Overheidsfinanciën van Aruba. Presentatie Radenoverleg drs. M. Agunbero, lid Raad van Advies Aruba Willemstad, 9 oktober 2015

Transcriptie

1 Overheidsfinanciën van Aruba Presentatie Radenoverleg drs. M. Agunbero, lid Raad van Advies Aruba Willemstad, 9 oktober 2015

2 Inhoud Analyse financieel-economische ontwikkelingen Stand overheidsfinanciën Rol van Raad van Advies van Aruba t.a.v. overheidsfinanciën Aanbevelingen m.b.t. duurzame overheidsfinanciën & economische groei Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 2

3 Kenmerken Arubaanse economie (1) Arubaanse economie is hoofdzakelijk een diensteneconomie Toerisme is de belangrijkste economische pijler van Aruba Aruba is a highly open, tourism-dependent economy. Over 85 percent of the economy depends directly or indirectly on tourism, making Aruba the third most tourism-dependent country in the world. (IMF 2015 Article IV rapport) Meer dan 55 % van de toeristen zijn afkomstig uit V.S. Aruba heeft een open economie die zeer gevoelig is voor globale economische condities Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 3

4 Kenmerken Arubaanse economie (2) Volgens IMF (2015): Aruban growth is one of the most volatile in the region, with external factors accounting for almost 60 percent of its growth volatility. Structureel is IMF bezorgd over de verzadigingsgraad van het toeristische product, de daling van de beroepsbevolking door de vergrijzing & weinig flexibele arbeidsmarkt IMF constateert dat de cost of doing business in Aruba hoog is Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 4

5 Reële Groei BBP (bron: CBA 2014 ASD) REËLE GROEI BBP IN % 10 Reele groei BBP in % Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 5

6 In % Productiviteit in Aruba (Bron: CBA/CBS) 1.20 Productivity Change in real GDP per capita Change in productivity Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 6

7 In % Vergrijzingsproces 70 Ontwikkeling Arubaanse Bevolking (Bron: CBS) Leeftijd 65+ Leeftijd 0-14 Leeftijd Leeftijd Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 7

8 Conclusies financieel-economische ontwikkeling Sterke punten: Sterke & goed ontwikkelde toeristische sector Onderdeel van het Koninkrijk Hoog per capita inkomen Zwakke punten: Eenzijdige economische structuur gericht op één export product (toerisme). Economie zeer gevoelig voor externe schokken. Structurele budgettaire & betalingsbalanstekorten ( Dubbel tekort ) Vergrijzingsproces van de bevolking c.q. verhoging wig Inflexibele arbeidsmarkt Hoge cost of doing business Lage productiviteit Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 8

9 % GDP Overheidsfinanciën (Bron: CBA 2014 ASD) 50.0 Collectieve Sector AOV/GDP AZV/GDP Inkomsten/GDP Uitgaven/GDP Financieel tekort/gdp Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 9

10 Samenstelling uitgaven overheid (inclusief sociale zekerheid) (2014) (Bron: CBA 2014 ASD) Samenstelling uitgaven % 12% 19% 11% 32% Salaris & subsidies Goederen & diensten Interest FDA Investment AZV AOV Overdrachten & overige 0% 2% 9% Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 10

11 Axis Title Rentelasten t.o.v. overheidsinkomsten (Bron: CBA 2014 ASD) 18.0 Rentelasten t.o.v. overheidsinkomsten in % Rentelasten t.o.v. overheidsinkomsten% Rentelastnorm Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 11

12 Ontwikkeling overheidsschuld (Bron: CBA 2014 ASD) 90.0 Overheidsschuld in % BBP Binnenlandse schuld/bbp % Buitenlandse schuld/bbp % % overheidsschuld/bbp IMF norm % BBP Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 12

13 Overheidsfinanciën : enkele conclusies Overheidsuitgaven zijn tussen met circa 10% toegenomen terwijl belastingontvangsten slechts met 6% zijn gestegen De uitgaven vertonen een hoge autonome groei m.n. de jaarlijkse autonome stijging van lonen, salarissen en zorgkosten (AZV) Rentelasten zijn over genoemde periode met 36% gestegen Overheidsschuld steeg over de periode van 41% BBP naar 81% BBP (Volgens IMF dient een houdbare schuldqoute voor kleine landen tussen 35% en 40% te liggen) 49% van de overheidsschuld is in vreemde valuta (2014) Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 13

14 Rol Raad van Advies t.a.v. overheidsfinanciën Landsverordening tot vaststelling (c.q. wijziging) Landsbegroting heeft eigensoortig karakter (machtigingskarakter prevaleert) Toetst in hoeverre de ontwerp-landsbegroting voldoet aan wettelijke grondslagen w.o. inhoudelijk oordeel. Met name in hoeverre: cijfers realistisch zijn; cijfers stroken met het regeringsbeleid; de begroting leidt tot duurzame overheidsfinanciën; wordt voldaan aan de afgesproken normen. Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 14

