V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O NEWSLETTER AUGUSTUS 2012

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O info@vbc.an NEWSLETTER AUGUSTUS EDITORIAL 2.ECONOMIE Resultaten seminar Economen Platform 23 augustus 2012 Utiliteitstarieven Aruba versus Curaçao Ontwerp Petroleum landsverordening zeegebied Curaçao 3.RAPPORTEN Resultaten SVB (Nieuwe)Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL De resultaten van de presentaties en toespraken van alle inleiders die op het door het Curaçaose Economen Platform georganiseerd seminar d.d. 23 augustus 2012 bekend zijn gemaakt, tonen aan dat de Curaçaose economie momenteel een moeilijke periode meemaakt. Niet alleen is het vertrouwen in de economie bij het gros van de ondernemers naar het dieptepunt gedaald echter er is ook sprake van aanzienlijke overheidstekorten, forse tekorten op de betalingsbalans met als gevolg daling van de deviezenvoorraad en stagnatie van economische groei. Over de oorzaken die tot deze situatie geleid hebben bestaat er ook eenduidigheid: het falend gevoerd financieel en sociaal-economisch beleid van het kabinet MFK/PS/MAN. Wat er op deze gebieden als beleid gevoerd wordt, wordt door een groot deel van de actief aan de economie deelnemende participanten als zwaar onvoldoende beschouwd. De Regering MFK/PS/MAN is ondertussen demissionair vanwege het feit dat twee Statenleden van de oorspronkelijke coalitie hun steun aan dit kabinet hebben opgezegd. Deze ontwikkeling kan niemand die de Curaçaose politiek volgt, echt verbazen. Vanaf het aantreden van dit kabinet op is er sprake geweest van voeren van een op grove, intimiderende, liegende en op nepotisme gebaseerd beleid welke ook nog verstrekt werd door continue ordinaire infighting binnen de coalitie. Het was een kwestie van tijd dat de zaak uit elkaar zou vallen. Nadat bekend geworden was dat het kabinet niet meer op de meerderheid in Staten kon rekenen heeft de Regering zonder enige consultatie met het parlement, fractievoorzitters, Raad van advies en andere instanties besloten om nieuwe verkiezingen uit te schrijven op 19 oktober

2 Het kabinet heeft derhalve zichzelf de status van demissionair toegedicht met als doel lopende zaken af te handelen. Bij de nieuwe ontstane meerderheid bij de staten bestaat er echter geen fiducie dat het kabinet lopende zaken naar behoren zal afhandelen. Gezien de track record en de handelswijze waarop dit kabinet te werk is gegaan bij het vaststellen van haar nieuwe status valt dit te begrijpen. Helaas moet geconstateerd worden dat alle indicaties erop duiden dat de Voorzitter van de Staten samenspant met de regering waardoor een situatie ontstaan is van het vleugellam maken van het parlement. Met de Staat, dat ben ik attitude heeft de Voorzitter van de Staten gemeend de demissionaire regering geen strobreed in de weg te leggen door eigenhandig vast te stellen dat de Staten demissionair zijn, terwijl dit volstrekt onjuist is. Vervolgens heeft de Voorzitter in zijn eentje besloten om de Staten een vergader - en spreekverbod op te leggen De samenspanning der machten waarbij de Minister President en de Voorzitter van de Staten de hoofdrol vervullen komt erop neer dat de democratie buitenspel is gezet. Op dictatoriale wijze is naar de macht gegrepen. De turbulente ontwikkelingen op het politieke vlak dragen bij tot het vergroten van de economische instabiliteit en de rechtsonzekerheid. Bonafide investeerders zullen thans meer dan ooit een afwachtende houding gaan aannemen met alle gevolgen van dien voor de werkgelegenheid, inkomen en de economische groei. De vraag is wat nu? Beroep op de rechtelijke macht? Afwachten op de verkiezingen van 19 oktober 2012 voor zover deze doorgaan? Kan dit bizar schouwspel nog gerekend worden tot deugdelijk en behoorlijk bestuur of is hiermee het punt bereikt om conform art 43 van het Statuut al dan niet tijdelijk in te grijpen om het democratisch bestuur en de rechtsorde te herstellen? Feit is dat er maatregelen genomen moeten worden omdat het land onbestuurbaar is geworden en wellicht ook sprake is van een ongrondwettige situatie. Noch voor de Curaçaose samenleving noch voor het Koninkrijk en evenmin voor de economie en het zakendoen is dit een gewenste situatie. 2.ECONOMIE Resultaten seminar Economen Platform 23 augustus 2012 Het economenplatform van Curaçao heeft op 23 augustus haar jaarlijkse seminar georganiseerd. De vooruitzichten voor de Curaçaose economie tot het jaar 2019 was dit jaar het centrale thema. In het jaar 2019 staan een aantal belangrijke gebeurtenissen te wachten: - Aflopen van de leaseovereenkomst van de raffinaderij met de PDVSA; - Beëindiging van de grandfather clause als laatste onderdeel van het door de USA opgezegde belastingverdrag. Voor de internationale financiële dienstverlening heeft dit gevolgen; - Aanvang terugbetaling van schuldtitels aan Nederland: 2

