RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Thorbecke VO HAVO VWO HAVO VWO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Thorbecke VO HAVO VWO HAVO VWO Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 15HX C1 BRIN nummer : 15HX 00 HAVO BRIN nummer : 15HX 00 VWO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 16 maart 2016 Datum vaststelling : 12 mei 2016

2 Pagina 2 van 14

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 16 maart 2016 een onderzoek uitgevoerd op het Thorbecke VO HAVO VWO, afdelingen havo en vwo, locatie Prinsenlaan te Rotterdam om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wet- en regelgeving. Het Thorbecke VO is een openbare scholengemeenschap, bestaande uit drie locaties en valt onder het bestuur van BOOR (Bestuur Openbaar Onderwijs Rotterdam). De locatie Prinsenlaan is een TopsportTalent-, CultuurProfiel- en WON-school en heeft ongeveer 1000 leerlingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor de vwo-afdeling een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling onvoldoende zijn. Op 29 juni 2015 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren op de havo- en vwo-afdeling. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk samen met de schoolleiding hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, vaksecties, leraren, zorgcoördinatoren, mentoren en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Pagina 3 van 14

4 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 14

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor de afdelingen havo en vwo van het Thorbecke VO, locatie Prinsenlaan te Rotterdam is als volgt: De kwaliteit van het onderwijs op beide afdelingen is op het moment van dit bezoek zwak. Het onderwijs- en begeleidingsproces vertoont te veel tekortkomingen. Daarbij zijn de opbrengsten voor het vwo onvoldoende. De voorlopige resultaten voor 2016 laten wel een duidelijke verbetering zien. De opbrengsten voor de havo zijn nog voldoende maar laten daarentegen juist een verslechtering zien volgens de voorlopige gegevens over We beoordelen de kwaliteit van het onderwijs in beide afdelingen als zwak en wijken hierbij af van de beslisregel voor arrangementen op grond van de voorlopige resultaten over De kwaliteit van de afdeling vwo is daarom niet zeer zwak maar zwak. De havo-afdeling krijgt eveneens het arrangement zwak (en geen basisarrangement). Met het bevoegd gezag hebben wij het volgende afgesproken: In november 2017 moet de kwaliteit van het onderwijs weer van voldoende niveau zijn. Hieraan voorafgaand zullen wij een afsluitend onderzoek naar kwaliteitsverbetering (okv) uitvoeren om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maken wij nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 14

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op de havoen vwo-afdeling van het Thorbecke VO te Rotterdam, locatie Prinsenlaan. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Het onderwijsproces van de afdelingen havo en vwo van het Thorbecke VO te Rotterdam, locatie Prinsenlaan is zwak. Het merendeel van de door ons geobserveerde lessen is te weinig doelgericht en leraren geven onvoldoende feedback op het leerproces van de leerlingen. Daarnaast zijn er tekortkomingen in de leerlingondersteuning. De school neemt genormeerde toetsen af, maar wat de resultaten, analyses en effecten van ondersteuning op het gebied van taalen rekenachterstanden zijn, legt de school onvoldoende adequaat vast. Deze gegevens worden daardoor in onvoldoende mate benut voor doelgerichte ondersteuning. Het gevolg is dat de zorg hierdoor nog onvoldoende planmatig is. De oorzaak lijkt te liggen in de vele veranderingen in de context waarin het onderwijs gegeven moet worden. Er zijn veel wisselingen in de schoolleiding en het docententeam en vanwege bezuinigingen zijn de organisatie en huisvesting de afgelopen jaren gewijzigd. Hierdoor is er sprake van discontinuïteit in de kwaliteit van het onderwijs en ook stilstand in de ontwikkeling en professionalisering van het docententeam. Hier staat tegenover dat met het aantreden van een nieuwe schoolleiding het bewaken van de kwaliteit van de opbrengsten en het onderwijsproces een nieuwe impuls heeft gekregen. Er vinden tal van ontwikkelingen plaats om de kwaliteit van het onderwijsproces te verbeteren maar deze bevinden zich nog in een beginstadium en dus is het nog te vroeg om resultaten te kunnen boeken. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Pagina 6 van 14