15 Afspraken duurzame overheidsfinanciën In 2013 zijn twee belangrijke afspraken gemaakt in het kader van verduurzaming van de openbare financiën van Aruba: het Witte donderdag Protocol (WDP): het toezicht op de naleving begrotingsregels & begrotingsbeleid zal door een vast college van advies geschieden. het Balanced Budget Akkoord (BBA): tekortdoelstelling waarbij het streven is om vanaf 2018 begrotingsevenwicht te realiseren Beide afspraken worden nagenoeg niet nagekomen en dit was mede aanleiding voor het optreden van RMR in 2014 Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 15

16 Advies Ontwerp Landsbegroting 2013 Enkele belangrijke bevindingen: Structureel schenden van Staatsregeling m.b.t. de indieningstermijn en totstandkoming Inhoud en kwaliteit van de begroting en de toelichting daarop voldoen niet Financieringstekort voor de collectieve sector (inclusief sociale zekerheidsfondsen) was hoger dan in de begroting opgenomen (begroting hanteerde een enge definitie) Onvoldoende begrotingsdiscipline en gebrek aan begrotingstoezicht Onrealistisch meerjarenkader Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 16

17 Advies Ontwerp Landsbegroting 2014 RvA constateerde onder meer dat de BBA systematiek door diverse maatregelen is doorbroken, de begroting niet realistisch was en bevatte diverse PM posten RvA heeft de regering in overweging gegeven om de ontwerp-begroting niet aan de Staten aan te bieden, hetgeen toch is gebeurd en door de Staten aangenomen. De Gouverneur van Aruba heeft de ondertekening van de goedgekeurde Landsbegroting 2014 aangehouden. RMR besloot een aanwijzing te geven, hetgeen is vastgelegd bij Koninklijk Besluit. Op verzoek Gouverneur heeft het CFT een onderzoek naar de begroting 2014 verricht. CFT bevestigde het standpunt van de RvA dat de Landsbegroting 2014 niet realistisch was en gewijzigd diende te worden. Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 17

18 Toezicht CAft Invoering Landsverordening Aruba Financieel Toezicht (augustus 2015) College Aruba financieel toezicht (Caft) belast met toezicht Tijdspad naar evenwichtige overheidsfinanciën in 2018 Ingevolge artikel 14, tweede lid, LAft is het volgende tijdspad afgesproken: In 2015 tekort collectieve sector maximaal 3,7% BBP In 2016 tekort collectieve sector maximal 2,0% BBP In 2017 tekort collectieve sector maximal 0,5% BBP In 2018 overschot collectieve sector minimal 0,5% BBP Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 18

19 Uitvoering begroting 2015 CAft constateert: De tekortnorm van 3,7% in 2015 is moeilijk haalbaar omdat diverse maatregelen op het gebied van personeel nog niet zijn uitgevoerd en intensivering belastinginning onvoldoende resultaat heeft geleverd. Financieel beheer is niet op orde Aanvullende maatregelen in de inkomensfeer zijn noodzakelijk RvA constateert dat de overheidsinkomsten (m.n. indirecte belastingen) achterblijven Inkomensmaatregelen voorgesteld door CAft houden geen rekening met negatieve effecten op de economie Financiële effecten PPP-projecten onduidelijk Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 19

20 Naar duurzame overheidsfinanciën: aanbevelingen Inkomsten: Belastinghervorming: direct naar indirect Versimpeling belastingstelsel/elimineren niet essentiële belastingmiddelen Verlaging belastingdruk Uitgavenbeheersing: Beheersing autonome groei personeelslasten Herziening subsidiebeleid (output gericht) Beperking open eind karakter financiering AZV Vergroting effectiviteit overheidsapparaat: Uitvoeren kerntaken/afstoten/heroverwegen nietessentiële instellingen Versterking SIAD/Directie Financiën Versterking financiële verantwoording/rapportage verplichtingen per Ministerie Schuldsanering: Herfinanciering schulden d.m.v. financieringsarrangementen met Nederland (uirvoering Witte Donderdag Protocol) Verlaging rentelasten Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 20

21 Uitstaande schuld t.o.v. BBP Vergelijking ontwikkeling schuldquote periode (Bron: RvA 2015) 90.0% Schuldverloop Aruba (periode ) 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% schuldquote huidig beleid schuldquote geleidelijk via Nederland schuldquote in één keer via Nederland norm IMF 20.0% 10.0% 0.0% Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 21

22 Duurzame overheidsfinanciën & economische groei Duurzame overheidsfinanciën en duurzame economische groei gaan hand in hand Het multiplier-effect van expansief begrotingsbeleid is in een kleine open economie erg laag. Stimulering lekt grotendeels weg in de vorm van import Een lange termijn strategische visie dient gericht te zijn op: Diversificatie van economie (vermindering risico s) Creëren van een gunstig fiscaal klimaat, m.n. in de inkomenssfeer Verhoging van productiviteit (o.a. versimpeling regels m.b.t. arbeidsmarkt en toelating bedrijven en elimineren red tape ) Investeren in onderwijs Presentatie Radenoverleg: Overheidsfinanciën van Aruba 22