GEMEENTE NUTH Raad: 28 oktober 2014 Agendapunt: RTG: 14 oktober 2014

Transcriptie

1 Reg.nr:Z INT Pagina 1 van 7 GEMEENTE NUTH Raad: 28 oktober 2014 Agendapunt: RTG: 14 oktober 2014 AAN DE RAAD Onderwerp: Raadsvoorstel tot vaststelling Beleidskaders Arbeidsmarktbeleid 1. Samenvatting Bijgaand ontvangt u ter vaststelling de notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders Deze notitie bevat een uitvoeringsagenda en kaders om sturing te geven aan de arbeidsmarkt, alsmede voor de uitvoering van de Participatiewet die per ingaat. U wordt voorgesteld in te stemmen met de beleidsnotitie en de daarin opgenomen beleidskaders. 2. Doelstelling / Beoogd effect In vergelijking met het landelijk gemiddelde kennen wij in onze regio Parkstad Limburg relatief veel mensen met een WWB en/of Wajong uitkering, namelijk 1,5 maal het landelijk gemiddelde. Het aantal mensen in onze regio met een WSW-dienstverband is zelfs 3 maal hoger dan het landelijk gemiddelde. Voorts zijn er relatief veel burgers met een laag opleidingsniveau, is er in onze regio weinig werk voor laagopgeleiden en is er een mismatch tussen opleiding en vraag. Parkstad staat dus voor een inhaalslag op het gebied van opleiding en op het gebied van het realiseren van een juiste match tussen vraag en aanbod. Onze inzet is gericht op het doorbreken van de vicieuze cirkel van armoede, een laag opleidingsniveau, gebrek aan werk voor laagopgeleiden en de afhankelijkheid van gemeentelijke voorzieningen. Dit doen we door het versterken van de kansen van de doelgroep op de arbeidsmarkt en deze notitie Beleidskaders Arbeidsmarktbeleid (hierna te noemen: de notitie) biedt de kaders daarvoor. Deze kaders dienen tevens ter uitvoering van de Participatiewet, want deze is uiteraard onderdeel van het arbeidsmarktbeleid. 3. Eerdere besluitvorming Het piramide-model op pagina 3 van de notitie geeft de drie schaalniveaus aan waarover wordt gesproken in de notitie, namelijk: 1. het regionale schaalniveau, zijnde Zuid-Limburg. Dit is de arbeidsmarktregio zoals aangeduid door de Rijksoverheid; 2. het gewestelijke of subregionale schaalniveau, zijnde Parkstad Limburg; en 3. het lokale (gemeentelijke) schaalniveau. De notitie omvat vooral aspecten die zich begeven op de eerste twee schaalniveaus. Het betreft dan ook een notitie die regionaal tot stand is gekomen in opdracht van de portefeuillehouders Arbeidsmarktbeleid (opdrachtgever), onder verantwoordelijkheid van de managers Sociale Zorg (opdrachtnemer), en opgesteld door de beleidsambtenaren Sociale Zorg van de acht Parkstadgemeenten. Ten aanzien van het derde niveau (lokaal) worden individuele gemeenten bedoeld, of een lokale samenwerking daarvan, in ons geval een samenwerking binnen de Kompasgemeenten Nuth, Simpelveld en Voerendaal. In maart jl. hebben de gemeenteraden van deze drie gemeenten reeds een aantal beleidsuitgangspunten/-kaders vastgesteld die (vooral) te maken hebben met de lokale uitvoering van de Participatiewet/WSW/WWB, namelijk het Beleidsplan Werk, Inkomen en Sociale Zorg (Z.04814/INT.04433). Kort samengevat heeft u daarin het volgende besloten: Wij behouden het casemanagement in één hand. Kompas doet het volledige casemanagement Participatiewet, m.u.v. de zittende doelgroep Wsw. De zittende doelgroep Wsw blijft vooralsnog bij WOZL.

