van de doelgroep straks ongeveer drie keer zo groot. Dit is een zekerheid. Daarbij kunnen we ook niet uitsluiten dat de gemeenschappelijke regeling Kompas wordt uitgebreid met andere gemeenten. De groei van het aantal klanten heeft natuurlijk ook gevolgen voor de omvang van de organisatie en dus voor de wijze waarop Kompas is georganiseerd en gestructureerd en ook voor de wijze waarop de organisatie wordt aangestuurd. Ook de samenstelling van de nieuwe doelgroep is anders. Er komen immers klanten met een Wajongof Wsw-achtergrond op Kompas af. Het goed kunnen omgaan met deze verschillende doelgroepen vereist vanzelfsprekend ook specifieke competenties en wellicht is het ook nodig om in de methodieken nog iets bij te schaven met het oog op de nieuwe doelgroepen. Duidelijk is dat met de transitie de basis op dit punt absoluut staat. Het zal hier dus gaan om kleine aanpassingen en verdere expertiseuitbouw. Deze aspecten (organisatie, structuur en aansturing én expertise en verfijning methodiek) dienen in 2014 nadrukkelijk te worden bekeken: welke aanpassingen zijn nog nodig op deze gebieden? Zodra dit duidelijk is, dienen deze natuurlijk ook te worden geoperationaliseerd. Indien Kompas niet op alle fronten klaar is voor de Participatiewet ligt er immers een fors afbreukrisico. 3. Maken van inhaalslag voor zittende doelgroep Op dit moment stroomt de zittende doelgroep fasegewijs in de programma s. Hier is ook bewust voor gekozen, omdat het oppakken van het volledig bestand ineens een extra inzet van Kompas zou vergen. Dit heeft echter vanzelfsprekend de consequentie dat een deel van het klantenbestand voorlopig niet zal deelnemen aan de programma s, dit kan mogelijk hun re-integratietraject vertragen. Om straks de handen vrij te hebben voor de nieuwe instroom/doelgroep van de Participatiewet die vanaf op ons af zal komen, is het nodig dat Kompas in 2014 een inhaalslag doet voor de zittende doelgroep, om daarmee zoveel mogelijk door- en uitstroom te realiseren in het zittende bestand. Een tweede reden voor het versneld inzichtelijk maken van het totale zittende bestand is het feit dat op dit moment en/of in de nabije toekomst gemeentelijke projecten zoals wijksteunpunten, Durpswinkels, wijkbedrijven e.d. vorm gaan krijgen. Mits mogelijk en passend, kunnen mensen uit ons huidige bestand worden ingezet voor deze projecten, maar om dat te kunnen beoordelen moeten we ze vooraf goed in beeld hebben gebracht. 4. Aanpassing Gemeenschappelijke Regeling Kompas Naar verwachting zal de Gemeenschappelijke Regeling moeten worden aangepast omdat de doelgroep wordt uitgebreid, de in de GR opgesomde wettelijke regelingen veranderen, en mogelijk ook nieuwe partners tot de GR toetreden (de gemeenten Schinnen en Onderbanken) einde Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg

agendanummer afdeling Simpelveld VI- IBR 9 december 2013 Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 24579

agendanummer afdeling Simpelveld VI- IBR 9 december 2013 Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 24579 Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VI IBR 9 december 2013 onderwerp Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 24579 zaakkenmerk Inleiding In het transitieproces dat Kompas heeft doorgemaakt,

Nadere informatie

Keuzes Kompasgemeenten doelgroepen arbeidsmarktbeleid Besproken met het DB ISD Kompas,

Keuzes Kompasgemeenten doelgroepen arbeidsmarktbeleid Besproken met het DB ISD Kompas, Keuzes Kompasgemeenten doelgroepen arbeidsmarktbeleid Besproken met het DB ISD Kompas, 2810014 Vooraf In de notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg Beleidskaders 2014 2015 (definitieve versie, 25 augustus

Nadere informatie

Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2019/2022. Gemeenten Beekdaelen, Simpelveld en Voerendaal, in samenwerking met ISD Kompas

Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2019/2022. Gemeenten Beekdaelen, Simpelveld en Voerendaal, in samenwerking met ISD Kompas Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg 2019/2022 Gemeenten Beekdaelen, Simpelveld en Voerendaal, in samenwerking met ISD Kompas Hoofdstuk 1. Inleiding In dit beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg

Nadere informatie

GEMEENTE NUTH Raad: 28 oktober 2014 Agendapunt: RTG: 14 oktober 2014

GEMEENTE NUTH Raad: 28 oktober 2014 Agendapunt: RTG: 14 oktober 2014 Reg.nr:Z.07490 INT.07252 Pagina 1 van 7 GEMEENTE NUTH Raad: 28 oktober 2014 Agendapunt: RTG: 14 oktober 2014 AAN DE RAAD Onderwerp: Raadsvoorstel tot vaststelling Beleidskaders Arbeidsmarktbeleid 1. Samenvatting

Nadere informatie

De decentralisatie van arbeidsparticipatie. Louis Polstra

De decentralisatie van arbeidsparticipatie. Louis Polstra De decentralisatie van arbeidsparticipatie Louis Polstra Activerende verzorgingsstaat Burger wordt aangesproken wat hij voor de samenleving terug kan doen. Terug te zien in o.a.: - Welzijn nieuwe stijl

Nadere informatie

agendanummer afdeling Simpelveld VII- 59 IBR 15 september 2014 Regionaal Beleidskader Arbeidsmarktbeleid 36940

agendanummer afdeling Simpelveld VII- 59 IBR 15 september 2014 Regionaal Beleidskader Arbeidsmarktbeleid 36940 Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VII- 59 IBR 15 september 2014 onderwerp Regionaal Beleidskader Arbeidsmarktbeleid 36940 zaakkenmerk Inleiding In vergelijking met het landelijk gemiddelde kennen

Nadere informatie

Deelplan Minimabeleid Beleidsplan sociaal domein 2015-2018

Deelplan Minimabeleid Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Deelplan Minimabeleid Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Gemeente Noordoostpolder 19 augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. Doelen en doelgroep... 4 2.1. Doelen... 4 2.1.1.

