INHOUD. B. Voorbeelden van vorderingen, ontstaan uit de arbeidsovereenkomst

Transcriptie

1 INHOUD Woord vooraf... v DE VERJARING IN HET ARBEIDSRECHT WILFRIED RAUWS... 1 Inleiding... 1 I. De verjaring in het arbeidsovereenkomstenrecht Het beginsel van de verjaring Kenmerken van de verjaring in artikel 15 WAO... 2 A. Een ingekorte, bevrijdende verjaringstermijn... 2 B. Artikel 15 WAO is geen vervaltermijn... 3 C. Artikel 15 Arbeidsovereenkomstenwet is het gemene recht inzake de arbeidsovereenkomst... 4 D. De verjaring in artikel 15 WAO is dwingend ten voordele van de werknemer... 4 E. Artikel 15 is niet discriminatoir Het personele toepassingsgebied van artikel 15 WAO Het materiële toepassingsgebied van artikel 15 WAO... 6 A. Rechtstreekse of onrechtstreekse vorderingen uit de arbeidsovereenkomst... 6 B. Voorbeelden van vorderingen, ontstaan uit de arbeidsovereenkomst... 7 C. Vorderingen die ontstaan uit de arbeidsovereenkomst, maar steunen op feiten van na de beëindiging ervan... 7 D. De virtueel inbegrepen vorderingen Vorderingen die buiten het materiële toepassingsgebied van artikel 15 WAO vallen A. Terugvorderingen van onverschuldigde betalingen gedaan na de beëindiging van de arbeidsovereenkomst B. De vorderingen ex delicto Aanvangstijdstip van de éénjarige verjaringstermijn in artikel 15 WAO. 15 ix

2 II. De vordering ex delicto Het loon als geldschuld: herstel in natura of bij equivalent Loon als geldschuld Gevolgen voor de vorderingen ex delicto Herstel in natura Voorwerp en oorzaak van de vordering Het vertrekpunt van de verjaringstermijn ex delicto III. Besluit DE BEREKENING VAN DE VERJARING VAN DE STRAFVORDERING JOACHIM MEESE I. Inleiding II. Wijzigingen aan het verjaringsregime sedert Verlenging van de verjaringstermijn voor wanbedrijven (inwerkingtreding: 31 december 1993) Uitstellen van de aanvang van de verjaring bij seksuele delicten ten aanzien van minderjarigen (inwerkingtreding: 5 mei 1995) Invoering van de inleiding van de zaak voor het vonnisgerecht als schorsingsgrond (inwerkingtreding: 16 december 1998) Verlenging van de verjaringstermijn voor bepaalde gecorrectionaliseerde misdaden (inwerkingtreding: 27 maart 2001) Verlenging van de verjaringstermijn voor niet-correctionaliseerbare misdaden (inwerkingtreding: 5 september 2002) en afschaffing van de schorsingsgrond ingevoerd bij wet van 11 december 1998 (inwerkingtreding: 1 september 2003) Aanpassing van de inwerkingtreding van de afschaffing van de schorsingsgrond ingevoerd bij Wet van 11 december III. De berekening van de verjaring van de strafvordering Bepaal de aard van het misdrijf en de toepasselijke termijn A. De aard van het misdrijf B. Termijnen Termijnen uit het gemeen recht en de bijzondere wetgeving Toepasselijke termijn bij samenhang of samenloop Bepaal het aanvangspunt van de verjaring A. Algemene regel B. Enkele uitzonderingen op de onmiddellijke aanvang bij aflopende misdrijven Zedendelicten, infibulatie en mensenhandel gepleegd op de persoon van een minderjarige x

