V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER JANUARI 2011

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O info@vbc.an NEWSLETTER JANUARI EDITORIAL 2.ECONOMIE Verwachte economische groei Curaçao voor 2011: 0.6% Massaontslag commissarissen/bestuurders overheidsentiteiten Stand van zaken SBTNO Premiepercentages en loongrenzen AOV/AWW, ZV/OV RAPPORTEN Freedom House : Overzicht Vrije Landen in de wereld (Nieuwe)Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Wereldwijd is het de gewoonte om democratisch gekozen regeringen die 100 dagen aan de macht te zijn, tussentijds te evalueren. Het is een goede zaak dat op Curaçao deze traditie ook wordt toegepast. De beoordeling van de VBC van het kabinet Schotte na 100 dagen regeermacht laat zich als volgt kort samenvatten: Enerzijds moeten de uitgesproken intenties en ondernomen pogingen zoals het aanpassen en het competitief maken van het belastingstelsel, aanpak bureaucratie door onder meer versneld wegwerken van vergunningenaanvragen, het verlagen van kosten van levensonderhoud, het verbeteren van de fysieke infrastructuur, het stimuleren van alternatieve energie respectievelijk schoon milieu en het verbeteren van geo politieke relaties ( aangaan gesprek met Venezuela) als positief worden geclassificeerd. Anderzijds moeten vraagstekens geplaatst worden achter kwesties zoals invulling good governance onder meer het screeningsproces ministers, aansturing en bedrijfsvoering bij overheids n.v. s en entiteiten in het bijzonder aanpak van het management en commissarissen o.a. bij CPA, RDK, CAP, UTS, STiP, VDC, UNA Griffier etc, kortom het hele good corporate governance gebeuren (de wet en code), voorstellen als invoeren van de 80/20% regeling, wijze van doorvoeren van indexeringen ( minimumloon, AOV ) en het stopzetten project bouw nieuw ziekenhuis. 1

2 Ronduit teleurstellend is het ontbreken van een regeerprogramma alsmede de gehanteerde retoriek en de handelswijze van sommige coalitiepartners en hun adviseurs. Oproep tot dictatoriaal handelen, dominantie van één cultuur, invoeren 100% controle vanwege reciprociteit, publiekelijk schofferen van eigen bestuurders, coalitiepartners en bestuurders van overheidsentiteiten, vormen geen goede uitgangpunten om Curaçao te ontwikkelen tot een democratisch, tolerant en stabiel land. Op het kabinet Schotte wordt een beroep gedaan om snel van de gemaakte fouten te leren en zich vooral te concentreren op het daadwerkelijk realiseren van de positieve intenties. Het is weinig constructief om door te gaan met het voeren van een beleid gebaseerd op vernedering, vergelding en angst, alsmede het bedrijven van symbool politiek ( wijzigen namen van onderwijsinstellingen, terwijl verbeteren van de kwaliteit en het niveau van het onderwijs de issue moet zijn). Voorts kan niet genoeg worden benadrukt dat het noodzakelijk is dat de geuite voornemens ook daadwerkelijk, snel en transparant worden uitgevoerd. Er moet daadkracht worden getoond wil het kabinet haar geloofwaardigheid niet kwijtraken. Daadkracht, transparantie en deugdelijk bestuur zijn bovendien nodig om tot duurzaam vertrouwen in Curaçao en haar economie te komen. 2.ECONOMIE Verwachte economische groei Curaçao in 2011 : 0,6% In het kader van de start van het nieuwe jaar 2011 heeft de President van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten een beknopt overzicht over de economische ontwikkeling van het afgelopen jaar bekend gemaakt. Tevens heeft hij zijn verwachting over de economische ontwikkeling voor het nieuwe jaar uitgesproken. Op basis van de thans beschikbare data ziet het er naar uit dat de Curaçaose economie in 2010 een marginale reële economische groei van 0,4% heeft gerealiseerd. Het is echter niet uitgesloten dat dit cijfer nog neerwaarts bijgesteld zal moeten vanwege de verminderde activiteiten in de toeristische sector en de groot en kleinhandel in het 3 e en 4 e kwartaal van De financiële sector, zowel de locale als internationale activiteiten, en de publieke sector waren in 2010 de voornaamste groeisegmenten van de economie. Industriële activiteiten in het bijzonder het olieraffinagegebeuren en transport, opslag en communicatieactiviteiten vertoonde daar en tegen een contractie. De toeristische sector had te kampen met de gevolgen van de devaluatie van de Venezolaanse Bolivar alsmede monetaire restricties welke door de Venezolaanse autoriteiten zijn ingevoerd. De toename van het aantal toeristen uit Europa (lees Nederland) en de USA was onvoldoende om de teruggang van de Venezolaanse markt te kunnen compenseren. De vermindering van het toerisme uit Venezuela leidde ook tot daling van de activiteiten van de internationale handel ( Vrije Zone). De implementatie van het schuldsaneringsprogramma door Nederland had een significant gunstig effect op de Curaçaose economie. Dank zij dit programma vertoonde de 2