2 Reg.nr:Z INT Pagina 2 van 7 Kompas stelt waar nodig haar bestaande processen en methodieken bij en bouwt expertise op. Kompas koopt trajecten Beschut Werk in. Kompas staat open voor aansluiting van andere gemeenten. Kompas is partner in het netwerk, en geeft met andere partners gezamenlijk uitvoering aan 1gezin1plan1regisseur Kompas heeft een scenario/stappenplan voor de eventuele negatieve consequenties die de uitvoering van wettelijke regelgeving met zich mee kan brengen. De specifieke problematiek van de doelgroep ouderen wordt door Kompas onderkend en opgepakt binnen de programma's. Kompas heeft aandacht voor de brede doelgroep Participatiewet en bijzondere aandacht voor de doelgroep jongeren. Kompas blijft aandacht houden voor het voorkomen van niet-gebruik van voorzieningen Armoedebeleid Gemeenten voeren samen met Kompas een herijking uit van het minimabeleid met daarbij bijzondere aandacht voor kinderen. Feitelijk hebben wij daarmee een lokaal kader, dat voor ons als leidraad dient voor een aantal regionale aspecten zoals opgenomen in bijgaande notitie. 4. Argumenten / Alternatieven c.q. opties / Toelichting De notitie begint met een aantal beschrijvende hoofdstukken (t/m hoofdstuk 2); beschrijving van de doelgroepen, financieel kader (in paragraaf 8 van dit raadsvoorstel gaan wij daar nadere op in), in te zetten instrumenten en een uitleg over de arbeidsmarktregio s. In dit voorstel gaan wij in het kort in op de hoofdstukken (3 t/m 8) waarin ook feitelijk wordt ingegaan op de beleidskaders: 1. De toegang, diagnose en loonwaardesystematiek (hfd. 3) 2. Nieuwe doelgroepen (hfd. 4) 3. Toekomst WSW/WOZL (hfd. 5) 4. Werkgeversservice (hfd. 6) 5. Jongerenaanpak (hfd 7) 6. Verordeningen (hfd. 8) De notitie geeft aan wat er geregeld moet worden om sturing te geven op de arbeidsmarkt en voor de uitvoering van de Participatiewet, en geeft daarvoor kaders aan. Maar dat betekent niet dat dit ook allemaal al ingevuld is. In die zin heeft de notitie op onderdelen het karakter van uitvoeringsagenda (planning voor ). Ten aanzien van die uitvoering wordt e.e.a. uitgewerkt door een aantal regionale werkgroepen van managers, gemeentelijk beleidsambtenaren en medewerkers van (I)SD-en. Dit is vooruitlopende op de vaststelling van de beleidskaders door de gemeenteraden, maar o.a. vanwege de datum waarop de Participatiewet wordt ingevoerd was dat noodzakelijk. Hieronder gaan wij nader in op bovenstaande onderwerpen, waarbij enerzijds de strekking uit de notitie wordt toegelicht (het kader), en vervolgens een korte beschrijving van de voortgang. Ad 1; toegang, diagnose en loonwaardesystematiek Is er een hulpvraag, dan moet de burger daar ergens voor terecht kunnen (toegang). Daar wordt o.a. in beeld gebracht wat de ondersteuningsbehoefte is (diagnose). Daarvoor geldt het principe 1gezin-1plan-1regisseur. Dat houdt in dat bijv. bij problemen op meerdere leefgebieden niet wordt doorverwezen, maar dat de betreffende professionals erbij worden gehaald. Gezamenlijk (als professionele partners, maar vooral met de klant) wordt bezien welke ondersteuningsbehoefte op welk leefgebied noodzakelijk is (plan) hetgeen door één contactpersoon wordt bewaakt. In Zuid Limburg kiezen we voor één diagnosemethodiek zodat alle partners dezelfde taal spreken en voor één methode om de loonwaarde van een burger te bepalen.

