Gezondheid en welzijn van thuiswonende kwetsbare ouderen. Robbert Gobbens Hogeschool Inholland, Zonnehuisgroep Amstelland

Transcriptie

1 Gezondheid en welzijn van thuiswonende kwetsbare ouderen Robbert Gobbens Hogeschool Inholland, Zonnehuisgroep Amstelland

2 Disclosure belangen spreker

3 Op de Puch naar Princenhage Wijkverpleegkundige - Zelfstandigheid en creativiteit - Ontmoeten van mensen in eigen huis en sociale omgeving de oudere bestaat niet Onderwijs promoveren

4 Lector Praktijkgericht onderzoek Gezondheid en Welzijn van kwetsbare ouderen Visie - Hogeschool Inholland: De Gezonde Samenleving - Zonnehuisgroep Amstelland: Hart voor kwaliteit van leven

5 Kwetsbaarheid In het Engels frailty 2010: : ruim (SCP, 2011)

6 Frailty, een medisch concept een biologisch syndroom waarbij sprake is van een verminderde reserve en weerstand tegen stressoren, dat het resultaat is van dalingen van diverse fysiologische systemen onbedoeld gewichtsverlies verminderd uithoudingsvermogen inactiviteit verminderde loopsnelheid zwakte (Fried et al., 2011)

7 Frailty, een multidimensioneel concept Kwetsbaarheid is een dynamische toestand waarin een individu verkeert die tekorten heeft in één of meerdere domeinen van het menselijk functioneren (lichamelijk, psychisch, sociaal), die onder invloed van een diversiteit aan variabelen wordt veroorzaakt en die de kans op het optreden van ongewenste vergroot. (Gobbens et al., 2010)

8 Meten = weten 38 instrumenten beschikbaar (Sutton et al., 2016) o.a. Groningen Frailty Indicator (GFI) Easycare-TOS Evaluative Frailty Index for Physical Activity (EFIP) Tilburg Frailty Indicator (TFI) % kwetsbaarheid hangt af van instrument Zorg dat je een valide instrument gebruikt!

9 Kwetsbaarheid bij zelfstandig wonende ouderen

10 Een integraal conceptueel model van kwetsbaarheid ( Gobbens et al., 2010) Leeftijd Leeftijd Leeftijd Gezondheidsbevordering en preventie Voorkomen/ Uitstellen van kwetsbaarheid Verminderen van kwetsbaarheid Voorkomen /Uitstellen van ongewenste uitkomsten KWETSBAARHEID Levensloop determinanten - leeftijd - gevolgd onderwijs - inkomen - geslacht - etniciteit - burgerlijke staat - leefomgeving - leefstijl - levensgebeurtenissen - biologische (inclusief genetische) Ziekte(n) Vermindering van fysiologische reserve Lichamelijke kwetsbaarheid Vermindering van: - voeding - mobiliteit - lichamelijk actief zijn - kracht - uithoudingsvermogen - evenwicht - zintuiglijke functies Psychische Sociale kwetsbaarheid kwetsbaarheid Vermindering van: Vermindering van: - sociale relaties - cognitie - sociale steun - stemming - coping Ongewenste uitkomsten Beperkingen Gezondheidszorggebruik Sterfte

11 Kwaliteit van leven een subjectief begrip, waarin de evaluatie door mensen zelf van diverse domeinen van het leven centraal staat Voor zowel kwetsbare als niet-kwetsbare ouderen (67-90 jaar) omvat kwaliteit van leven aspecten als een goede gezondheid, zich goed voelen (welzijn), sociale relaties hebben, andere mensen helpen, actief zijn en in een fijn huis in een goede buurt wonen.

12 ene ding waar hun leven om draait Toen de interviewer aan de heer H. de vraag stelde: wat is belangrijk in uw leven? kreeg zij het antwoord mijn boot. Hij woont er met zijn vrouw op een prachtige locatie net buiten Amsterdam: En ik heb het daar reuze naar de zin. Als je het Noordzeekanaal hebt en je gaat daarop dan ga je de tunnel onderdoor en dan ga je nog meer naar het Noordzeekanaal en daar lig ik. Je ligt in de natuur. Schitterend. We hebben een water tegenover ons dat geloof ik achttien meter diep is.