3 overheidsfinanciën een surplus op kasbasis.ook voor de betalingsbalans had de schuldsanering een positieve werking vanwege compensatie van een deel van het tekort op lopende rekening. In het kader van het politieke besluit om een monetaire unie met Sint Maarten aan te gaan benadrukte de President van de Centrale Bank het belang van gezonde overheidsfinanciën. Evenwichtige begrotingen en duurzame economische groei zijn van essentieel belang om economische stabiliteit te realiseren. Met name baren de budgettaire perikelen van Sint Maarten zorgen. Echter ook voor Curaçao is het van importantie dat een beleid gevoerd wordt gericht op fiscale discipline en deugdelijk bestuur. In combinatie met verbetering van het investeringsklimaat welk concreet dient te bestaan uit aanpak van de bureaucratie, flexibilisering en evenwicht van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt vormen deze de ingrediënten voor een duurzame economische ontwikkeling en groei. Als gevolg van het doorvoeren van deze aanpassingen en de oplevende mondiale economische ontwikkeling verwacht de President van de Centrale Bank een bescheiden groei van de Curaçaose economie in 2011 van 0,6%. Massaontslag commissarissen/bestuurders Overheidsentiteiten Massaontslag leden Raad van Commissarissen Overheids n.v. s een feit was de kop van een krantenartikel dat op 19 januari 2011 verscheen. Met dit besluit heeft de Regering het advies van de Stichting Overheidsaccountantsbureau (SOAB) naast zich neergelegd. De SOAB die als adviseur corporate governance voor het Land Curaçao optreedt, totdat de Stichting Bureau Toezicht en Normering Overheidsentiteiten (SBTNO) opgericht en operationeel is geworden, heeft op 1 december 2010 de regering namelijk geadviseerd om niet tot massaontslag over te gaan op grond van de volgende motieven: - massaontslag is niet in overeenstemming met de code corporate governance welke thans van kracht is; - door het ontbreken van een nadere invulling dan wel concretisering van het overheidsbeleid is een objectieve beoordeling door de overheid van het functioneren van commissarissen/toezichthouders niet mogelijk; - het argument van onvoldoende vertrouwen als grondslag voor (collectief ) ontslag gaat niet op omdat onvoldoende gebleken is dat een degelijke beoordeling heeft plaatsgevonden dat er sprake zou zijn van structurele onenigheid tussen commissarissen/toezichthouders enerzijds en anderzijds de overheid als aandeelhouder; - vanuit de code corporate governance is het aspect vertrouwen niet nader uitgewerkt waardoor deze onvoldoende aanknopingspunten biedt om een ontslag voorstel door de overheid vanuit het vertrouwensaspect te objectiveren. De argumenten van SOAB zijn door de regering afgewezen. Volgens de regering is SOAB op onjuiste gronden en interpretatie van de door de Raad van Ministers naar voren gebrachte ontslagargumenten e.e.a. gestoeld op een eigen invulling van de bepalingen van de wet en code als mede een wellicht onjuiste hantering van de termen redelijkheid en zwaarwegende bezwaar tot het advies dan wel oordeel gekomen dat tegen voorgenomen ontslagen zwaarwegende bezwaren zouden zijn. 3

