V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER APRIL 2014

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER APRIL EDITORIAL 2.ECONOMIE Voorspelling MEO Economische groei 2014 Jaarverslag CFT 2013 Aanpassing EOP noodzakelijk Internationale promotietour CFIC 3.RAPPORTEN Resultaten arbeidsmarktonderzoek mogelijkheden kansen voor jongeren Sociaal Vormingsplicht 4.(Nieuwe) Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Uit de beschikbare cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) blijkt dat de gemiddelde jaarlijkse reële economische groei in de afgelopen 20 jaar nog geen 0,1% heeft bedragen ( voor details vide in deze Newsletter opgenomen artikel over het EOP). In de Caribische regio bedroeg de jaarlijkse gemiddelde reële economische groei tussen de 2% en 3% in de afgelopen twintig jaar. Bij de Latijns Amerikaanse landen was deze 3,5%. Op grond van deze feiten is het gerechtvaardigd om te stellen dat de economische performance van Curaçao in de afgelopen twee decennia pover is geweest. Wat wel heeft plaatsgevonden is wijziging van de relatieve belangrijkheid van de sectoren. Waren het twintig jaar geleden de olieraffinage en de Internationale Financiële dienstverlenende sector die het meeste bijdroegen aan het bruto binnenlands product, thans hebben het toerisme en in mindere mate logistiek deze rol overgenomen. Deze ontwikkeling benadrukt het belang van een gediversifieerde economie. De (negatieve) gevolgen van de zwakke economische prestatie zijn op diverse gebieden zichtbaar waaronder de werkeloosheid. Zowel de algemene (13%) als de jeugdwerkeloosheid (37%) zijn hoog. Dit is ook het geval ten aanzien van de betalingsbalans welke zich kenmerkt door forse tekorten op de lopende rekening. 1

2 Tot voor kort was er ook sprake van een uit het lood geslagen situatie van de overheidsfinanciën. Deze manifesteerde zich in de vorm van grote begrotingstekorten en hoge schuldquote. Dankzij de schuldsanering welke de landen in de regio niet hebben gekregen, bezit Curaçao thans over een relatief lage overheidsschuld (31% van GDP) en sluitende begrotingen. Er is nu ruimte om te investeren en om zwakke punten te verbeteren zoals een gebrekkige concurrentiepositie, relatief laag niveau van het onderwijs, uitbundige bureaucratie, inefficiënte overheidsentiteiten, lage arbeidsproductiviteit en een niet optimaal investerings- en leefklimaat. Uit de inventarisatielijsten van potentiële investeringsinitiatieven van het Ministerie van Economische ontwikkeling en het Curaçao Toeristen Bureau blijkt dat er genoeg concrete investeringsprojecten zijn. Deze vertegenwoordigen een waarde van in totaal meer dan ANG 14 miljard. Vooralsnog schort het echter aan uitvoering van deze projecten. Wat nodig is, is een duidelijke visie, daadkracht en consistentie waardoor het vertrouwen verder wordt verbeterd en vergroot. Op deze wijze kan de voorsprong die Curaçao heeft ten opzichte van de landen in de regio optimaal worden benut. De basis om de komende decennia tot duurzame economische groei en ontwikkeling te komen is met pijn en moeite gecreëerd. Nu is het een kwestie van gezamenlijk deze opportunity te gelde te maken om de welvaart en daarmede werkgelegenheid en inkomen te verbeteren en te doen toenemen. 2.ECONOMIE Voorspelling MEO Economische groei 2014 Het Ministerie van economische ontwikkeling (MEO) verwacht voor 2014 een reële economische groei van tussen de 0,5 en 1,1%. Deze voorspelling is gebaseerd op twee scenario s: een voorzichtige en een optimistische. Het macro econometrisch Curalyse model is hierbij als rekeninstrument gehanteerd. Uitgangspunten model MEO: Export: Een groei van de verblijf toerisme met 1% in het voorzichtig respectievelijk 2% in het optimistisch model. Non toeristische producten ( bunkering, vrije zone) een groei van 1% respectievelijk1,5% Investeringen en consumptie: Toename publieke investeringen met ANG 76 mln. (voorzichtig) en 127 mln. (optimistisch) in de vorm van aanvang bouw nieuw hospitaal, infrastructuur ( wegen/rotondes, renovatie Fort Amsterdam, scholen, 2 de fase Julianabrug). 2

