V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER AUGUSTUS 2013

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER AUGUSTUS EDITORIAL 2.ECONOMIE Ontwikkelingen Betalingsbalans 2012 Convenant bevorderen investeringen 3.RAPPORTEN Resultaten SVB 2012 Advies SOAB inzake reparatie Basis Verzekering Ziektekosten 4.(Nieuwe) Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Praktisch een ieder is er van overtuigd dat Curaçao grote behoefte heeft aan productieve investeringen om de situatie van economische krimp waarmee het eiland momenteel wordt geconfronteerd, om te buigen in de richting van duurzame economische ontwikkeling en groei. Hiermee wordt de basis gelegd voor handhaving en vergroting van de welvaart en verbetering van het welzijn. Investeringen komen echter niet uit de lucht vallen. Wij zullen gezamenlijk hard hiervoor moeten werken. Dit is de hoofdreden waarom de VBC en de fractievoorzitters van de coalitiepartijen onlangs een convenant hebben getekend. Samenwerken om investeringsprojecten daadwerkelijk van de grond te krijgen. Het moet duidelijk zijn dat deze aanpak alleen zal lukken als er sprake is van brede commitment, samenwerking en daadkracht. Een ieder zal zijn of haar steentje moeten bijdragen om het investeringsklimaat aantrekkelijk te maken. Het is dan ook de bedoeling dat na ondertekening van het convenant andere belangrijke stakeholders zoals de vakbeweging, institutionele investeerders en banken zich hierbij aansluiten en actief bijdragen om investeringen van de grond te krijgen. Tegen deze achtergrond is het bijzonder hoopvol dat de Staten unaniem besloten hebben om de Regering bij te staan bij haar pogingen om de raffinaderij te moderniseren en te behouden voor Curaçao. De eensgezindheid van de Staten om gezamenlijk een of meerdere investeerders voor de raffinaderij te zoeken geeft hoop en straalt een aanpak van nationaal belang uit. Een verademing en zonder meer een hele verbetering ten 1

2 opzichte van het tijdperk waar persoonlijk en/of partij belangen de boventoon voerde. Hopelijk is dit de start van een nieuwe era. De optie om te trachten olie raffinage activiteiten voor de Curaçaose economie te behouden is terecht daar deze activiteit al decennia lang als katalysator heeft gediend in het proces van creëren en toename van de welvaart op Curaçao. Anno augustus 2013 vervult deze sector nog altijd een voorname rol in de Curaçaose economie. Niet alleen wat betreft werkgelegenheid en inkomen maar ook als deviezen genererende activiteit kan deze sector moeilijk gemist worden. In 2012 heeft olieraffinage voor bijna ANG 600 miljoen aan de deviezen pot bijgedragen. Dit is meer dan 10% van het BBP. Welke vervangende economische activiteit is in staat zijn om dit soort bedragen en werkgelegenheid in een korte periode te genereren? Het getuigt tevens van realisme dat de Regering en de Staten eendrachtig besloten hebben om ook de opties te onderzoeken voor het geval het onverhoopt niet zou lukken om de olie raffinage activiteiten te behouden. Echter de grote winst welke het debat in de Staten over de raffinaderij heeft opgeleverd is het besef dat (productieve) investeringen noodzakelijk zijn en dat een aantrekkelijk klimaat geschapen moet worden om deze daadwerkelijk te realiseren. Dit biedt perspectieven voor een snelle realisatie van het economisch potentieel van Curaçao zoals door de voormalige Minister van Economische Ontwikkeling al keurig in kaart is gebracht. Anno augustus 2013 is voor een bedrag van meer dan ANG 10 miljard exclusief modernisering van de raffinaderij aan potentiële projecten geïdentificeerd. Daadwerkelijk uitvoering hiervan zal afhangen van de stand van het investeringsklimaat. Hoe aantrekkelijker en gunstiger deze is des te groter te kans op implementatie. Het door de Staten afgegeven signaal dat een nieuwe era is begonnen met betrekking tot investeringen biedt reden voor optimisme en vertrouwen dat de (vele) knelpunten die investeringen bemoeilijken nu snel zullen worden opgelost. Het is nu een kwestie van de daad bij het woord voegen. 2. ECONOMIE Ontwikkelingen betalingsbalans 2012 Begin 2013 heeft de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) op aanbeveling van het IMF de definitie van het begrip deviezenvoorraad aangepast. De CBCS heeft tot eind 2012 het begrip netto buitenlandse vorderingen gehanteerd. Volgens het IMF is het wenselijker om een bruto begrip te hanteren. Het gevolg van deze definitie aanpassing die toegepast is op de hele betalingsbalans is, dat een aantal posten anders gerangschikt moeten worden. Voor 2011 heeft deze aanpassing ertoe geleid dat in tegenstelling tot wat eerder gerapporteerd is dat de betalingsbalans een tekort vertoonde, dit gewijzigd moet worden in een surplus. Volgens de oude definitie was er in 2011 sprake van een tekort van ANG 507 miljoen, terwijl volgens de nieuwe definitie sprake is van een overschot van ANG 48 miljoen. 2