Nadere informatie

Joan de Haan

Joan de Haan Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email Joan de Haan 06-10237370 Joan.deHaan@a2samenwerking.nl Agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 14raad00330 29 januari 2015 onderwerp Nota Heroverweging

Nadere informatie

Raadsmededeling - Openbaar

Raadsmededeling - Openbaar Raadsmededeling - Openbaar Nummer : 182/2013 Datum : 17 december 2013 B&W datum : 17 december 2013 Portefeuillehouder : H.J. Rijks Onderwerp : Beantwoording brief PP, PvdA, ChristenUnie Aanleiding Brief

Nadere informatie

Verzekeringsartsen nu en in de toekomst Gevraagde expertise in de praktijk, 15 december 2011

Verzekeringsartsen nu en in de toekomst Gevraagde expertise in de praktijk, 15 december 2011 Verzekeringsartsen nu en in de toekomst Gevraagde expertise in de praktijk, 15 december 2011 door Egberdien ten Brink, directeur ISD Noordoost / Werkplein Eemsdelta Werkplein Eemsdelta Een ontmoetingsplaats

Nadere informatie

Toekomstperspectief Een doorkijk (2021 en verder)

Toekomstperspectief Een doorkijk (2021 en verder) Toekomstperspectief Een doorkijk (2021 en verder) Inhoudsopgave 1. Scenario s voor de uitvoering van de Pw en Wsw 3 1.1. Inrichtingsvraagstuk waar gemeenten voor staan 3 1.2. Het vraagstuk nader belicht

Nadere informatie

agendanummer afdeling Simpelveld VII- IBR 13 februari 2014 Re-integratieverordening Wet werk en bijstand gemeente Simpelveld

agendanummer afdeling Simpelveld VII- IBR 13 februari 2014 Re-integratieverordening Wet werk en bijstand gemeente Simpelveld Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VII IBR 13 februari 2014 onderwerp Reintegratieverordening Wet werk en bijstand gemeente Simpelveld 2014 24673 zaakkenmerk Inleiding In het kader van de Wet

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Geachte raad,

Raadsvoorstel. Geachte raad, Raadsvoorstel Nummer: 165140 Behandeld door: J. van Dijk Agendapunt: 27 juni 2017 Onderwerp: Voorlopige voorkeur uitvoeringsvariant Participatiewet Geachte raad, Samenvatting: In opdracht van het algemeen

Nadere informatie

4. Ten aanzien van de conceptmeerjarenbegroting uw zienswijze kenbaar maken aan het bestuur van WOZL.

4. Ten aanzien van de conceptmeerjarenbegroting uw zienswijze kenbaar maken aan het bestuur van WOZL. Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 9 februari 2015 Agenda nr: Onderwerp: IROKO-rapport Samen verder bouwen, Strategische visie WOZL Werken is ontwikkelen en participeren, 1 e begrotingswijziging 2015 WOZL

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 2172 3.3 Werk en inkomen Programmabegroting 2172 21 3.3.1 Wat wil Gouda bereiken? Het goed vormgeven van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden vanuit de decentralisaties in het sociaal

Nadere informatie

Presentatie Participatiewet & Wijzigingen Wwb. Commissie Samenleving Brielle

Presentatie Participatiewet & Wijzigingen Wwb. Commissie Samenleving Brielle Presentatie & Wijzigingen Wwb Commissie Samenleving Brielle Inhoud Presentatie Doelen participatiewet Uitgangspunten participatiewet Samenwerking Consequenties invoering participatiewet Wijzigingen Wwb

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, (t.a.v. R.J. Bolt)

Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, (t.a.v. R.J. Bolt) Vergadering: 10 februari 2015 Agendanummer: 6a Status: Opiniërend Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, 0595-447704 E-mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. R.J. Bolt) Aan de gemeenteraad,

Nadere informatie

Inspectie Werk en Inkomen Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Inspectie Werk en Inkomen Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid > Retouradres Het college van Burgemeester en Wethouders Inspectie Werk en Inkomen Wilhelmina van Pruisenweg 52 drs. C.H.L.M. van de Louw D a t u m 2 6 OKT. 2011 Betreft Aanbieding Programmarapportages

Nadere informatie

Stroomopwaarts. Begeleiding jongeren met psychische kwetsbaarheid

Stroomopwaarts. Begeleiding jongeren met psychische kwetsbaarheid Stroomopwaarts Begeleiding jongeren met psychische kwetsbaarheid Opzet Korte inleiding Stroomopwaarts Visie Aanpak begeleiding Jongeren met psychische kwetsbaarheid Training medewerkers door GGZ, MEE en