3 De vraag is welke de economische effecten van deze gebeurtenissen zullen zijn. De resultaten van het seminar tonen aan dat het lange termijn plannen en denken nog niet echt ontwikkeld zijn. Waarschijnlijk hebben de aan de economie deelnemende participanten reeds moeite genoeg om de korte termijn ontwikkelingen te beheersen. Begrijpelijk want plannen voor de lange termijn is een uitermate onzekere en complexe activiteit. In het seminar is dan ook de meeste aandacht uitgegaan aan de actuele economische ontwikkelingen. Kort samengevat zien deze er als volgt uit. - Het vertrouwen in de Curaçaose economie is bij ondernemers verder aan het afnemen en heeft volgens het conjunctuur onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek in de eerste helft van 2012 een dieptepunt bereikt. Ook het onderzoek welke in opdracht van de Bankiersvereniging is verricht, bevestigt dit resultaat. Met name boezemt het huidige kabinet en het door haar gevoerd overheidsbeleid geen vertrouwen waardoor een wait and see houding bij ondernemers is ontstaan. - Achterblijvende en teruglopende investeringen en verslechtering van het investeringsklimaat. De voornaamste investerings belemmerende factoren zijn onvoldoende beschikbaar zijn van financiële middelen, slechte marktverwachtingen en het gevoerd overheidsbeleid. - Afname van de omzetten onder meer vanwege een stagnerende lokale consumentenmarkt en geringe export. - Verslechtering van de concurrentiepositie mede als gevolg van toenemende lastendruk in het bijzonder op het gebied van de loonkosten. - Vermindering van de werkgelegenheid. Vanwege de verslechtering van marktomstandigheden worden de contracten niet verlengd, respectievelijk wordt personeel afgevloeid. - Verslechtering van de betalingsbalans gepaard gaande met afname van deviezen. - De winstverwachtingen vallen mee en volgen vooralsnog niet de neerwaartse trend. In de tweede helft van dit jaar kan uiteraard hierin verandering optreden. De conclusie welke getrokken kan worden is dat er anno augustus 2012 niet gesproken kan worden van een optimistisch scenario met zicht op toenemende en structurele economische groei. Integendeel eerder is sprake van afnemend vertrouwen als ook een afwachtende en terughoudende opstelling. Daar het gevoerd overheidsbeleid een van de oorzaken is die tot deze situatie hebben geleid wordt met spanning afgewacht wat de uitslag zal zijn van de komende verkiezingen welke op 19 oktober a.s. zullen plaatsvinden. Utiliteitstarieven Aruba versus Curaçao In de verslag maand augustus 2012 is in de media nagenoeg dezelfde dag en tijdstip het nieuws verschenen over enerzijds doorvoeren van een aanzienlijk daling van de prijzen van elektra en water op Aruba en anderzijds introductie van een aanzienlijke stijging van prijzen elektra op Bonaire. Beide eilanden streven net als op Curaçao naar zoveel mogelijk opwekken en gebruik van groene stroom. De vraag die rijst is hoe het mogelijk is dat de prijzen van utiliteitsproducten op de ABC eilanden zo sterk uit een 3