7 De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. 15HX 00 HAVO - HAVO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. Pagina 7 van 14

8 De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 15HX 00 VWO - VWO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. Pagina 8 van 14

9 Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). N.1 N1. Toelating voortgezet onderwijs ja nee N1.1 Het bevoegd gezag baseert zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op het schooladvies van de basisschool dat voor 1 maart wordt vastgesteld. Pagina 9 van 14

10 N.1 N1. Toelating voortgezet onderwijs ja nee N1.2 Indien het schooladvies naar aanleiding van het resultaat van de centrale eindtoets of een andere toegestane eindtoets wordt gewijzigd, dan baseert het bevoegd gezag zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op dat gewijzigde schooladvies. N2. Verzuim en voortijdig schoolverlaten ja nee N2.1 De schoolgids bevat informatie over: het percentage leerlingen dat de school zonder diploma verlaat (VSV). N2.2 De schoolgids bevat informatie over: Verzuimbeleid N3. Passend onderwijs ja nee N3.1 De schoolgids bevat informatie over: De wijze waarop de ondersteuning van leerlingen die extra ondersteuning behoeven wordt vormgegeven. N3.2 De schoolgids bevat informatie over: bij welk(e) samenwerkingsverband(en) het bevoegd gezag van de school is aangesloten. Pagina 10 van 14

11 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende thema's aan bod: Waarom beoordelen we de afdelingen havo en vwo als zwak? en: Wat is het perspectief? Waarom zijn de afdelingen havo en vwo zwak? De meeste lessen zijn te weinig doelgericht en de feedback van docenten is onvoldoende procesgericht. Wij beoordelen het onderwijsproces als onvoldoende, omdat in te weinig lessen er sprake is van een duidelijke structuur en doelgerichte opbouw. Het merendeel van de door ons geobserveerde lessen is sterk methodegestuurd en taakgericht. Er wordt veelal klassikaal instructie en uitleg gegeven, waarna leerlingen individueel of in tweetallen (huiswerk-)opdrachten maken voor de verdere verwerking van de leerstof. Docenten geven soms wel aan wat voor activiteiten de leerlingen in de les kunnen verwachten, maar vermelden niet aan het begin welke activiteiten centraal staan in de les en benoemen ook niet expliciet wat leerlingen gaan leren. Tevens kan de afsluiting van de les aan kracht winnen als leraren samen met de leerlingen kort terugblikken op het leerdoel en resultaat van het geleerde. Wij hebben zelden waargenomen dat een docent aan het slot van de les terugblikt op wat er gedaan werd en met de klas bespreekt wat het leereffect daarvan was. We hebben daarom indicator 7.1 als onvoldoende beoordeeld. Het verbeteren van de doelgerichtheid van de lessen is essentieel in het proces van kwaliteitsverbetering van het onderwijs op het Thorbecke VO. Daarbij komt ook dat indien de docenten tijdens hun lesvoorbereiding gerichter nadenken over wat ze willen bereiken in en met hun lessen, zij hun feedback meer effectief en procesgericht in plaats van productgericht kunnen maken. De feedback die leerlingen ontvangen bestaat voornamelijk uit complimenten over goede antwoorden, maar hoe ze hun resultaten kunnen verbeteren en welke volgende stap ze in hun leerproces moeten zetten, hebben we onvoldoende geobserveerd. Leerlingen die een vraag stellen krijgen altijd antwoord van de docent, maar we hebben niet of nauwelijks gezien dat vragen worden doorgespeeld naar medeleerlingen of worden beantwoord met een wedervraag. Daarnaast hebben we geen voorbeelden gezien van activerende technieken die docenten zouden kunnen inzetten om zoveel mogelijk leerlingen tegelijkertijd te prikkelen tot nadenken. Het geven van effectieve feedback hebben wij daarom als onvoldoende beoordeeld Pagina 11 van 14