13 Relaties met andere mensen In de loop der jaren gaat je moeder dood. Je vader gaat dood. Die gaat dood. Weet je wel. Kennissen allemaal om me heen. Die wordt ziek. Die wordt ziek. En de vreugde van het leven kan ik dan niet zo goed meer zien. Ik voel met pas kwetsbaar als de dood nadert. Wel is het soms naar dat je minder contacten hebt dan vroeger. Ik had vroeger veel vrienden en zat overal bij. Veel mensen zijn dood, die heb ik allemaal overleefd. Weinig contacten maakt je misschien ook wel wat kwetsbaarder.

14 Positieve gezondheid het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2014) geen doel maar een middel, zodat mensen kunnen doen wat hun leven zin geeft Beroepsprofiel van de verpleegkundige

15 Interventies De vraag is: welke interventies zijn bewezen effectief om kwetsbaarheid te voorkomen, te verminderen of ongewenste uitkomsten uit te stellen?

16 Voorkomen is beter dan genezen! Kijken naar determinanten van kwetsbaarheid: - Vrouwen zijn kwetsbaarder dan mannen - Hoe ouder hoe kwetsbaarder - Lage SES meer kwetsbaarheid - Etniciteit hangt samen met kwetsbaarheid (allochtonen zijn kwetsbaarder dan autochtonen) - Slechte leefstijl meer kwetsbaarheid - Ontevredenheid woonomgeving meer kwetsbaarheid Dit geeft richting aan identificeren kwetsbare ouderen en aan interventies.

17 Interveniëren op gevolgen van kwetsbaarheid Gevolg: beperkingen in ADL en IADL Interventies: - Beweeginterventies - Voedingsinterventies - Interventies gericht op gebruik van technologieën (zorgrobot) (Daniëls et al., 2010) Bij kwetsbare ouderen zelf nagaan wat hun wensen en behoeften zijn.

18 Multifactoriële interventies Worden meestal voorafgegaan door een Comprehensive Geriatric Assessment (CGA). Multidisciplinair onderzoek behandelplan Voorbeeld: een preventief huisbezoek Inconsistente en/of kleine effecten op beperkingen in ADL en IADL, kwaliteit van leven, ziekenhuisopname en mortaliteit

19 Het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) Startte in partijen betrokken in acht regionale netwerken Budget 89 miljoen euro Ontwikkeling in gang gezet naar een meer proactieve ouderenzorg, met accent op ageing in place

20 NPO heeft niet gebracht wat we wilden Geen of nauwelijks effecten op gevolgen van kwetsbaarheid Verklaringen: - te weinig aandacht voor implementatie - Uitvoeringsgraad door zorgverleners was te laag (lager dan 50%) door hoge complexiteit van de interventie en tekortschietend multidisciplinair overleg (Metzelthin et al., 2013; Asmus-Szepesi et al., 2015) Hoe nu verder?

21 Balansmodel Aandacht voor zowel de draagkracht als de draaglast van kwetsbare ouderen De draagkracht wordt bepaald door de externe (bijv. mantelzorg) en interne hulpbronnen (zelfmanagementvaardigheden) (Steverink, 2009) D-SCOPE aan een kwetsbaarheidsbalans (

22 Proactieve integrale ouderenzorg De individuele behoeften van de individuele zorgvrager moeten het uitgangspunt zijn, voor zowel de inhoud als de organisatie van de zorg ten behoeve van kwetsbare ouderen. Optimale communicatie, complementariteit, adequate coördinatie en continuïteit van zorg zijn belangrijke ingrediënten van proactieve integrale ouderenzorg. (Schols, 2016) Classificatiesystemen zoals OMAHA helpen o.a. bij identificeren problemen, uiteindelijk gaat het om samenwerking tussen zorg- en welzijnsprofessionals

23 Interprofessionele samenwerking Sociaal wijkteam Inzicht in deskundigheden disciplines Inbreng van wijkverpleegkundige essentieel Voorbeeld: Vroegsignalering Kwetsbare Ouderen en Opvolging (VKO) in West- Brabant (Keij, 2016) In hoeverre draagt de samenwerking tussen zorg- en welzijnsprofessionals bij aan zorg op maat en kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen?

24 Inzetten van hbo-verpleegkundigen Wijkverpleging niet populair onder studenten Campagne Daar zit meer achter Projecten Leernetwerken in de wijkverpleging Bachelor of Nursing 2020

25 Tips voor gezond oud worden

26 Dank voor jullie aandacht en een fijn vervolg van het congres toegewenst! Robbert Gobbens