CENTRALE BANK VAN ARUBA

Transcriptie

1 CENTRALE BANK VAN ARUBA 1 juli 2005 VERBETERDE ECONOMISCHE PRESTATIES DOCH NIET ZORGELOOS Voordracht door R. Henriquez, president van de Centrale Bank van Aruba, tijdens de persconferentie naar aanleiding van de publicatie van het verslag van de Bank over het jaar Dames en heren. De Arubaanse economie presteerde bijzonder goed in Het bruto binnenlands product (BBP) tegen constante prijzen groeide verder met naar schatting 3,5 procent, nadat in 2003 een herstel van 1,4 procent werd geregistreerd. Bijgevolg bereikte het inkomen per hoofd van de bevolking een recordniveau van US$ , wat één van de hoogste is in de regio. De voornaamste factoren die ten grondslag lagen aan de economische groei waren de gunstige toeristische activiteiten, de hogere investeringen in zowel de private als de publieke sector, en de toegenomen consumptieve bestedingen door zowel de particuliere huishoudens als de overheid. De arbeidsmarkt verbeterde enigszins in Ondanks een groei in de werkgelegenheid van rond 3,5 procent daalde het werkloosheidspercentage slechts van 7,9 procent in 2003 tot 7,3 procent. Dit laatste werd met name beïnvloed door de toegenomen nettomigratie die sinds 2002 is waar te nemen, waardoor de nieuw gecreëerde banen goeddeels door immigranten worden gevuld. De arbeidsproductiviteit bleef onveranderd, vergeleken met een afname van 0,9 procent een jaar eerder. De inflatie bleef ook gematigd op 2,5 procent, deels doordat prijsstijgingen op de internationale oliemarkt niet geheel werden doorberekend in de water- en elektriciteitstarieven. Dientengevolge J.E. Irausquin Boulevard 8 P.O. Box 18 Oranjestad Aruba Tel. nr.: (297) Fax nr.: (297) cbaua@setarnet.aw Website:

2 zakte het inflatietempo onder het niveau van 2,7 procent van de Verenigde Staten, waardoor de internationale concurrentiepositie van Aruba verbeterde. Per saldo liet de betalingsbalans een overschot zien van Afl. 11 miljoen, in tegenstelling tot een tekort van Afl. 61 miljoen in Als gevolg daarvan stegen de netto internationale reserves tot Afl. 649 miljoen. Dit resultaat werd met name mogelijk gemaakt door gunstige ontwikkelingen in de toeristische sector. Die ontwikkelingen hebben gezorgd voor een scherpe stijging van 23 procent van de geregistreerde bruto-ontvangsten uit hoofde van het toerisme, waardoor de bijdrage hiervan aan de ontvangsten op de lopende rekening (exclusief de olie- en de vrijezonesectoren) met 3 procent steeg tot 79 procent. Voor 2005 wordt de economische groei in reële termen op 3¼ procent geraamd. In eerste instantie werd een inflatiepercentage geschat van rond 2,5 procent, maar aanwijzingen tot nu toe neigen tot een hogere verwachting. Per ultimo mei 2005 bedroeg de 12-maands inflatie 2,9 procent, hetgeen voornamelijk te wijten is aan de doorberekening van de gestegen olieprijzen in de tarieven van water en elektriciteit alsmede de brandstofprijzen. Overigens heeft de verwerking van de gegevens over het verblijfstoerisme voor 2005 door de ATA enige vertraging opgelopen, maar volgens de meest recente gegevens blijkt dat het aantal verblijfstoeristen en hun overnachtingen in de eerste drie maanden van 2005 zijn gestegen met respectievelijk 13,4 procent en 8,9 procent. Met betrekking tot de bancaire kredietverlening verwacht de Centrale Bank van Aruba (de Bank) dat in 2005 geen significante wijzigingen zullen plaatsvinden. Derhalve heeft de Bank besloten om, na overleg met de Arubaanse Bankiersvereniging, de kredietlimiet op 6 procent te laten. De Bank zal wel evalueren of het monetaire beleid in de loop van het jaar aangescherpt dient te worden. Dit zal worden overwogen indien de trend op de lopende rekening verslechtert, het niveau van de internationale reserves daalt of de inflatie fors versnelt. In de eerste vijf maanden van 2005 bedroeg de totale bancaire kredietgroei slechts 0,8 procent. De bovenbeschreven ontwikkelingen wijzen op een duidelijk verbeterde economische prestatie van Aruba. Ook de vooruitzichten zijn positief. Niettemin dient de aandacht vooral te worden 2