4 kunnen lopen terwijl het streven gericht is op het voeren van nagenoeg hetzelfde groene energiebeleid? Bovenstaande in de media verschenen berichtgeving is getoetst aan de tarieven welke de utiliteits bedrijven op Aruba ( WEB Aruba NV en Elmar NV) en Curaçao ( Aqualectra NV) op hun website gepubliceerd hebben. Peildatum tarieven is 1 augustus In onderstaand tabel is het de stroom en water verbruik van een drietal huishoudingen met elkaar vergeleken. Het resultaat spreekt boekdelen. Huishoudens op Aruba betalen aanzienlijk minder voor water en elektra dan op Curaçao. Het verschil kan oplopen van 28% - 55%. Alle indicaties wijzen in de richting dat dit ook het geval is voor bedrijven en commerciële instellingen. De hamvraag is hoe het mogelijk is dat Aruba aanzienlijke lagere tarieven voor water en elektra kan aanbieden aan consumenten en bedrijven. Heeft het te maken met gebruik van andere technieken, voeren van ander (overheids en management) beleid, andere infrastructuur etc.? Wat het ook moge wezen voor Curaçao zou het goed zijn om bij Aruba in de leer te gaan en wellicht gebruik te maken van hun expertise en knowhow. Water en Elektratarieven Aruba versus Curaçao Peildatum 1 aug 2012 Huishoud 1 Aruba Curaçao Verschil 250 kwh 127,48 163, % 9 m3 water 46,95 70, % Totaal 173,98 233, % Huishoud kwh 507,30 761, % 15 m3 water 98,55 153, % Totaal 605,85 915, % Huishoud kwh 769, , % 20 m3 water 154,80 227, % Totaal 924, , % Bron: Aqualectra, WEB Aruba, Elmar 4