3 Investeringen private sector onder meer Coral Estate Centre, 2 de fase Piscadera Harbour Village, Acoya hotel & villa s, Curaçao Beach resort, Puerto Oasis en Palapa Condo hotels. Inflatie: Zelfde (relatief laag) niveau als in Resultaat: Om het vertrouwen in de economie verder te vergroten zal in 2014 gewerkt worden aan: - Project Coördinatie Punt (PCP) met als doel projecten te monitoren en versneld uit te voeren; - Afronden en implementatie van Havenbeleid zoals opgesteld door MTBS consultants; - Update en accorderen Toeristen Masterplan; - Formuleren Transnationaal onderwijs beleid; - Opvoeren registratie vissersboten die via ICCAT voorwaarden en vergunningen uitgegeven door Curaçao opereren; - Installeren en operationeel maken mededingingsautoriteit en wetgeving; - Opzetten en operationeel maken Curaçao Economic Development Board; 3

4 - Aangaan bilaterale handelsverdragen met derden landen; - Versimpelen vestigingsvergunning proces. Jaarverslag CFT 2013 Uit het jaarverslag 2013 van het College Financieel Toezicht (CFT) blijkt dat de doorgevoerde schuldsanering Curaçao een unieke kans biedt om met het eind van de mondiale financiële en economische crisis in zicht, in de komende jaren duurzame economische groei te gaan realiseren. Curaçao heeft ten opzichte van de rest van de wereld in het algemeen en de regio in het bijzonder, een enorme voorsprong om de kansen te verzilveren en de welvaart structureel te doen toenemen. Deze conclusie van het CFT is gebaseerd op de volgende ontwikkelingen en overwegingen: 1.Ruimte om productieve investeringen te plegen: Bij de schuldsanering is afgesproken dat de gewone dienst van de begroting in evenwicht zal zijn en dat alleen geleend mag worden om investeringen te financieren. De maximale toegestane omvang van de leningen wordt begrensd door de rentelastnorm: er mag niet meer dan 5% van de gemiddelde inkomsten van de collectieve sector over de drie voorafgaande jaren besteed worden aan rente-uitgaven. Eind 2013 was de stand als volgt: Schuldpositie Curaçao Uit bovenstaande tabel blijkt dat ruimschoots aan de rentelastnorm wordt voldaan en dat er derhalve nog ruimte is om in de toekomst te lenen voor investeringen. De schuldquote bedroeg 31% van het GDP hetgeen internationaal laag is. Wereldwijd blijkt dat een dalende schuldquote leidt tot meer groei dan een stijgende schuldquote. Dit gaat ook op voor de Caribische regio. Uit recent onderzoek ( IMF working paper WP/12/276, nov 2012) blijkt dat een overheidsschuld die hoger is dan 35% van het GDP in het Caribisch gebied een bedreiging kan vormen voor de economische groei, terwijl een schuldquote van meer dan 60% van het GDP zelfs kan leiden tot een lagere groei. De redenen hiervoor zijn dat de schulden van de overheden de toegang van de particuliere sector tot de kapitaalmarkt bemoeilijkt en dat deze schulden door investeerders gezien worden als toekomstige belastingverhogingen. Dit leidt tot gebrek aan vertrouwen en daarmee afname van de investeringsgeneigdheid en dus groei. 4

