Gezond ouder worden: gezondheid als een multidimensioneel concept? Prof. Dr. Anja Declercq LUCAS en Centrum voor Sociologisch onderzoek, KU Leuven

Transcriptie

1

2 Gezond ouder worden: gezondheid als een multidimensioneel concept? Prof. Dr. Anja Declercq LUCAS en Centrum voor Sociologisch onderzoek, KU Leuven

3 Wat is gezondheid? Definities veranderen Gezondheid als de afwezigheid van ziekte. Health is defined in WHO's Constitution as a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.

4 Positieve gezondheid Gezondheid als het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven. Concept benadrukt de potentie om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte en belang persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven

5 Van individueel naar sociaal model Personal tragedy model/deficit model = mensen met een ziekte/handicap wijken af, vertonen een deficit, ondergaan een persoonlijke tragedie, de maatschappij is neutraal en onveranderlijk Sociaal model: legt nadruk op barrières in de samenleving, samenleving moet zich aanpassen, niet de zieke/persoon met een handicap

6 Hoe meten we dan gezondheid?

7 Traditioneel: morbiditeit en mortaliteit Bron: Frank Buntinx (ACHG)

8 Nieuwe definitie: ook andere aspecten

9 Eind 2011 onderzoek in opdracht van Koning Boudewijnstichting over eenzaamheid en sociaal isolement Representatieve steekproef bij plussers in België

10 10 Evolutie van eenzaamheid bij thuiswonende 65-plussers in Vlaanderen, (in %). Indeling op basis van directe, enkelvoudige vraag 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% dikwijls eenzaam 10% 8% 7% soms eenzaam 24% 21% 29% nooit eenzaam 65% 71% 64% 7% voelt zich dikwijls eenzaam, 29% is soms eenzaam Ouderen zijn de afgelopen decennia niet eenzamer geworden

11 Schatting aantal eenzame 65-plussers in de totale bevolking van België ( )

12 Eenzaamheid en sociaal isolement eenzaamheid sociaal isolement sociaal isolement = op basis van de omvang van en de contactfrequenties met het sociaal netwerk objectief te bepalen alleen zijn u alleen voelen eenzaamheid = het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde relaties

13 Sociale contacten

14 Individuals with adequate social relationships have a 50% greater likelihood of survival compared to those with poor or insufficient social relationships. The magnitude of this effect is comparable with quitting smoking and it exceeds many well-known risk factors for mortality. (Holt-Lunstad e.a., 2010)

15 Eenzaamheid en ziekte lijken elkaar te versterken. Mensen die eenzaam zijn, worden slechte zelfmanagers. Zij zorgen slechter voor zichzelf en worden ook sneller ziek. Door hun ziekte gaat het aangaan en onderhouden van sociale relaties steeds moeilijker. Dit resulteert in een neerwaartse spiraal. (Van Tilburg, 2007)

16 Kip of ei?

17

18

19 Oplossingen op 3 niveaus 1. Bewustmaking: sociale gezondheid promoten belang van gedurende je hele leven nieuwe contacten te leggen, leefwereld groot genoeg te houden zonder te culpabiliseren of te stigmatiseren (preventie) 2. Initiatieven die niet specifiek op eenzaamheid gericht zijn, maar die wel sociale contacten en sociale cohesie bevorderen (preventie en curatie) 3. Initiatieven die specifiek op sociale en/of emotionele eenzaamheid gericht zijn (curatie)

20 Een interventie sluit best aan bij de achtergrond van de eenzaamheidsgevoelens, want de oorzaken van sociale en emotionele eenzaamheid zijn verschillend. Interventies die zich richten tot een specifieke doelgroep zijn vaker effectief Interventies moeten ook aansluiten bij de mogelijkheden en capaciteiten van de eenzame ouderen.

21 Wat voor soort interventies Individueel of in groep: bij ouderen zijn groepsinterventies vaak meer doeltreffend Lokale projecten noodzakelijk om eenzaamheid te doorbreken Interventies om: eenzaamheid te voorkomen bestaande eenzaamheidsgevoelens te verminderen te voorkomen dat eenzaamheid tot andere problemen leidt.

22