12 In gesprek met de leerlingen geven zij aan ontevreden te zijn over een aanzienlijk deel van de lessen die ze krijgen, en dat er grote onderlinge verschillen bestaan tussen docenten wat betreft klassenmanagement. Wij hebben nauwelijks ordeverstoringen gezien, maar wel een aantal lessen waar niet alle leerlingen even betrokken waren of daartoe werden uitgenodigd. Ook werd in sommige lessen niet altijd de volle lestijd even efficiënt benut. Daartegenover staat dat we ook mooie voorbeelden hebben gezien van lessen waarin zowel de docent als de leerlingen een moderne vreemde taal spraken. We hebben ook kunnen constateren dat in de meeste lessen er sprake was van een prettige sfeer en plezierige interactie tussen docent en leerlingen. De leerlingondersteuning mist een gestructureerd beleid en doelgerichte aanpak. Wat betreft leerlingbegeleiding en zorg stellen we vast dat er behoorlijk wordt geïnvesteerd in het begeleiden van topsport-leerlingen die vanwege hun wedstrijden en trainingsschema's kwetsbaar zijn voor het ontstaan van achterstanden. De school brengt en heeft deze leerlingen goed in beeld. De leerlingen die vanwege achterstanden of vanwege leer- en gedragsproblematiek extra ondersteuning nodig hebben komen niet uit deze groep. De organisatie van begeleiding voor deze categorie leerlingen is onvoldoende gestructureerd en doelmatig. Deels komt dat door discontinuïteit in de zorgstructuur (sinds één à twee jaar nieuwe bemensing), maar ook werkwijze en aanpak vragen, zeker ook in het licht van de invoering van passend onderwijs, om verbetering. Dat wil niet zeggen dat er geen ondersteuning plaatsvindt maar deze is te vaak afhankelijk van de hulp van de mentor of docent. Er is geen sprake van een gestructureerd beleid. Het afschaffen van de taal- en rekencoördinator lijkt ook niet bevorderlijk voor de ondersteuning van leerlingen met taal- en rekenachterstanden. De noodzakelijke verbeteringen zijn het beter in beeld brengen van ondersteuningsbehoeften, het analyseren van achterstanden, het formuleren van heldere doelstellingen, het evalueren van de effectiviteit van begeleidingsactiviteiten en het helder benoemen van de verantwoordelijkheden en taken van de verschillende functionarissen in de leerlingenzorg. De school is zich hiervan bewust en heeft een plan van aanpak geschreven en staat op het punt verbetermaatregelen te gaan implementeren. Er blijven in de bovenbouw teveel leerlingen zitten en er stromen te veel vwo-leerlingen af naar een lagere afdeling. De meerjarenopbrengstenkaart van 2015 van de havo-afdeling van het Thorbecke VO laat een positief beeld zien en geeft aan dat de leerresultaten Pagina 12 van 14