5 Voor Curaçao is het daarom van belang om zich te houden aan de gulden financieringsregel ( niet lenen om lopende uitgaven te financieren en lenen om investeringen te dekken). 2.Maatregelen leiden tot herstel van vertrouwen: De in 2013 doorgevoerde maatregelen om evenwicht op de begrotingen te realiseren hebben geleid tot lastenverzwaringen, minder investeringen, lagere consumptie en economische krimp. Het netto effect is echter beperkter gebleven dan aanvankelijk werd verwacht. Zonder de maatregelen werd een groei verwacht van 0,8%. Het effect van de maatregelen werd in eerste instantie geraamd op -3,1% en later bijgesteld naar tussen -2,3 en -2,6%. Voor 2014 werd in eerste instantie uitgegaan van een krimp van 0,6%, later bijgesteld naar een krimp van 0,3%. De laatste raming van de Centrale Bank is dat de economische krimp in 2013 slechts 0,5% zou zijn en dat voor 2014 een groei van 0,5% wordt verwacht (voor details vide onderstaande tabel) Op basis van deze ontwikkelingen vermoedt het CFT dat de genomen maatregelen bijgedragen hebben tot meer vertrouwen in de toekomst. De resultaten van conjunctuur enquête 2013 van het CBS en de betere rating van Standard & Poor s zijn volgens het CFT hiervan een bevestiging. Structurele hervormingen om tekorten te verminderen en schulden af te bouwen gaan in eerste instantie gepaard met economische offers op korte termijn ( zichtbaar in 2013) maar zullen op termijn positieve effecten hebben ( voor 2014 wordt weer groei verwacht). 3.Schuldsanering voorkomt dubbel tekort: Op economisch gebied kenmerkt de Caribische regio zich door omvangrijke overheidsschulden, tekorten op de lopende rekening van de betalingsbalans en een slechte concurrrentiepositie. Vanwege de kleinschaligheid ervaren zij meer problemen zoals: gebrek aan mededinging, overregulering, emigratie en brain drain, kwalitatief achterblijvend onderwijs, hoge vaste lasten utiliteiten, zwakke overheden en inefficiënte overheidsentiteiten. Veelal is ook sprake van een dubbel tekort ( begrotingstekorten en tekorten op de lopende rekening van de betalingsbalans die elkaar over en weer versterken). Conclusie: Vanwege de doorgevoerde schuldsanering bezit Curaçao thans over een relatief lage overheidsschuld, ruimte om te investeren, een kleinere kans om tegen een dubbel tekort op te lopen en toenemend vertrouwen mede vanwege de harde, pijnlijke doch noodzakelijk genomen maatregelen. 5