Nadere informatie

Visie Participatiewet

Visie Participatiewet Visie Participatiewet Zoveel mogelijk burgers doen mee en voorzien in hun eigen inkomen Regio Alkmaar 06-11-2013 Kern Participatiewet Opgebouwd uit WWB, WSW en WAJONG Geen nieuwe instroom in WSW Gemeente

Nadere informatie

De bibliotheek actief in het sociale domein. Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij

De bibliotheek actief in het sociale domein. Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij De bibliotheek actief in het sociale domein Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij Programma Wetten op een rij: Wet Langdurige Zorg (Wlz) Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 (Wmo

Nadere informatie

Beleidsplannen Sociaal Domein

Beleidsplannen Sociaal Domein Beleidsplannen Sociaal Domein Concept Beleidsplan Jeugdhulp Concept Beleidsplan Wmo/AWBZ Concept Beleidsuitgangspunten Participatiewet Concept Beleidsplan de Verbinding Concept-Beleidsplan Jeugdhulp Toekomst

Nadere informatie

PARTICIPATIEWET. Dag van de uitvoering 19 juni 2014

PARTICIPATIEWET. Dag van de uitvoering 19 juni 2014 PARTICIPATIEWET Dag van de uitvoering 19 juni 2014 Belangrijkste elementen van de Participatiewet 1. Aanscherping Wajong Nieuwe instroom naar gemeente (iedereen boven ca. 20%) Zittend bestand wordt herbeoordeeld,

Nadere informatie

1 notitie beleidskeuzes participatiewet, mei 2014. Notitie beleidskeuzes participatiewet

1 notitie beleidskeuzes participatiewet, mei 2014. Notitie beleidskeuzes participatiewet 1 notitie beleidskeuzes participatiewet, mei 2014 Notitie beleidskeuzes participatiewet Introductie Op 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. De Participatiewet is een bundeling van drie

Nadere informatie

Een nieuwe taak voor gemeenten

Een nieuwe taak voor gemeenten Een nieuwe taak voor gemeenten Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Het doel van de wet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. De gemeente

Nadere informatie

Samen maken we er werk van!

Samen maken we er werk van! Strategische visie 2008 ISD Voorne-Putten-Rozenburg Samen maken we er werk van! Goedkeuring MT : 06-08-2007 Goedkeuring DB : 16-08-2007 Vaststelling AB : 30-08-2007 Strategische visie ISD-VPR 2008, versie

Nadere informatie

Beschut werk in Aanleiding

Beschut werk in Aanleiding Beschut werk in 2015 1. Aanleiding Op 1 januari jl. is de Participatiewet in werking getreden. Een nieuwe voorziening onder deze wet is beschut werk nieuwe stijl 1. Gemeenten zijn onder deze wet verplicht

Nadere informatie

Invoering Participatiewet. Raadscommissie Samenleving 8 oktober 2014

Invoering Participatiewet. Raadscommissie Samenleving 8 oktober 2014 Invoering Participatiewet Raadscommissie Samenleving 8 oktober 2014 Huidige situatie Wet werk en bijstand Wsw Wajong Gemeenten UWV Nieuwe situatie Participatiewet Iedereen met arbeidsvermogen Geen instroom

Nadere informatie

Transitie Participatiewet: Regionale Stellingen

Transitie Participatiewet: Regionale Stellingen Transitie Participatiewet: Regionale Stellingen Huidige Visie CGM Kadernota Participatie Land van Cuijk van uw raad uit dec. 2011. Inwoners economisch zelfredzaam = Schadelastbeperken = Verminderen van

Nadere informatie

BaanStede in het licht van de Participatiewet

BaanStede in het licht van de Participatiewet BaanStede in het licht van de Participatiewet Inleiding Via de Participatiewet heeft de gemeente de verantwoordelijkheid gekregen voor een brede groep mensen die ondersteuning nodig heeft. Sinds 2015 ondersteunen

Nadere informatie

Raadsbesluit Raadsvergadering: 28 mei 2014

Raadsbesluit Raadsvergadering: 28 mei 2014 ONDERWERP Beleidskadernota Participatiewet 2015 SAMENVATTING Op 20 februari 2014 is door de Tweede Kamer het wetsvoorstel Participatiewet aangenomen. Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer en als deze

Nadere informatie

De Participatiewet. In een politiek krachtenveld. 25 september Twitter mee! hashtag: #VGNparticipatie

De Participatiewet. In een politiek krachtenveld. 25 september Twitter mee! hashtag: #VGNparticipatie De Participatiewet In een politiek krachtenveld 25 september 2013 Twitter mee! hashtag: #VGNparticipatie Wajongers in de zorg Doel en Inspiratie Programma 13:00 13.15 13:15 13.45 13:45 14:15 Opening Hoofdlijn

Nadere informatie

De bibliotheek actief in het sociale domein. Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij

De bibliotheek actief in het sociale domein. Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij De bibliotheek actief in het sociale domein Veranderende wetten en de rol van de bibliotheek daarbij Programma Wetten op een rij: Wet Langdurige Zorg (Wlz) Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 (Wmo

Nadere informatie

Kadernota Participatie en Inkomen. Raadsinformatieavond 14 januari 2014

Kadernota Participatie en Inkomen. Raadsinformatieavond 14 januari 2014 Kadernota Participatie en Inkomen Raadsinformatieavond 14 januari 2014 Opbouw 1. Urgentie/aanleiding 2. Gekozen insteek en proces 3. Drieledige veranderstrategie a. Versterken bedrijvigheid en stimuleren