3 Reg.nr:Z INT Pagina 3 van 7 De vormgeving van de toegang is een lokale aangelegenheid. Ons college heeft op 15 juli de uitgangspuntennotitie Toegang tot ondersteuning op lokaal niveau vastgesteld, hetgeen kaders bevat voor een centrale toegang in onze gemeente voor het gehele sociale domein. Op dit moment wordt aan de hand van deze kaders een nadere uitwerking vorm gegeven. Diagnose en loonwaardebepaling is iets dat we op Zuid-Limburgse schaal afstemmen. Op dit moment hebben de uitvoerders (SD-en/ISD-en) met elkaar overleg om te bezien waarin de verschillen zitten t.a.v. de manier waarop de diagnose wordt vastgesteld, en wordt gezocht naar afstemming. Ten aanzien van de loonwaardebepaling zal een Algemene Maatregel van Bestuur meer duidelijkheid moeten gaan bieden (die is er nog niet). Naar verwachting zal daarin worden bepaald dat gemeenten en partners voor één systeem moeten kiezen, hetgeen vervolgens aanbesteed zal moeten worden. Ad 2; nieuwe doelgroepen Zet de gemeente vooral in op de bovenkant van het klantenbestand, of juist niet? Ondersteunen we alleen mensen die feitelijk een uitkering krijgen van de gemeente, of ook mensen met beperkingen die geen uitkering krijgen (niet-uitkeringsgerechtigden; NUG-gers)? Gemeenten kunnen beschut werk aanbieden, maar zijn dat niet verplicht. Bieden we dus beschut aan, of niet? Willen we een verbinding leggen met arbeidsmatige dagbesteding of niet? En willen we als gemeente nog specifieke aandacht richten op bepaalde groepen (bijv. jongeren) of niet? Keuzes die gemeenten kunnen/moeten maken. Keuzes die sterk afhankelijk zijn van de coleur locale en de financiële mogelijkheden van een gemeente en daarom lokaal (individuele gemeente) gemaakt moeten worden. Wel is het zaak om de keuzes die gemeenten individueel maken onderling af te stemmen, omdat deze gevolgen kunnen hebben voor andere terreinen waarop wij samenwerken c.q. uitvoering geven. Bijvoorbeeld: als een aantal gemeenten ervoor kiest om geen beschut werk te bieden, kan dat gevolgen hebben voor de GR-WOZL. Kompas en gemeenten werken op dit moment op beleidsniveau samen aan het bepalen van de keuzes. Aangezien keuzes voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van aantallen en middelen, hebben wij Iroko opdracht gegeven onderzoek daarnaar te verrichten. Daaruit blijkt dat er Kompasbreed gezien naar schatting 10 jonggehandicapten per jaar met instromen (voor Nuth 4 per jaar). Het aantal nieuwe mensen dat met een indicatie beschut zal instromen zal Kompasbreed gezien in 2018 cumulatief zo n 20 mensen zijn (voor Nuth: 1,5 instromers in 2015, in 2016 loopt dat op naar 4, naar 6,2 in 2017 en naar 9,1 in 2018). In paragraaf 8 van dit voorstel leest u meer over de middelen waarnaar Iroko onderzoek heeft verricht. Vóór zal het college een besluit nemen t.a.v. de te maken keuzes en uw raad daarover informeren. Ad 3; Toekomst WSW/WOZL In opdracht van gemeenten werkt WOZL sterk aan de beweging van binnen naar buiten ; mensen met een WSW-indicatie zoveel als mogelijk bij reguliere werkgevers onderbrengen. Ook moet WOZL zich beperken tot het voorzien in Beschut werk en Detacheringen, en dus risicovolle en kapitaalintensieve activiteiten afstoten. De instroom in de WSW stopt per , dus de zittende omvang WSW-ers zal gaan afnemen (sterfhuisconstructie). Uiteraard hebben deze ontwikkelingen gevolgen voor de GR-WOZL en de WOZL-BV s. Daarnaast kunnen gemeenten op basis van de Participatiewet beschutte werkplekken aanbieden. Zien zij daarin een rol voor WOZL? We zullen ons dus moeten beraden over de toekomst van GR WOZL en de uitvoeringsbedrijven. Onze in 2012 uitgezette koers is en blijft leidend.

4 Reg.nr:Z INT Pagina 4 van 7 Onder begeleiding van een stuurgroep doet onderzoeksbureau Iroko onderzoek hiernaar. Een eerste concept van het onderzoeksrapport Samen verder bouwen is opgeleverd. Daarin wordt o.a. een viertal scenario s beschreven voor de uitvoering van Beschut werken, en vijf scenario s voor de uitvoering van Detacheringen. Uiteraard zal een keuze gemaakt moeten worden voor de scenario s. Voor uw raadsvergadering van 16 december a.s. kunt u een concreet raadsvoorstel daartoe verwachten. Ad 4; Werkgeversservice Wij willen enerzijds de werkgevers optimaal bedienen met o.a. hun vraag naar arbeidskrachten, en anderzijds willen wij graag onze burgers aan het werk krijgen