ARBEIDSVEILIGHEID EN AANSPRAKELIJKHEID

Transcriptie

1 ARBEIDSVEILIGHEID EN AANSPRAKELIJKHEID Gouverneur Roppesingel 15 bus 1.2 (B) 3500 Hasselt T F steven.renette@mploy.be

2 ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL

3 1. ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL Arbeidsongeval: vereist een uitwendige oorzaak (geen ziekte ); plotse gebeurtenis nodig Letsel: eventueel arbeidsongeschiktheid als gevolg of zelfs overlijden van het slachtoffer Oorzakelijk verband tussen ongeval en letsel Overkomen tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst: wettelijke vermoedens in het voordeel van de slachtoffers In geval van een ernstig arbeidsongeval gelden bijzondere procedures

4 1. ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL VERPLICHTINGEN ONMIDDELLIJK NA HET ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL Verwittigen van directie, (preventie)dienst én verzekering Redactie van een omstandig verslag (preventieadviseur) Tussenkomst van de Dienst Toezicht Welzijn op het Werk (bevoegdheden/dwingende maatregelen/sanctie in geval van niet-naleving: verlies civielrechtelijke immuniteit) Opstellen van een actieplan / mogelijk tussenkomst van een deskundige

5 1. ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL DE VERSCHILLENDE FASEN NA EEN ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL Fase 1: Verplichtingen werkgever + onderzoek Inspectie TWW (o.a. verhoor, ). Fase 2: De opmaak van een Pro Justitia Fase 3: Arbeidsauditoraat = het OM in sociaalrechtelijke aangelegenheden Beschikt over een waaier aan mogelijkheden Ernstige arbeidsongevallen: hoge prioriteit! Fase 4: Procedure voor de Correctionele Rechtbank

6 STRAFRECHTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID

7 Inbreuken op de voorschriften van de Welzijnswet Strafbaar gesteld door het Sociaal Strafwetboek Onopzettelijke slagen en verwondingen, onopzettelijke doding Strafbaar gesteld volgens het klassiek strafrecht ( gewoon Strafwetboek)

8 WIE IS DE DADER? WELZIJNSWET Werkgever, aangestelde, lasthebber STRAFWETBOEK Elkeen die

9 DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET 1. WERKGEVER 2. AANGESTELDE 3. LASTHEBBER

10 1. WERKGEVER DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET Meestal is de rechtspersoon (nv, bvba, ) de werkgever MAAR het begrip werkgever is hier ruimer dan in het arbeidsrecht en is steeds te beoordelen op grond van de reële feitelijke context Bijvoorbeeld: de persoon die zich gedraagt als werkgever, kan als werkgever worden aanzien (hij die instaat voor de aanwerving, betaling, ontslag, )

11 DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET 2. AANGESTELDE en 3. LASTHEBBER Beiden hebben effectief gezag of bevoegdheid om te waken over naleving voorschriften. Geen louter uitvoerende taak. Het verschil ligt in de aan- of afwezigheid van een band van ondergeschiktheid ten aanzien van de werkgever. Een LASTHEBBER zal rechtshandelingen stellen, doch niet in ondergeschikt verband, zoals dit bij een AANGESTELDE het geval is.

12 4. LEDEN VAN DE HIERARCHISCHE LIJN? DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET Hebben als opdracht het dagelijks beheer van de veiligheid van de werknemers Welzijn op het Werk) (art. I.2 11 Codex Gebeurt elke taak door een werknemer die daarvoor de vereiste bekwaamheid heeft? Waken over de naleving van de instructies Begrijpen de werknemers de inlichtingen die ze hebben gekregen en brengen ze deze in de praktijk? Controle op het gebruik van de arbeidsmiddelen en beschermingsmiddelen

13 DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET 4. LEDEN VAN DE HIERARCHISCHE LIJN? Vervolging is mogelijk indien ze als AANGESTELDE of LASTHEBBER worden beschouwd. Bijvoorbeeld: meestergasten, supervisors, ploegleiders, afdelingschefs, managers, directieleden

14 DADERSCHAP IN DE WELZIJNSWET 5. COLLEGA-WERKNEMERS? Enkel mogelijk indien ze als AANGESTELDE of LASTHEBBER kunnen worden beschouwd. 6. PREVENTIE-ADVISEUR? In de regel adviseert de preventie-adviseur enkel en oefent hij geen gezag uit.

15 Artikel 127 Sociaal Strafwetboek: INBREUKEN OP DE WELZIJNSWET Onverminderd de bepalingen van de artikelen 119 tot 126 en 128 tot 133, wordt met een sanctie van niveau 3 bestraft : 1 de werkgever, zijn aangestelde of zijn lasthebber die inbreuk heeft gepleegd op de bepalingen van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en de uitvoeringsbesluiten ervan; 2 de persoon die niet behoort tot het personeel van de werkgever die de opdrachten die hem in toepassing van voormelde wet van 4 augustus 1996 worden toevertrouwd, uitoefent in strijd met de bepalingen van deze wet en de uitvoeringsbesluiten ervan of die deze opdrachten niet uitoefent volgens de voorwaarden en nadere regels bepaald door deze wet en de uitvoeringsbesluiten ervan. De inbreuken worden bestraft met een sanctie van niveau 4 wanneer ze gezondheidsschade of een arbeidsongeval tot gevolg hebben gehad voor een werknemer. De rechter kan bovendien de straffen bepaald in de artikelen 106 en 107 uitspreken.