5 Ontwerp Petroleumlandsverordening zeegebied Curaçao Naarmate de vraag naar en de wereldmarktprijs voor (ruwe) olie en gas stijgt, neemt de interesse van internationale olie bedrijven toe om zich ook te gaan toeleggen op gebieden die voorheen nog niet in de belangstelling stonden wat betreft exploratie en winning van olie en gas. Er zijn indicaties dat de belangstelling voor het Caribisch gebied als mogelijk winningsgebied aan het toenemen is. Zo is de discussie over mogelijke aanwezigheid van olie en gas reserves in en rondom de wateren van Curaçao al geruime tijd gaande. Echter alvorens daadwerkelijk actie op dit terrein te kunnen ondernemen is het noodzakelijk dat er sprake is van wet en regelgeving wat betreft exploratie en winning van olie en gas. Ten tijde van de Nederlandse Antillen is de Petroleum landsverordening Saba Bank op 13 december 1976 in werking getreden. Aruba heeft in 1987 de Petroleumlandsverordening Zeegebied Aruba aangenomen. In 2005 heeft Curaçao het ontwerp Petroleumlandsverordening Benedenwindse Eilanden opgesteld. De discussie hieromtrent is echter tot nader order uitgesteld. Het kabinet MFK/PS/MAN heeft gemeend een nieuw ontwerp Petroleumlandsverordening Zeegebied Curaçao te moeten opstellen en deze naar de diverse organen opgestuurd met het verzoek om advies. Een aantal voorname onderdelen van dit ontwerp zijn: - De in het zeegebied Curaçao aanwezige petroleum is eigendom van de rechtspersoon Curaçao. De hierbij gehanteerde constructie is dat de eigendom van de petroleum bij winning overgaat op een bij landsbesluit aangewezen vennootschap waarvan de aandelen uitsluitend in eigendom kunnen worden gehouden door de rechtspersoon Curaçao. - Ten minste 30% van de petroleumwinst komt toe aan de naamloze vennootschap waarvan de rechtspersoon Curaçao 100% van de aandelen bezit. Deze vennootschap en de partijen waarmee een onderzoeks-of productieovereenkomst is gesloten zijn vrijgesteld van winstbelasting. Deze constructie verschilt ten opzicht van het uit 2005 daterend ontwerp Petroleumlandsverordening Benedenwindse Eilanden. Bij dit ontwerp moest een deel van de gemiddelde dagproductie naar het Land en werd tevens 30% winstbelasting geheven. - In het ontwerp petroleumlandsverordening zeegebied Curaçao zijn geen afspraken opgenomen over de verdeling van de opbrengsten tussen Curaçao, Aruba en de BES eilanden. Dit in tegenstelling tot het ontwerp petroleumlandsverordening Benedenwindse Eilanden uit Bij dit ontwerp wordt verwezen naar het protocol betreffende exploratie, exploitatie en batenverdeling van de zeebodemrijkdommen, behorende bij de Samenwerkingsregeling Nederlandse Antillen en Aruba. In dit protocol is opgenomen dat 85% van de netto opbrengsten toekomen aan het land in wiens territoir de zeebodemrijkdommen zich bevinden en 15% van deze netto-opbrengsten aan het andere land. - Het ontwerp Petroleumlandsverordening Zeegebied Curaçao betreft een kaderwetgeving welke nader ingevuld moet worden met behulp van nadere regelgeving. In totaal vereist dit ontwerp 12 uitvoeringslandsbesluiten, 1 ministeriële regeling en 4 onderwerpen vereisen ministeriële goedkeuring. De 5

6 Minister van Algemene Zaken krijgt in het ontwerp verordening een groot aantal vergaande zelfstandig uit te voeren bevoegdheden: De Minister mag delen van het zeegebied Curaçao voor een bepaalde tijd van de werking van het ontwerp petroleumlandsverordening zeegebied Curaçao uitsluiten. Overeenkomsten aangegaan door de vennootschap ten aanzien van onderzoek naar en winning van petroleum treden pas in werking na goedkeuring van de Minister. Idem ten aanzien van overdrachten van rechten aan derden. De financieringswijze van olieboringen behoeft goedkeuring van de Minister. De aanleg van pijpleidingen voor het transport van petroleum, de conditionering en verwerking van gas, waaronder het transport en de her vergassing van vloeibaar gemaakt aardgas en de oprichting van de daarvoor noodzakelijke inrichtingen vereist de goedkeuring van de Minister van Algemene Zaken. Delen van deze uitvoerende bevoegdheden mogen gedelegeerd worden. De Minister heeft de bevoegdheid zich in te laten met de taken en voorschriften van de Energieraad en indien nodig in te grijpen. De Minister verleend toestemming om wetenschappelijk onderzoek in het zeegebied Curaçao te mogen uitvoeren. De Minister rechtspersoon aanwijzen die belast wordt met de zorg voor de naleving van het bij of krachtens deze landsverordening bepaalde, waaronder regels met betrekking tot de veiligheid, de gezondheidszorg en de natuurlijke omgeving. De Minister kan de vennootschap een aanwijzing geven als deze de op hem rustende verplichting niet nakomt. Redactioneel commentaar: Het is volstrekt onduidelijk waarom bij voorbaat zoveel vergaande bevoegdheden aan de Minister van Algemene Zaken worden verstrekt. Zelf de Staten worden op een zijspoor gezet en krijgt de Minister carte blanche. Is dit een nieuwe gewenste ontwikkeling in het Curaçaos staatsrecht, waarbij van te voren de Minister een soort van onbeperkte machtigingsbevoegdheid wordt verstrekt? Welke zijn de motieven die zulk een ontwikkeling rechtvaardigen? Om vooralsnog onbekende redenen lijkt het alsof het ontwerp Petroleum landsverordening Zeegebied Curaçao persoonlijk voor de Minister van Algemene Zaken is geschreven en dreigt de balans tussen de trias politica uitgangspunten waarbij sprake is van scheiding van machten ernstig gestoord te raken. Ook kunnen vragen worden geplaatst ten aanzien van eerder overeengekomen afspraken ten aanzien van de batenverdeling van zeebodemrijkdommen welke indertijd in een protocol is opgenomen. Kunnen deze afspraken unilateraal opzij worden gezet? Tot slot de vraag hoe de activiteit olieboringen rijmt met het groene energiebeleid welke het kabinet MFK/PS/MAN. Is er sprake van consistentie? 6