3 2. Herroeping van opschorting of uitstel (Fiscale) valsheid en gebruik van valse stukken Misdrijven in verband met de staat van faillissement Bepaal de laatst nuttige stuitingsdaad A. Begrip en werkwijze B. Omvang van de stuiting Andere feiten Andere personen Bepaal de verjaringsdatum zonder schorsing Bepaal de duur van de schorsing A. Begrip en werkwijze B. Gronden van schorsing C. Omvang van de schorsing D. Samenloop van schorsingsgronden E. Samenloop van schorsing en stuiting Tel de duur van de schorsing bij de verjaringsdatum zonder schorsing. 82 IV. De verjaring van de burgerlijke vordering Bijlage: Schematisch overzicht DE VERJARING IN HET VERZEKERINGSRECHT GEERT JOCQUÉ I. Inleiding Wetgeving Dwingend recht II. Rechtsvordering voortvloeiend uit een verzekeringsovereenkomst Begrip A. Algemeen B. Vordering van de verzekerde tegen de verzekeraar tot het verlenen van zijn prestatie C. Vordering tot nietigverklaring van de verzekeringsovereenkomst Vordering tot nietigverklaring De nietigheidsexceptie D. Vordering van de verzekeraar tot betaling van de premie E. Vordering op grond van een onverschuldigde betaling F. Vordering van de hypothecaire schuldeiser G. Subrogatoire vordering van de verzekeraar H. Vorderingen van en tegen verzekeringstussenpersonen Verjaringstermijn Vertrekpunt van de verjaring xi

4 A. Vordering voortvloeiend uit de verzekeringsovereenkomst Principe Later tijdstip van kennis van het voorval B. Regresvordering van de verzekerde tegen de aansprakelijkheidsverzekeraar C. Vordering van de begunstigde in de persoonsverzekering D. Vordering van de verzekerde in de rechtsbijstandsverzekering Berekening van de verjaringstermijn III. Rechtstreekse vordering van de benadeelde Begrip A. Rechtstreekse vordering op grond van artikel 86 Wet Landverzekeringsovereenkomst B. Rechtstreekse vordering van de eigenaar en de derden in de brandverzekering op grond van artikel 68 Wet Landverzekeringsovereenkomst C. Vorderingen van de benadeelde in het kader van de W.A.M.-verzekering Rechtstreekse vordering tegen de W.A.M.-verzekeraar Vordering tegen het Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds Vordering tegen de W.A.M.-verzekeraar op grond van artikel 29bis W.A.M.-wet Verjaringstermijn Vertrekpunt van de verjaring Voorbehoud IV. Regresvordering van de verzekeraar Begrip Verjaringstermijn Vertrekpunt van de verjaring A. Dag van de betaling door de verzekeraar B. Vaststelling van de vergoedingsplicht van de verzekeraar C. Gespreide betalingen V. Stuiting van de verjaring Gronden van stuiting A. Principes B. De dagvaarding C. Erkenning van het recht D. Aanmelding van het schadegeval E. Bijzondere stuiting van de rechtstreekse vordering Gevolgen van de stuiting A. Relatief karakter van de stuiting xii

5 B. Aanvang van een nieuwe verjaringstermijn VI. Schorsing van de verjaring Minderjarigen, onbekwaam verklaarden en andere onbekwamen Overmacht Conventionele schorsing van de verjaring VII. Verhouding tussen de stuiting en de schorsing van de verjaring in de aansprakelijkheidsverzekering Doorbreking van de relativiteit van de stuiting en de schorsing van de verjaring Voorbehoud voor de toekomst VIII. Afstand van de verjaring Principes Wijze van afstand IX. Het uitlooprisico en de verjaring ENKELE MIN OF MEER SPECIFIEKE VERJARINGSTERMIJNEN: GRENZELOOS ARBITRAIR? IGNACE CLAEYS en MEREL ROSIERS I. Rechtsvorderingen tot betaling van periodieke schulden (art B.W.) Toepassingsgebied A. Rechtsvordering tot betaling B. Periodieke schuld (met minstens jaarlijkse periodiciteit) C. Bijkomende voorwaarde: schulden die na verloop van tijd toenemen D. Bespreking van enkele bijzondere periodieke schulden E. Algemene bijzondere termijn van vijf jaar versus andere bijzondere termijnen Vertrekpunt Aard van de verjaring Schorsing, stuiting en conversie II. Rechtsvorderingen van verzorgingsverstrekkers en verplegings- en verzorgingsinstellingen (art. 2277bis B.W.) Wetsgeschiedenis Toepassingsgebied A. Personeel toepassingsgebied Verzorgingsverstrekkers/zorgverleners Verplegings- en verzorgingsinstellingen en derden Patiënten xiii

