POTPOURRI II. Strafrecht en strafprocesrecht. Tom De Meester (ed.) Len Augustyns Kris Beirnaert Pieter Tersago. Antwerpen Cambridge

Transcriptie

1 POTPOURRI II Strafrecht en strafprocesrecht Tom De Meester (ed.) Len Augustyns Kris Beirnaert Pieter Tersago Antwerpen Cambridge

2 Potpourri II Strafrecht en strafprocesrecht Tom De Meester (ed.), Len Augustyns, Kris Beirnaert en Pieter Tersago 2016 Antwerpen Cambridge Coverafbeelding: Alexander Kuzovlev Thinkstock ISBN D/2016/7849/85 NUR 824 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

3 VOORWOORD De wet van 5 februari 2016 tot wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake justitie 1 is de tweede van de stappen die door Minister van Justitie Geens zijn gezet in zijn ambitieuze hinkstapsprong. De eerste fase, de hink, kwam er door de hertekening van het gerechtelijk landschap. De tweede fase, de stap, is het Justitieplan, genoemd een efficiënte justitie voor meer rechtvaardigheid. 2 In deze tweede fase werd een eerste stap voornamelijk gezet inzake burgerlijke rechtspleging. 3 Nu is de tweede stap aan de beurt, in de vorm van de Potpourri II-wet, waarmee men voornamelijk snelle efficiëntiewinsten wil boeken inzake de strafprocedure. Zo wordt onder meer de mini-instructie uitgebreid en worden de vormvereisten inzake telefoontap herzien. Alle misdaden worden correctionaliseerbaar om het aantal assisenzaken te beperken, een procedure van voorafgaande erkenning van schuld (guilty plea) wordt ingevoerd, de verzwarende omstandigheid van de blijvende arbeidsongeschiktheid wordt afgeschaft en dwingende conclusietermijnen worden mogelijk. Er zijn wijzigingen aangaande de voorlopige hechtenis, de straftoemeting en de strafuitvoering. Het recht op verzet wordt beperkt, er wordt een grievenstelsel bij hoger beroep ingevoerd en ten slotte worden ook de cassatieberoepen tijdens het strafproces beperkt. Het strafproces moet hiermee moderner, sneller en efficiënter worden, zonder dat de kwaliteit van de rechtsbedeling of de rechten van de verdediging in het gedrang komen. Dit boek heeft niet de ambitie om in detail te analyseren of deze nobele missie geslaagd is. Dit zal de toekomst trouwens moeten uitwijzen. Daarbij zal het vooral van belang zijn hoe de betrokkenen in de praktijk met deze wijzigingen zullen omgaan. Een wet wordt niet enkel geschreven en gestemd, maar wordt ook geleefd en gevormd in de praktijk. Het was ook niet mogelijk om elke wijziging te bespreken, en al te theoretische beschouwingen werden achterwege gelaten. 1 Wet van 5 februari 2016 tot wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake justitie, BS 19 februari 2016, nr , , hierna: de Potpourri II-wet D. Scheers en P. Thiriar, Potpourri I Gerechtelijk recht, Antwerpen,, 2015, 226 p. v

4 Potpourri II Strafrecht en strafprocesrecht De bedoeling van dit boek is wel de actoren op het strafrechtelijke terrein weze het magistraat, advocaat, parketjurist, griffier of andere geïnteresseerde lezer wegwijs te maken in een toch wel moeilijk te doorgronden mengelmoes van innovaties. Wat is er nieuw, wat is de bedoeling geweest van de wetgever, welke effecten hebben deze innovaties op het terrein, welke gevaren verbergen ze en welke interpretaties en moeilijkheden kunnen ze teweegbrengen? Toch wil ik graag nu reeds de hoop uitdrukken dat de Potpourri II-wet slechts een opstap(je) is, en dat de wetgever spoedig werk maakt van de broodnodige derde fase van de hinkstapsprong, de sprong zelf, namelijk de hoognodige fundamentele hervormingen van het straf(proces)recht, in de vorm van de aangekondigde nieuwe wetboeken van strafrecht en strafvordering. Hierin zal de wetgever eindelijk op een doorzichtige en doordachte manier moeten tonen waar hij precies naar toe wil met het Belgische strafrecht. Dit boek kwam tot stand in aangename samenwerking met Len Augustyns, Kris Beirnaert (beide advocaten) en Pieter Tersago (jurist studiedienst OVB en navorser UAntwerpen). Hun gedrevenheid om dit boek binnen een korte tijdspanne aan de geïnteresseerde Potpourri-practicus te kunnen aanbieden, waardeer ik ten zeerste. Ik dank hen hiervoor. Tom De Meester Advocaat vi

5 INHOUD Voorwoord v Hoofdstuk I. Onderzoek Afdeling 1. Het mini-onderzoek (art. 28septies Sv.) Kris Beirnaert Afdeling 2. De inbeslagneming per equivalent (art. 35ter Sv.) Kris Beirnaert Afdeling 3. De telefonie (art. 88bis, 90quater, 90sexies en 90septies Sv.) Pieter Tersago Afschaffing van de nietigheidssanctie in artikel 90quater Sv Vordering medewerking telecommunicatie onderzoek via NTSU-CTIF (art. 88bis en 90quater Sv.) De weergave van de afgeluisterde communicatie in het procesverbaal (art. 90sexies en 90septies Sv.) Afdeling 4. De bescherming van getuigen (art. 103 Sv.) Pieter Tersago Hoofdstuk II. Voorlopige hechtenis Pieter Tersago Afdeling 1. De voorlopige hechtenis De verminderde controle op de voorlopige hechtenis A. Minder periodieke controles raadkamer en KI op de voorlopige hechtenis (art. 22 en 30 WVH) B. Afschaffing verzoekschrift tot invrijheidstelling bij de raadkamer (art. 22bis WVH) C. Beperking verzoekschrift tot invrijheidstelling bij de vonnisrechter (art. 27 WVH) D. Afschaffing toezicht KI op langdurige voorlopige hechtenis (art. 136ter Sv.) E. Geen onmiddellijk cassatieberoep meer tegen beslissingen inzake de voorlopige hechtenis F. Uitgestelde inwerkingtreding vii