16 INBREUKEN OP DE WELZIJNSWET De sancties volgens het Sociaal Strafwetboek De sanctie van niveau 3 hetzij een strafrechtelijke geldboete van 800 tot euro hetzij een administratieve geldboete van 400 tot euro De sanctie van niveau 4 een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar strafrechtelijke geldboete van tot euro hetzij een administratieve geldboete van tot euro Opgelet: exploitatieverbod / bedrijfssluiting bij rechtspersonen: multiplicator

17 Hof van Beroep Antwerpen 26 maart 2009 EEN GREEP UIT DE PRAKTIJK Art. 17 van het Koninklijk Besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en mobiele werkplaatsen : 2 De opdrachtgevers zien erop toe dat de coördinator: ( ) 2 betrokken wordt bij alle etappes van de werkzaamheden betreffende de verwezenlijking van het bouwwerk; 3 alle informatie krijgt die nodig is voor de uitvoering van zijn opdrachten; hiertoe wordt de coördinator uitgenodigd op alle vergaderingen, georganiseerd door de bouwdirectie belast met de uitvoering of door de bouwdirectie belast met de controle op de uitvoering, en ontvangt hij alle door deze bouwdirecties verwezenlijkte studies binnen een termijn die hem toelaat zijn opdrachten uit te voeren;

18 Hof van Beroep Antwerpen 26 maart 2009 EEN GREEP UIT DE PRAKTIJK Art. 17 van het Koninklijk Besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en mobiele werkplaatsen De bouwheer van een werf waarop meerdere aannemers aan het werk zouden gaan, die toelaat dat niet voorziene werkzaamheden, bestaande in het uitgraven van een greppel langs een bestaande muur, worden uitgevoerd zonder zich er tevens van verzekerd te hebben dat de veiligheidscoördinator bij deze werkzaamheden werd betrokken, begaat een inbreuk op artikel 17 van het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en mobiele werkplaatsen kaderend in de Welzijnswet, zelfs indien er op het ogenblik van de uitvoering van deze werken nog maar één aannemer aan het werk was

19 EEN GREEP UIT DE PRAKTIJK Correctionele Rechtbank Tongeren 18 juni 2008 Art. 3 van het Koninklijk Besluit van 12 augustus 1993 betreffende het gebruik van de arbeidsmiddelen De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen die in de onderneming of de inrichting ter beschikking van de werknemers worden gesteld, geschikt zijn voor het uit te voeren werk of daartoe behoorlijk zijn aangepast, zodat de veiligheid en de gezondheid van de werknemers tijdens het gebruik van deze arbeidsmiddelen kunnen worden gewaarborgd.

20 EEN GREEP UIT DE PRAKTIJK Correctionele Rechtbank Tongeren 18 juni 2008 Een man komt onder een heftruck die blind werd bestuurd aangezien het zicht in de rijrichting werd belemmerd door betonnen platen. De rechtbank stelde vast dat er geen schriftelijke risico-analyse was aangaande laden, lossen en transporteren van prefab-elementen. Er was geen signalisatiekledij en er was geen intern verkeersplan, hoewel er dagelijks blind werd gereden. Beklaagden begingen een inbreuk o.m. op artikel 3 KB 12 augustus 1993.

21 INBREUK OP DE STRAFWET Art. 418 Strafwetboek: Schuldig aan onopzettelijk doden of aan onopzettelijk toebrengen van letsel is hij die het kwaad veroorzaakt door gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg, maar zonder het oogmerk om de persoon van een ander aan te randen. Pro memorie: elkeen kan strafrechtelijk verantwoordelijk worden gesteld. Géén beperking tot the usual suspects (werkgever, lasthebber aangestelde)

22 INBREUK OP DE STRAFWET 1. Fout Elke fout, hoe licht ook, kan een gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg in de zin van art. 418 Strafwetboek opleveren Onachtzaamheid / onvoorzichtigheid volstaat : opzet ( wetens en willens ) is niet vereist Wel zekere schuld: criterium van de goede huisvader

23 2. Oorzakelijk verband INBREUK OP DE STRAFWET Het oorzakelijk verband tussen de fout en de schade veronderstelt dat zonder het eerste, het tweede zich niet op dezelfde wijze zou hebben voorgedaan De rechter kan de beklaagde wegens het onopzettelijk toebrengen van verwondingen slechts dan veroordelen wanneer hij met zekerheid kan stellen dat het ongeval zonder het aan de beklaagde ten laste gelegde gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg niet zou zijn gebeurd zoals het zich in concreto heeft voorgedaan 3. Schade

24 Art. 419 Strafwetboek INBREUK OP DE STRAFWET Hij die onopzettelijk iemands dood veroorzaakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van drie maanden tot twee jaar en met geldboete van 300 euro tot euro. Art. 420 Strafwetboek Indien het gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg alleen slagen of verwondingen ten gevolge heeft, wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van 300 euro tot euro of met een van die straffen alleen.

25 De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon: het nieuwe artikel 5 van het Strafwetboek (sedert 30 juli 2018) Een rechtspersoon kan strafrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden voor misdrijven die een intrinsiek verband hebben met: de verwezenlijking van zijn doel of de waarneming van zijn belangen of die zoals blijkt uit de concrete omstandigheden, voor zijn rekening zijn gepleegd. Let wel: de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersonen sluit die van de natuurlijke personen, die daders zijn van dezelfde feiten of eraan hebben deelgenomen, niet uit.

26 BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID

27 3. BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID Verplichte arbeidsongevallenverzekering ( wetsverzekering ) Civielrechtelijke immuniteit: geen vordering tegen werkgever, lasthebber, aangestelde (artikel 46 Arbeidsongevallenwet) Beperking aansprakelijkheid van de werknemer (art. 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet): werknemer is enkel aansprakelijk voor: a) bedrog b) zware fout c) herhaaldelijk voorkomende lichte fout

28 Gouverneur Roppesingel 15 bus 1.2 (B) 3500 Hasselt T F steven.renette@mploy.be