Nadere informatie

Bijlage 1 : Beschut werk

Bijlage 1 : Beschut werk Bijlage 1 : Beschut werk Inleiding Met de inwerkingtreding van de Participatiewet vanaf 1 januari 2015 is instroom in Wet sociale werkvoorziening (Wsw) niet meer mogelijk. Doordat er geen nieuwe instroom

Nadere informatie

Beleidskader en verordeningen Participatiewet Eddy van der Spek Eva Mercks

Beleidskader en verordeningen Participatiewet Eddy van der Spek Eva Mercks Beleidskader en verordeningen Participatiewet 2015 Eddy van der Spek Eva Mercks Inhoud Proces van totstandkoming Participatiewet Wat blijft hetzelfde Wat verandert er Dienstverleningsarrangementen werkzoekenden

Nadere informatie

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan Onderwerp: Regelingen regionaal Participatiewet Oostzaan Invullen door Raadsgriffie RV-nummer: 14/84 Beleidsveld: Werk en inkomen Datum: 26 november 2014 Portefeuillehouder: M. Olij Contactpersoon: Corina

Nadere informatie

Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018

Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Gemeente Noordoostpolder 19 augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. groep... 4 3. en en uitgangspunten... 5 3.1.

Nadere informatie

Regionale Impact Participatiewet. 1. Participatiewet West-Brabant 2. Gecoördineerde werkgeversbenadering

Regionale Impact Participatiewet. 1. Participatiewet West-Brabant 2. Gecoördineerde werkgeversbenadering Regionale Impact Participatiewet 1. Participatiewet West-Brabant 2. Gecoördineerde werkgeversbenadering Regionale Impact Participatiewet (3D) Gemeenteraden West-Brabant Programma op 19 november 2014 1.

Nadere informatie

Onderwerp: Impact Sociaal Akkoord voor de Participatiewet

Onderwerp: Impact Sociaal Akkoord voor de Participatiewet Onderwerp: Sociaal Akkoord voor de Participatiewet We hebben de impact van het sociaal akkoord voor u als szpecialist op een rij gezet. In een kort en helder overzicht wordt per item aangegeven waar we

Nadere informatie

presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013

presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013 presentatie aan de raadscommissie Samenleving van de gemeente Brielle door Pascalevan der Wekken, interim beleidsmedewerker Jeugd op 22 mei 2013 Waarom decentraliiseireiri)? veranderde visie: van recht

Nadere informatie

gemeente roerdalen Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Roerdalen heeft;

gemeente roerdalen Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Roerdalen heeft; gemeente roerdalen Beleidsregel maatschappelijk actief bonus 2015 Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Roerdalen heeft; gelet op het gemeentelijk minimabeleid zoals beschreven in

Nadere informatie

1 van 5. Registratienummer: Bijlage(n) 2 Onderwerp. Beleidsplan Participatiewet. Middenbeemster, 30 september 2014. Aan de raad

1 van 5. Registratienummer: Bijlage(n) 2 Onderwerp. Beleidsplan Participatiewet. Middenbeemster, 30 september 2014. Aan de raad VERG AD ERING GEM EENT ER AAD 20 14 VOORST EL Registratienummer: 1150476 Bijlage(n) 2 Onderwerp Beleidsplan Participatiewet Aan de raad Middenbeemster, 30 september 2014 Inleiding en probleemstelling Gemeenten

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering. Onderwerp Strategische kaders Participatiewet. Aan de raad, Onderwerp Strategische kaders Participatiewet

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering. Onderwerp Strategische kaders Participatiewet. Aan de raad, Onderwerp Strategische kaders Participatiewet RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 9 oktober 2014 14-089 Onderwerp Strategische kaders Participatiewet Aan de raad, Onderwerp Strategische kaders Participatiewet Gevraagde beslissing In te stemmen met

Nadere informatie

Participatiewet. 9 september 2014. raadscommissie EM - 1 -

Participatiewet. 9 september 2014. raadscommissie EM - 1 - Participatiewet raadscommissie EM 9 september 2014-1 - Inhoud achtergrond wijzigingen sociale zekerheid hoofdlijnen Participatiewet 1 januari 2015 financiering Rijk wetswijzigingen WWB 1 januari 2015 voorbereidingen

Nadere informatie

BESCHUT WERK NIEUW PRESENTATIE AAN DE GEMEENTERAAD

BESCHUT WERK NIEUW PRESENTATIE AAN DE GEMEENTERAAD BESCHUT WERK NIEUW PRESENTATIE AAN DE GEMEENTERAAD AGENDA Doel = informatie over beschut werk nieuw en visievorming Agenda, 2 stappen: 1. De ontwikkeling van de sociale werkvoorziening en het oude beschut

Nadere informatie

Informerende bijeenkomst Participatiewet. voor gemeenteraadsleden West-Friesland. Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014

Informerende bijeenkomst Participatiewet. voor gemeenteraadsleden West-Friesland. Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014 Informerende bijeenkomst Participatiewet voor gemeenteraadsleden West-Friesland Woensdag 14 mei 2014 Maandag 26 mei 2014 Inleiding 3 decentralisaties Voorgeschiedenis participatiewet Stand van zaken wetgeving

Nadere informatie

Wajong en Participatiewet

Wajong en Participatiewet Inovat 5 maart 2015 Wajong en Participatiewet Harm Rademaekers Centraal Expertise Centrum UWV Inovat 5 maart 2015 2 Waarom Participatiewet? Meer kansen creëren om mensen aan werk te helpen Minder regelingen

Nadere informatie

Uitwerken/introduceren nieuwe (beleids-)instrumenten;

Uitwerken/introduceren nieuwe (beleids-)instrumenten; 1 Aanleiding Invoering Pw per 1 januari 2015 Stop instroom Wsw Beperking instroom Wajong Nieuwe/uitbreiding instrumenten: Nieuw Beschut en LKS Afname Rijksbijdrage Wsw Verlaging Participatiebudget door

Nadere informatie

Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet?

Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet? Welke re-integratiemiddelen krijgen gemeenten onder de Participatiewet? Gemeenten ontvangen via het re-integratiebudget middelen voor ondersteuning en begeleiding van de doelgroep Participatiewet. Er zijn

Nadere informatie

Risicoanalyse en scenariostudie als onderbouwing van de Kadernota. Samenvatting

Risicoanalyse en scenariostudie als onderbouwing van de Kadernota. Samenvatting Risicoanalyse en scenariostudie als onderbouwing van de Kadernota Samenvatting Aanpak Pagina 2 Doelstelling Vergelijking van keuzes: Doorgaan met huidige uitvoering óf Opzetten van een gezamenlijk uitvoeringsorganisatie

Nadere informatie

Beleidsplan en verordeningen Participatiewet

Beleidsplan en verordeningen Participatiewet Betreft Beleidsplan en verordeningen Participatiewet Vergaderdatum 4 december 2014 Gemeenteblad 2014 / 87 Agendapunt 20 Aan de Raad Voorstel De gemeenteraad wordt voorgesteld: - De volgende stukken vast

Nadere informatie

Veranderingen in de Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet

Veranderingen in de Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet Veranderingen in de Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet Programma -Uitleg veranderingen Jeugd en algemeen Wmo -Uitleg maatwerkvoorzieningen en Wiz -Uitleg participatiewet -Veelgestelde vragen -Ruimte om

Nadere informatie

Participatiewet en de lokale invulling. Presentatie aan de raad van de Gemeente Oude IJsselstreek Prof. Dr. Rob van Eijbergen

Participatiewet en de lokale invulling. Presentatie aan de raad van de Gemeente Oude IJsselstreek Prof. Dr. Rob van Eijbergen Participatiewet en de lokale invulling Presentatie aan de raad van de Gemeente Oude IJsselstreek Prof. Dr. Rob van Eijbergen Uitgangspunten wet werken naar vermogen Iedereen doet mee Er komt regeling voor

Nadere informatie

Beleidsplan Participatiewet

Beleidsplan Participatiewet Beleidsplan Participatiewet M.b.t. dit beleidsplan maakt de Cliëntenraad Wwb Purmerend de volgende opmerkingen en stelt hierbij de volgende vragen. Bladzijde 1; De Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale

Nadere informatie

Nummer(agenda) Commissie 1 Samenleving Registratienummer BW Datum 9 februari 2015 llllllll lllll II II II III III

Nummer(agenda) Commissie 1 Samenleving Registratienummer BW Datum 9 februari 2015 llllllll lllll II II II III III GEMEENTE ţįįl*, BEUNINGEN Raadsvoorstel Onderwerp Strategisch arbeidsmarktbeleid "Werk is de uitkomst!' en inzet Beunings maatwerk Raadsvergadering 24 februari 2015 Nummer(agenda) Commissie 1 Samenleving

Nadere informatie

Samenvatting van de antwoorden n.a.v. schriftelijke vragen over de Contourenbrief Participatiewet in de Vaste Kamercommissie SZW, dd.

Samenvatting van de antwoorden n.a.v. schriftelijke vragen over de Contourenbrief Participatiewet in de Vaste Kamercommissie SZW, dd. Samenvatting van de antwoorden n.a.v. schriftelijke vragen over de Contourenbrief Participatiewet in de Vaste Kamercommissie SZW, dd. 30-1- 2013 Uitgangspunten Iedereen die in een uitkering zit en die

Nadere informatie

De wereld van het sociaal domein. Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding

De wereld van het sociaal domein. Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding De wereld van het sociaal domein Raadsbijeenkomst 28 januari 2014 Eerste bespreking beleidsplannen en De Verbinding Presentatie: Bestaat uit twee onderdelen : Inhoudelijk Financieel Wat komt er op ons

Nadere informatie

De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen. Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012

De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen. Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012 De drie decentralisaties, Holland Rijnland en de gemeente Teylingen Presentatie Commissie Welzijn 5 maart 2012 Waar gaan we het over hebben? 1. Waarom decentraliseren? 2. Decentralisatie Jeugdzorg 3. Decentralisatie

Nadere informatie

Startnotitie Werken naar Vermogen

Startnotitie Werken naar Vermogen Startnotitie Werken naar Vermogen 1. ACHTERGROND 1.1. Aanleiding Voor u ligt de Startnotitie Werken naar Vermogen. Concrete aanleiding voor deze Startnotitie is de aangenomen motie van het CDA van 15 november

Nadere informatie

Bijlage 1b Voorbeeld format programma 2. Programma 2. Sociale Zaken

Bijlage 1b Voorbeeld format programma 2. Programma 2. Sociale Zaken Bijlage 1b Voorbeeld format programma 2 Programma 2 Sociale Zaken Programma 2: Sociale Zaken Maatsch. effecten Beleidsterreinen Beleidsdoelen Prestaties (wat willen we bereiken?) (wat gaan we doen?) Iedere

Nadere informatie

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Inleiding Uit onze gemeentelijke armoedemonitor 1 blijkt dat Leeuwarden een stad is met een relatief groot armoedeprobleem. Een probleem dat nog steeds

Nadere informatie

Inzet van middelen: dekking Dekking vindt plaats vanuit de reguliere financiële middelen armoedebestrijding.