4 Enkele opvallende punten die de Regering in haar uitgebreide motivering van deze conclusie hanteert zijn: - van SOAB kan niet verwacht worden dat zij over juridische expertise beschikt omdat zij hoofdzakelijk een accountantsbureau is; - een commissaris dient ook op te komen voor de belangen van degene die hem heeft benoemd of voorgedragen en deze belangen relatief zwaar moet laten wegen; - redelijkheidtoetsing dient marginaal te zijn om de beleids- en bestuursvrijheid van de Raad van Ministers niet te beknotten; - al decennia lang een ontslag - en benoemingsbeleid gevolgd is bij bestuurswisseling; Nu de controverse tussen de regering en haar voornaamste adviesorgaan op het gebied van corporate governance zich zo duidelijk heeft geopenbaard is het wellicht een geschikt moment om stil te staan bij het onderwerp good corporate governance op Curaçao in het bijzonder t.a.v. overheids n.v s. De Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) heeft in 2005 de Guidelines on Corporate Governance of State owned Enterprises uitgebracht. Daarin is onder meer het volgende vastgelegd: The State should act as an informed and active owner and establish a clear and consistent policy, ensuring that the governance of the state owned enterprises is carried out in a transparent and accountable manner, with the necessary degree of professionalism and effectiveness Hieruit kan worden afgeleid dat de overheid beleid moet formuleren met als uitgangspunten transparantie, afleggen van verantwoording, professioneel en effectief c.q resultaatgericht handelen. Dit impliceert dat de overheid de onderneming volledige operationele autonomie moet gunnen en zich niet moet mengen in de day to day business. De vraag die rijst is hoe de ontwikkelingen op dit gebied zich op Curaçao voltrekken. Onder druk van locale en internationale ontwikkelingen alsook ontwikkelingen binnen het Koninkrijk zijn regels van good corporate governance ingevoerd. De praktijk wijst echter uit dat invulling hiervan niet van harte gaat. Integendeel het handelen van de huidige politieke bestuurders gaat eerder de richting op van het continueren van het decennia lange beleid van politieke benoemingen en andere vormen van vriendjes politiek. Het op arrogante wijze afwijzen van het advies van de SOAB inzake massaontslag van commissarissen, de huidige handelswijze van de regering bij onder andere CPA, UTS, Aqualectra, RDK, CAP, UNA, opheffen STiP, voornemen om de SBTNO op te buigen in een 5:1:1 structuur ( vijf toezichthouders te benoemen door de overheid, één door de werknemers en één door de werkgevers) etc, zijn concrete bewijzen dat Curaçao eerder afstevent in de richting van grotere en meer politieke inmenging in overheids n.v. s en entiteiten en niet op het op afstand plaatsen van de politiek. Gezien deze ontwikkeling zou het uit oogpunt van scheppen van duidelijkheid wellicht beter zijn om het hele good corporate governance concept op zij te zetten en de overheidsentiteiten weer allemaal overheidsdiensten te maken. Op deze wijze kunnen politieke bestuurders dan optimaal hun politieke macht doen uitoefenen. 4