6 B. Materieel toepassingsgebied Prestaties die bestaan uit verstrekkingen, diensten of goederen Geneeskundige aard van de prestaties: gezondheidszorg? Aard van de verjaring Vertrekpunt van de tweejarige termijn Stuiting en schorsing III. De verjaring van de invordering van de verbeurde dwangsommen (art. 1385octies Ger.W.) Aard van de verjaring Voorwerp Vertrekpunt Schorsing Stuiting IV. Rechtsvorderingen van en tegen advocaten (art. 2276bis B.W.) Aard van de verjaring en toepassingsgebied van artikel 2276bis B.W A. Rechtsvordering tot betaling van kosten en ereloon B. Beroepsaansprakelijkheid C. Bewaring van de stukken Vertrekpunt van de verjaringstermijn Verenigbaarheid met gelijkheidsbeginsel Stuiting en schorsing DE VERJARING IN HET BESTUURSRECHT GEERT DEBERSAQUES en GITTE LAENEN Inleiding: de rechtsfiguur verjaring in het bestuursrecht I. De verjaring in het algemeen bestuursrecht Algemene principes A. Zowel het overheidsoptreden als het handelen van de bestuurde is termijngebonden Classificatie en aard van de termijnen A. Overzicht B. De classificatie van de normatieve termijnen Het bepalen van de toepasselijke termijnregeling: het normatieve (referentie)kader A. Algemeen B. Er bestaat geen algemene bestuursrechtelijke termijnregeling en er kan (aanvullend) geen toepassing worden gemaakt van een andere wettelijke algemene termijnregeling xiv

7 1. Er bestaat geen algemene bestuursrechtelijke termijnregeling Er kan geen toepassing worden gemaakt van een ander bestaand algemeen en aanvullend (wettelijk) referentiekader. 206 a. Overzicht b. De gemeenrechtelijke termijnregeling vervat in het Burgerlijk Wetboek c. De termijnregeling vervat in het Gerechtelijk Wetboek d. De termijnregeling vervat in het procedurereglement voor de Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak De berekening van de bestuursrechtelijke termijnen A. Algemeen B. De bepaling van het vertrekpunt of de dies a quo Er bestaat geen uniforme terminologie om de dies a quo aan te geven Het bepalen van het vertrekpunt: een aanzet tot het bepalen van de algemene principes a. De effectieve kennisneming is bepalend b. De dag waarop de gebeurtenis of de akte die de termijn doet ingaan, zich voordoet, wordt niet meegeteld c. Het vertrekpunt gaat in principe in om middernacht C. De bepaling van de duur van de termijn De bepaling van de teleenheid De verkorting of de verlening van de termijn D. De bepaling van het einde van de termijn II. Verjaringstermijnen in het bestuurlijk procesrecht Algemene theorie Verjaringstermijnen toepassing van aanvullende procedurele rechtsbronnen? A. Zijn de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek van toepassing? B. Kan als aanvullend recht een beroep gedaan worden op de principes inzake termijnregeling uit de procedureregeling voor de Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak? C. De gevolgen van deze keuze De aard van de bestuursrechtelijke procestermijnen A. Raken alle procestermijnen de openbare orde en is de sanctie steeds de verjaring? B. Mildering van de sancties C. Termijnen opgelegd aan het rechtscollege zelf De berekening van de bestuursrechtelijke verjaringstermijnen xv