Inzet van middelen: dekking Dekking vindt plaats vanuit de reguliere financiële middelen armoedebestrijding. Raad V200900744 Onderwerp: Kaders nota armoedebeleid Collegevoorstel Inleiding: De gemeente Heusden kiest voor een nieuwe aanpak van armoedebestrijding. Deze aanpak wordt vastgelegd in een nota armoedebeleid.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Verordening Re-integratie WWB, IOAW en IOAZ 2011 Gemeente Lemsterland. Opdracht aan het college. Aanspraak op ondersteuning.

Inhoudsopgave. Verordening Re-integratie WWB, IOAW en IOAZ 2011 Gemeente Lemsterland. Opdracht aan het college. Aanspraak op ondersteuning. Verordening Re-integratie WWB, IOAW en IOAZ 2011 Gemeente Lemsterland Inhoudsopgave Artikel 1: Artikel 2: Artikel 3: Artikel 4: Artikel 5: Artikel 6: Artikel 7: Artikel 8: Artikel 8a: Artikel 9: Artikel

Nadere informatie

Datum vergadering: Nota openbaar: Ja

Datum vergadering: Nota openbaar: Ja Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 14INT01753 Datum vergadering: Nota openbaar: Ja 2? MEI 20Í4 Onderwerp: Planning aanpassing minimabeleid Advies:» Kennisnemen van deze nota» Instemmen met de

Nadere informatie

Op Eigen Kracht 3 decentralisaties

Op Eigen Kracht 3 decentralisaties Op Eigen Kracht 3 decentralisaties 10-2-2014 Wat komt ter sprake? -> Waarover gaan de 3 decentralisaties ook alweer? -> Film -> Wat is er in de tussentijd gebeurd? -> 3 decentralisaties 3 rode draden ->

Nadere informatie

Onderwerp: Verordening Individuele inkomenstoeslag gemeente Roerdalen 2015

Onderwerp: Verordening Individuele inkomenstoeslag gemeente Roerdalen 2015 Raadsbesluit Jaar 2014/12/17/12D Onderwerp: Verordening Individuele inkomenstoeslag gemeente Roerdalen 2015 De raad van de gemeente Roerdalen heeft; gezien het voorstel van het college van burgemeester

Nadere informatie

Programma 7 Werk en inkomen

Programma 7 Werk en inkomen Programma 7 Werk en inkomen Commissie (Coördinerende) Portefeuilles Afdeling(en) Samenleving Sociale Zaken Sociale Zaken en Werkgelegenheid Programmadoelstelling (missie) De hoofddoelstelling van programma

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Lokale uitvoering Participatiewet. Datum: 13 mei Decosnummer: 192

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Lokale uitvoering Participatiewet. Datum: 13 mei Decosnummer: 192 Raadsvoorstel Status: Besluitvormend Agendapunt: 8 Onderwerp: Lokale uitvoering Participatiewet Datum: 13 mei 2014 Portefeuillehouder: R.J.W. van Leeuwen Decosnummer: 192 Informant: Ton Schrijver E.t.schrijver@dalfsen.nl

Nadere informatie

Aanleiding en probleemstelling

Aanleiding en probleemstelling No.: Portefeuillehouder: Wethouder Harmsen Afdeling: Welzijn en Onderwijs Behandelaar: C.H.A.M. Weterings De raad van de gemeente Tholen Tholen, 16 juni 2015 Onderwerp: voorstel om in te stemmen met de

Nadere informatie

BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE

BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE BOB 14/006 Aan de raad, BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE Voorgeschiedenis / aanleiding Op 20 februari 2014 is door de Tweede Kamer het wetsvoorstel Participatiewet aangenomen.

Nadere informatie

Beleidskaders Participatiewet

Beleidskaders Participatiewet Beleidskaders Participatiewet Uitgangspunten Participatiewet Eén regeling voor personen met arbeidsvermogen, samenvoegen WWB, Wsw en de Wajong (niet duurzaam volledig arbeidsongeschikt) Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Sociale Zaken

Voortgangsrapportage Sociale Zaken Voortgangsrapportage Sociale Zaken 2e e half 2013 gemeente Landsmeer [Geef tekst op] [Geef tekst op] [Geef tekst op] Afdeling Zorg en Welzijn April 2014 1. Inleiding Voor u ligt de voortgangsrapportage

Nadere informatie

Participatiewet vanaf 2015 Wat betekent dit voor u?