13 gemiddeld over drie jaar gemeten ( ) voldoende zijn. Het onderbouwrendement ligt op of rond het landelijk gemiddelde maar vertoont een daling in het schooljaar Het gemiddeld cijfer voor het centraal examen laat zien dat alle vakken tot de 25 procent, en bèta-vakken zelfs 10 procent, best presterende scholen behoren. Het verschil tussen het schoolexamen en centraal examen ligt binnen de norm die de inspectie stelt (-0.25). De meerjarenopbrengstenkaart van 2015 van de vwo afdeling van het Thorbecke VO geeft aan dat de leerresultaten gemiddeld over drie jaar gemeten ( ) onvoldoende zijn. Het onderbouwrendement ligt op of rond het landelijk gemiddelde maar vertoont een daling in het schooljaar Het gemiddeld cijfer voor het centraal examen laat zien dat alle vakken tot de 10 procent slechtst scorende vwo-afdelingen behoren. Het verschil tussen het schoolexamen en centraal examen ligt binnen de norm die de inspectie stelt (0.28). In onze nieuwe berekening van onderwijsresultaten zijn echter vier indicatoren naar alle waarschijnlijkheid boven de norm op de opbrengstenkaart Het bovenbouwrendement van beide afdelingen is op de meerjarenopbrengstenkaart 2015 onvoldoende. Er blijven in de bovenbouw teveel leerlingen zitten en er stromen ook teveel leerlingen af naar een lager niveau. De school wijt dit aan het kansenbeleid dat veel leerlingen wordt geboden, aan de te soepele overgangsnormen naar de bovenbouw en aan de gebrekkige afstemming tussen onder- en bovenbouw. Uit een analyse van de school blijkt tevens dat de topsportleerlingen beter presteren dan de niettopsporters en dat de zittenblijvers en afstromers juist tot de laatste doelgroep behoren. De school heeft een aantal actieplannen opgesteld om de onderwijsresultaten weer boven de norm te krijgen. Ten eerste is de intakeprocedure aangescherpt met als doel te zorgen dat leerlingen die worden toegelaten tot de vwo-afdeling een passend vwo-advies hebben. Ten tweede gaat men de doorlopende leerlijn in de onder- en bovenbouw van de vwo-afdeling versterken. Daar waar in het verleden te veel docenten werkzaam waren in alleen de onder- of bovenbouw worden docenten nu breder ingezet. In de sectieplannen moeten de vakgroepen nu duidelijker de doorlopende leerlijn vaststellen waarbij zichtbaar aandacht is voor het ontwikkelen van zowel lagere als hogere denkorde vaardigheden bij leerlingen. Pagina 13 van 14

14 Wat zijn de perspectieven? Visie op opbrengstgericht werken en scherpere analyse van data geven richting aan ontwikkeling van kwaliteit Sinds het aantreden van de nieuwe schoolleiding is er sprake van meer aansturing. De schoolleiding bewaakt de kwaliteit van de opbrengsten beter door regelmatig de leerresultaten van de leerlingen te bespreken met de vakgroepen en individuele docenten. Bij tegenvallende resultaten vraagt zij aan de vakgroepen naar analyses verbeterplannen, en er worden prestatieafspraken gemaakt. De nieuwe schoolleiding heeft ook een groot aantal lessen van docenten bezocht en heeft de functioneringsgesprekken cyclus aangescherpt. Er is tevens een voorzichtig begin gemaakt met collegiale consultatie maar dit lijkt door de ingewikkelde roosters niet altijd eenvoudig uit te voeren. Er is sprake van een ander beleid waar meer eisen aan het team worden gesteld. Dit blijkt ook hard nodig te zijn omdat er te lang sprake is geweest van stilstand en discontinuïteit in het team waardoor er grote verschillen in professioneel handelen door docenten is ontstaan. Te lang is er geen sprake geweest van een aanspreekcultuur in beide afdelingen. Sommige docenten hebben daardoor kunnen functioneren als koning in eigen koninkrijk. In gesprekken met de docenten blijkt dat een deel van hen zich niet aangesproken voelt over de wisselende leerresultaten en het onvoldoende onderwijsproces. Het urgentiebesef dat een aantal belangrijke zaken zal moeten verbeteren lijkt niet bij alle docenten aanwezig. De nieuwe schoolleiding staat voor de lastige taak om verbeteringen tot stand te brengen en een te lang bestaande cultuur op het Thorbecke VO te doorbreken. Uiteindelijk moet het doel zijn om te kunnen spreken van een professionele leergemeenschap met een duidelijke visie op onderwijs die breed gedragen wordt door het gehele team. Tot die tijd zal de schoolleiding stevig moeten sturen en processen goed bewaken, ingezette verbeteracties, locatie- en vakwerkplannen regelmatig moeten evalueren en waar nodig aanpassen. De schoolleiding heeft nog onvoldoende tijd gehad om de ingezette verbeteringen duurzaam te kunnen borgen in haar schoolbeleid. Pagina 14 van 14