V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O. NEWSLETTER September 2011

Transcriptie

1 Tel.: Fax: Newsletter V E R E N I G I N G B E D R I J F S L E V E N C U R A Ç A O info@vbc.an NEWSLETTER September EDITORIAL 2.ECONOMIE Economische verwachting 2011: Krimp van 0,7% Resultaten IMF 2011 Art.IV consultatie Goedkeuring Staten Belastingplan RAPPORTEN World Economic Forum: Lijst meest concurrerende landen in de wereld (Nieuwe) Wetgeving 5.ECONOMISCHE INDICATOREN 1.EDITORIAL Uit recente analyses en publicaties van hoog aangeschreven lokale instituten zoals de Centrale Bank van Curaçao en St. Maarten, het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Ministerie van Financiën, de Raad van Advies van Curaçao en het Curaçaose Economenplatform blijkt dat de financieel en sociaal-economische situatie waarin Curaçao momenteel verkeerd aanleiding vormt voor de nodige bezorgdheid. Er is onder meer sprake van stagnatie van de economische groei en zelf krimp, daling van het ondernemersvertrouwen, dreigende verslechtering van de overheidsfinanciën, invoeren van maatregelen en doorvoeren van aanpassingen die mogelijkerwijs in strijd zijn met het gelijkheidsbeginsel en integriteitsbepalingen. De bevindingen van de lokale experts worden bevestigd door onder meer het IMF die naar aanleiding van het in september 2011 Artikel IV uitgevoerd consultatie onderzoek in haar preliminiray verslag melding maakt van marginale economische groei, hoge werkeloosheid, grote tekorten op de lopende rekening als gevolg van hoge kredietverlening, verslechtering van de concurrentiepositie en het op niet consistente en adequate wijze doorberekenen van de stijgende wereldmarktprijzen van olie en voedselproducten. Ook is in opdracht van de Koninkrijksregering een aanvang gemaakt met een onderzoek inzake het integriteitsgebeuren op Curaçao. Voornoemde instellingen hebben zich niet alleen bezig gehouden met het analyseren van de situatie maar hebben ook aanbevelingen gedaan om de gesignaleerde problemen succesvol te kunnen aanpakken. Samengevat komen deze puntsgewijs neer op: - Macro economische stabiliteit; - Efficient functionerende en flexibele markten; 1

2 - Sterke vermindering van de bureaucratie / lage administratieve barrieres; - Modernisering en versimpeling van het belastingstelsel; - Naleven en stimuleren principes van good public en corporate governance ; - Verdere stimulering en ontwikkeling deviezengenererende sectoren; - Aanpak hoge kredietverlening; - Stimuleren en versterken dialoog met de sociale partners; Uit reacties van de Regering kan worden afgeleid dat zij het niet eens is met hetgeen de lokale en internationale instituten naar voren hebben gebracht. In de optiek van de Regering is geen sprake van economische terugval laat staan krimp. Integendeel de economie groeit en de Minister President is zelf van oordeel dat de inhoud van het preliminary IMF rapport niet anders opgevat kan worden dan een pluim voor het door zijn kabinet gevoerd financieel en sociaal-economisch beleid. Wie heeft het nu bij het rechte eind? De experts of de Regering? In ieder geval kan geconstateerd worden dat het verhaal van de Regering niet of nauwelijks is onderbouwd, terwijl maatregelen die genomen zijn, wellicht met uitzondering van aanpassing van de belastingwetgeving, precies tegenovergesteld zijn als die welke de experts aanbevelen. Concrete voor beelden hiervan zij onder meer de arbeidsmarkt, die met het aannemen van de 80/20 regeling, eerder zal verstarren dan worden geflexibiliseerd. Idem t.a.v. aanzien van de productenmarkt waar sprake is van uitbreiding van de makutu in plaats van stimuleren van de concurrentie. Het gevolg van deze maatregelen is meer bureaucratie in plaats van minder. Van de acht hierboven genoemde aanbevelingen heeft de Regering vooralsnog één overgenomen. Een stap vooruit en zeven achteruit levert per saldo een achteruitgang op. Het is te hopen dat de Regering deze simpele rekensom inziet om vervolgens tot de conclusie te komen dat aanpassing van haar beleid (dringend) noodzakelijk is. 2.ECONOMIE Economische verwachting 2011: krimp van 0,7% Uit het jaarverslag 2010 van de Centrale Bank van Curaçao en St.Maarten dat eind augustus 2011 is gepubliceerd, blijkt dat de verwachte economische groei van 0,7% niet te zijn gehaald. In 2010 bedroeg de groei 0,1%. Ten opzichte van 2009 toen sprake was van een krimp van 0,5%, is dit een verbetering. Dit moeizame herstel komt grotendeels voor rekening van een stijging van de overheidsbestedingen. De overheidsconsumptie nam toe als gevolg van hogere uitgaven aan goederen en diensten vanwege de ontmanteling van de Nederlandse Antillen. De overheidsinvesteringen namen toe door uitvoering van de zgn.sei projecten. Sectorale data wijzen uit dat de productie in de meeste sectoren van de economie is gedaald. De krimp van de productie was het sterkst in de sector industrie grotendeels veroorzaakt door afname van de toegevoegde waarde van de raffinaderij die in 2010 als gevolg van stroomstoringen grotendeels kwam stil te liggen. De bouwsector vertoonde een verdere achteruitgang vanwege het uitblijven van grote investeringsprojecten. 2

