Woord vooraf Hoofdstuk I. Sociaalrechtelijke misdrijven en hun strafbaarstelling

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf 13 Hoofdstuk I. Sociaalrechtelijke misdrijven en hun strafbaarstelling 15 Prof. dr. Wilfried Ra u w s 15 Afd. 1. Inleiding 15 Afd. 2. Gemeenrechtelijke misdrijven Valsheid in geschriften 15 A. Verhouding tussen de algemene incriminaties uit het Strafwetboek en de bijzondere incriminaties uit het sociaal strafrecht. 15 B. Nuancering in geval van valsheid in geschriften 16 C. Valsheid in geschriften: enige bijzonderheden in de sociale context Diefstal en huisdiefstal Mensenhandel 21 Afd. 3. Hoofdstuk II Algemene problematiek binnen het sociaal strafrecht als onderdeel van het bijzonder strafrecht Legaliteitsbeginsel nullum crimen sine lege 24 A. Toelichting van het legaliteitsbeginsel in het strafrecht 24 B. Bestraffing van de miskenning van een algemeen verbindend verklaarde C.A.O. en het legaliteitsbeginsel in strafzaken Werking van collectieve arbeidsovereenkomsten ratione temporis en de bestraffing 31 A. Beginsel van de niet-terugwerkende kracht van de strafwet 31 B. Retroactiviteit van collectieve arbeidsovereenkomsten Legaliteitsbeginsel in strafzaken en andere dubieuze incriminaties in het sociaal strafrecht 33 A. Wet van 26 juli 1996 tot bevordering van de werkgelegenheid en tot preventieve vrijwaring van het concurrentievermogen 33 B. Incriminatie in de Wet Prestaties Algemeen Belang in Vredestijd 34 C. Strafbaarstellingen in de Wet Fondsen voor Bestaanszekerheid 35 D. Incriminaties in de Welzijnswet Werknemers Onmogelijke bestraffing wegens strijdigheid van de sociaalrechtelijke norm met het Europees gemeenschapsrecht 37 A. Gelijke behandeling van mannen en vrouwen 37 B. Vrij verkeer van diensten 38 1) Detachering 38 Maklu 5

2 sociaal handhavingsrecht 2) Limosa 41 C. Deeltijdarbeid Algemene incriminaties in het sociaal strafrecht of strafbaar stellingen en bloc en blanco Strafbaarstelling van de overtreding van welbepaalde wettelijke of reglementaire bepalingen Miskenning van de strafrechtelijk gesanctioneerde wetgeving ter bescherming van de privacy van de werknemer Moreel bestanddeel van het misdrijf Bewijs van het morele bestanddeel van het misdrijf Enige sociaalrechtelijke misdrijven en hun moreel bestanddeel Rechtvaardigingsgronden Schulduitsluitings- en verschoningsgronden 66 Afd. 4. Enige bijzondere sociaalrechtelijke misdrijven Verhinderen van het toezicht 68 A. Bestanddelen van het misdrijf 68 B. Zwijgrecht Niet opmaken/bijhouden van sociale documenten 75 A. Solidariteitsbijdrage: een civiele herstelmaatregel? 75 B. Penale sancties Illegale tewerkstelling van niet bevoorrechte buitenlandse werknemers/ Zwartwerk 81 Afd. 5. Besluit 85 Hoofdstuk II. Daderschap en verantwoordelijkheid voor sociaalrechtelijke misdrijven 87 Prof. dr. Filiep De r u y c k & Mr. Pat r i c k Waeterinckx 87 Afd. 1. Inleiding 87 Afd. 2. Algemene principes Autonomie van het strafrecht Schuldstrafrecht 91 Afd. 3. Natuurlijke personen als strafrechtelijk verantwoordelijke daders Verschillende vormen van toerekening 93 A. Materiële toerekening 93 B. Wettelijke en conventionele toerekening 93 C. Rechterlijke toerekening Specifieke regeling van toerekening in het sociaal strafrecht Enkele specifieke problemen bij de invulling van het daderschap van natuurlijke personen 99 A. Verhouding tot de algemene strafbaarheid van de rechtspersoon (art. 5, lid 1 Sw.) 101 B. De werkgever, zijn aangestelden en lasthebbers : strafrechtelijke verantwoordelijkheid volgens een 6 Maklu