3 gericht op de onderliggende factoren die deze ontwikkeling sturen. Deze hebben betrekking op de ontwikkelingen in de betalingsbalans die in het bijzonder worden beïnvloed door de consumptieve bestedingen van de private sector en van s Landsfinanciën. Ondanks de betalingsbalansoverschot in 2004 zette de in 2002 begonnen uitholling van de internationale reservepositie zich voort. Deze uitholling werd voornamelijk veroorzaakt door een voor het derde achtereenvolgende jaar geregistreerde vrij groot tekort op de lopende rekening van de rest van de economie (exclusief de olie- en vrijezonesectoren) van Afl. 245 miljoen of 6 procent van het BBP. Dit tekort is gelijk aan ongeveer 38 procent van de deviezenreserves. Ofschoon het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans (exclusief de olie- en vrijezonesectoren) in 2004 Afl. 90 miljoen minder was dan in 2003, is dit nog steeds een reden tot zorg voor de Bank. Aanhoudende tekorten op de lopende rekening zijn op de lange duur niet houdbaar bij een kleinschalige economie die bovendien grotendeels afhankelijk is van een uiterst kwetsbare bedrijfstak en wanneer de toegang tot internationale kapitaalmarkten beperkt is. In 2004, evenals in 2003, was de hoofdoorzaak van het grote tekort op de lopende rekening het hoge niveau van de consumptieve bestedingen van zowel de private als de publieke sector, wat leidde tot een verdere stijging in de import van goederen. Met behulp van haar monetaire beleid probeert de Bank de consumptieve bestedingen van de private sector in toom te houden. De groei van de bancaire kredietverlening werd beperkt tot 6 procent en een boete van 6 procent op jaarbasis werd opgelegd aan die banken die het kredietlimiet overschreden. Als gevolg van dit stringente beleid nam de bancaire kredietverlening af tot 6,1 procent per ultimo De overheidsbestedingen daarentegen bleven bovenmatig in 2004, en waren grotendeels het gevolg van de forse uitgaven aan salarissen en de significante budgettaire bijdragen aan het Ambtenarenpensioenfonds (APFA) en de Algemene Ziektekostenverzekering (AZV). Deze categorieën legden in 2004 een beslag van bijna 90 procent op de totale belastinginkomsten. Hieruit kan worden geconcludeerd dat er praktisch geen ruimte overblijft voor andere noodzakelijke overheidsbestedingen zoals investeringen in de infrastructuur en het onderwijs, en voor het aflossen van vervallende schulden. 3

4 Helaas dient er te worden geconstateerd dat het stringente monetaire beleid van de Bank en het expansieve budgettaire beleid van de overheid in een onevenwichtige policy mix resulteren, waardoor het effect van de ene tenietgedaan wordt door het handelen van de andere. Om de tekorten op de lopende rekening het hoofd te kunnen bieden dient dus naast een voorzichtig monetair beleid ook het budgettaire beleid veel minder accommoderend te zijn. Voor en dergelijk beleid dient de overheid structureel haar lopende bestedingen beperken. Maar de ervaring heeft geleerd dat de overheid in plaats van haar bestedingen te beperken, slechts haar inkomsten probeerde te verhogen. Maar deze maatregelen waren niet voldoende om haar tekorten te dekken. Bijgevolg nam zij geregeld haar toevlucht tot commerciële leningen op de kapitaalmarkt om haar begrotingstekorten te dekken en vervallende schulden te herfinancieren. Daardoor is de totale uitstaande schuld van de overheid in de loop der jaren gestaag gestegen tot Afl. 1,7 miljard of 45 procent van het BBP per ultimo Vermeldenswaardig is dat de toename van de overheidsschuld in ,8 procent van het BBP bedroeg, hetgeen bijna drie keer hoger was dan de 2 procent groei die de Oduber-Swaen norm voorschreef voor De overheid heeft uiteindelijk enkele hervormingen met betrekking tot de bestedingen doorgevoerd, zoals de schuldconversie overeenkomst met de APFA en de toepassing van een nieuwe, minder genereuze regeling voor nieuwe deelnemers. Echter, de effecten van deze hervormingen zullen pas op langere termijn merkbaar zijn. Ook is de overheid erin geslaagd om enkele correctieve maatregelen ten uitvoer te brengen om de snel stijgende kosten van gezondheidszorg te beteugelen, maar ook deze maatregelen waren onvoldoende om wezenlijke resultaten op te leveren. De Artikel IV Consultatiemissie van het IMF van januari 2005 (de Missie) heeft een aantal aanbevelingen aan de overheid gegeven. Zij heeft de nadruk gelegd op het op korte termijn beheersen van de loonkosten bij de overheid en diens uitgaven aan goederen en diensten te verminderen. Voorts dient de overheid het systeem van inkomstenbelasting te vereenvoudigen en het indirecte belastingsysteem op brede basis in te voeren om de effectiviteit van het 4

5 belastingsstelsel te vergroten. Verder dient er een aanpassingstraject op middellange termijn te worden uitgestippeld om het structurele begrotingstekort te elimineren en de overheidsschuld tegen 2009 tot 40 procent van het BBP te verminderen. Echter, de aanpassingen, dienen voornamelijk aan de uitgavenkant te worden gemaakt, zoals het ombuigen van haar uitgaven aan goederen en diensten, salarissen en de gezondheidszorg. Om de budgettaire hervormingen in goede banen te leiden, adviseerde de Missie de toepassing van meerjarige begrotingen. Voorts heeft de Bank recentelijk voorgesteld om een wet op de budgettaire verantwoordelijkheid, oftewel een Fiscal Reponsibility Law (FRL) te introduceren die de geloofwaardigheid en een toekomstperspectief kan bieden aan het budgettaire beleid. Een dergelijke wet zou het budgettaire beheer ook kunnen verbeteren. De belangrijkste doelstelling van een FRL is het bevorderen van de budgettaire discipline door de begrotingsvoorbereiding en uitvoeringsprocedures te hervormen en door numerieke budgettaire normen vast te stellen. Door een FRL verbindt de overheid zich vooraf aan een controleerbare budgettaire beleidsstrategie voor een meerjarige periode en tot het rapporteren en publiceren van budgettaire resultaten en beleidsveranderingen op reguliere basis. Met genoegen kan ik mededelen dat de minister van Financiën en Economische Zaken te kennen heeft gegeven veel te voelen voor dit voorstel en recentelijk het IMF en de Centrale Bank van Aruba heeft verzocht een informatief memorandum op te stellen ter verkrijging van de steun van de ministerraad en de regering ter verkrijging van de steun van het parlement op basis van een brede politieke consensus. Een duurzame ontwikkeling van de Arubaanse economie, gekenmerkt door financiële en economische stabiliteit die ten gunste komt aan toekomstige generaties, is alleen te realiseren indien een gezonde ontwikkeling van de betalingsbalans en de overheidsfinanciën is te garanderen. 5