Nota van toelichting. Nummer: 14Tl045 Kerkrade, 19 november 2014

Transcriptie

1 Nota van toelichting Nummer: 14Tl045 Kerkrade, 19 november 2014 Behorend bij ontwerpbesluit nummer: 14Rb068 Onderwerp Vaststelling Beleidskaders Arbeidsmarktbeleid Beslispunten 1 Bijgaande notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, Beleidskaders en de daarin opgenomen beleidskaders vaststellen. Inleiding In vergelijking met het landelijk gemiddelde kennen wij in onze regio Parkstad Limburg verhoudingsgewijs veel mensen met een WWB en/of Wajong uitkering, namelijk 1,5 maal het landelijk gemiddelde. Het aantal mensen in onze regio met een WSW-dienstverband is zelfs 3 maal hoger dan het landelijk gemiddelde. Voorts zijn er verhoudingsgewijs veel burgers met een laag opleidingsniveau, is er in onze regio weinig werk voor laagopgeleiden en is er een (kwalitatieve) mismatch tussen opleiding en vraag. Parkstad staat dus voor een inhaalslag op het gebied van opleiding en op het gebied van het realiseren van een juiste match tussen vraag en aanbod. Onze inzet is gericht op het doorbreken van de vicieuze cirkel van armoede, een laag opleidingsniveau, gebrek aan werk voor laagopgeleiden en de afhankelijkheid van gemeentelijke voorzieningen. Dit doen we door het versterken van de kansen van de doelgroep op de arbeidsmarkt en deze notitie Beleidskaders Arbeidsmarktbeleid (hierna te noemen: de notitie) biedt de kaders daarvoor. Deze kaders dienen tevens ter uitvoering van de Participatiewet, want deze is uiteraard onderdeel van het arbeidsmarktbeleid. Het piramide-model op pagina 3 van de notitie geeft de drie schaalniveaus aan waarover wordt gesproken in de notitie, namelijk: 1. het regionale schaalniveau, zijnde Zuid-Limburg. Dit is de arbeidsmarktregio zoals aangeduid door de Rijksoverheid; 2. het gewestelijke of sub regionale schaalniveau, zijnde Parkstad Limburg; en 3. het lokale (gemeentelijke) schaalniveau. De notitie omvat vooral aspecten die zich begeven op de eerste twee schaalniveaus. Het betreft dan ook een notitie die regionaal tot stand is gekomen in opdracht van de portefeuillehouders Arbeidsmarktbeleid (opdrachtgever), onder verantwoordelijkheid van de managers Sociale Zorg (opdrachtnemer), en opgesteld door de beleidsambtenaren Sociale Zorg van de acht Parkstadgemeenten. Ten aanzien van het derde niveau (lokaal) worden individuele gemeenten bedoeld, of een lokale samenwerking daarvan. Doelstelling Bijgaand ontvangt u ter vaststelling de notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders Deze notitie bevat een uitvoeringsagenda en kaders om sturing te geven aan de arbeidsmarkt, alsmede voor de uitvoering van de Participatiewet die per ingaat. U wordt voorgesteld in te stemmen met de beleidsnotitie en de daarin opgenomen beleidskaders. Argumenten De notitie begint met een aantal beschrijvende hoofdstukken (t/m hoofdstuk 2); beschrijving van de doelgroepen, financieel kader, in te zetten instrumenten en een uitleg over de arbeidsmarktregio s.