6 Als gevolg hiervan verkeert Curaçao ten opzichte van andere landen in de regio hierdoor in een gunstige positie om het hoofd te bieden aan de zwakke punten zoals te weinig mededinging, teveel (inefficiënte) overheidsvennootschappen geringe bestuurskracht en gebrekkige concurrentiepositie. Verbeteren en elimineren hiervan zal resulteren in snelle duurzame economische groei en toename van de welvaart. De voorsprong welke Curaçao heeft, moet optimaal worden benut. Aanpassing EOP noodzakelijk Op uitnodiging van de Centrale Commissie van de Staten heeft de VBC op 11 april 2014 een korte presentatie gehouden over de ervaringen die ondernemers tot nog toe hebben opgedaan met de in 1995 van kracht zijnde Eilandelijk Ontwikkelings Plan (EOP). Onder de titel EOP onder de loep zijn in het kort de volgende twee hoofdknelpunten aan de orde gesteld: Economische aspecten: De centrale vraag die hierbij gesteld is, is wat de bijdrage van het EOP tot nog toe geweest is aan het proces het tot stand komen van duurzame economische groei. Deze is namelijk noodzakelijk om de hoofddoelstellingen werkgelegenheid, inkomen voor een ieder inclusief de overheid, een aantrekkelijk leefklimaat en een gezond milieu te realiseren. Bekend is dat aanwezigheid en beschikbaarheid van de klassieke productiefactoren arbeid, kapitaal en grond en het creatief combineren hiervan de bron voor duurzame economische groei vormt. Bij het EOP verhaal gaat het vooral om de productiefactor grond die als bijzondere eigenschap heeft dat deze normaal gesproken niet groeit. De 444 km2 (grootte van Curaçao) dient daarom optimaal en evenwichtig te worden aangewend. Hoe is de ontwikkeling hiervan geweest? De tot nog toe opgedane ervaringen wijzen in de richting dat het EOP vooralsnog niet heeft bijgedragen tot structurele economische groei. Vanwege het uitblijven van een duidelijk beleid is er sprake van onzekerheid waardoor investeerders hebben afgehaakt ( het Atlantis project dat naar de Bahama s is gegaan is hiervan een voorbeeld). Daarnaast zijn met de introductie van het EOP ernstige restricties ingevoerd voor een aantal grondeigenaren met als gevolg langdurige rechtszaken. De braakligging van gronden heeft bovendien geleid tot het bevorderen van illegaliteit in de vorm van o.a. dumpen van afval, drugs smokkel, strippen van auto s, etc. De economische performance sinds invoering van de EOP (1995) is af te lezen uit onderstaande tabel. Uiteraard is het een combinatie van factoren die tot deze situatie hebben geleid. Het EOP is één van deze componenten en kan als zodanig niet alleen verantwoordelijk gesteld worden voor de economische malaise. 6

7 Ontwikkeling werkgelegenheid en economische groei Werkloosh % Algemeen Jeugd Eco groei % Werkloosh % Algemeen Jeugd Eco groei % Uit de tabel blijkt dat in de periode de jaarlijkse gemiddelde reële economische groei nog geen 0,1% heeft bedragen. Het is duidelijk dat de Curaçaose economie al geruime tijd in het slop zit. Juridische en administratieve aspecten: - De invoering van het EOP heeft geleid tot ernstige beperkingen van grondeigenaren van hun genotsrecht (zie o.a. Oost Punt, fam. Maal) - (Wettelijke) belofte van een 5 jaarlijkse evaluatie en aanpassing van het EOP is niet nagekomen. - Burgers en ondernemers ervaren het onduidelijke beleid en de belangen van overheidswege als ongrijpbaar. - Uitblijven van een evenwichtige checks and balances systeem. - Het onduidelijk beleid heeft aan de ambtenaren veel ruimte verstrekt om zelf invulling te geven aan de uitvoering van het beleid. - Concept wetgeving voor een aanpassing van het EOP ligt reeds bijna 1 jaar bij JAZ. - Investeerders worden afgeschrikt door traagheid en besluiteloosheid van de overheid. Verzoek/conclusie: Versoepeling van het EOP waarbij een balans komt tussen economisch - en milieu belang (nieuw te starten vastgoed projecten, nieuw buitenlands kapitaal, vergroting van het draagvlak en meer en betere spreiding van de werkgelegenheid) Dat in de toekomst op regelmatige intervallen en na evaluatie het EOP kan worden aangepast aan veranderingen van inzichten en maatschappelijke behoeften. 7

