Joan de Haan

Transcriptie

1 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer Joan de Haan Agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 14raad januari 2015 onderwerp Nota Heroverweging Minimabeleid 2015 aan de gemeenteraad A. Samenvatting Op 1 januari 2015 wordt de Participatiewet ingevoerd. Deze nieuwe wet heeft gevolgen voor het minimabeleid en de wijze waarop gemeenten inkomensondersteuning aan hun inwoners kunnen bieden. Een aantal regelingen zoals wij die op dit moment kennen, vervalt van rechtswege vanaf deze datum. De mogelijkheden voor categoriale bijzondere bijstand worden beperkt. Er moet meer nadruk worden gelegd op individueel maatwerk. Binnen de nieuwe wettelijke kaders wil het college een heroverweging maken van het minimabeleid. Dit maakt het mogelijk om een toekomstbestendig beleid te voeren waarbij we rekening houden met de meest kwetsbare inwoners in onze gemeente. Het college vindt het belangrijk dat het minimabeleid past binnen de aanpak van het sociale domein. Daarin stimuleren we inwoners in het nemen van hun eigen verantwoordelijkheid. In de werkwijze van de nieuwe sociale teams is er aandacht voor de relatie tussen zorg, welzijn en werk en inkomen. Waar de ondersteuning van een gezin dat vraagt, dienen er korte lijnen te zijn met Werk en Inkomen, bijvoorbeeld voor de inzet van minimaregelingen. Dit vergroot de meerwaarde van 3D-samenwerking. Bijgaande keuzenota dient als heroverweging voor een mogelijke toekomstige koers. De gemeenteraad wordt voorgesteld om de nota vast te stellen en het voorkeursscenario te onderschrijven. Met het vaststellen van de nota stellen we de uitgangspunten voor het minimabeleid voor de toekomst vast. B. Voorgesteld besluit De nota 'Heroverweging minimabeleid 2015 vast te stellen. C. Inleiding Het gemeentelijke minimabeleid kent de volgende regelingen ten behoeve van de ondersteuning van minima: bijzondere bijstand; langdurigheidstoeslag; Regeling Kinderparticipatie; Stimuleringssubsidie maatschappelijke participatie (Stimapa);

2 Collectiviteitskorting op de ziektekostenverzekering van 6%. Daarnaast kennen we de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Het huidige beleid, daterend uit 2008, dient te worden aangepast aan de actualiteit en het wettelijke kader die de Participatiewet stelt voor bijzondere bijstand. De mogelijkheden voor categoriale bijzondere bijstand worden beperkt. Er wordt meer nadruk gelegd op individueel maatwerk. De langdurigheidstoeslag wordt een individuele inkomenstoeslag. De verordeningen op grond waarvan de A2-gemeenten de regeling Kinderparticipatie en Stimapa uitvoert, komen van rechtswege te vervallen. Omdat de categoriale bijzondere bijstand wordt beperkt, verwachten wij dat meer mensen een beroep zullen doen op individuele bijzondere bijstand en dat het aantal aanvragen zal toenemen. Voor de verstrekking is de individuele situatie van de aanvrager leidend. Er moet bij iedere aanvraag worden vastgesteld of de kosten waarvoor de bijzondere bijstand is aangevraagd echt noodzakelijk en daadwerkelijk gemaakt zijn of worden en of de aanvrager deze kosten zelf kan dragen. Extra aanvragen voor individuele bijzondere bijstand zijn arbeidsintensief. D. Wat willen we bereiken? Ons college heeft in haar coalitieprogramma opgenomen dat ze de participatie van kinderen wil garanderen. Gelet op de onzekerheid die een waarschijnlijke toenemende aanvraagdruk op de individuele bijzondere bijstand met zich mee brengt, vinden wij het van belang om een minimabeleid zo vorm te geven dat het een vangnet biedt voor de meest kwetsbare inwoners. Dit is de basis voor een toekomstbestendig minimabeleid. Dit betekent geen uitbreiding met nieuwe regelingen, maar het aanpassen van de bestaande regelingen. Met de nota Heroverweging minimabeleid 2015 wil het college nieuwe keuzes maken ten aanzien van het minimabeleid. Dit doen wij door een scenariokeuze voor te leggen aan de gemeenteraad. De uitgangspunten voor het sociaal domein zoals vastgesteld in de Contourennota Participatiewet, het Beleidsplan Wmo en het Beleidsplan Jeugd zijn meegenomen in het gedachtegoed van de heroverweging. Dit komt onder meer terug in de principes van zelfredzaamheid, eigen kracht en een terugtrekkende overheid. E. Wat gaan we er voor doen? Voorgesteld wordt te kiezen voor scenario 2. Dit scenario komt tegemoet aan de uitgangspunten van de drie gemeenten en past binnen de financiële kaders van de reguliere begrotingen. Hierbij blijft financiële ruimte over voor een eventuele uitbreiding van de collectieve ziektekostenverzekering voor minima. De gevolgen van de decentralisaties en de overige effecten van gewijzigd rijksbeleid zullen in de loop van 2015 steeds duidelijker worden. Ook het effect van het nieuwe minimabeleid zal 2