3 Na twaalf achtereenvolgende jaren met een surplus te hebben afgesloten was er in 2012 sprake van een tekort op de betalingsbalans. Dit tekort bedroeg Naƒ 277 miljoen. Voor details vide tabel 2. Het in 2012 gerealiseerd tekort is toe te schrijven aan twee ontwikkelingen: - een daling van instroom van buitenlands kapitaal; - verdere toename van de importen; Het tekort op de betalingsbalans van Naƒ 277 miljoen resulteerde in een afname van de deviezenvoorraad. Eind 2012 bedroegen de deviezenreserves Naƒ miljoen exclusief de goudvoorraad. Naƒ mln. hiervan bevond zich bij de Bank Ned. Antillen en Naƒ 606 mln. bij de commerciële banken. Deze deviezenstand komt overeen met gemiddeld 3,2 maanden dekking van de goederen en diensten invoer ( in 2011 bedroeg de dekking 3,7 maanden). Ondanks de daling in 2012 wordt voldaan aan de internationale norm welke 3 maanden dekking als veilig beschouwd. Het tekort op de betalingsbalans in 2012 is een indicatie dat er sprake is van onevenwichtigheid in de economie. Een nadere blik op de betalingsbalans wijst uit dat ook in 2012 er sprake geweest is van een fors tekort op de lopende rekening van Naƒ miljoen. Ten opzichte van 2011 is er sprake van een verbetering van Naƒ 85 miljoen. Desondanks bedroeg het tekort in 2012 meer dan 20% van het Bruto Binnenlands Product wat substantieel genoemd mag worden temeer daar historisch dit tekort gemiddeld 3-5% van het BBP bedraagt. Een zorgwekkende ontwikkeling omdat het onwaarschijnlijk is dat deze trend lang kan worden volgehouden. De grote tekorten op de lopende rekening duiden op een situatie dat de exporten geen gelijke tred houden met de importen. Er is sprake van een zwakke concurrentiepositie waardoor de export van goederen en diensten zich onvoldoende ontwikkelt. In 2012 was er sprake van een krimp van de reële economische groei met 0,1%. In 2011 was er sprake van een marginale groei van 0,6%. De krimp was vooral het gevolg van een daling van de economische activiteiten in nagenoeg alle sectoren. Voor details vide tabel 1a. Het moge duidelijk zijn dat een economische krimp geen basis vormt om de grote financieel en sociaaleconomische vraagstukken zoals begrotingstekorten, relatief hoge werkloosheid, grote tekorten gezondheidszorg en pensioenen, inadequate kwaliteit onderwijs en waarborgen veiligheid duurzaam aan te pakken en te verbeteren. Hiervoor is structureel sterke economische groei noodzakelijk. In 2012 nam de inflatiedruk toe en steeg naar 3,2% als gevolg van toename van de lasten ( verhoging tarief omzetbelasting van 5% naar 6%). In 2011 bedroeg de inflatie 2,3%. De economische performance van Curaçao in 2012 is in vergelijking met de Latijns Amerikaanse en Caribische regio onder de maat. In Latijns Amerika was er sprake van een gemiddelde groei van 3% terwijl deze in de Caribische regio 2,4% bedroeg. Een opvallende ontwikkeling indien rekening wordt gehouden met het feit dat geen van deze 3