3 Inhoud getrapt systeem of een gecumuleerde strafrechtelijke verantwoordelijkheid? 104 C. Strafbare deelneming 105 1) Strafbare deelneming als correctie op de wettelijke/ conventionele toerekening? 107 2) Deelneming door onthouding en de gewilde onwetendheid 112 D. Lasthebbers in de vorm van een managementvennootschap de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de vaste vertegenwoordiger op grond van art. 61 W. Venn ) Situering van de vaste vertegenwoordigers 113 2) Statuut van de vaste vertegenwoordiger uit de corporate-governance-wet 114 3) Aard van de toerekening conventionele toerekening 115 4) Strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de vaste vertegenwoordiger 116 Afd. 4. Rechtspersonen als strafrechtelijk verantwoordelijke daders Uitgangspunt van de wet van 4 mei Welke rechtspersonen zijn strafrechtelijk verantwoordelijk? Voor welke misdrijven zijn rechtspersonen verantwoordelijk? Invulling van het eigen daderschap en de eigen schuld van de rechtspersoon 124 A. Eigen daderschap van de rechtspersoon 124 B. Eigen schuld van de rechtspersoon Twee knelpunten in de praktijk 125 A. Cumul- en decumulregel van artikel 5, 2e lid Sw. 126 B. Lasthebber ad hoc Besluit bij de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon 132 Hoofdstuk III. Sancties in het sociaal strafrecht 133 Prof. dr. Joëlle Rozie 133 Afd. 1. Inleiding 133 Afd. 2. Strafrechtelijke sancties uit het commune strafrecht toepasselijk in het sociaal strafrecht Op het vlak van de strafrechtelijke handhaving is de correctionele straf het uitgangspunt Gevangenisstraf Geldboete Werkstraf Bijzondere verbeurdverklaring Verbod een beroep of handel uit te oefenen/exploitatieverbod, beroepsverbod en bedrijfssluiting Straffen eigen aan rechtspersonen 149 Maklu 7

4 sociaal handhavingsrecht Afd. 3. Sancties eigen aan het sociaal strafrecht 150 Afd. 4. Toepassing van algemene principes van het Strafwetboek en complementaire wetten op het sociaal strafrecht Verzachtende omstandigheden Herhaling Samenloop van verscheidene misdrijven 164 A. Eéndaadse samenloop 164 B. Meerdaadse samenloop 165 C. Lex specialis-regel krijgt soms voorrang Deelneming (Probatie)opschorting en (probatie)uitstel 168 Hoofstuk IV. Opsporing van sociaalrechtelijke misdrijven 169 Prof. dr. Wi l ly va n Ee c k h o u t t e & Mr. Sa m m y Bouzoumita 169 Afd. 1. Inleiding 169 Afd. 2. Bevoegdheid van de sociale inspectiediensten Materies waarvoor de sociale inspectiediensten bevoegd zijn Territoria waarbinnen de sociale inspectiediensten bevoegd zijn Personen ten aanzien van wie de sociale inspectiediensten bevoegd zijn 173 Afd. 3. Rechten en plichten van de sociale inspecteurs Aanleiding voor het optreden van de sociale inspecteurs Opsporingsbevoegdheden 175 A. Algemeen 175 B. Toegang 176 1) Algemeen 176 2) Toegang tot bewoonde lokalen 177 C. Onderzoeksverrichtingen 182 1) Ondervragen 182 2) ldentiteitscontrole 184 3) Documenten 184 4) Stalen 188 5) Inbeslagname 188 6) Vaststellingen 189 D. Aanplakking bevelen 190 E. Documenten opmaken of overhandigen 190 F. Vordering tot staken 190 G. Bijstand Bevoegdheden i.v.m. gezondheid en veiligheid van het personeel Samenwerking met andere instanties 192 A. Algemeen 192 B. Stukken betreffende gerechtelijke procedures Maklu

5 Inhoud Afd. 4. Rechten en plichten van de personen ten aanzien van wie onderzoeksdaden worden gesteld Algemeen Bericht met betrekking tot de onderzoeksmaatregelen Verhaalsmogelijkheid Verhinderen van toezicht 197 A. Situering 197 B. Begrip 197 Afd. 5. Actiemogelijkheden van de sociale inspecteurs Keuzemogelijkheden Proces-verbaal 201 A. Algemeen 201 1) Begrip proces-verbaal 201 2) Verschil met een (onderzoeks)verslag 202 3) Taal 203 B. Bewijskracht van een proces-verbaal 203 2) Voorwaarde voor de bijzondere bewijskracht 204 3) Draagwijdte van de bijzondere bewijskracht 205 4) Voorwerp van de bijzondere bewijskracht 205 5) Tegenbewijs 205 6) Bestemming en gebruik van een proces-verbaal 206 7) Feed-back 207 C. Waarschuwingen of een termijn om zich in regel te stellen 207 Afd. 6. Besluit 209 Hoofdstuk V. Uitoefening van de strafvordering en weerslag op de burgerlijke vordering naar aanleiding van sociaalrechtelijke misdrijven 213 Dhr. He n r i Vanderlinden 213 Afd. 1. Inleiding 213 Afd. 2. Uitoefening van de strafvordering Algemeen Specifiek O.M Uitoefening van de strafvordering 215 A. Inleiding 215 B. Rechtstreekse dagvaarding 215 C. Gerechtelijk onderzoek 216 D. Minnelijke schikking 216 E. Bemiddeling in strafzaken 218 Afd. 3. Burgerlijke vordering naar aanleiding van een misdrijf Algemeen Minnelijke schikking Burgerlijke vordering uit een misdrijf 222 A. Algemeen 222 B. Burgerlijke vordering voor de strafrechter 223 Maklu 9