2 In dit voorstel gaan wij in het kort in op de hoofdstukken (3 t/m 8) waarin ook feitelijk wordt ingegaan op de beleidskaders: 1. De toegang, diagnose en loonwaardesystematiek (hfd. 3) 2. Nieuwe doelgroepen (hfd. 4) 3. Toekomst WSW/WOZL (hfd. 5) 4. Werkgeversservice (hfd. 6) 5. Jongerenaanpak (hfd 7) 6. Verordeningen (hfd. 8) De notitie geeft aan wat er geregeld moet worden om sturing te geven op de arbeidsmarkt en voor de uitvoering van de Participatiewet, en geeft daarvoor kaders aan. Maar dat betekent niet dat dit ook allemaal al ingevuld is. In die zin heeft de notitie op onderdelen het karakter van uitvoeringsagenda (planning voor ). Ten aanzien van die uitvoering wordt e.e.a. uitgewerkt door een aantal regionale werkgroepen bestaande uit managers, gemeentelijk beleidsambtenaren en medewerkers van (I)SD-en. Dit is wel vooruitlopende op de vaststelling van de beleidskaders door de gemeenteraden, maar o.a. vanwege de datum waarop de Participatiewet wordt ingevoerd was dat noodzakelijk. Hieronder gaan wij nader in op bovenstaande onderwerpen, waarbij enerzijds de strekking uit de notitie wordt toegelicht (het kader), en vervolgens een korte beschrijving van de voortgang. Ad 1; toegang, diagnose en loonwaardesystematiek Is er een hulpvraag, dan moet de burger daar ergens voor terecht kunnen (toegang). Daar wordt o.a. in beeld gebracht wat de ondersteuningsbehoefte is (diagnose). Daarvoor geldt het principe 1gezin-1plan- 1regisseur. Dat houdt in dat bijvoorbeeld bij problemen op meerdere leefgebieden niet wordt doorverwezen, maar dat de betreffende professionals erbij worden gehaald. Gezamenlijk (als professionele partners, maar vooral met de klant) wordt bezien welke ondersteuningsbehoefte op welk leefgebied noodzakelijk is (plan) hetgeen door één contactpersoon wordt bewaakt. In Zuid Limburg kiezen we voor één diagnosemethodiek zodat alle partners dezelfde taal spreken en voor één methode om de loonwaarde van een burger te bepalen. De vormgeving van de toegang is een lokale aangelegenheid. Diagnose en loonwaardebepaling willen we op Zuid-Limburgse schaal afstemmen. Op dit moment hebben de uitvoerders (SD-en/ISD-en) met elkaar overleg om te bezien waarin de verschillen zitten t.a.v. de manier waarop de diagnose wordt vastgesteld, en wordt gezocht naar afstemming. Ten aanzien van de loonwaardebepaling zal een Algemene Maatregel van Bestuur meer duidelijkheid moeten gaan bieden (die is er nog niet). Naar verwachting zal daarin worden bepaald dat gemeenten en partners voor één systeem moeten kiezen, hetgeen vervolgens aanbesteed zal moeten worden. Ad 2; nieuwe doelgroepen Zet de gemeente vooral in op de bovenkant van het klantenbestand, of juist niet? Ondersteunen we alleen mensen die feitelijk een uitkering krijgen van de gemeente, of ook mensen met beperkingen die geen uitkering krijgen (niet-uitkeringsgerechtigden; NUG-gers)? Gemeenten kunnen beschut werk aanbieden, maar zijn dat niet verplicht. Bieden we dus beschut aan, of niet? Willen we een verbinding leggen met arbeidsmatige dagbesteding of niet? En willen we als gemeente nog specifieke aandacht richten op bepaalde groepen (bijv. jongeren) of niet? Keuzes die gemeenten kunnen/moeten maken. Keuzes die sterk afhankelijk zijn van de couleur locale en de financiële mogelijkheden van een gemeente en daarom lokaal (individuele gemeente) gemaakt moeten worden. Wel is het zaak om de keuzes die gemeenten individueel maken onderling af te stemmen, omdat deze gevolgen kunnen hebben voor andere terreinen waarop wij samenwerken c.q.