Participatiewet vanaf 2015 Wat betekent dit voor u? Participatiewet vanaf 2015 Wat betekent dit voor u? Participatiewet vanaf 2015 Wat betekent dit voor u? Vanaf 2015 is er veel veranderd rondom werk en inkomen. Zo is de Participatiewet ingevoerd, zijn

Nadere informatie

ONDERZOEKSPLAN PARTICIPATIEWET

ONDERZOEKSPLAN PARTICIPATIEWET ONDERZOEKSPLAN PARTICIPATIEWET Datum: 6 oktober 2016 Rekenkamer Utrecht start in de tweede helft van 2016 met een onderzoek naar de Participatiewet. De Participatiewet is sinds 1 januari 2015 van kracht.

Nadere informatie

Stadskanaal: Samen met de burger Integraal beleidskader Sociaal Domein

Stadskanaal: Samen met de burger Integraal beleidskader Sociaal Domein Stadskanaal: Samen met de burger Integraal beleidskader Sociaal Domein Versie: 31 maart 2014 1. Inleiding: Wij kunnen ons in Nederland gelukkig prijzen met een van de sterkste sociale stelsels ter wereld.

Nadere informatie

Presentatie over aangekondigde wetswijzigingen per 1-1-2012

Presentatie over aangekondigde wetswijzigingen per 1-1-2012 Presentatie over aangekondigde wetswijzigingen per 1-1-2012 door: Hans de Vroome Beleidsadviseur Werk & Inkomen BPV Regeerakkoord Meer met minder? AOW-leeftijd naar 66 jaar in 2020, daarna koppeling levensverwachting

Nadere informatie

Participatiewet. Veranderingen voor de Oosterschelderegio. 2 juni 2014 Door: Jaap Schipper.

Participatiewet. Veranderingen voor de Oosterschelderegio. 2 juni 2014 Door: Jaap Schipper. Participatiewet Veranderingen voor de Oosterschelderegio 2 juni 2014 Door: Jaap Schipper www.goes.nl Inhoud Huidige situatie Wwb, Wsw en Wajong Veranderingen Participatiewet Wet maatregelen Wwb Regionale

Nadere informatie

Officiële uitgave van Kompas, Gemeentelijk collectief voor werk, inkomen & zorg.

Officiële uitgave van Kompas, Gemeentelijk collectief voor werk, inkomen & zorg. CVDR Officiële uitgave van Kompas, Gemeentelijk collectief voor werk, inkomen & zorg. Nr. CVDR620498_1 22 januari 2019 Beleidsregel van het dagelijks bestuur van de gemeenschappelijke regeling Intergemeentelijke

Nadere informatie

De Participatiewet. Raadsinformatieavond Gemeente Brunssum 2 september 2014

De Participatiewet. Raadsinformatieavond Gemeente Brunssum 2 september 2014 De Participatiewet Raadsinformatieavond Gemeente Brunssum 2 september 2014 Inhoud ❶ De Participatiewet ❷ Situatieschets Brunssum ❸ Risico s & Mogelijkheden ❹Planning ❺Toekomst > Tussentijdse mogelijkheid

Nadere informatie

Participatiewet. Wetgeving

Participatiewet. Wetgeving Participatiewet Gemeenteraad 9 december 2014 Wetgeving Wet maatregelen WWB Wet hervorming kindregelingen Invoeringswet Participatiewet december 14 Participatiewet 2 1 Inhoud presentatie Huidige situatie

Nadere informatie

Bijlage 3: Overzicht ontwikkelingen

Bijlage 3: Overzicht ontwikkelingen Bijlage 3: Overzicht ontwikkelingen De Wmo heeft de afgelopen jaren een flinke ontwikkeling doorgemaakt. De eerste jaren bestonden uit het neerzetten van goede structuren voor hulp en ondersteuning. De

Nadere informatie

Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen

Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen Inleiding Hoewel de kaders van de Participatiewet nog steeds regelmatig wijzigen, 3 februari is bekend gemaakt dat het Kabinet met

Nadere informatie

Minimabeleid Beek, september 2014 Danielle Marting

Minimabeleid Beek, september 2014 Danielle Marting Minimabeleid 2015 Beek, september 2014 Danielle Marting - 2-1. Inleiding In de afgelopen jaren heeft de gemeente Beek een stevig armoedebeleid opgebouwd. Sinds 2006 is Beek actief in het voorkomen en bestrijden

Nadere informatie

BESCHUT WERK NIEUW AGENDA. De ontwikkeling van de sociale werkvoorziening en het oude beschut werk

BESCHUT WERK NIEUW AGENDA. De ontwikkeling van de sociale werkvoorziening en het oude beschut werk BESCHUT WERK NIEUW PRESENTATIE AAN DE GEMEENTERAAD AGENDA Doel = informatie over beschut werk nieuw en visievorming Agenda, 2 stappen: 1.De ontwikkeling van de sociale werkvoorziening en het oude beschut

Nadere informatie

voorstel raad en raadsbesluit gemeente Landgraaf

voorstel raad en raadsbesluit gemeente Landgraaf voorstel raad en raadsbesluit gemeente Landgraaf Programma ONDERWERP: Beleidsplan integrale aanpak sociaal domein Raadsvoorstelnummer: 69 PROGRAMMA 5. Burgers en Dienstverlening Documentnummer: Landgraaf,

Nadere informatie

Sturen op effectiviteit re-integratie Opzet:

Sturen op effectiviteit re-integratie Opzet: Sturen op effectiviteit re-integratie Opzet: 1) Context 2) Drie niveaus van sturing: - bestuurlijk niveau - managementteam niveau - operationeel niveau 3) Vragen en verdiepen Context: maatschappelijke

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken Sinds 2015 zijn er vier nieuwe wetten: 1. De Wet langdurige zorg (Wlz) 2. De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 3. De Participatiewet

Nadere informatie

Wet werken naar vermogen. perspectieven voor cliënten en gemeente?