4 landen een schuldsanering hebben gekregen waardoor hun schuldquote veel hoger is dan die van Curaçao. Desondanks wijst alles in de richting dat zij op economisch gebied veel beter presteren. De groeivooruitzichten voor 2013 voor Curaçao blijven zwak. Het CBCS verwacht een krimp van 0,7% mede vanwege de vele lastenverzwarende maatregelen die zijn doorgevoerd zonder dat tegelijkertijd verbeteringen in het investeringsklimaat zijn doorgevoerd in het bijzonder verhoging van de arbeidsproductiviteit. Ook de sombere economische vooruitzichten van de belangrijkste handelspartners geven geen reden voor optimisme. Tabel 1a Ontwikkeling reële BBP sectoren in % uitgedrukt Sectoren L.V.V. en mijnbouw Industry Utiliteit 0.5 4, Bouw Groot en Kleinhandel Restaurants & hotels Transport en communicatie 7.7 3, Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Private huishoudens Overige Totaal private sector Overheidssector GDP Bron: jaarverslag CBCS

5 Tabel 2 Betalingsbalans Ned.Ant/Unie Cur-SXM, transactiebasis mln Naƒ a. Goederenbalans export import b. Dienstenbalans -Toerisme Int.Fin.dienstverl Transport Olieraffinage Overige diensten Totaal dienstenbal c.inkomstenbalans d.lopende transfer bal LOPENDE REKENING (a + b + c + d) Kapitaal & Fin. Balans - Kapitaal Financieel Statistische verschillen Saldo Betalingsbalans Lop.rek + Kap rek + Stat.verschillen DEVIEZEN POSITIE Bron: jaarverslag CBCS

6 CONVENANT tussen het georganiseerde bedrijfsleven en vertegenwoordigers van de coalitie De financieel en sociaaleconomische situatie waarin Curaçao zich momenteel bevindt is onderwerp geweest van uitvoerige bespreking tussen vertegenwoordigers van de partijen die de coalitie vormen, te weten Pueblo Soberano, Partido pa Adelanto i Inovashon Soshal, Partido Nashonal di Pueblo, Onafhankelijk Statenlid Glenn Sulvaran en het bestuur van de Vereniging Bedrijfsleven Curaçao (VBC). Naar aanleiding van deze besprekingen zijn partijen unaniem tot de conclusie gekomen dat Curaçao grote behoefte heeft aan onder andere een duurzame economische groei die ten goede dient te komen van een grote inhaalslag op sociaal gebied. Partijen zijn van mening dat deze gewenste economische groei en sociale aanpak tot stand zal komen door investeringen, zowel publieke als private, sterk te bevorderen. Partijen zijn tot een akkoord gekomen dat zij zich gezamenlijk tot het uiterste zullen inspannen om dit te verwezenlijken en de (rand)voorwaarden en omstandigheden te creëren om deze noodzakelijke investeringen daadwerkelijk te doen realiseren. Curaçao, 5 augustus 2013 Het doel van het convenant welke de VBC met de fractie voorzitters van de politieke partijen die de coalitie vormen heeft gesloten is duidelijk: gezamenlijk proberen om de welvaart en het welzijn van de Yu di Korsou te vergroten. Uiteraard zal na ondertekening van het convenant invulling hieraan gegeven worden. 6