3 uitvoering geven. Bijvoorbeeld: als een aantal gemeenten ervoor kiest om geen beschut werk te bieden, kan dat gevolgen hebben voor de GR-WOZL. Separaat aan dit raadsvoorstel wordt momenteel lokaal een beleidsnota in het kader van de Participatiewet opgesteld. Strekking hiervan zal zijn iedereen verdient een kans. Daarbij zijn preventie en de jongeren twee speerpunten, die prioriteit krijgen. Tot slot zal ook de doelgroepenafbakening hier onderdeel van uitmaken. Enerzijds om te komen tot een evenwichtige verdeling tussen de verschillende doelgroepen, die anderzijds binnen de budgettaire kaders dient te blijven. Ad 3; Toekomst WSW/WOZL In opdracht van gemeenten werkt WOZL sterk aan de beweging van binnen naar buiten ; mensen met een WSW-indicatie zoveel als mogelijk bij reguliere werkgevers onderbrengen. Ook moet WOZL zich beperken tot het voorzien in Beschut werk en Detacheringen, en dus risicovolle en kapitaalintensieve activiteiten afstoten. De instroom in de WSW stopt per , dus de zittende omvang WSW-ers zal gaan afnemen (sterfhuisconstructie). Uiteraard hebben deze ontwikkelingen gevolgen voor de GR-WOZL en de WOZL-BV s. Daarnaast kunnen gemeenten op basis van de Participatiewet beschutte werkplekken aanbieden. Zien zij daarin een rol voor WOZL? We zullen ons dus moeten beraden over de toekomst van GR WOZL en de uitvoeringsbedrijven. Onze in 2012 uitgezette koers is en blijft leidend. Onder begeleiding van een stuurgroep heeft onderzoeksbureau Iroko onderzoek hiernaar gedaan. Het onderzoeksrapport Samen verder bouwen is opgeleverd en heeft u reeds ontvangen, ter voorbereiding op de regionale informatiebijeenkomst d.d. 3 oktober 2014 jl. Daarin wordt o.a. een viertal scenario s beschreven voor de uitvoering van Beschut werken, en vijf scenario s voor de uitvoering van Detacheringen. Uiteraard zal een keuze gemaakt moeten worden voor de scenario s. Het formele besluitvormingsproces betreffende deze keuze staat op de planning voor de raadscyclus van december Ad 4; Werkgeversservice Wij willen enerzijds de werkgevers optimaal bedienen met o.a. hun vraag naar arbeidskrachten, en anderzijds willen wij graag onze burgers aan het werk krijgen zonder elkaar te beconcurreren. Wij kiezen daarom voor een gezamenlijke, centrale werkgeversbenadering op Zuid Limburgse én gewestelijke schaal. Op Zuid Limburgse schaal moet aansluiting gezocht worden op de sectorplannen en worden afspraken gemaakt over de invulling van de landelijk extra banen voor arbeidsgehandicapten. Een Werkgeversservicepunt Zuid Limburg (WSP ZL) zorgt voor de matching van vacatures voor grote accounts (bijv. DSM, Nedcar). Het Rijk schrijft 35 arbeidsmarktregio s voor (wij behoren tot de regio Zuid Limburg) met in iedere regio één Werkbedrijf. Dat hoeft geen fysiek werkbedrijf te zijn, maar een samenwerkingsverband van werkgevers- en werknemersorganisaties, gemeenten en UWV (een virtueel bedrijf). Dit werkbedrijf moet de regionale vraagstukken op de arbeidsmarkt oppakken voor met name de kwetsbare beroepsbevolking. Het huidige Regionaal Arbeidsmarkt Netwerk zou invulling daarin kunnen geven. Op gewestelijk niveau heeft ook ieder gewest een WSP; Parkstad (WSP PL), Westelijke Mijnstreek en Maastricht-Heuvelland. Het WSP-PL moet zich door ontwikkelen tot één regionaal team van banenmakelaars vanuit gemeenten, UWV en WOZL. Parallel daaraan loopt de lokale werkgeversbenadering, vormgegeven middels het project Naar buiten. Nauwe afstemming tussen beide draagt bij aan duidelijkheid voor de (lokale) werkgevers en creëert hiermee het gewenste vaste aanspreekpunt. Op dit moment wordt door een werkgroep en de projectleider van het WSP-PL geïnventariseerd waar eventuele knelpunten liggen in de