6 sociaal handhavingsrecht 1) Accessoir karakter 223 2) Schade 224 3) Wie is de gehouden partij bij een burgerlijke partijstelling? 227 4) Provisionele schadevergoeding 227 C. Burgerlijke vordering voor de burgerlijke rechter 228 1) Principes 228 2) Gezag van gewijsde 229 D. Verval de burgerlijke vordering 232 1) Afstand van rechtsvordering en dading 232 2) Verjaring De burgerlijke vordering van de arbeidsauditeur 234 A. Algemeen 234 B. Toepassingsgebied 234 C. Procedure 234 Hoofdstuk VI. Administratieve geldboeten in het sociaal handhavingsrecht 237 Prof. dr. Kr i s t o f Salomez & drs. Freek Louckx 237 Afd. 1. Algemeen 237 Afd. 2. Administratieve handhaving van het sociaal recht krachtens de Wet Administatieve Geldboeten 238 Afd. 3. Rechtsbescherming in hoger beroep tegen een administratieve geldboete 241 Afd. 4. Daderschap Daderschap in het sociaal strafrecht: wettelijke toerekening Daderschap in de Wet Administratieve Geldboeten 254 A. Een exclusieve wettelijke toerekening aan de werkgever? De werknemer kan de werkgever zijn! 254 B. Objectieve verantwoordelijkheid van de werkgever voor de toepassing van de administratieve geldboete? 261 C. Het schuldelement 264 Hoofdstuk VII. Administratieve rechtshandhaving in het socialezekerheidsrecht 267 Dra. Ev e l i n e Ankaert & Prof. dr. Jo h a n Pu t 267 Afd. 1. Inleiding 267 Afd. 2. Begrip administratieve sanctie Situering Notie Typologie 270 A. Repressieve of reparatoire aard 270 B. Dubbel doel 271 C. Verschijningsvormen Maklu

7 Inhoud D. Sociale zekerheid Toelaatbaarheid 273 Afd. 3. Rechtsbescherming ingeval van administratieve rechtshandhaving Kwalificatie in het licht van artikel 6 EVRM 275 A. Criminal charge 275 B. Criteria Kwalificatie in het Belgische socialezekerheidsrecht 278 A. Maatregel of sanctie 278 B. Verwijlinteresten en bijdrageopslagen 279 C. Ambtshalve veroordeling en bijdrageopslagen 280 1) Artikel 30bis 4 R.S.Z.-Wet 280 2) Artikel 35 R.S.Z.-Wet Diverse bronnen van rechtsbeschermende waarborgen 283 A. Preventieve rechtsbescherming 283 B. Legaliteit Knelpunten 285 A. Keuze voor en samenloop van sanctiestelsels 285 1) Keuze voor sanctiestelsels 285 2) Samenloop van sanctiestelsels 287 B. Non bis in idem 288 1) Het beginsel 288 2) Een zelfde feit 288 3) Een zelfde inbreuk met dezelfde essentiële bestanddelen 291 4) Sterke of zwakke werking 292 C. Redelijke termijn 295 1) Algemeen 295 2) Beginpunt 296 3) Gevolgen overschrijding redelijke termijn 298 D. Zwijgrecht 300 1) Algemeen 300 2) Beginpunt 301 3) Betekenis 301 4) Functiescheiding 304 E. Publiciteit 306 1) Mededeling aan derden 306 2) Bescherming privéleven 306 3) Naming en shaming 307 F. Rechterlijk toezicht op administratieve sancties 309 1) Verhouding rechter bestuur 309 2) Rechterlijke controle met volle rechtsmacht 310 Afd. 4. Slotbeschouwing 320 Maklu 11