5 Een dergelijk beleid betekent echter wel terug draaien van de klok en het niet langer in de pas lopen met de internationale ontwikkelingen alsmede die binnen het Koninkrijk. Het betekent ook dat de deur wagenwijd wordt open gezet voor nepotisme, machtsmisbruik, willekeur kortom ontwikkelingen die een ernstige bedreiging voor de rechtstaat zullen vormen. De VBC zou het teruggaan naar een dergelijk stelsel ten zeerste betreuren en is hiervan absoluut geen voorstander. Gepleit wordt voor toepassen van de regels en code van good corporate governance. Natuurlijk is de aandeelhouder vrij te benoemen wie hij wil waardoor de kans op politieke benoemingen blijft bestaan. Als samenleving moeten wij ons echter inspannen dat politieke bestuurders gaan inzien dat deugdelijk bestuur goed is voor de samenleving en dat het benoemen van de beste kandidaat als commissaris/toezichthouder de beste optie is. Integriteit, politieke onafhankelijkheid, kennis en ervaring moeten hierbij doorslaggevend zijn. Om dit te bewerkstelligen is het gewenst en noodzakelijk dat er, zoals door een aantal experts waaronder Mr. Frielink reeds naar voren is gebracht, een environment wordt geschapen waarbij effectieve publieke controle en het kritisch volgen van de overheid tot wasdom komt. Daarnaast is het van belang dat toetsing aan eisen van redelijkheid en billijkheid door de onafhankelijke rechter niet marginaal geschiedt maar dat ten volle wordt getoetst. Met effectieve publieke controle en strenge rechtelijke toetsing zal het fenomeen politieke benoemingen hopelijk sterk worden verminderd. Stand van zaken SBTNO Door zowel interne (maatschappelijke druk) als externe druk (Nederland) is de wet en code corporate governance een jaar geleden van kracht geworden. Helaas zijn nog niet alle onderdelen operationeel. Zo is de deskundige organisatie welke als adviseur corporate governance dient te fungeren, nog niet ingevuld en in functie getreden. Het betreft hier de Stichting Bureau Toezicht en Normering Overheidsentiteiten (SBTNO). De overheid heeft gekozen voor een tripartiete structuur. Het voorstel van de vorige regering was om de SBTNO met 5 toezichthouders te bemannen. 3 hiervan dienen door de overheid te worden voorgedragen, 1 door de werkgevers en 1 door de werknemersorganisaties. De VBC is hiervoor benaderd en heeft per brief op 31 mei 2010 haar visie en standpunt aan de overheid bekend gemaakt. Ten aanzien van het onderdeel tripartisme is de VBC van mening dat deze het beste functioneert indien er sprake is van pariteit. De 3:1:1 verdeling voldoet hier niet aan reden waarom door de VBC voorgesteld is om deze te wijzigen in een 2:1:1 structuur, aangevuld met een door deze vier benoemde toezichthouders gekozen onafhankelijke voorzitter. De VBC heeft nog immer geen antwoord van de overheid op har voorstel mogen ontvangen. De huidige regering heeft evenwel laten doorschemeren dat zij voornemen is om de SBTNO van een 5:1:1 structuur te voorzien. Hiermee wordt de pariteitsgedachte volledig verlaten en zullen de vertegenwoordigers van de werkgevers en werknemersorganisaties slechts in de marge kunnen fungeren. Indien de regering blijft volharden in deze opzet rijst de vraag is of tripartisme nog zinvol is. De VBC twijfelt ernstig hieraan. Het valt te betreuren dat ook deze regering 5

6 geobsedeerd is door het voeren van een beleid en politiek gebaseerd op poder en niet in gedeelde verantwoordelijkheid. Hiermee wordt de lijn die ook elders is toegepast o.a. bij de Raad van Toezicht en Advies van de SVB waar sprake is van een 4:1:1 structuur ( was 2:2:2) bestendigd. Is de trend van kennelijk toenemende politieke inmenging bij overheidsentiteiten in lijn met de wet en code corporate governance? Op grond van de huidige ontwikkelingen ziet het er naar uit dat alvorens deze wet en code operationeel is, deze reeds zijn uitgeschakeld en tot een dode letter zijn verwoord. Het valt niet te begrijpen waarom de regering bij voorbaat er op uit is om een numerieke meerderheid in het bestuur van de SBTNO te verwerven. De adviezen van de SBTNO zijn namelijk niet bindend en de regering kan hierdoor deze te allen tijde naast zich neerleggen. Een dergelijk besluit zal wel gepaard moeten gaan met een gedegen motivering. Het is interessant om het standpunt van Nederland en de Commissie Financieel Toezicht ten aanzien van deze ontwikkeling te vernemen. Immers de wet corporate governance en de code is het product van de deal welke overeengekomen is in het kader van schuldsanering. De brief welk de VBC op 31 mei 2010 aan de overheid heeft gestuurd inzake opzet SBTNO wordt hieronder integraal weergegeven. Willemstad, 31 mei 2010 Aan het Bestuurscollege van Curaçao d.t.k.v. de Voorzitter en Gezaghebber de weledelgestrenge Mevrouw Mr. L. Dindial Bestuurskantoor Concordiastraat 24 Betreft: SBTNO Geacht Bestuurscollege, Met grote interesse hebben wij de discussie en daaruit voortvloeiende handelingen inzake het vraagstuk Corporate Governance gevolgd. In onze optiek is deugdelijk bestuur van cruciaal belang en een conditio sine qua non om tot een optimaal democratisch functioneren van het Eiland te komen. Politieke benoemingen, niet transparante praktijken, het niet afleggen van publieke verantwoording etc, vormen namelijk ernstige bedreigingen voor de democratische rechtstaat alsmede voor een aantrekkelijk en gezond leef - en investeringsklimaat. De VBC vindt het een goede zaak dat opeen volgende Bestuurscolleges bereid geweest zijn om oog te hebben voor internationale ontwikkelingen aangaande Corporate Governance en mede daardoor aanpassingen hebben doorgevoerd. Onder meer kan hierbij gerefereerd worden aan invoering van het nieuwe rechtspersonen recht Boek 2 BW, oprichten van de Stichting Implementatie Privatisering (StIP) en de recente invoering van de eilandsverordening Corporate Governance waar de stichting Bureau Toezicht en Normering Overheidsentiteiten (SBTNO) een centrale rol zal gaan vervullen. 6