4 benadering van de werkgevers, dan wel in de samenwerking binnen het WSP-PL. Daarnaast wordt ook geïnventariseerd waar de overeenkomsten liggen, waarbij eveneens aandacht is voor (afstemming met) de lokale initiatieven. Met name in het kader van deze afstemming wordt gedacht aan de keuze voor een bepaalde segmentatie voor het WSP, om zodoende een duidelijke scheiding aan te brengen tussen enerzijds de werkgeversbandering van het WSP-PL en anderzijds de lokale. Op Zuid-Limburgse schaal loopt er een onderzoek over de afstemming tussen de vier gewestelijke WSPen. In nauwe afstemming met het WSP-PL functioneert daarnaast het regionale coördinatiepunt Social Return on Investment (SROI). Beide projecten hebben een tijdelijk karakter en dienen geëvalueerd te worden en (eventueel) structureel ingebed te worden. Dit geldt eveneens voor het lokale project Naar buiten. Het is natuurlijk van eminent belang om deze ontwikkelingen integraal te benaderen. Ad 5; Jongerenaanpak We willen jeugdwerkloosheid tegengaan, jongeren langer op school houden, hen begeleiden als er herplaatsing binnen het onderwijs nodig is, hen begeleiden naar betaald werk, en aanbieden van leerwerkplekken en stages. Gemeenten dan wel (I)SD-en doen dat allen vanuit hun eigen aanpak. Zo kent Heerlen een Jongerenloket en maken wij hiervoor gebruik van de expertise van Impuls. Uitgangspunt is ook hier 1gezin-1plan-1regisseur, waarbij alle leefgebieden van de jongere in beeld worden gebracht. Dit doen we vanuit een lokale aanpak, dicht bij de burger/jongere. Binnen het gewest werken we samen aan kennisdeling, deskundigheidsbevordering en opschaling als het ontbreekt aan lokale expertise in specifieke problematieken. De basisaanpak in gemeenten dient uniform te zijn; alle jongeren volgen onderwijs of zijn (op weg naar) werk. Op dit moment brengen de (I)SD-en in kaart hoe zij de jongerenaanpak (op alle leefgebieden) vorm geven. Er blijken weinig verschillen te zijn. Wel zijn er verschillen t.a.v. het bereik; de ene gemeente richt zich op alle jongeren, terwijl een andere gemeente zich richt op de kansrijken ( laaghangend fruit ). Na de inventarisatie zullen afspraken worden gemaakt t.a.v. een uniforme aanpak en de vorming van een regionaal team ter kennisdeling en expertiseontwikkeling. Ad 6; Verordeningen Om in januari 2015 met de uitvoering van de Participatiewet van start te kunnen gaan, moeten onder meer de verordeningen gereed te zijn. Hierbij is het uitgangspunt om gewestelijk (Parkstad) tot afstemming te komen van de verordeningen en de beleidsregels. Op dit moment is regionaal een aantal werkgroepen voortvarend aan de slag gegaan met de verordeningen, die allen juridisch getoetst zijn. Voor uw raadsvergadering van december a.s. is de vaststelling van de verordeningen voorzien. Concreet dienen de volgende verordeningen vastgesteld te worden: Verordening Individuele Inkomenstoeslag Afstemmingsverordening Handhavingsverordening Verordening Individuele Studietoeslag Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Participatieverordening Verordening tegenprestatie Participatiewet Verordening loonkostensubsidie Participatiewet Verordening beschut werk Verordening Cliëntparticipatie

5 Binnen sub-regio s zoals Parkstad Limburg, vindt dus verdergaande afstemming plaats van werkwijzen, beleid en regelgeving. Tegelijkertijd moet er ook ruimte zijn om met plaatselijke omstandigheden rekening te houden of recht te doen aan de kleur van de raad. Het is van essentieel belang dat op 1 januari 2015 de verordeningen ingevolge de Participatiewet in werking treden. Voor de uitvoering en daarmee uiteindelijk voor de burger is een tijdige inwerkingtreding de hoofdvoorwaarde zonder welke alle hieruit voortvloeiende voorwaarden niet ingevuld kunnen worden. De te maken beleidskeuzen dienen ingevolge artikel 8c van de Participatiewet