7 3.RAPPORTEN Resultaten SVB 2011 De Sociale Verzekeringsbank van de Nederlandse Antillen (SVB) heeft recentelijk haar jaarverslag 2011 gepubliceerd. Het betreft de verslag periode 10/10/10 tot en met 31/ Deze uitgebreide verslagperiode is het gevolg van het feit dat op de Nederlandse Antillen is ontbonden. Deze doorgevoerde gewijzigde staatkundige structuur heeft als consequentie dat de verslagperiode 10/10/10 31/12/2011 alleen betrekking heeft op het land Curaçao. De cijfers uit deze periode kunnen daardoor niet vergelijken worden met de periode voor 10/10/10 daar deze betrekking hebben op de Nederlandse Antillen. Uit het verslag blijken de volgende ontwikkelingen zich in de verslag periode 10/10/10 31/12/2011 te hebben voortgedaan: 1. Er was sprake van een gezamenlijk (alle SVB fondsen) tekort van ongeveer ANG 198 miljoen (voor verdere details vide tabel 1). Dit resultaat is toe te schrijven aan een sterke stijging van de lasten die op het niveau van ANG 753 miljoen uitkwam. 2. Het ZV/OV fonds boekte in de verslag periode een tekort van ongeveer ANG 72 miljoen. De gezamenlijke premiebaten ZV en OV bedroegen in ANG 207 miljoen. De totale uitkeringen bedroegen afgerond ANG 233 miljoen. Toevoeging van administratie - en overige kosten alsmede financiële bate en dotatie wettelijke reserves resulteert in een tekort van afgerond ANG 72 miljoen. Voor een gedetailleerd cijfermatig overzicht van de ontwikkelingen in de verslagperiode wordt verwezen naar tabel 2. Het ZV fonds boekte een tekort van ongeveer ANG 80 miljoen. Volgens de SVB is het tekort van het ZV fonds voornamelijk te wijten aan toename van tarieven medische zorgaanbieders, de kosten intramurale instellingen ( ziekenhuizen), apotheekkosten en medische uitzendingen. Het OV fonds vertoonde een overschot van ongeveer ANG 19 miljoen. 3. Het AOV/AWW fonds boekte in de verslagperiode gezamenlijk een tekort van maar liefst ANG 126 miljoen inclusief wettelijke dotatie van ANG 34 miljoen. Dit is het gevolg van een forse stijging van de uitkeringen. Bovendien blijkt dat als gevolg van de staatkundige aanpassingen een relatief groter deel van de AOV uitkeringen voor rekening van Curaçao komt. Naast toenemende vergrijzing betekent dit extra druk op het AOV fonds. Het AOV fonds boekte een deficit van ongeveer ANG 119 miljoen. Door vrijval van geblokkeerde pensioenen van ANG 10 miljoen en een positief beleggingsresultaat van ongeveer ANG 12 miljoen is dit tekort teruggebracht naar ANG 97 miljoen. Het AWW fonds noteerde een surplus van ongeveer ANG 5 miljoen. Voor nadere details wordt verwezen naar tabel 3. 7