6 Potpourri II Strafrecht en strafprocesrecht 2. Voorlopige hechtenis onder elektronisch toezicht De gekozen woonplaats geldt voor het hele strafproces (art. 29 WVH) Opheffing onmiddellijk cassatieberoep tegen beslissing inzake beperking vrij verkeer (art. 20, 6 WVH) Nieuw aanhoudingsbevel vonnisrechter uitgebreid (art. 28 WVH) Afdeling 2. Europees Aanhoudingsbevel na instemming verdachte Hoofdstuk III. Guilty plea De voorafgaande erkenning van schuld Pieter Tersago Afdeling 1. Het toepassingsgebied Afdeling 2. De procedure van de vereenvoudigde afhandeling na erkenning van schuld Het voorstel van het Openbaar Ministerie Het al dan niet aanvaarden van dit voorstel gaat gepaard met procedurele waarborgen De bekrachtiging van de overeenkomst door de strafrechter Afdeling 3. De rol van het slachtoffer in de vereenvoudigde procedure na erkenning van schuld Hoofdstuk IV. De minnelijke schikking Kris Beirnaert Afdeling 1. Beperking van het verval van de strafvordering tegen betaling van een geldsom Afdeling 2. Opname in het strafregister Hoofdstuk V. Verjaring van de strafvordering Kris Beirnaert Afdeling 1. Verjaringstermijnen (art. 21 V.T.Sv.) Afdeling 2. Aanvang verjaringstermijnen zedenmisdrijven op minderjarigen (art. 21bis V.T.Sv.) Afdeling 3. Schorsing verjaring bij onontvankelijk of ongedaan verzet (art. 24 V.T.Sv.) viii

7 Inhoud Hoofdstuk VI. Assisen Len Augustyns Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. De veralgemeende correctionalisering Afdeling 3. Impact van de nieuwe regeling op de gevangenisstraffen Afdeling 4. Aanpassing van diverse modaliteiten Afdeling 5. De vernieuwde assisenprocedure Afdeling 6. Verzet inzake assisen Afdeling 7. De toekomst? Bijlage I. Overzicht straffen Bijlage II. Grievenformulier hoger beroep Hoofdstuk VII. Procedure ten gronde Tom De Meester Afdeling 1. De dagvaarding om te verschijnen blijft geldig in geval van verdaging of voortzetting Afdeling 2. Invoering van dwingende termijnen voor het indienen van besluiten en de verplichting tot voorafgaande mededeling aan de partijen in strafzaken Afdeling 3. De verplichte vorm van conclusies Hoofdstuk VIII. Materieel strafrecht Afdeling. 1. De verzwarende omstandig heid van blijvende arbeidsongeschiktheid Tom De Meester Afdeling 2. Bepalingen betreffende de corruptie Kris Beirnaert Afdeling 3. De verschoonbare doodslag, slagen en verwondingen Len Augustyns Hoofdstuk IX. Straftoemeting Tom De Meester Afdeling 1. De opschorting, het uitstel en de probatie Geen uitstel meer van de werkstraf, de autonome straf onder elektronisch toezicht en de vervangende straffen ix

8 Potpourri II Strafrecht en strafprocesrecht 2. Geen opschorting voor de meest ernstige misdaden Behoud van de uitsluiting van het gewoon uitstel op grond van de antecedenten, maar met aanpassing van de drempel voor het probatie-uitstel Afdeling 2. Wijzigingen aan de autonome probatiestraf Afdeling 3. Het elektronisch toezicht als autonome straf Hoofdstuk X. Rechtsmiddelen Afdeling 1. Beperkingen van het recht op verzet Tom De Meester De bedoeling van de wetgever De beperking in het licht van de rechtspraak van de Europese hoven Termijnen Onontvankelijk verzet Ongedaan verzet Afdeling 2. Bepalingen betreffende het hoger beroep Tom De Meester Beroep op grieven (art. 204 Sv.) Verlenging van de termijnen voor hoger beroep (art. 203 Sv.) Afstand en beperking van beroep (art. 206 Sv.) Afdeling 3. Bepalingen betreffende het cassatieberoep Kris Beirnaert Het onmiddellijk cassatieberoep inzake de regeling van de rechtspleging (art. 235bis Sv.) De controle op de toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden (art. 235ter Sv.) Afdeling 4. Rechten van de Mens (art. 442bis Sv.) Kris Beirnaert Afdeling 5. Onttrekking (art. 545 en 548 Sv.) Kris Beirnaert Hoofdstuk XI. Strafuitvoering Pieter Tersago Afdeling 1. Aanpassing tijdsvoorwaarden voorwaardelijke invrijheidstelling aan veralgemeende correctionalisering Afdeling 2. Verlenging van de beperkte detentie Afdeling 3. Wijziging, schorsing en herroeping van strafuitvoeringsmodaliteiten x

9 Inhoud Afdeling 4. Uitsluiting van veroordeelden zonder verblijfsrecht van de strafuitvoeringsmodaliteiten Afdeling 5. Voorlopige invrijheidstelling om medische redenen Afdeling 6. Terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank Afdeling 7. Gerechtsbrief en cassatieberoep Hoofdstuk XII. Inwerkingtreding Tom De Meester Vergelijkende tabel en wijzigingen Potpourri II xi