8 Internationale promotietour CIFC De Curaçao International Financial Center (CIFC) is een public private partnership tussen de Overheid van Curaçao en de private sector. Het doel van CIFC is om internationale bekendheid te geven aan de financiële sector van Curaçao. Als onderdeel van haar promotie tour zal CIFC dit jaar op een vijftal internationale conferenties Curaçao als internationaal financieel centrum promoten. De promotietour van CIFC is onderdeel van het actieplan 2014 welke volledig gericht is op de promotie van de jurisdictie Curaçao op het gebied van internationale financiële dienstverlening. De eerste conferentie die op de promotie agenda staat is de " 6th Latin American Regional IFA Conference" die plaats zal vinden in Santa Cruz Bolivia van 7-9 mei. Andere conferenties die op de agenda staan voor dit jaar zijn de: 7th annual U.S. - Latin America Tax Planning strategies, Miami 4-6 juni STEP LATAM Conference, Mexico 4-5 september Latin Markets Private Wealth Latin America & Caribbean, Miami oktober Private Banking LatAm and Americas Family Office Forum, Miami, november De Curaçaose delegatie die aanwezig zal zijn in Bolivia en tevens de aanwezigheid van Curaçao op dit evenement mede mogelijk maken zijn: Amicorp, Ennia, EY, HBM Group, Kamer van Koophandel, SGG Management (Curaçao) N.V., VBK Services (Curaçao) N.V. en PWC. Het Bestuur en het management van CIFC willen hierbij ook de gelegenheid nemen om de medesponsors van de IFA Bolivia conferentie te bedanken voor hun steun en vertrouwen. 3.RAPPORTEN Resultaten arbeidsmarktonderzoek mogelijkheden kansen voor jongeren Sociale Vormingsplicht In opdracht van het Minsterie van Onderwijs Wetenschap Cultuur & Sport (OWC&S) heeft het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Curaçao (KBB) in de tweede helft van 2013 een arbeidsmarktonderzoek verricht naar de mogelijkheden en kansen voor jongeren van de Sociale Vormingsplicht. De landsverordening Sociale Vormingsplicht (SVP) schept de verplichting tot het volgen van een kanstraject. De doelgroep wordt gevormd door jongeren in de leeftijd van 16 tot en met 24 jaar die niet beschikken over een opleidingsniveau van assistentberoepsbeoefenaar of gelijkwaardig daar aan. Deze jongeren dienen minimaal een 8

9 beroepskwalificatie op niveau 1 af te ronden om meer kansen te maken op de arbeidsmarkt. Grootte groep: Op Curaçao komen vooral jongeren erg moeilijk aan een baan. Het jeugdwerkloosheidspercentage is tussen 2011 en 2013 gestegen van 24,7% naar 37,2%, wat neer komt op ongeveer 2200 jongeren. Het zijn vooral schoolverlaters die erg moeilijk aan een baan komen. Het succesvol begeleiden van de groep die voortijdig uitvalt naar betaalde arbeid is dan ook steeds moeilijker geworden. Onderzoek: Aan de hand van 10 vooraf bepaalde beroepsprofielen en een sociaal maatschappelijke schets van de SVP-er is aan betreffende sectoren voorgelegd welke voorwaarden zij noodzakelijk achten om deze jongeren een arbeidsplaats te bieden. Resultaten onderzoek: De belangrijkste algemene voorwaarden die uit het onderzoek naar voren komen hebben betrekking op sociaal maatschappelijke kenmerken en betreffen motivatie, betrouwbaarheid en het nemen van verantwoordelijkheid. De werkgevers vinden dit veruit belangrijker dan de vakinhoudelijke kennis die jongeren meebrengen. Ook de sociale achtergrond van de jongeren wordt als minder belangrijk beschouwd als men maar gemotiveerd is en verantwoordelijkheid neemt. Werkgevers zijn niet zozeer bezig met het vraagstuk waar iemand vandaan komt of waar hij of zij een opleiding volgde. Het gaat hen voornamelijk om de juiste combinatie van vakinhoudelijke kennis en, vooral op het assistenten niveau, om de sociale vaardigheden en houding van de jongere. Een kleiner deel van de werkgevers wil zich extra inzetten op grond van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Opvallend is dat juist veel relatief kleine bedrijven de tijd hebben genomen om te reageren en aangeven bereid te zijn om aan deze doelgroep een kans te bieden. Sociaal-emotionele begeleiding voor, tijdens en na de plaatsing door professionals is een must voor werkgevers. Evenals goede voorlichting en begeleiding van de eigen medewerkers. Op vakinhoudelijk vlak staat de vraag gestuurdheid centraal. Beter een leerwerktraject dat werkelijk aansluit op de functie en past bij de interesse en talenten van de jongere (eventueel gekoppeld aan een bedrijfs- of branche certificaat), dan een te algemene opleiding die niet past en demotiveert. Of in alle gevallen het reguliere systeem gevolgd moet worden voor deze specifieke doelgroep is dan ook de vraag. Ook zijn goede en eerlijke voorlichting en selectie van groot belang. Meest kansrijke sectoren voor plaatsing: Als gekeken wordt naar de sectoren waar in ieder geval nu werk is op dit niveau (assistent), is vooral de horeca assistent sterk vertegenwoordigd, op afstand gevolgd door de bouwplaats assistent, assistent kinderopvang en de assistent monteur sterkstroominstallaties. De kansen op passend werk op dit niveau zijn minder groot voor de assistent bakkerij, autotechnicus of in de elektro. Binnen de sectoren recreatie/sport & beweging en 9