7 Het politieke besluit om de StIP op te heffen en de SBTNO in leven te roepen doet de vraag rijzen of een dergelijke ontwikkeling het beoogde doel, te weten het realiseren van deugdelijk bestuur ten goede komt. Om de volgende redenen moet vooralsnog hieraan worden getwijfeld. Internationaal wordt erkend dat het beginsel het op arms length zetten van de overheid een van de hoofd principes is om tot duurzame deugdelijk bestuur te komen. De jaren lange praktijk ervaringen op Curaçao kunnen alleen maar de noodzaak hiertoe bevestigen. Bij het oprichten van de StIP is dit het centrale uitgangspunt geweest welke door het IMF is aanbevolen. Met het opheffen van de StiP via het decertificering proces dienen de aandelen echter terug te gaan naar de overheid waardoor sprake is van het terugdraaien van de klok. Het ziet er vooralsnog niet naar uit dat de oprichting van de SBTNO zal leiden tot een onafhankelijke en deskundige organisatie die at arms length van de overheid staat. Immers de Raad van Commissarissen worden door het Bestuurscollege benoemd. Sociale partners mogen weliswaar een voordracht doen, echter deze is niet bindend. Daarnaast is de samenstelling van deze raad zodanig gekozen dat de door de overheid benoemde commissarissen altijd de numerieke meerderheid bezitten. Bovendien is de financiering van de SBTNO afhankelijk van het Bestuurscollege en de Eilandsraad. Het ziet er derhalve er naar uit dat de governance van de SBTNO in sterke mate zal worden beheerst en beïnvloed door de politiek. Het zou ten zeerste te betreuren zijn als de ontwikkeling op het gebied van Corporate Governance zou stagneren, ergo tot een achteruitgang zou leiden. De huidige ontwikkeling en voorstellen wijzen echter in deze richting. Om deze hoogst ongewenste situatie te voorkomen stellen wij het volgende voor: - Erkennen en daadwerkelijk toepassen van het principe het op arms length zetten van de overheid; - Heroverwegen van het besluit om tot decertificering over te gaan. De aandelen onderbrengen bij een onafhankelijke entiteit die op afstand staat van de overheid. StIP, al dan niet geherstructureerd, zou deze functie kunnen (blijven) vervullen. - De structuur en samenstelling van deze entiteit dient gebaseerd te zijn op het pariteit beginsel opdat optimale onafhankelijkheid verkregen kan worden. Een optie zou een structuur aangevuld met een door deze 4 benoemde bestuursleden gekozen onafhankelijke voorzitter kunnen zijn ( de overheid wijst 2 en de andere sociale partners elk 1 bestuurslid aan). - Financiering van deze entiteit geschiedt door de organisaties waar toezicht gehouden moet worden. Doorvoeren van deze relatief eenvoudige voorstellen zullen het proces om Corporate Governance te realiseren op constructieve en positieve wijze stimuleren en ontwikkelen. Wij hopen dan ook oprecht dat u hieraan gevolg zult geven. Mocht hetgeen hiervoor is aangehaald aanleiding vormen voor een nadere toelichting dan zijn wij te allen tijde bereid om deze te verstrekken. 7

8 Uw reacties zien wij gaarne tegemoet. Hoogachtend, Vereniging Bedrijfsleven Curaçao J. da Silva de Goes Voorzitter Cc Eilandsraad Curaçao AOV/AWW premiepercentages en uitkeringsbedragen, ZV/OV premiepercentages, hoogte loongrenzen en cessantia bijdrage per 1 januari 2011 Premies uitgedrukt in % van het inkomen: AOV 13 % 13% werkgeversdeel 7 % 7% werknemersdeel 6 % 6% AWW 1,0% 1,0% werkgeversdeel 0,5% 0,5% werknemersdeel 0,5% 0,5% ZV 12,5% 12,5% werkgeversdeel 8,3% 8,3% werknemersdeel 2,1% 2,1% overheid 2,1% 2,1% OV volledig ten laste van de werkgever 0,5-5,0% 0,5-5,0% Loongrens AOV/AWW NAƒ Loongrens ZV/OV Naƒ per jaar , ,00 per maand 4.873, ,50 per week 1.124, ,50 per dag (5 daagse werkweek) 224,94 219,90 per dag (6 daagse werkweek) 187,45 183,25 Ouderdomspensioen Naƒ per maand Per persoon (Vrouw/Man) 818,- 800,- Toeslag 561,- 548,- Weduwen-en weduwnaarspensioen NAƒ per maand t/m 39 jaar 379,- 370,- 40 t/m ,- 485,- 49 t/m ,- 607,- 58 en ,- 800,- 8