Wet werken naar vermogen. perspectieven voor cliënten en gemeente? Wet werken naar vermogen perspectieven voor cliënten en gemeente? Branko Hagen/Else Roetering, LCR, 29-03-2012 Agenda Wwnv onder de loep Gevolg cliënten en gemeenten Wat / Hoe dan wel? Wwnv Kern: Ieder

Nadere informatie

KLeintje begroting 2010

KLeintje begroting 2010 KLeintje begroting 2010 De begroting is onderverdeeld in vijf beleidsproducten te weten: Inkomenswaarborg, Activering en Uitstroom, Handhaving, Inburgering en Kinderopvang. De beleidsproducten zijn weer

Nadere informatie

De Wijsmaker Training en opleiding 2014 1

De Wijsmaker Training en opleiding 2014 1 In vogelvlucht: Participatiewet en WWB Maatregelen Door Mark Cornelissen PROGRAMMA WORKSHOP - PARTICIPATIEWET EN DE WWB MAATREGELEN IN VOGELVLUCHT. - OVERIGE WETGEVING DIE VAN BELANG IS VOOR ONS. - JULLIE

Nadere informatie

Presentatie Rapport Samen Verder Bouwen

Presentatie Rapport Samen Verder Bouwen Presentatie Rapport Samen Verder Bouwen Informatiebijeenkomst 3 oktober 2014 Jaco van Velden, IROKO Inhoud 1. WOZL op dit moment 2. De Participatiewet 3. De opdracht 4. Scenario s voor Beschut Werken 5.

Nadere informatie

Participatiewet Nieuwe opgaven Uitgangspunten Financiële keuzes

Participatiewet Nieuwe opgaven Uitgangspunten Financiële keuzes Participatiewet Nieuwe opgaven Uitgangspunten Financiële keuzes Commissievergadering Sociaal Domein 30 september2014 1 Nieuwe opgaven voor Delft 1. Ondersteuning bieden aan (jonge) mensen met een arbeidsbeperking.

Nadere informatie

Voerendaal, d.d. 25 september 2006 Nummer 2006/8/10 Portefeuillehouder H.M.H. Bressers Sector

Voerendaal, d.d. 25 september 2006 Nummer 2006/8/10 Portefeuillehouder H.M.H. Bressers Sector G e m e e n t e V o e r e n d a a l Voerendaal, d.d. 25 september 2006 Nummer 2006/8/10 Portefeuillehouder H.M.H. Bressers Sector Bedrijfsvoering Programma Openbare ruimte als visitekaartje Product Werk,

Nadere informatie

Raadsstuk. Het college stelt de raad voor: 1. Het Koersdocument Werk en Inkomen vast te stellen en als beleidskader te hanteren.

Raadsstuk. Het college stelt de raad voor: 1. Het Koersdocument Werk en Inkomen vast te stellen en als beleidskader te hanteren. Raadsstuk Onderwerp: Koersdocument Werk en Inkomen BBV nr: 2016/255655 1. Inleiding In oktober 2011 is Kans en Kracht door de gemeenteraad vastgesteld. Dit plan beschreef de uitvoeringstaken van SZW (Werk

Nadere informatie

Programma. Wat is de Participatiewet? Hoe kunnen wij u helpen?

Programma. Wat is de Participatiewet? Hoe kunnen wij u helpen? Programma Wat is de Participatiewet? Hoe kunnen wij u helpen? De Participatiewet Op 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht Van werkgevers wordt nu verwacht om werkzoekenden met een arbeidsbeperking

Nadere informatie

2014D34450 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

2014D34450 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG 2014D34450 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben enkele fracties de behoefte enkele vragen en opmerkingen voor te leggen aan

Nadere informatie

Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst

Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst Toelichting Participatiewet Raadsbijeenkomst 25-08- Inleiding Met de invoering van de Participatiewet op 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor alle burgers met arbeidsvermogen die ondersteuning

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL Kaderstellend en besluitvormend. Aan de Raad Agenda nr. 6 Vaststellen concept Strategische Kadernotitie Participatiewet Peelregio.

RAADSVOORSTEL Kaderstellend en besluitvormend. Aan de Raad Agenda nr. 6 Vaststellen concept Strategische Kadernotitie Participatiewet Peelregio. RAADSVOORSTEL Kaderstellend en besluitvormend Aan de Raad Agenda nr. 6 Vaststellen concept Strategische Kadernotitie Participatiewet Peelregio. Datum 26 februari 2014 1. Samenvatting In de strategische

Nadere informatie

De gemeente aan zet. Presentatie t.b.v. bijeenkomst Dongemondraden op 10 juni Ad Baan Maarten Adelmeijer

De gemeente aan zet. Presentatie t.b.v. bijeenkomst Dongemondraden op 10 juni Ad Baan Maarten Adelmeijer De gemeente aan zet Presentatie t.b.v. bijeenkomst Dongemondraden op 10 juni 2015 Ad Baan Maarten Adelmeijer 1 Programma 1 2 3 4 Het speelveld De opstelling De gemeente aan zet Voorbeelden 2 1 HET SPEELVELD

Nadere informatie