8 Redactioneel commentaar: In de periode / is er sprake geweest van een gezamenlijk tekort van alle SVB fondsen van ongeveer ANG 198 miljoen. Al geruime tijd hebben diverse experts en organisaties als de VBC en zelfs de SVB aangegeven dat ingevoerde maatregelen die een sterk politiek populistisch karakter hebben zoals uitbreiding van het ZV voorzieningen pakket en het doorvoeren van autonome verhogingen AOV uitkeringen zonder tegelijkertijd flankerende maatregelen te nemen om de negatieve financiële gevolgen te mitigeren, tot forse tekorten zullen leiden. In de verslag periode begint deze predictie waarheid te worden en zich te manifesteren. De tekorten van het ZV en AOV fonds zijn zo omvangrijk dat het sociale verzekeringsstelsel in een crisissituatie terecht is gekomen. Reserves zijn snel aan het slinken en alles wijst in de richting dat het niet erg lang meer zal duren dat de SVB in problemen zal geraken om aan al haar verplichtingen te kunnen voldoen. De overheid tracht het tij te keren door een Basisverzekering ziektekosten in te voeren en bekend te maken dat de premie AOV verhoogd zal worden van 13% naar 15% alsmede het verder optrekken van de loongrenzen van zowel het ZV als het AOV gebeuren. Het is nog maar de vraag of deze maatregelen tot het beoogd doel zullen leiden. Ten aanzien het onderdeel ziektekosten dient vermeld te worden dat er nog immer geen gedegen cijfermatige onderbouwing is verstrekt over de Basisverzekering. Bovendien zijn er nog een groot aantal, dat de tekorten eerder zullen vergroten dan verkleinen. Het ziet er daarom niet naar uit dat invoering van de Basisverzekering tot vermindering van de tekorten bij het ZV fonds zal leiden. Met betrekking tot het AOV fonds is het de bedoeling om per 1 januari 2013 de premie op te trekken van 13% naar 15% waarbij de premieverhoging volledig ten laste zal komen van de werkgevers. Het gevaar van dit voorstel is dat het doorvoeren van deze forse lastenverzwaring voor de werkgevers zich zal gaan vertalen in verlies aan arbeidsplaatsen. Minder werkenden betekent ook minder premie inkomsten AOV. Deze ontwikkeling zal niet bijdragen tot het terugdringen van de tekorten en gezond maken van dit fonds. Het ziet er steeds meer naar uit dat er naast premieverhogingen nog een aantal (impopulaire) maatregelen genomen zullen moeten worden om het ZV en AOV fonds weer in evenwicht te krijgen. Onder meer kan hierbij gedacht worden aan de volgende voorstellen: versoberen van het voorzieningen pakket, invoering stelsel nominale premies en eigen bijdrage ZV, verhogen pensioengerechtigde leeftijdgrens, aftopping/bevriezen indexering, omschakeling naar een kapitaaldekkingsstelsel, marktconform maken pensioenregeling politieke gezagdragers, koppelen minimum pensioenuitkering aan het minimumloon (b.v %), voeren van een actief immigratiebeleid, etc. Er kan bovendien niet genoeg benadrukt worden dat het handhaven en uitbreiden van een gezonde sociale verzekeringsstelsel valt en staat met het realiseren van duurzame economische groei. Een aantrekkelijk investeringsklimaat (ondermeer gezonde concurrentiepositie, minimale bureaucratie, flexibele markten, 8