3 op termijn steeds duidelijker worden en zal blijken of er nieuwe aandacht moet komen voor de effecten op de doelgroep en de samenstelling ervan. Het past daarom om de ontwikkelingen in het minimabeleid in de loop van 2015 te monitoren om zo nodig bij te sturen. In dat kader vinden wij het van belang om bij de monitoring specifieke aandacht te besteden aan de verbinding tussen de Wmo en Werk en Inkomen in relatie tot de groep mensen met hoge zorgkosten. Vanuit dienstverleningsoogpunt wordt verder ingezet op het hanteren van klantvriendelijke aanvraagprocedures, het bieden van (digitaal) toegankelijke informatie en spreekuren op locatie in de drie gemeenten. Advisering Cliëntenraad Wwb De Cliëntenraad is om advies gevraagd en de conceptnota is in een vergadering toegelicht. In het advies spreekt de Cliëntenraad waardering uit voor de intentie om meer maatwerk te leveren. De Cliëntenraad uit zorgen over de onduidelijkheid van de wijzigingen en de gevolgen voor mensen met een laag inkomen. De reactie van de Cliëntenraad concentreert zich verder op aandacht voor een goede, op de doelgroep afgestemde communicatie over de wijzigingen in het nieuwe beleid. Naast aandacht voor de participatie van kinderen, zou de Cliëntenraad ook aandacht willen zien voor alleenstaanden en mensen met hoge zorgkosten. Tot slot doet de Cliëntenraad een voorstel voor een vijfde scenario dat een nieuwe categoriale regeling bevat. Dit past echter niet binnen de nieuwe wettelijke kaders. In de bijlage is het advies van de Cliëntenraad Wwb te vinden als ook de reactie van het college daarop. Het advies geeft geen aanleiding om de nota aan te passen. F. Financiën De laatste jaren heeft het kabinet diverse financiële maatregelen genomen ter compensatie van de inkomenseffecten van het rijksbeleid. Vanaf 2012 zijn extra middelen aan het gemeentefonds toegevoegd voor de structurele intensivering van bijzondere bijstand. Vanaf 2013 (en verder) zijn er door het Rijk extra middelen beschikbaar gesteld voor de intensivering van het armoedebeleid (de zogenoemde Klijnsma-gelden). In Valkenswaard is bij de begroting van 2015 de taakstellende besparing verlaagd tot Deze is verwerkt in de begroting binnen de bijzondere bijstand ( ) en individuele inkomenstoeslag ( ). De structurele extra middelen voor de versterking van het armoede- en schuldenbeleid zijn als stelpost opgenomen. Het college heeft nog geen besluit genomen over de voorgenomen aanwending van deze middelen. 3