7 De gesprekken die partijen voeren vinden in harmonieuze en constructieve wijze sfeer plaats en bieden goede hoop op het bereiken van concrete resultaten. Periodiek zal gerapporteerd worden over de stand van zaken. 3.RAPPORTEN Resultaten SVB 2012 De Sociale Verzekeringsbank van de Nederlandse Antillen (SVB) heeft recentelijk haar jaarverslag 2012 aan de Minister van Gezondheid, Milieu en Natuur aangeboden. Uit het verslag blijken de volgende ontwikkelingen zich in de verslag periode 2012 te hebben voortgedaan: 1. Er was sprake van een gezamenlijk (alle SVB fondsen) tekort van ongeveer ANG 171 miljoen (voor verdere details vide tabel 1). Dit resultaat is toe te schrijven aan de verder toegenomen lasten die in het betreffende jaar op het niveau van ANG 661 miljoen uitkwamen. 2. Het ZV/OV fonds boekte in de verslagperiode een tekort van ongeveer ANG 66 miljoen. De gezamenlijke premiebaten ZV en OV bedroegen in 2012 ANG 175 miljoen. De totale uitkeringen bedroegen afgerond ANG 207 miljoen. Toevoeging van administratie - en overige kosten evenals financiële bate en dotatie wettelijke reserves resulteert in een tekort van afgerond ANG 66 miljoen. Voor een gedetailleerd cijfermatig overzicht van de ontwikkelingen in de verslagperiode wordt verwezen naar tabel 2. Het ZV fonds boekte een tekort van ongeveer ANG 80 miljoen. Volgens de SVB is het tekort van het ZV fonds voornamelijk te wijten aan toename van tarieven medische zorgaanbieders, de kosten intramurale instellingen ( ziekenhuizen), apotheekkosten en medische uitzendingen. Het OV fonds vertoonde een overschot van ongeveer ANG 15 miljoen. 3. Het AOV/AWW fonds boekte in de verslagperiode gezamenlijk een tekort van ANG 106 miljoen inclusief wettelijke dotatie van ANG 20 miljoen. Dit is het gevolg van verdere stijging van de pensioenuitkeringen als gevolg van toename van het aantal pensioengerechtigden (toenemende vergrijzing). Het AOV fonds boekte een deficit van ongeveer ANG 110 miljoen. Het AWW fonds noteerde een surplus van ongeveer ANG 4 miljoen. Voor nadere details wordt verwezen naar tabel 3. Redactioneel commentaar: Een niet politiek kabinet heeft in het voorjaar van 2013 een aantal maatregelen genomen met als doel om het sociale verzekeringsstelsel van de financiële ondergang te redden. Op pensioengebied zijn onder meer de volgende maatregelen doorgevoerd: verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd van 60 naar 65 jaar. Personen die op 1 maart 2013 de leeftijd hadden van 59 jaar komen nog in aanmerking om op 60 jaar recht te doen gelden 7