zonder elkaar te beconcurreren. Wij kiezen daarom voor een gezamenlijke, centrale werkgeversbenadering op Zuid Limburgse én gewestelijke schaal. Op Zuid Limburgse schaal moet aansluiting gezocht worden op de sectorplannen en worden afspraken gemaakt over de invulling van de landelijk extra banen voor arbeidsgehandicapten. Een Werkgeverspunt Zuid Limburg (WSP ZL) zorgt voor de matching van vacatures voor grote accounts (bijv. DSM, Nedcar). Het Rijk schrijft 35 arbeidsmarktregio s voor (wij behoren tot de regio Zuid Limburg) met in iedere regio één Werkbedrijf. Dat hoeft geen fysiek werkbedrijf te zijn, maar een samenwerkingsverband van werkgevers- en werknemersorganisaties, gemeenten en UWV. Dit werkbedrijf moet de regionale vraagstukken op de arbeidsmarkt oppakken voor met name de kwetsbare beroepsbevolking. Het huidige Regionaal Arbeidsmarkt Netwerk zou invulling daarin kunnen geven. Op gewestelijk niveau heeft ook ieder gewest een WSP; Parkstad, Westelijke Mijnstreek en Maastricht-Heuvelland. Het WSP-PL moet zich doorontwikkelen tot één regionaal team van banenmakelaars vanuit gemeenten en WOZL. Voor de lokale werkgevers is er dus één aanspreekpunt. Op dit moment wordt door een werkgroep en een projectleider geïnventariseerd waar eventuele knelpunten liggen in de benadering van de werkgevers dan wel in de samenwerking binnen het WSP, maar wordt ook geïnventariseerd waar de overeenkomsten liggen. Op Zuid-Limburgse schaal loopt er een onderzoek over de afstemming tussen de vier gewestelijke WSP-en. De projecten WSP en Social Return on Investment (SROI) dienen geëvalueerd te worden en (eventueel) structureel ingebed te worden. Ad 5; Jongerenaanpak We willen jeugdwerkloosheid tegengaan, jongeren langer op school houden, hen begeleiden als er herplaatsing binnen het onderwijs nodig is, hen begeleiden naar betaald werk, en aanbieden van leerwerkplekken en stages. Gemeenten dan wel (I)SD-en doen dat allen vanuit hun eigen aanpak. Zo kent Heerlen een Jongerenloket, maar ook binnen Kompas hebben wij een consulent die specifiek de jongeren tot zijn aandachtsgebied heeft. Uitgangspunt is ook hier 1gezin-1plan- 1regisseur, waarbij alle leefgebieden van de jongere in beeld worden gebracht. Dit doen we vanuit een lokale aanpak, dicht bij de burger/jongere. Binnen het gewest werken we samen aan kennisdeling, deskundigheidsbevordering en opschaling als het ontbreekt aan lokale expertise in specifieke problematieken. De basisaanpak in gemeenten dient uniform te zijn; alle jongeren volgen onderwijs of zijn (op weg naar) werk. Op dit moment brengen de (I)SD-en in kaart hoe zij de jongerenaanpak (op alle leefgebieden) vorm geven. Er blijken weinig verschillen te zijn. Wel zijn er verschillen t.a.v. het bereik; de ene gemeente richt zich op alle jongeren, terwijl een andere gemeente zich richt op de kansrijken ( laaghangend fruit ). Na de inventarisatie zullen afspraken worden gemaakt t.a.v. een uniforme aanpak en de vorming van een regionaal team ter kennisdeling en expertiseontwikkeling.

5 Reg.nr:Z INT Pagina 5 van 7 Ad 6; Verordeningen Om in januari 2015 met de uitvoering van de Participatiewet van start te kunnen gaan, moeten onder meer de verordeningen gereed te zijn. Hierbij is het uitgangspunt om gewestelijk (Parkstad) tot afstemming te komen van de verordeningen en de beleidsregels. Op dit moment is regionaal een aantal werkgroepen voortvarend aan de slag gegaan met de verordeningen, die allen juridisch getoetst zijn. Voor uw raadsvergadering van december a.s. is de vaststelling van de verordeningen voorzien. Concreet dienen de volgende verordeningen vastgesteld te worden: Verordening Individuele Inkomenstoeslag Afstemmingsverordening Verordening Handhavings Inkomensvoorzieningen Participatiewet Verordening Individuele Studietoeslag Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Participatieverordening Verordening tegenprestatie Participatiewet Verordening loonkostensubsidie Participatiewet Verordening beschut werk Verordening Cliëntparticipatie De verordeningen zijn beleidsarm. Daarom vindt de nadere uitwerking van de verordeningen veelal plaats in beleidsregels. Ook deze worden door de regionale werkgroepen in concept opgesteld, met daarbij de mogelijkheid voor lokale inkleuring. De beleidsregels worden door de colleges vastgesteld. In het proces dat daaraan vooraf