10 uiterlijke verzorging/kapsalon liggen ook zeker kansen, echter de SVP is hier redelijk onbekend. Echter in de horecasector is juist het sociaal maatschappelijk profiel, kenmerkend voor de SVP groep zeer belangrijk. Communicatievaardigheden (talenkennis) en servicegerichtheid staan hier centraal en bepalen de individuele slagingskansen. Redactioneel commentaar: Uit het onderzoek van de KBB komt duidelijk naar voren dat werkgevers bij het in dienst nemen van jongeren grote waarde hechten aan de kernbegrippen motivatie, betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid. Veel meer dan vakinhoudelijke kennis. In de praktijk kan hieraan verder worden gewerkt. Bij een aantal sectoren spelen de vaardigheden servicegerichtheid en communicatie (talenkennis) ook een grote rol. Met name in de sectoren waar de interactie met het publiek groot is zoals de horeca maar ook winkels en supermarkten. Hoewel de twee laatst genoemde activiteiten geen onderdeel uitgemaakt hebben van het SVP onderzoek blijkt ook uit het KBB uitgevoerde quickscan MKB-retail 2013 dat dit het geval is. Een van de hoofdconclusies uit de quickscan is dat de retailsector gemakkelijker voor buitenlandse medewerkers kiest omdat die beter Engels en/of Spaans spreken en over het algemeen meer service minded zijn. De boodschap is duidelijk. Het (reguliere ) onderwijs dient meer aandacht te besteden aan vorming, kennis van talen en dienstverlening. 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode maart t/m april 2014). In de betreffende verslag periode heeft de regering geen nieuwe wetgevingen dan wel aanpassingen van bestaande aan de SER ter advisering aangeboden. 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : March 2014 : NAƒ 2,240 definition IMF March 2013 : NAƒ 1,975 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) Dec 2013 :122,5 Dec 2012 :121.6 Change : 0,7% Average inflation past 12 months : 1,3% 10

11 Population and Employment Curaçao : Total population 150, ,858 Employed population 63,493 62,042 Unemployed population 9,512 6,721 Labor Force 73,005 68,763 Unemployment rate 13.0% 9.8% Stay over tourism no of visitors : Febr 2014 year to date : Febr 2013 year to date: Change : -1% Cruise tourism no. of passengers : Febr 2014 year to date : Febr 2013 year to date : Change: 4% Stay over nights Febr 2014 year to date: Febr 2013 year to date: 659,036 Change: 4% Occupancy rate Hotels March 69,80 % 76,30% Average YTD Jan-March 72,93 % 74,83% Shipping : Jan - Dec 2013 Jan - Dec 2012 Freight Tanker Cruise Others Jan-Dec 2013 Jan-Dec 2012 Cargo movements, metric tons Unloaded ,596 Loaded 230, ,438 11

12 Febr 2014 Febr 2013 Total companies Commercial Register Local 23,934 22,997 International 14,453 15,048 Total 38,387 38,045 Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 12