duur_strafproces.book Page vi Wednesday, January 11, :32 PM

Transcriptie

1 duur_strafproces.book Page vi Wednesday, January 11, :32 PM

2 duur_strafproces.book Page vii Wednesday, January 11, :32 PM vii Voorwoord i Dankwoord v Lijst van gebruikte afkortingen xv Inleiding Deel I De verjaring van de strafvordering Hoofdstuk I. Historische beschouwingen omtrent de verjaring Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Het Romeins recht Afdeling 3. Het gewoonterecht van de Germaanse stammen Afdeling 4. Het Franse recht vóór Afdeling 5. Het Franse postrevolutionaire recht Afdeling 6. Enkele 19 e -eeuwse codificaties De Code d instruction criminelle van Het Crimineel Wetboek voor het Koninkrijk Holland van Hoofdstuk II. Redenen van verjaring Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Denkbare verklaringen voor verjaring Procedurele theorieën De verjaring als garantie tegen gerechtelijke dwaling De verjaring als sanctie op de nalatigheid van de overheid De verjaring als rechtsverwerking Subjectieve theorieën Bestraffing door de angst voor veroordeling Wijziging van de persoonlijkheid van de dader Objectieve theorieën Het verdwijnen van een maatschappelijke behoefte aan bestraffing en de leer van het vergeten De verjaring in het licht van de rechtvaardigingstheorieën en het doel van de bestraffing Inleiding De rechtvaardigingstheorieën De absolute theorieën De relatieve theorieën

3 duur_strafproces.book Page viii Wednesday, January 11, :32 PM viii De verenigingstheorieën De doelstellingen van de strafoplegging Afdeling 3. Bestaansredenen volgens de wetgever Frankrijk België Nederland Hoofdstuk III. De aversie voor de verjaring Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Tegenkanting en argumentatie Afdeling 3. Standpunt van de wetgever en de publieke opinie Inleiding De tendens tot verstrenging bij de Belgische wetgever en de groeiende aversie voor de verjaring Invoeging van de Voorafgaande Titel aan het Wetboek van Strafvordering (1878) Verlenging van de verjaringstermijn voor gecontraventionaliseerde wanbedrijven (1961) Verlenging van de verjaringstermijn voor wanbedrijven (1993) Uitstellen van de aanvang van de verjaring bij seksuele delicten ten aanzien van minderjarigen (1995) Invoering van de inleiding van de zaak voor het vonnisgerecht als schorsingsgrond (1998) Verlenging van de verjaringstermijn voor bepaalde gecorrectionaliseerde misdaden (2000) Verlenging van de verjaringstermijn voor niet-correctionaliseerbare misdaden (2002) Aanpassing van de inwerkingtreding van de wet van 16 juli 2002 (2003) Grensoverschrijdende tendens? Hoofdstuk IV. De verjaring van de strafvordering naar Belgisch recht Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Termijnen Correlatie met de drieledige indeling van de misdrijven Het bepalen van de aard van het misdrijf Hoofdstraffen en bijkomende straffen: belang van het onderscheid Praktische toepassing Enkel vrijheidsstraf of werkstraf Enkel geldboete Geldboete en vrijheidsstraf of werkstraf Vrijheidsstraf of werkstraf en/of geldboete samen met andere straffen Invloed van de gronden van strafvermindering en strafverzwaring