8 A. Algemeen Stuiting en schorsing van bestuursrechtelijke verjaringstermijnen Toemaatje: verjaring van aansprakelijkheidsvorderingen gericht tegen de overheid Geen stuitende werking van een verzoekschrift ingesteld bij de Raad van State Een proeve van algemene conclusie DE VERJARING VAN BETWISTE DIRECTE BELASTINGEN EN BTW BRUNO VANERMEN Inleiding I. De verjaring van betwiste directe belastingen Huidige regeling A. Wetsbepalingen B. Verjaringstermijn en vertrekpunt van de verjaring C. Berekening van de verjaringstermijn D. Stuiting van de verjaring Stuitingswijzen Stuiting die uitgaat van de fiscus Stuiting die uitgaat van de belastingschuldige E. Gevolg van de stuiting F. Schorsing van de verjaring Schorsing ten gevolge van de betwisting van de belasting a) Wetsbepaling b) Duur van de schorsing c) Inwerkingtreding van de nieuwe schorsingsgrond d) Toepassingsgebied: voor welke aanslagen geldt de schorsing? Schorsing indien een geding voor het gerecht aanhangig is? Schorsing op grond van artikel 2251 B.W.? G. De verjaring van betwiste directe belastingen: een bondig historisch overzicht De grond van het probleem: de invloed van de betwisting van de aanslag op de invorderingsmogelijkheden Een nieuw administratief gebruik: het verjaringstuitende bevel tot betaling De rechtspraak die het als uitvoeringsmaatregel nietige dwangbevel als een geldige verjaringstuitende akte beschouwde De cassatierechtspraak xvi

9 5. Een eerste ingreep: schorsing van de verjaring in geval van betwisting van de aanslag of de invordering Een tweede ingreep: een interpretatieve bepaling inzake de toepassing van artikel 2244 B.W. op het vlak van de inkomstenbelastingen a) Wettekst b) Interpretatieve bepaling of retroactieve bepaling? c) Beslechting door het Grondwettelijk Hof: geen interpretatieve bepaling d) Volgens het Grondwettelijk Hof wel een verantwoorde retroactieve bepaling e) Artikel 49 wordt toch nog sterk bevochten f) Eerste grief: verenigbaarheid van artikel 49 met artikel 6 EVRM en artikel 1 van Protocol nr g) Tweede grief: geen retroactieve werking van artikel Zijn de oude betwiste belastingschulden veilig voor de verjaring? A. Is het bijzondere verjaringstuitend bevel tot betaling een verjaringstuitende akte en is artikel 49 erop van toepassing? B. Toestand indien het bijzondere verjaringstuitende bevel tot betaling niet verjaringstuitend blijkt Schorsing op grond van artikel 2251 B.W.? Onmogelijkheid om de verjaring te stuiten? II. Verjaring inzake btw Schematisch overzicht van de verjaring van de vordering tot voldoening van de btw Wettelijke regeling Huidig stelsel A. Beginpunt initiële verjaringstermijn: opeisbaarheid van de betaling B. Duur van de verjaringstermijnen van de vordering tot voldoening Initiële verjaringstermijn a) Algemene regel: driejarige termijn b) Vijfjarige termijn in geval van fraude c) Zevenjarige termijn in geval van inlichtingen van buitenlandse autoriteiten, rechtsvorderingen en bewijskrachtige gegevens Verjaringstermijn na stuiting Tweejarige termijn in geval van schattingsprocedure Verjaringstermijnen van de vordering tot voldoening in het oude verjaringsstelsel xvii

10 A. Initiële verjaringstermijn B. Verjaringstermijn na stuiting Stuiting van de verjaring A. Gemeenrechtelijke stuitingswijzen B. Bijzondere fiscale stuitingswijzen C. Kennisgeving van het dwangbevel Schorsing van de verjaring A. Schorsing in geval van rechtsgeding met betrekking tot de toepassing of de invordering van de belasting B. De informele administratieve bezwaarprocedure heeft geen invloed op de verjaring C. Schorsing van de verjaring indien een geding voor het gerecht aanhangig is D. Schorsing van de verjaring ingeval van wettelijk beletsel om de betaling van de belasting te verkrijgen Verjaring van betwiste btw-schulden A. Invloed van de betwisting van de btw-schuld op de tenuitvoerlegging van het dwangbevel en op de stuiting van de verjaring B. Invloed van een verzet voorafgaand aan de uitvaardiging van het dwangbevel C. Mogelijke oorzaken van de beperkte moeilijkheden op het vlak van de verjaring van betwiste btw Besluit PANTA REI, KAI OUDEN MENEI OVER DE VERJARING VAN DE RECHTS- EN SCHULDVORDERING LUDO CORNELIS I. Welke rechtsgevolgen komen aan de verjaring toe? II. Wat is het zadel van de bevrijdende verjaring? III. Waarom is het voor de overheid zo moeilijk om zich aan de gemeenrechtelijke verjaringsregels te houden? xviii