9 rechtszekerheid en deugdelijk bestuur, kwalitatief goed onderwijs, veiligheid, vertrouwen) vormt hiertoe een conditio sine qua non. Tabel 1 Overz. Gecombineerde Baten en Lasten fondsen SVB mln Naƒ 2010/2011* 2010** BATEN LASTEN Financiële Baten en Lasten Dotatie wettelijke Reserves SALDO *betreft periode 10/10/10-31/12/2011 Curacao **betreft periode 1/1/10-09/10/10 periode 2005 t/m 09/10/10 betreft Ned.Antillen Tabel 2 Overzicht resultaten ZV/OV fonds SVB in Mln Naƒ 2010/2011* 2010* Premiebaten ZV , Premiebaten OV Boetebaten ZV Boetebaten OV Tot.premie ZV/OV , Intramurale instel , Apotheken , Huisartsen , Specialisten ,545 14,810 Laboratorium , Paramedici , Tandheelkunde Medische uitzend , Overige , Medische kosten ZV , Medische kosten OV Totale medisch kost ,

10 Ziekengeld ZV , Ziekengeld OV , Totaal ziekengeld 27, , Uitkeringen ZV , , , Uitkeringen OV 6,540 5, ,869 4,290 Tot. uitk. ZV/OV , , Baten min uitkering ,886 23,030 Adm. Kosten , Tariefsaanp huisarts Ov.baten/lasten , , Saldo voor fin baten -60,797-37, Fin. Baten , , Rentelasten , Saldo na fin baten , Dotatie wet. Reserves , JAAR RESULTAAT , ZV verzekerden gem , ,500 94,310 Premie loongrens , ,438 46,847 *betreft periode 10/10/10-31/12/2011 Curacao **betreft periode 1/1/10-09/10/10 periode /10/10 betreft Nederlandse Antillen 10

11 Tabel 3 Overzicht resultaten AOV/AWW Fonds SVB in Mln Naƒ 2010/2011* 2010** Premiebaten AOV Premiebaten AWW Boetebaten AOV Boetebaten AWW Tot.baten AOV/AWW Pensioenuitk AOV , Pensioenuitk.AWW ,110 20, , Tot.Uitk AOV/AWW , Baten-Uitkeringen -103, Adminstratiekosten Overige baten/lasten , Saldo voor Fin Bate Rentebaten Financieringsbaten Saldo na Fin bate -91, , Dot. Wet. Reserve , , JAAR RESULTAAT -125, Gem.aant AOVers Gem.aantAWWers Premie loongrens , *betreft periode 10/10/10-31/12/2011 Curacao ** betreft periode 1/1/10-09/10/10 Periode /10/10 betreft Ned. Antillen 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode juli 2012 t/m augustus 2012). In de betreffende verslagperiode heeft de regering geen nieuw stukken wetgeving aan de SER aangeboden ter advisering. 11

12 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : July 2012 : NAƒ 2,289 July 2011 : NAƒ2,626 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) July 2012 :121,0 July 2011 :117,7 Change : 2,8% Average inflation past 12 months : 3,3% Population and Employment Curaçao : Total population 138, ,642 Employed population 56,582 56,535 Unemployed population 6,045 6,486 Labor Force 62,627 63,021 Unemployment rate 10.3% 12.4% GDP Curaçao (x mln) Private consumption ( x mln) Private investments (x mln) Export of goods & services (x mln) Imports of goods & services (x mln) Stay over tourism no of visitors : Jan-June 2012 year to date : Jan-June 2011 year to date: 185,658 Change : 9% Cruise tourism no. of passengers : Jan-June 2012 year to date : Jan-June 2011 year to date : Change: 18% Stay over nights Jan-June 2012 year to date: 1,760,942 Jan-June 2011 year to date: 1,565,601 Change: 12% 12

13 Occupancy rate Hotels July 73,80 % 73,72% Average YTD 75,15% 76,84% Shipping : Jan - April 2012 Jan - April 2011 Freight Tanker Cruise Others Jan-March 2012 Jan-March 2011 Cargo movements, metric tons Unloaded 155, ,245 Loaded 53,401 53,726 May 2012 May 2011 Total companies Commercial Register Local 23,045 22,519 International 15,585 16,484 Total 38, Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 13