4 duur_strafproces.book Page ix Wednesday, January 11, :32 PM ix Omstandigheden die de kwalificatie kunnen wijzigen Verzwarende omstandigheden Poging en strafbare deelneming Omstandigheden die de strafmaat kunnen wijzigen Verzachtende omstandigheden en verschoningsgronden Wettelijke herhaling en meerdaadse samenloop Parenthesis: enkele beschouwingen over de denaturatie van een misdrijf Invloed van de overschrijding van de redelijke termijn Gemeen recht Misdaden Niet gecorrectionaliseerde en niet-correctionaliseerbare misdaden Gecorrectionaliseerde misdaden Principe Uitzondering: misdaden bedoeld in de artikelen 372 tot 377, 379, 380, 409 en 433quinquies 1 eerste lid, 1 van het Strafwetboek Wanbedrijven Niet gecontraventionaliseerde wanbedrijven Gecontraventionaliseerde wanbedrijven Overtredingen Bijzondere wetgeving Toepasselijke termijn bij eendaadse samenloop en samenhang Eendaadse samenloop Samenhang Addendum: de willekeurigheid van termijnen Afdeling 3. Aanvang en eindpunt van de verjaring Aanvang Aflopende misdrijven Parenthesis: de aard van het misdrijf witwassen Voortdurende misdrijven Parenthesis: het instandhouden van stedenbouwmisdrijven: een geval apart? Gewoontemisdrijven Voortgezette misdrijven Begrip Gevolgen Verjaring Enkele bijzondere gevallen Zedendelicten, infibulatie en mensenhandel gepleegd op de persoon van een minderjarige Herroeping van opschorting of uitstel Herroeping van opschorting Herroeping van uitstel Valsheid in geschriften en gebruik van valse stukken Gemeenrechtelijke valsheid Fiscale valsheid

5 duur_strafproces.book Page x Wednesday, January 11, :32 PM x Namaking van bankbiljetten Misdrijven in verband met de staat van faillissement Misdrijven in boszaken (Waals Gewest) Misdrijven uit het sociaal strafrecht Eindpunt Afdeling 4. Oorzaken van verlenging van de verjaringstermijn Verschuiven van de aanvang van de verjaringstermijn Stuiting van de verjaring Begrip Werkwijze Bevoegdheid om een stuitingsdaad te stellen Stuitingsdaden Daden van onderzoek Daden van vervolging Enkele voorbeelden uit de rechtspraak Daden die de verjaring stuiten Daden die de verjaring niet stuiten Omvang van de stuiting Ten aanzien van andere feiten Ten aanzien van andere personen Schorsing van de verjaring Begrip en gevolgen Gronden van schorsing Wettelijke gronden Prejudicieel geschil Laster of lasterlijke aangifte Exceptie van onbevoegdheid, onontvankelijkheid of nietigheid opgeworpen voor het vonnisgerecht Inleiding van de zaak voor het vonnisgerecht Beslissing waarbij de opschorting van de uitspraak werd verleend Bijzondere wetgeving Jurisprudentiële gronden Algemeen: het bestaan van een wettelijk beletsel dat de instelling of de uitoefening van de strafvordering verhindert Bij uitstel van de zaak naar aanleiding van een onderzoek naar valsheid, valse getuigenis of schending van het beroepsgeheim Inzake voorrecht van rechtsmacht Gedurende de buitengewone termijn van verzet Gedurende de cassatieprocedure Gedurende de rechtspleging tot regeling van rechtsgebied Gedurende de procedure ex artikel 441 Sv Omvang van de schorsing Afdeling 5. Berekening van de verjaring Toepasselijke termijn

6 duur_strafproces.book Page xi Wednesday, January 11, :32 PM xi 1.1. Algemeen Onmiddellijke werking van wetgeving die de verjaringstermijn verlengt Verdere berekening Bij ontbreken van onderzoeksdaden In geval reeds onderzoeksdaden werden gesteld Algemeen Stuiting Schorsing Samenloop van schorsingsgronden Samenloop van schorsing en stuiting Afdeling 6. Rechtsgevolgen van het intreden van de verjaring Gevolgen voor de strafvordering Gevolgen voor de burgerlijke vordering Internationaal strafrecht Afdeling 7. De uitholling van het concept verjaring Afdeling 8. Naar een werkbaar verjaringssysteem? Het Minoïsch labyrint Een proeve tot vereenvoudiging Deel II Redelijke termijn Hoofdstuk I. Historiek en doelstelling van de redelijke termijn Afdeling 1. Historiek Afdeling 2. Doelstelling Hoofdstuk II. De redelijke termijn in de hedendaagse rechtspraktijk Afdeling 1. Wettelijke grondslag Afdeling 2. Aanvang en eindpunt van de redelijke termijn Aanvang Eindpunt Afdeling 3. Beoordeling van de redelijke termijn Criteria Complexiteit van de zaak Houding van de verdachte Handelswijze van de gerechtelijke autoriteiten Andere criteria Analyse van de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens Bevoegde rechtsmachten Afdeling 4. Rechtsgevolgen bij overschrijding Onontvankelijkheid of verval van strafvordering? Situatie in België

7 duur_strafproces.book Page xii Wednesday, January 11, :32 PM xii 1.2. Situatie in een aantal andere landen Evaluatie Strafvermindering, eenvoudige schuldigverklaring of financiële compensatie Strafvermindering Eenvoudige schuldigverklaring Begrip Gevolgen De strafrechter is bevoegd voor de burgerlijke vordering Veroordeling tot de gerechtskosten Veroordeling tot de bijzondere verbeurdverklaring De verbeurdverklaring als beveiligingsmaatregel Veroordeling tot teruggave Geen bijdrage voor het bijzonder Fonds tot hulp aan de slachtoffers van opzettelijke gewelddaden Geen hoofdelijkheid? Geen opname in het strafregister Geen ontzetting van recht of afzetting van titels Geen sluiting van bepaalde inrichtingen Geen beroepsverbod Geen publicatie of verspreiding van vonnissen of arresten Geen wettelijke onbekwaamheid Geen verval van het recht tot sturen, tenzij als beveiligingsmaatregel Geen beletsel voor toekomstig uitstel of opschorting Geen grondslag voor wettelijke herhaling Geen grondslag voor herziening Geen terbeschikkingstelling van de regering Geen voorwaardelijke schuldigverklaring Financiële compensatie Afdeling 5. Het remediëren van de overschrijding van de redelijke termijn tijdens de loop van het strafproces Hoofdstuk III. Redelijke termijn versus verjaring van de strafvordering Afdeling 1. Vergelijking van beide sanctioneringsstelsels Afdeling 2. Welk sanctioneringsstelsel verdient de voorkeur? Deel III Snelrecht Hoofdstuk I. Is er nood aan een procedure voor snelle berechting? Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Verenigbaarheid met de beginselen van behoorlijk proces

8 duur_strafproces.book Page xiii Wednesday, January 11, :32 PM xiii Hoofdstuk II. Methoden van snelle berechting in het Belgisch recht Afdeling 1. Oproeping bij proces-verbaal Begrip en procedure Efficiëntie Afdeling 2. De onmiddellijke verschijning Deel IV Snelheid van strafuitvoering Hoofdstuk I. Probleemstelling Hoofdstuk II. De verjaring van de straf naar Belgisch recht Afdeling 1. Begrip en gevolgen Afdeling 2. Berekening van de verjaring Hoofdstuk III. De redelijke termijn en de strafuitvoering Deel V Naar een nieuw sanctioneringsstelsel voor termijnoverschrijdingen Hoofdstuk I. Hervorming van de verjaring van de strafvordering in een instellingsverjaring Hoofdstuk II. Aanpassing van de sanctionering van de overschrijding van de redelijke termijn Verval van strafvordering als mogelijke sanctie Verplichte eenvoudige schuldigverklaring Wat met de verbeurdverklaring? Hoofdstuk III. Het nieuwe sanctioneringsstelsel voor termijnoverschrijdingen getoetst aan de praktijk Besluit Bijlage A Het berekenen van de verjaring van de strafvordering: een schematisch overzicht Bijlage B Lijst van geanalyseerde arresten EHRM Bibliografie Chronologisch register van Rechtspraak Zaakregister