4 Tabel 1: Meerjarenbegroting en realisatie gemeente Valkenswaard Realisatie t/m oktober 2014 Begroot * De structurele extra middelen voor de versterking van het armoede- en schuldenbeleid zijn hier onderdeel van. In de nota wordt een viertal scenario's voor het nieuwe minimabeleid gepresenteerd. Alle scenario's leiden tot een ander financieel resultaat (daarbij is het jaar 2015 als basis genomen). Voorgesteld wordt te kiezen voor scenario 2. Dit scenario komt tegemoet aan de uitgangspunten van de gemeente Valkenswaard en past binnen de financiële kaders van de reguliere begrotingen. Hierbij blijft financiële ruimte over voor een eventuele uitbreiding van de collectieve ziektekostenverzekering voor minima. In 2015 is de verwachting dat het bestand bijstandsgerechtigden zal toenemen. Dit geldt ook voor de aanspraak op bijzondere bijstand. Enerzijds door de economische situatie en anderzijds door de komst van de Participatiewet. Op basis van de huidige ontwikkelingen houden we voor de gemeente Valkenswaard rekening met een toename van de aanvragen voor bijzondere bijstand met 20%. Tabel 2 geeft het overzicht van de geschatte uitgaven per scenario weer. We gaan daarbij uit van een deelnamegraad van 50%. Dat betekent dat 50% van de potentiële doelgroep gebruik maakt van de regeling. Dit is tevens te formuleren als ambitie. De drempelverlagende werking van de voorstellen en de impuls die aan communicatie moet wordt gegeven maken dit aannemelijk. Dit gaat in het bijzonder om de mate waarin de potentiële doelgroep pro-actief wordt geïnformeerd over de mogelijkheden. De vraag of de geschatte deelnamegraad wordt gerealiseerd is echter onzeker. Daarbij merken we op dat het gebruik van voorzieningen (en dus de uitgaven) nooit exact is te voorspellen. De in de tabel genoemde bedragen zijn dan ook inschattingen. Met het oog op de ontwikkelingen in het sociale domein is er gekozen voor een veilige marge. De licht grijs gearceerde cijfers geven een risico op overschrijding van het budget aan. De donker grijs gearceerde cijfers houden een overschrijding van het budget in. 4

5 Tabel 2: doorberekening van scenario s Valkenswaard Valkenswaard Scenario 1 en 2 Scenario 3 Scenario 4 Bijzondere bijstand inclusief aanvraagdruk van 20% Langdurigheidstoeslag Geschatte kosten Kinderparticipatie Totaal verwachtte uitgaven Totaal budget Minimabeleid Saldo * De taakstellende besparing is al verwerkt in begroting De structurele extra middelen voor de versterking van het armoede- en schuldenbeleid zijn als stelpost opgenomen. In 2015 is dit bedrag , voor , voor en voor G. Vervolgstappen Na het besluit van de raad volgt uitwerking van een webshop voor minima. Het college vraagt de manager Werk en Inkomen om een plan van aanpak op te stellen. Na het besluit van de raad volgt opdrachtverlening aan de manager Werk en Inkomen tot het verrichten van nader onderzoek naar de mogelijkheden voor uitbreiding van de collectiviteitverzekering voor minima. De resultaten van beide opdrachten zullen aan uw raad worden aangeboden. H. Communicatie Werk en Inkomen verzorgt de communicatie over de besluitvorming Heroverweging Minimabeleid I. Bijlage(n) Geen. J. Ter inzage liggende stukken Nota 'Nota Heroverweging Minimabeleid 2015 ; Het advies van de Cliëntenraad Wwb; Reactie college op het advies van de Cliëntenraad Wwb. Burgemeester en wethouders van Valkenswaard, secretaris, burgemeester 5

6 drs. R.F.W. van Eijck drs. A.B.A.M. Ederveen. 6

7 Voorgesteld besluit BESLUIT De raad van de gemeente Valkenswaard; Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 5 januari 2015, nummer 14b&w00330; Gelet op het bepaalde in artikel 35 van de Participatiewet; Gelet op de behandeling in de vergadering van de raadscommissie d.d. 15 januari 2015; BESLUIT De nota 'Heroverweging minimabeleid 2015 vast te stellen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 29 januari Kenmerk: 14raad00330 de griffier, de voorzitter, drs. C. Miedema drs. A.B.A.M. Ederveen. 7