8 op de AOV. Personen die op die datum de leeftijd van 57 of 58 jaar bezitten kunnen na verzoek ingediend te hebben bij de SVB vanaf hun 60 ste levensjaar opteren voor een AOV uitkering echter met dien verstande dat voor ieder jaar tot de leeftijd van 65 jaar een permanente korting van 6% per jaar zal worden toegepast. De totale korting voor degene die voor deze optie opteert bedraagt 30%. Naast het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd naar 65 jaar is de premie AOV verhoogd van 13% naar 15% ( deze premie verhoging komt geheel ten laste voor de werkgever), de premieloongrens verhoogd naar ANG per jaar en invoering van een extra premie van 1% op het inkomen die boven dit bedrag wordt verstrekt. Op het gebied van ziektekosten is de Basis Verzekering Ziektekosten (BVZ) geïntroduceerd. Hierbij zijn onder andere de volgende maatregelen ingevoerd: premie verhoging van 10,4% naar 12% exclusief premie ziekengeld dat 1,9% bedraagt en additioneel door de werkgevers moet worden opgebracht, het optrekken premie loongrens naar ANG per jaar, nominale premie van ANG 82 per persoon per jaar, vergoeding van ANG 1 per receptregel, bijdrage land van ANG 235 miljoen in 2013 oplopend naar ANG 251 miljoen in 2015 en automatische verhoging van de premie met telkens maximaal 1% indien de ziektekosten uitgaven de inkomsten overtreffen. Personen die minder dan ANG per jaar aan inkomsten hebben zijn premievrij. Idem ten aanzien van personen onder de 18 jaar. Het effect van deze maatregelen is dat de totale premiedruk sociale verzekeringen sterk is gestegen naar bijna 40%. Hiervan komt ongeveer 12% ten laste van de werknemer en 28% voor de werkgever. Zelfstandigen zullen met de volle 40% premiedruk worden geconfronteerd daar zij zowel het werknemers en werkgeversdeel moeten ophoesten. Naast premies sociale verzekeringen worden werkenden ook geconfronteerd met loonbelasting welke afhankelijk van de hoogte van het genoten loon varieert tussen de 12 % en 49%. Door deze ontwikkelingen wordt de wig ( verschil tussen bruto en netto loon) steeds groter en krijgt de werkenden steeds minder beschikbaar loon in handen. Afhankelijk van het genoten loon varieert de wig tussen de 24% en 76%. Door de sterk toenemende wig kan met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid worden voorspeld dat ontwijking en/of ontduiking praktijken van sociale premies en (loon) belastingen (fors) zullen gaan toenemen. Met de invoering van deze maatregelen wordt beoogd om de continuïteit van het sociale verzekeringsstelsel te waarborgen. Volgens een operationele audit van de Stichting Overheid Accountsbureau is de SVB in staat om het aangepaste sociale verzekeringsstelsel ordentelijk en efficiënt uit te voeren. Ook is de SOAB van oordeel dat het gekozen financieringsvorm niet tot verdere tekorten zullen leiden. Het is opmerkelijk dat deze maatregelen in combinatie met de andere lastenverzwarende maatregelen die tegelijkertijd zijn ingevoerd ( o.a. verhoging OB, grondbelasting, luchthavenbelasting, posttarieven) en die in totaliteit fors genoemd kunnen worden, door de samenleving zijn geaccepteerd zonder al te grote verontwaardiging en maatschappelijk protest. In andere landen heeft invoering van soortgelijke maatregelen geresulteerd in minder vreedzame acties en reacties. 8

9 De tijd zal uitwijzen of de voorspelling van de SOAB dat tekorten bij de sociale fondsen tot het verleden behoren zal uitkomen. Vooralsnog wijzen de indicaties uit dat de ingevoerde maatregelen tot economische krimp leiden. Hoe lang dit zal aanhouden is moeilijk te voorspellen echter het is aannemelijk dat zonder duurzame economische groei het heel moeilijk zal zijn om het huidige sociale zekerheidsstelsel te handhaven en uit te breiden. Tabel 1 Overz. Gecombineerde Baten en Lasten fondsen SVB mln Naƒ /2011* BATEN LASTEN Financiële Baten en Lasten Dotatie wettelijke Reserves SALDO *betreft periode 10/10/10 31/12/2011 Tabel 2 Overzicht resultaten ZV/OV fonds SVB in Mln Naƒ 10/10/ /12/2011 Premiebaten ZV Premiebaten OV Boetebaten ZV Boetebaten OV Tot.premie ZV/OV Intramurale instel Apotheken Huisartsen Specialisten Laboratorium Paramedici Tandheelkunde 0 0 9

10 Medische uitzend Overige Medische kosten ZV Medische kosten OV Totale medisch kost Ziekengeld ZV Ziekengeld OV Totaal ziekengeld 25,340 27,440 Uitkeringen ZV Uitkeringen OV 5,580 6,540 Tot. uitk. ZV/OV Baten min uitkering Adm. Kosten Ov.baten/lasten Saldo voor fin baten ,797 Fin. Baten Saldo na fin baten Dotatie wet. Reserves JAAR RESULTAAT ZV verzekerden gem Premie loongrens

11 Tabel 3 Overzicht resultaten AOV/AWW Fonds SVB in Mln Naƒ /10/10-31/12/2011 Premiebaten AOV Premiebaten AWW 22, Boetebaten AOV Boetebaten AWW Totaal baten AOV/AWW Pensioenuitkeringen AOV Pensioenuitkeringen AWW Totale uitkeringen AOV/AWW BATEN minus UITKERINGEN ,320 Adminstratiekosten Overige baten/lasten Saldo voor financiele bate Financieringsbaten Saldo na financiele bate ,789 Dotatie wettelijke reserve JAAR RESULTAAT ,953 Gemiddeld aantal AOV trekkers Gem.uitkering AOV trekker pj Gem. Aantal AWW trekkers Gem.uitkering AWW trekker pj Premie loongrens 93, Advies SOAB reparatie Basis Verzekering Ziektekosten Nog voor behandeling van de Staten en invoering van de wet Basis Verzekering Ziektekosten (BZV) in januari 2013 heeft de Minister van Gezondheidzorg, Milieu en Natuur (MinGMN) bekend gemaakt dat de BVZ gerepareerd zal worden. Toen al had de MinGMN bedenkingen tegen deze wet die per 1 februari 2013 in werking is getreden. Reparatie van de BVZ zou binnen drie maanden plaatsvinden wat niet is gelukt. Wel is het inzicht ontstaan dat de BZV op continue basis gerepareerd moet worden of wellicht zou het beter zijn om een geheel nieuwe wet in te voeren in de vorm van een algemene ziektekostenverzekering. Anno eind augustus 2013 ziet de stand van zaken er als volgt uit. 11

12 De MinGMN heeft volgens berichtgeving in de media zeven onderdelen geïdentificeerd die gerepareerd moeten worden: - Distributie van poedermelk voor zuigelingen; - Herstel ziekentansport door thuiszorgorganisaties; - Vergoeden kosten van brillen en tandheelkundige zorg voor mensen boven de 18 jaar met een inkomen lager dan ANG 3500,- per maand; - Uitbreiden kring der verzekerden met Ministers en Statenleden; - Toepassen hardheidsclausule bij inning van premies bij gewezen gezagdragers die momenteel actieve gezagdragers zijn; - Uitsluiten van niet premiebetalende toelatingsplichtigen ( buitenlanders met een inkomen beneden de ANG 1000 per maand) - Reductie van het premiepercentage bij bepaalde categorie gepensioneerden Niet duidelijk is wanneer deze reparatie gaat plaatsvinden. Ondertussen heeft de Stichting Overheid Accountant Bureau (SOAB) in juli 2013 op verzoek van de Minister van Financiën rapport uitgebracht over haar bevindingen inzake de uitvoeringsprestaties van de BVZ door de SVB. De SOAB komt tot de conclusie dat de SVB de capaciteit en het instrumentarium heeft om de BVZ adequaat uit te voeren. De kosten reducties worden geïmplementeerd en gerealiseerd met uitzondering van het Hartkatherisatielab. Op grond hiervan zal volgens de SOAB de verwachte zorguitgaven 2013 binnen de begrote uitgaven van ANG 466 miljoen blijven. Op basis van hun bevindingen is de SOAB van oordeel dat het niet verstandig zou zijn om nu de BVZ te repareren. Het is op dit moment prematuur om al te oordelen over mogelijke ongewenste gevolgen of effecten voor de zorgconsumptie of voor de zorgverleners. Wacht eerst een jaar af alvorens tot eventuele reparatie over te gaan. Redactioneel commentaar: De aanbeveling van SOAB om (nog) niet over te gaan op reparatie geeft aanleiding tot het plaatsen van de volgende kanttekeningen: - Het advies van de SOAB druist in tegen het uitgangspunt van de Regering dat de BVZ niet mag leiden tot schade van de op de markt opererende ziektekosten verzekeringsbedrijven. Bij de huidige BVZ wetgeving is dit uitdrukkelijk wel het geval en dient reparatie van deze wet zo snel mogelijk plaats te vinden. Hoe langer reparatie uit blijft des te groter de schade zal zijn voor de ziektekosten verzekeringsbedrijven. - Het SOAB advies tast de rechtszekerheid aan. Bij invoering van de BVZ per 1 februari 2013 is nagelaten om een overgangsregeling in te voeren waardoor de rechtszekerheid van velen is aangetast. Onder meer de groep van personen die een private ziekteverzekering hebben maar van baan willen veranderen, verzekerden die een buitenlandse zorgverzekering hebben ( betere dekking, goedkoper, hier te lande niet te krijgen dekkingspakket), pas geborenen waarvan ouders en overige familieleden alle privaat verzekerd zijn. Snelle reparatie van de BVZ is nodig om de rechtszekerheid te herstellen. 12

13 - Het SOAB advies bevordert illegaliteit. Uitvoering van toezeggingen van de Regering door de SVB o.a. verstrekken van vergoeding brillen, tandheelkundige diensten, transport van ernstige zieke mensen, melk voor baby s etc. dienen gebaseerd te zijn op een wettelijk basis. Om deze redenen is reparatie van de BVZ noodzakelijk. De praktijk van jarenlang onwettig handelen door de SVB o.a. op het gebied van zorgverzekeringen 60 plussers en opbouw wettelijke reserves AOV/AWW getuigt van onbehoorlijk bestuur en verdient geen navolging. - Willens en wetens doorgaan met praktijken die tot financiële schade leiden zoals het gratis verstrekken van zorgkaarten aan niet premiebetalende (buitenlandse) toelatingsplichtigen is onverantwoord en ondeugdelijk. - Het SOAB advies ondermijnt de geloofwaardigheid van bestuurders. Immers reeds bij behandeling van de BVZ wetgeving is toegezegd dat reparatie zo snel mogelijk doorgevoerd zal worden om de ongewenste gevolgen van deze wet te elimineren. - Getwijfeld wordt of het advies evenwichtig is daar alleen de uitgavenkant van ziektekostenverzekering in ogen schouw zijn genomen terwijl met geen woord gerept wordt over de ontwikkelingen van de inkomstenzijde. Op basis van deze punten is het terecht dat de Minister en de Regering besloten hebben om het advies van de SOAB niet op te volgen. Het beleid van de Minister om zo snel mogelijk de BVZ te repareren en tegelijkertijd zich in te spannen om een Algemene Ziektekosten Verzekering in te voeren dient ondersteund te worden omdat deze van meer evenwicht en realiteitszin getuigd. 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode juli 2013 t/m aug 2013). In de betreffende verslagperiode heeft de regering geen nieuwe stukken wetgeving aan de SER ter advisering aangeboden. 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : July 2013 : NAƒ 2,135 July 2012 : NAƒ2,289 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) June 2013 :122,5 June 2012 :121.0 Change : 1,2% Average inflation past 12 months : 2,3% 13

14 Population and Employment Curaçao : Total population 150, ,426 Employed population 62,042 59,453 Unemployed population 6,721 6,325 Labor Force 68,763 65,778 Unemployment rate 9.8% 9.6% Stay over tourism no of visitors : Jan-June 2013 year to date : Jan-June 2012 year to date: Change : 7% Cruise tourism no. of passengers : Jan-June 2013 year to date : Jan- June 2012 year to date : Change: 15% Stay over nights Jan-June 2013 year to date: 1,821,780 Jan-June 2012 year to date: 1,801,326 Change: 1% Occupancy rate Hotels June 62,10 % 71,67% Average YTD Jan-May 69,58 % 74,61% Shipping : Jan - July 2013 Jan - July 2012 Freight Tanker Cruise Others Jan-May 2013 Jan-May 2012 Cargo movements, metric tons Unloaded ,388 Loaded 99,299 87,257 14

15 June 2013 June 2012 Total companies Commercial Register Local 23,442 23,139 International 14,893 15,544 Total 38,335 38,683 Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 15