Inhoudsopgave. Voorwoord. xiii. Lijst van afkortingen. Verkort aangehaalde werken

Transcriptie

1 Voorwoord Lijst van afkortingen Verkort aangehaalde werken v xiii xv 1 Inleiding De Nederlandse strafwetgeving Ongeschreven recht, verdragsrecht, supranationaal recht Het Wetboek van Strafrecht; Algemeen deel Bescherming van rechtsgoederen en handhaving van normen; krenkings- en gevaarzettingsdelicten Verhouding tot het burgerlijk recht: disharmonieën Verhouding tot het bestuursrecht: de bestuurlijke boete 12 2 Straftheorieën Inleiding Twijfel omtrent de grondslagen Rechtshandhaving Doel en zin van het straffen Absolute theorieën Relatieve theorieën Verenigingstheorieën Opvattingen in Nederland 29 3 Grondbeginselen van strafrecht Nulla poena sine praevia lege poenali Ratio Inhoud van de regel Vergelijking met art. 7 EVRM en art. 15 IVBPR Interpretatie, analogie Geen straf zonder schuld Aanvaarding van het schuldbeginsel Schuld is verwijtbaarheid Onschuldpresumptie en risicoaansprakelijkheid 51 4 Strafbaarheid en strafprocessueel model Algemene voorwaarden voor strafbaarheid Bestanddelen, bewijs, kwalificatie 57 VII

2 4.3 Strafuitsluitingsgronden: uitzonderingen op de regel Het begrip (strafbaar) feit Bestanddeel of fait d excuse; bewijs-, kwalificatieof strafuitsluitingsgrond 65 5 De objectieve zijde van het delict Inleiding: objectieve en subjectieve bestanddelen Enige onderscheidingen en begrippen Materiële en formele delicten Commissie- en omissiedelicten Bijkomende voorwaarden voor strafbaarheid; door het gevolg gekwalificeerde delicten Causaal verband Inventarisatie Van natuurkundige naar juridische causaliteit Standpunt Hoge Raad: leer van de redelijke toerekening Causaliteit en delictsomschrijving Causaliteit bij culpose delicten Causaliteit bij omissiedelicten Gevaar voor gevolgen Wederrechtelijkheid als bestanddeel Opzet Inleiding Opzet en delictsomschrijving Opzet op bestanddelen Kleurloos opzet Opzettelijk (en) wederrechtelijk Opzet en causaal verband Het bestanddeel opzettelijk Vier opzetvormen Het voorwaardelijk opzet in de jurisprudentie Nadere uitwerking: de objectieve kansgrootte Nadere uitwerking: actueel bewustzijn vereist? Voorwaardelijk opzet en bewijs Wetende dat Oogmerk Voorbedachte raad Culpa Inleiding De structuur van het culpose gevolgsdelict Schuld ten aanzien van een gevolg Verwijtbare onvoorzichtigheid 143 VIII

3 7.3.2 Zorgvuldigheidseisen Bewuste en onbewuste schuld De mate van schuld; ondergrens van schuld Roekeloosheid Culpa ten aanzien van omstandigheden Strafuitsluitingsgronden Inleiding Rechtvaardiging en schulduitsluiting Ontoerekeningsvatbaarheid Historische ontwikkeling Beoordeling van toerekeningsvatbaarheid Delicten in dronkenschap gepleegd Verminderde toerekeningsvatbaarheid Overmacht Inleiding Psychische overmacht Overmacht-noodtoestand Gewetensbezwaren Noodweer en noodweerexces Noodweer Noodweerexces Wettelijk voorschrift en ambtelijk bevel Afwezigheid van alle schuld Het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid Karakter van strafuitsluitingsgronden Poging en voorbereiding Inleiding: onvoltooide delictsvormen Strafbare poging Inleiding Gronden voor strafbaarstelling Vormen van poging Voornemen Begin van uitvoering Ondeugdelijke poging Poging of voltooid misdrijf? Strafbare feiten waarbij poging niet strafbaar is Strafbare voorbereiding van een ernstig misdrijf Inleiding Opzet Voorbereiding Gedeeltelijke analogie met het pogingsleerstuk 242 IX

4 9.4 Poging om een ander te bewegen een misdrijf te begaan Inleiding Vereisten voor strafbaarheid Strafbedreiging Vrijwillige terugtred Inleiding Vrijwillige terugtred bij poging tot misdrijf Vrijwillige terugtred bij voorbereiding Vrijwillige terugtred bij poging om een ander te bewegen een misdrijf te begaan Deelneming Inleiding Accessoriteit Opzet Grenzen tussen verschillende vormen van deelneming Medeplegen en medeplichtigheid Doen plegen en uitlokken Uitlokking en medeplichtigheid Deelneming aan kwaliteitsdelicten Art. 50 Sr Tijd, plaats en kwalificatie Deelneming aan deelneming Deelnemingshandelingen als zelfstandige misdrijven Begunstiging Functioneel daderschap; rechtspersoon Inleiding Functioneel daderschap van de natuurlijke persoon De rechtspersoon Inleiding Daderschap van de rechtspersoon Strafuitsluitings- en vervolgingsuitsluitingsgronden Strafbaarheid van opdrachtgevers en feitelijke leidinggevers Straffen Samenloop Vormen van samenloop Eendaadse samenloop Generalis-specialis Meerdaadse samenloop Voortgezette handeling Art. 63 Sr 326 X

5 13 Vervolgbaarheid Inleiding Toepasselijkheid van de strafwet naar tijd Werking van de strafwet naar plaats Klachtdelicten Ne bis in idem: art. 68 Sr Vervolgingsverjaring Executieverjaring Transactie en strafbeschikking Dood van de verdachte of veroordeelde Sancties Strafstelsel Vrijheidsstraf Taakstraf Geldboete Bijkomende straffen Vrijheidsbenemende en vrijheidsbeperkende maatregelen Maatregelen met betrekking tot het vermogen Voorwaardelijke veroordeling Straftoemeting 384 Jurisprudentieregister 385 Zakenregister 403 Namenregister 409 XI

6