9 Wezenpensioen NAƒ per maand halve wezen volle wezen halve wezen volle wezen 0 t/m 9 j 274,- 299,- 268,- 292,- 10 t/m ,- 327,- 292,- 320,- 15 t/m ,- 377,- 320,- 369, Cessantiabijdrage per werknemer per jaar NAƒ 40,- 40,- 4.RAPPORTEN Freedom House: Overzicht vrije landen in de wereld 2011 Het instituut Freedom House, een internationale NGO gevestigd in Washington, USA heeft recent de hoofdresultaten van haar in dit voorjaar uit te brengen rapport Freedom in the World 2011 gepubliceerd. Freedom House publiceert sinds 1950 toen de eerste Balance Sheet of Freedom verscheen. In 2010 zijn er 194 onafhankelijke landen en 14 gerelateerde en betwiste gebieden onderzocht. Uit het onderzoek van Freedom House blijkt dat in 2010 wereldwijd sprake was van een achteruitgang op het gebied van burgerlijke, politieke en economische vrijheid. In 25 landen was er sprake van een duidelijke achteruitgang tegenover elf landen waar vooruitgang werd geboekt. In 116 landen was sprake van democratisch gekozen regeringen, het laagste aantal sinds In het 2010 rapport van Freedom House worden landen in een zevental categorieën geclassificeerd. Categorie 1 zijn landen met de meest terwijl categorie 7 landen zijn waar sprake is van de minste of helemaal geen vrijheden. Hieronder volgt een compleet overzicht en classificatie van onderzochte landen: 9

10 10

11 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode december 2010 t/m januari 2011). In de betreffende verslagperiode heeft de Regering de SER verzocht om als nog advies uit te brengen over een aantal onderwerpen die betrekking hebben op het Land Nederlandse Antillen: - tariefswijziging gasolie; - wijzigen landverordening tarief invoerrechten; - aanpassen landsverordening OB en BBO inzake uitbreiding vrijstellingen; - wijzigen BW inzake zwangerschapsverlof regeling; - aanvullen BW met bepalingen inzake trusts; Daarnaast instellen van regelingen ter uitvoering van de landsverordening Sociaal Economische Raad (PB 2010 no 87) 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : Dec 2010 : NAƒ 2,962 Dec 2009 : NAƒ 2,594 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) Nov 2010 :115.1 Nov 2009 :112.9 Change : 1.9% Average inflation past 12 months : 2,7% Population and Employment Curaçao : Total population 138, ,642 Employed population 56,582 56,535 Unemployed population 6,045 6,486 Labor Force 62,627 63,021 Unemployment rate 10.3% 12.4% GDP Curaçao (x mln) Private consumption ( x mln) Private investments (x mln) Export of goods & services (x mln) Imports of goods & services (x mln)

12 Stay over tourism no of visitors : Jan-Oct 2010 year to date : 279,887 Jan-Oct 2009 year to date: 300,193 Change : -7% Cruise tourism no. of passengers : Jan-Oct 2010 year to date : 271,953 Jan -Oct 2009 year to date : 310,253 Change: - 12,0% Occupancy rate Hotels October 76,04% 76,45% Average YTD 71,45% 74,92% Shipping : Jan - Nov 2010 Jan Nov 2009 Freight Tanker Cruise Others Jan-Sept 2010 Jan-Sept 2009 Cargo movements, metric tons Unloaded 514, ,356 Loaded 166, ,534 Dec 2010 * Jan 2010 Total companies Commercial Register Local ,870 International 16,703 17,511 Total 38, *As per January 1, 2010 the Chamber of Commerce Curaçao use one register ( merge of commercial and foundation register) Source: Bank van de Ned. Antillen, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, DEZ, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 12