regionaal eenduidig en uniform te zijn. In de regionale voorbereiding zijn de gemeenten ten dele afhankelijk van nog te publiceren landelijke lagere regelgeving. Deze Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB s) worden echter pas in oktober, november en december 2014 verwacht. Het middels een raadsprocedure verwerken van de beleidskeuzen in de verordeningen zou onherroepelijk leiden tot een onacceptabel late inwerkingtredingsdatum van ten vroegste 1 april Derhalve is noodgedwongen een keuze gemaakt voor beleidsarme verordeningen. Aangezien een collegeprocedure wel (hoewel ook uitermate krap) een haalbare zaak is, wordt een appél gedaan op de raad om in het belang van een tijdige en juiste uitvoering naar de burgers toe voor deze (eenmalige) keer zoveel als mogelijk de beleidskeuzen voor 2015 middels een collegeprocedure (beleidsregels) uit te zetten. De te maken beleidskeuzen zullen wel met de raad afgestemd worden. Als in de loop van 2015 de fundamenten voor een integraal beleid definitief gestalte heeft gekregen zullen deze fundamenten in nieuwe verordeningen voor 2016 opgenomen worden waarmee tegen die tijd op een volwaardige manier aan de raadsopdrachten voldaan zal zijn. Hieronder samengevat de (vast te stellen) beleidskaders: Uitvoeringsagenda Toegang, diagnose en loonwaardesystematiek Keuzes t.a.v. doelgroepen Toekomst WSW/WOZL Werkgeversservice Jongerenaanpak Kader Toegang lokaal regelen volgens 1gezin-1plan- 1regisseur. Methodiek voor diagnose en voor loonwaardebepaling uniform in Zuid Limburg. Lokale invulling, wel regionale afstemming. Financiële middelen zullen veelal kader stellend zijn. Iedereen verdient een kans, met prioriteit bij preventie en jongeren. De in 2012 uitgezette koers (uitgangspunten) zijn en blijven kade stellend voor de toekomst uitvoering WSW/WOZL WSP-ZL voor grote accounts. RAN geeft invulling aan regionale Werkbedrijf. WSP-PL wordt één team van banenmakelaars van gemeenten, UWV en WOZL, en wordt daarmee één aanspreekpunt voor werkgevers. Dit in nauwe afstemming met de lokale initiatieven/werkgeversbenadering, zoals de pilot Naar buiten. Pilots SROI en WSP worden geëvalueerd en (mogelijk) structureel ingebed. Aanpak volgens 1gezin-1plan-1regisseur. Lokale aanpak, dicht bij de burger. Gewestelijke samenwerking t.a.v. kennisdeling, deskundigheidsbevordering en opschaling voor specifieke expertise. Alle jongeren zijn actief (scholing of (op weg naar) werk).

6 Verordeningen Verordeningen en beleidsregels regionaal afstemmen, met ruimte voor lokale verbijzondering. Verordeningen per vaststellen door de raad. Nadere uitwerking in beleidsregels, vast te stellen door colleges. Ook per Financiën Aan de vaststelling van de notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders zijn geen directe financiële consequenties verbonden. Echter, voor het kunnen maken van bepaalde keuzes - zoals het bedienen van de doelgroepen en hoe om te gaan met Beschut/WSW/WOZL zullen financiële (on)mogelijkheden mede als kader dienen. Communicatie N.v.t. Uitvoering Na behandeling in het college van 21 oktober 2014 zal het voorstel aan de raad worden aangeboden en op 11 november 2014 in de commissie B&S behandeld worden, waarna de raadsbehandeling op 26 november 2014 gepland staat. Tijdens de tweede thema-avond in het kader van de Participatiewet op 4 november 2014 zal bijgaande notitie tevens een prominente plek op de agenda krijgen, om het zodoende uitgebreid hierover te kunnen hebben met de aanwezigen. Onder de genodigden bevinden zich naast u als raad, de commissieleden B&S, de partners in het kader van het project Samen Leven, de leden van het WMO-platform en de leden van de Cliëntenraad SWI Kerkrade. Bijlage - Notitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders