V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER AUGUSTUS 2014

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER AUGUSTUS EDITORIAL 2.ECONOMIE Ontwikkelingen betalingsbalans 2013 Landsverordening ter bevordering van de werkgelegenheid van werkzoekenden van 18 tot 30 jaar ( Lei di Bion) Aanschrijving MinFin uitstel invoering verplichte kasregistratiesysteem Ontduiken invoerrechten door importeurs? 3.Rapporten Human Development Index Report (Nieuwe)Wetgeving 5.Economische Indicatoren 1.EDITORIAL De performance van de Curaçaose economie geeft reden tot zorg. In 2012 was sprake van een krimp van 0,1%. In 2013 een verdere achteruitgang van 0,8%. Voor 2014 wordt op basis van de calculaties van de CBCS wederom een krimp verwacht van 0,4%. In de afgelopen twintig jaar bedroeg de gemiddelde jaarlijkse reële economische groei niet meer dan 0,1%. In vergelijking met de regio scoort Curaçao ver onder de maat. Immers in de omliggende landen bedroeg de economische groei tussen de 2% en 4%. Bijzonder opvallend omdat in tegenstelling tot Curaçao deze landen geen sanering van hun schulden hebben gehad. De povere economische prestatie van Curaçao gaat ook nog gepaard met tekorten op de betalingsbalans welke, voornamelijk veroorzaakt wordt door forse tekorten op de lopende rekening, en dien ten gevolge daling van de deviezenreserves. De combinatie van economische krimp en tekorten op de betalingsbalans is een zorgwekkende ontwikkeling. Immers de gevolgen hiervan manifesteren zich onder meer in de vorm van hoge werkeloosheid, forse tekorten sociale zekerheidsstelsel, perikelen bij onderwijs en veiligheid kortom toenemende armoede en weinig positieve perspectieven. Deze ontwikkeling is niet bevorderlijk voor de stabiliteit en het vertrouwen. Stimuleren van investeringen komt hierdoor niet van de grond terwijl duurzame economische groei juist het midden bij uitstek is om deze vraagstukken op te lossen. Hoe komt het dat de Curaçaose economie niet beter presteert? 1

2 Aan de overheidsfinanciën kan het niet liggen want deze zijn na het saneringstraject sterk verbeterd. Anno augustus 2014 is er sprake van begrotingsevenwicht, beheersbare overheidsschuld ( de schuldratio is van 90% naar ongeveer 33% teruggebracht) en lage inflatie. Er wordt met andere woorden in belangrijke voldaan aan de eis van macro economische stabiliteit. Bovendien blijkt dat al een aantal jaren sprake is van hoge mate van liquiditeit derhalve is er geen tekort aan kapitaal. Op basis hiervan wijst alles in de richting dat stagnatie van de Curaçaose economie niet zozeer te wijten is aan directe economische factoren maar veeleer aan indirecte grootheden waaronder gebrek aan ondernemersvertrouwen. Deze is het gevolg van: - Ontbreken van een consistent overheidsbeleid welke gebaseerd is op een breed gedragen macro economische visie die op de lange termijn is gericht. Thans overheerst opportunisme en ad hoc handelen waarbij (politiek) populisme de overhand heeft. Bovendien gaat alle aandacht naar openbare financiën terwijl het economisch gebeuren stief kinderlijk wordt behandeld. - Regeer instabiliteit. In de periode is Curaçao geconfronteerd met vijf kabinetten waar per kabinet ook nog sprake is van groot verloop van bewindslieden ( o.a. Onderwijs, SOAW); - Niet optimale naleving van de principes van good public en corporate governance - Onvoldoende aanpak van de bureaucratie en dienstverlening van het overheidsapparaat; - Afnemende veiligheid a.g.v. toenemende en verharde criminaliteit ; - Achteruitgang niveau onderwijs; - Achterblijven modernisering en versimpeling van het belastingstelsel; - Onvoldoende flexibele markten waardoor de arbeidsproductiviteit niet in lijn is met de sterk toegenomen costs of doing business. Voorst is het opmerkelijk dat andere landen waaronder Aruba en St. Maarten aantonen dat een cultuur van protectionisme niet in het voordeel is van realiseren van (structurele) economische groei. Het is duidelijk dat het roer omgegooid moet worden en een beleid gevoerd dient te worden te dat gericht is op herstel van het vertrouwen in de lokale economie en structurele economische groei. Het is noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd. Niet alleen publieke maar vooral private investeringen daar deze, zoals de President van de CBCS terecht heeft opgemerkt, de motor zijn van duurzame economische groei. Verbeteren van het investerings- en ondernemersklimaat ( aanpak van bovenstaande punten) is dan ook dringend gewenst. 2.ECONOMIE Ontwikkelingen betalingsbalans 2013 De betalingsbalans geeft een systematisch overzicht van de waarde van alle transacties die in een bepaalde periode hebben plaatsgevonden tussen ingezetenen van een land en niet ingezetenen van andere landen. Als zodanig geeft de betalingsbalans een goede indicatie over de economische performance, meer in het bijzonder de export en 2

3 importstromen van goederen en diensten, van een land. Het zegt ook iets over de concurrentiepositie en het deviezen genererend vermogen. De betalingsbalans van de monetaire unie Curaçao en St. Maarten van het jaar 2013 laat een tekort zien van Naƒ 48 mln. Er is ingeteerd op de deviezenreserves omdat er meer goederen en diensten uit het buitenland zijn gekocht dan naar andere landen zijn geëxporteerd. Ook in 2012 was er sprake van een tekort. Het tekort op de betalingsbalans resulteerde in een afname van de deviezenvoorraad. Eind 2013 bedroegen de deviezenreserves Naƒ miljoen ten opzichte van Naƒ eind De deviezenstand eind 2013 komt overeen met gemiddeld 3,3 maanden dekking van de goedereninvoer ( in 2012 bedroeg de dekking 3,4 maanden). Internationaal wordt de norm van 3 maanden dekking als veilig gehanteerd. In onderstaande tabel 1 wordt een cijfermatig overzicht verstrekt van de ontwikkelingen van de betalingsbalans van de afgelopen 5 jaar. De Curaçaose economie vertoonde in 2013 een krimp van 0,8%. In 2012 was eveneens sprake van een krimp van 0,1%, en voor 2014 wordt wederom een krimp verwacht van 0,4%. Uit tabel 2 blijkt dat de krimp en daling van de economische activiteiten zich in nagenoeg alle sectoren manifesteert. De combinatie van tekort op de betalingsbalans en economische krimp vormt geen gezonde basis voor het bereiken van stabiliteit en vertrouwen. Deze factoren zijn echter juist van groot belang om tot een gezond investeringsklimaat te komen. En investeringen zijn juist van belang om de neerwaartse economische spiraal te doorbreken. Het is duidelijk dat het roer omgegooid moet worden en een beleid gevoerd wordt dat gericht is op herstel van het vertrouwen in de lokale economie en economische groei. Gepleit wordt voor het uitvoeren van de vele aanbevelingen welke internationale en lokale experts en organisaties onder meer het CBS, CBCS, Raad van Advies Curaçao, SER, KVK, Vereniging van Curaçaose Economen, het IMF en TAC al geruime tijd voorstellen om het investeringsklimaat aantrekkelijker te maken. Deze lijst is niet nieuw. Deze aandachtspunten worden al tig jaren naar voren gebracht echter uitvoering hiervan laat op zich wachten. Hoewel het als een broken record klinkt zullen deze punten wederom worden herhaald: - Consistent lange termijn visie en uitgewerkt (master economisch) plan waarin doelstellingen als optimale werkgelegenheid, macro economische stabiliteit, evenwicht op de betalingsbalans en stabiel prijsniveau onderdeel van uitmaken) - Efficiënt functionerende en flexibele markten in het bijzonder de arbeidsmarkt (integraal uitvoeren labor force development plan ); - Regeer/politieke stabiliteit; - Sterke vermindering van de bureaucratie / lage administratieve barrières ( vestigingsvergunning, LTU/LAV, fictieve toekenning) - Modernisering en versimpeling van het belastingstelsel en concurrerende belastingtarieven; - Naleven en stimuleren principes van good public en corporate governance ; 3

4 - Economische mededinging in combinatie met onafhankelijke regulatory board bij monopolie/oligopolie situaties (aanpak oneerlijke concurrentie); - Verdere stimulering en ontwikkeling deviezen genererende sectoren ( airlift, snelle invoering nieuwe wetgeving ); - Verbeteren concurrentiepositie door o.a. de costs of doing business in lijn te brengen met de arbeidsproductiviteit: - Aanpak criminaliteit en waarborgen van de veiligheid; - Verbeteren kwaliteit van het onderwijs: - Herstructureren sociale zekerheidsstelsel; - Stimuleren en versterken dialoog met de sociale partners; Tabel 1 Betalingsbalans Unie Cur-SXM, transactiebasis mln Naƒ a. Goederenbalans export import b. Dienstenbalans -Toerisme Int.Fin.dienstverl Transport Olieraffinage Overige diensten Totaal dienstenbal c.inkomstenbalans d.lopende transfer bal LOPENDE REKENING (a + b + c + d) Kapitaal & Fin. Balans - Kapitaal Financieel Statistische verschillen Saldo Betalingsbalans Lop.rek + Kap rek + Stat.verschillen DEVIEZEN POSITIE

5 Tabel 2 Ontwikkeling reële BBP sectoren in % uitgedrukt Sectoren L.V.V. en mijnbouw Industry Utiliteit 4, Bouw Groot en Kleinhandel Restaurants & hotels Transport en communicatie 3, Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Private huishoudens Overige Totaal private sector Overheidssector Belastingen minus subsidies GDP Landsverordening ter bevordering van de werkgelegenheid van werkzoekenden van 18 tot 30 jaar ( Lei di Bion) Op 28 februari 1989 heeft de toenmalige regering van de Nederlandse Antillen de ontwerp landsverordening ter bevordering van de werkgelegenheid van werkzoekenden van 18 tot 30 jaar aan de Staten ter behandeling en goedkeuring aangeboden. Door de Staten is deze unaniem goedgekeurd en op 22 december 1989 is PB 1989 no 74 door de regering uitgegeven. De Lei di Bion is een soort van kaderwetgeving welke na goedkeuring door de eilandgebieden bij landsbesluit te bepalen tijdstip in werking zou treden. In de praktijk heeft dit om onduidelijke redenen niet plaatsgevonden en is deze wet nimmer in werking getreden. In augustus 2014 heeft de Ministerraad het besluit genomen om de Lei di Bion nu in te voeren. De Lei di Bion laat zich in het kort als volgt samenvatten: Kenmerken begunstigde: voor werkenden van 18 tot 30 jaar; dienen langer dan 1 jaar werkeloos te zijn; de werkzoekende krijgt een vrijstellingsverklaring van het Bestuurscollege Tegemoetkoming voor de werkgever: 5

6 vrijstelling van sociale lasten (AOV, AWW en ZV/OV premies); het eilandgebied compenseert de SVB voor de premiederving; door de werkgever ingehouden loonbelasting hoeft niet te worden afgedragen; de incentive geldt voor maximum 4 jaar; Wanneer? bij een arbeidscontract langer dan 6 maanden of voor onbepaalde tijd; als de werkgever schriftelijk bij het bestuurscollege een beroep doet op deze regeling; bedrijven met minder dan 15 werknemers kunnen maximaal 3 vrijstellingsverklaringen gebruiken en voor bedrijven met meer dan 15 werknemers geldt de 20% regeling; mits er geen vervanging van ontslagen werknemers plaatsvindt; de werkgever dient tijdig een afschrift van de verklaring aan de Inspecteur der Belastingen en aan de SVB te doen toekomen; Redactioneel commentaar: De VBC juicht het besluit van de Raad van Minister om de Lei di Bion zo snel mogelijk in werking te laten treden van harte toe omdat deze incentive een belangrijke rol kan vervullen in het streven de (hoge) jeugdwerkeloosheid te verminderen respectievelijk te elimineren. Vanwege doorgevoerde staatkundige veranderingen en een andere tijdsgeest is het evenwel noodzakelijk dat de landsverordening PB 1989 no 74 wordt gewijzigd. Met name is het wenselijk dat de eis van langer dan een jaar werkeloos zijn om in aanmerking te komen voor deze faciliteit wordt geëlimineerd. De Lei di Bion zou in beginsel voor alle werkeloze jongeren moeten gelden en niet gekoppeld moeten worden aan eerst een periode van economisch inactief en werkeloos zijn. Aanschrijving MinFin uitstel invoering verplicht kasregistratiesysteem 6

7 7

8 Ontduiken invoerrechten door importeurs? Het onderdeel belastinginkomsten uit invoerrechten vertoont in de afgelopen twee jaar een daling. Voor de Minister van Financiën was dit aanleiding om publiekelijk te stellen dat deze daling het gevolg zou zijn van ontduiking van belastingen (invoerrechten) door importeurs. De VBC heeft naar aanleiding hiervan op 8 augustus 2014 brief gestuurd naar de Minister van Financiën. De inhoud van deze brief wordt hieronder weergegeven. Tot op heden heeft de VBC geen reactie mogen ontvangen van de Minister. 8

9 Human Development Index Report 2014 Op 24 juli 2014 heeft de UNDP haar 2014 Human Development Rapport gepubliceerd. Een voornaam onderdeel van dit rapport betreft de Human Development Index (HDI). De HDI is een indicator die in 1990 ontwikkeld is door de economen Amartya Sen ( Nobel prijswinnaar) en Mahub ul Haq geassisteerd door Gustav Ranis van de Yale universiteit en Meghnad Desai van de Londen school of Economics. De index heeft tot doel het meten en vergelijken van de welvaartsontwikkeling van landen in internationaal perspectief. De HDI wordt geconstrueerd uit een drietal dimensies op het gebied van de menselijke ontwikkeling. Deze zijn: - Kennis: aan de hand van het analfabetisme en het deel van de bevolking dat primaire, secundaire en tertiaire educatie doorloopt; - Volksgezondheid: aan de hand van de gemiddelde levensverwachting bij de geboorte; - Levensstandaard: aan de hand van het nationaal product per hoofd van de bevolking, in koopkrachtpariteit in US dollars; Voor elke van de indicatoren worden de gegevens gestandaardiseerd tot een index tussen bepaalde minimum en maximumwaarden. De indexen worden vervolgens gemiddeld tot de uiteindelijke HDI. De HDI kan de waarde aannemen tussen 1 (hoogst mogelijke score) en 0 ( laagst mogelijke score). In het 2014 HDI rapport zijn 187 landen onderzocht. De resultaten zijn onderverdeeld in een 4 tal categorieën : - Very high human development (score ) - High human development (score ) - Medium human development (score ) - Low human development (score ) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de tien landen die het beste in hun categorie ( very high, high en medium) hebben gescoord. De categorie low human development geeft die landen aan die het slechts hebben gescoord. 9

10 Hoewel Curaçao niet op de lijst van onderzochte landen voorkomt is het interessant om te vermelden dat in 2005 en 2012 het CBS experimentele HDI indices heeft berekend. In 2005 bedroeg de HDI van de Ned. Antillen: In 2012 bedroeg de HDI van Curaçao : Hoewel in 2010 de methodologie van de HDI grondig veranderd is, waardoor voorgaande jaren niet zonder meer met elkaar vergeleken kunnen worden, is het veilig om te stellen dat Curaçao in de categorie van landen valt met een high tot very high HDI. Uit het 2014 HDI rapport blijkt dat Cuba met een score van ( 44 ste plaats) de beste prestatie had van landen in de Caribische regio. Hierna volgen de Bahamas met een score van (51), Barbados (59), Antigua and Barbuda (61), Trinidad & Tobago (64), St Kitts & Nevis (73), St Vincent & Grenadines (91), Dominica (93), Jamaica (96), St Lucia (97), Dominican Republic (102) en Haiti (168). High human development 10

11 Medium human development Low human development 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode juli t/m augustus 2014). In de betreffende verslag periode heeft de regering geen nieuwe wetgevingen dan wel aanpassingen van bestaande aan de SER ter advisering aangeboden. 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : July 2014 : NAƒ 2,369 definition IMF July 2013 : NAƒ 1,961 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) June 2014 :125 June 2013 :122.5 Change : 2% Average inflation past 12 months : 0,8% 11

12 Population and Employment Curaçao : Total population 150, ,858 Employed population 63,493 62,042 Unemployed population 9,512 6,721 Labor Force 73,005 68,763 Unemployment rate 13.0% 9.8% Stay over tourism no of visitors : July 2014 year to date : July 2013 year to date : Change : -2% Cruise tourism no. of passengers : July 2014 year to date : July 2013 year to date : Change: 5% Stay over nights July 2014 year to date: 2,231,233 July 2013 year to date: 2,144,775 Change: 4% Occupancy rate Hotels July 61,10 % 62,80% Average YTD Jan-June 68,07 % 69,16% Shipping : Jan - Dec 2013 Jan - Dec 2012 Freight Tanker Cruise Others Jan-Dec 2013 Jan-Dec 2012 Cargo movements, metric tons Unloaded ,596 Loaded 230, ,438 12

13 July 2014 July 2013 Total companies Commercial Register Local 24,495 23,563 International 14,179 14,902 Total 38,674 38,465 Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 13