gaat worden de raden betrokken (informatiebijeenkomsten). Het streven is dat ook de beleidsregels per zijn vastgesteld. Hieronder samengevat de (vast te stellen) beleidskaders: Uitvoeringsagenda Toegang, diagnose en loonwaardesystematiek Keuzes t.a.v. doelgroepen Toekomst WSW/WOZL Werkgeversservice Jongerenaanpak Verordeningen Kader Toegang lokaal regelen volgens 1gezin-1plan- 1regisseur. Methodiek voor diagnose en voor loonwaardebepaling uniform in Zuid Limburg. Lokale invulling, wel regionale afstemming. Financiële middelen zullen veelal kaderstellend zijn. De in 2012 uitgezette koers (uitgangspunten) zijn en blijven kaderstellend voor de toekomst uitvoering WSW/WOZL WSP-ZL voor grote accounts. RAN geeft invulling aan regionale Werkbedrijf. WSP-PL wordt één team van banenmakelaars van gemeenten en WOZL, en wordt daarmee één aanspreekpunt voor werkgevers. Pilots SROI en WSP worden geëvalueerd en structureel ingebed. Aanpak volgens 1gezin-1plan-1regisseur. Lokale aanpak, dicht bij de burger. Gewestelijke samenwerking t.a.v. kennisdeling, deskundigheidsbevordering en opschaling voor specifieke expertise. Alle jongeren zijn actief (scholing of (op weg naar) werk). Verordeningen en beleidsregels regionaal afstemmen, met ruimte voor lokale

6 Reg.nr:Z INT Pagina 6 van 7 verbijzondering. Verordeningen per vaststellen door de raad. Nadere uitwerking in beleidsregels, vast te stellen door colleges. Bij voorkeur ook per Past in strategische visie ja/nee (waarom niet) en welk programma In onze strategische visie hebben we opgenomen dat iedere burger actief moet kunnen participeren in onze samenleving. De Participatiewet / het arbeidsmarktbeleid bieden handvatten voor de burger die daarbij ondersteuning behoeft. 6. Relatie met bevolkingskrimp Geen 7. Juridische aspecten / Wettelijk kader Wet Werk en Bijstand Participatiewet (per ) Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) 8. Financiële aspecten Aan de vaststelling van de notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders zijn geen financiële consequenties verbonden. Echter, voor het kunnen maken van bepaalde keuzes - zoals het bedienen van de doelgroepen en hoe om te gaan met Beschut/WSW/WOZL zullen financiële (on)mogelijkheden mede als kader dienen. Zoals eerder in dit voorstel aangegeven, hebben wij Iroko een financiële doorrekening laten maken waaruit het volgende blijkt: Op dit moment krijgen wij van de rijksoverheid twee budgetten; één Participatiebudget voor het W-deel (kort gezegd is dit budget bedoeld voor re-integratieactiviteiten ten behoeve van de klanten die een WWB-uitkering ontvangen) en een rijkssubsidie per Arbeidsjaar WSW. Vanaf 2015 verdwijnen deze schotten en worden deze samengevoegd tot één ontschot P-budget, maar niet nadat het Rijk hierop een fikse korting (bezuiniging) heeft toegepast. Zo wordt het gedeelte rijkssubsidie WSW met 500 per arbeidsjaar per WSW-er afgebouwd, van ± naar per arbeidsjaar. Het Rijk heeft besloten dat de zittende WSW-ers hun rechtspositie behouden; voor hen verandert er feitelijk niets. Gemeenten dienen de kosten voor die zittende WSW-ers te dekken uit dat ontschot P-budget. Iroko heeft berekend dat de kosten voor de zittende WSW-ers 100% van het totale ontschotte budget in beslag zullen nemen 1. Met andere woorden: we zijn verplicht om de zittende doelgroep WSW te blijven bedienen, maar die kosten zijn dusdanig hoog (c.q. het budget dat wij van de rijksoverheid krijgen is dusdanig laag) dat er niets meer over blijft voor andere mensen uit de doelgroep. Dus niets meer voor de zittende WWB-ers, en ook niet voor de nieuwe instroom WWB en arbeidsgehandicapten (de voormalige Wajong en WSW). Wij zullen dus als gemeente geld moeten bijleggen om alle doelgroepen te kunnen bedienen. Deze beperkte middelen zullen van invloed zijn op de te maken keuzes, bijvoorbeeld t.a.v. het eventueel verruimen van doelgroepen (bijvoorbeeld Niet Uitkerings Gerechtigden, NUG-ers). 9. Communicatie en Burgerparticipatie WSW-raden en cliëntenraden worden bij de diverse ontwikkelingen betrokken. 1 Hieruit blijkt dat wij behoren tot de zogenaamde nadeelregio s", dus waar relatief veel mensen met een WSW-dienstbetrekking werkzaam zijn. Want landelijk gezien neemt het zittende WSW-bestand 85% van het ontschotte budget in beslag, en is er nog 15% bestedingsruimte voor de andere doelgroepen.

7