3 De activiteiten in de sector groot en kleinhandel namen in 2010 af hoewel minder sterk als in Op Curaçao was dit te wijten aan vermindering van activiteiten in de Vrije Zone. De transport, opslag en communicatie sector vertoonde in 2010 een achteruitgang als gevolg van tegenvallende resultaten in de havens en olieoverslag en opslagactiviteiten. In de sector hotels en restaurants was er sprake van verdere daling van activiteiten zij het minder dan in 2009 het geval was. Op Curaçao was met name de terugval van het aantal toeristen uit Venezuela merkbaar. De sector zakelijke dienstverlening en onroerend goed vertoonde in 2010 een herstel. De financiële dienstverlenende sector registreerde een toename van de toegevoegde waarde als gevolg van eenstijging van zowel de lokale als internationale dienstverlening. Onderstaande tabel geeft een cijfermatig overzicht van de economische ontwikkelingen in de diverse sectoren in de afgelopen jaren. Ontwikkeling reële GDP sectoren in % uitgedrukt Sectoren L.V.V. en mijnbouw Industry Utiliteit 0.3 3, ,0 0.4 Bouw Groot en Kleinhandel Restaurants & hotels Transport en communicatie ,0-1 Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Private huishoudens Overige Totaal private sector 2.2 3, Overheidssector GDP De marginale economische groei in 2010 heeft niet geresulteerd in een toename van de werkgelegenheid. Het werkeloosheidspercentage van de Ned. Antillen steeg in 2010 naar 10,4%. In 2009 bedroeg dit percentage 10%. De inflatie nam in 2010 toe ten opzichte van Als gevolg van de stijging van de wereldmarkt prijzenvan olie en voedsel nam de inflatie toe van 1,6% in 2009 naar 2,8% in Als gevolg van het met Nederland overeengekomen schuldsaneringsproces verbeterde de overheidsfinanciën in Er sprake van een overschot op kasbasis gezamenlijke 3

4 overheden van ANG 773 ( in 2009 bedroeg deze ANG 762 miljoen). Als gevolg van deze ontwikkeling verbeterde de schuldquota. Bedroeg deze eind 2008 nog 82%, eind 2010 was deze afgenomen naar 32% van het BBP. De betalingbalans vertoonde voor het tiende opeenvolgende jaar een overschot. De lopende rekening verslechterde in 2010 aanzienlijk ten opzichte van In 2010 was er sprake van een tekort van ANG miljoen terwijl in 2009 het tekort 609 ANG bedroeg. Het tekort op de lopende werd voornamelijk gefinancierd door een sterke toestroom van buitenlaands kapitaal vertaalt in directe investeringen ( aankoop onroerend goed door niet-ingezeten en toename verplichtingen van lokale bedrijven aan buitenlandse moedermaatschappijen) en de netto opbouw van schulden in het buitenland ( overname resterende hoofdsom uitstaande schuldtitels van de Ned. Antillen door Nederland, repatriëring van buitenlandse fondsen door lokale financiële instellingen, netto afname vanbuitenlandse banktegoeden van lokale bedrijven en netto toename van handselskredieten ontvangen uit het buitenland) Deze ontwikkeling resulteerde in een gemiddelde import dekking van 4,3 maanden ruim boven de internationale norm van 3 maanden. De CBSC verwachtingen voor 2011 zijn somber. Er wordt geen economische groei verwacht maar een krimp van 0,7%. In een positiever scenario zal de economie met slechts 0,1% groeien terwijl in een pessimistisch scenario sprake zal zijn van een krimp van 1,5%. Het IMF voorspelt dat de Caribische regio na een krimp van 0.2% in 2010, in 2011 met 2% zal groeien. Curaçao die een veel lagere schuldquote heeft, loopt ten opzichte van de regio duidelijk achter. Kennelijk spreekt het gevoerd beleid van de regering investeerders onvoldoende aan. Hierin zullen wijzigingen doorgevoerd moeten worden om het vertrouwen te herstellen. Resultaten IMF 2011 Artikel IV Consultatie onderzoek In het kader van het zgn. periodieke Artikel IV Consultatie onderzoek heeft het Internationaal Monetaire Fonds (IMF) recent een bezoek afgelegd aan Curçao en onderzoek verricht. Uit het preliminary verslag welke op 19 september 2011 is gepubliceerd, komt het IMF tot het volgend oordeel: Curaçao wordt geconfronteerd met een aantal serieuze problemen die grote inspaningen vereisen om duurzaam opgelost te kunnen worden.er is sprake van marginale economische groei, hoge werkeloosheid en een snel vergrijzende bevolking. De tekorten op de lopende rekening van de betalingsbalans nemen toe. In 2010 bedroeg het tekort 25,5% van het BBP, substantieel hoger dan het historisch gemiddelde welke 3,5% bedraagt. Deze ontwikkeling duidt op verslechtering van de concurrentiepositie, hoge kredietverlening en inadequate doorberekening van de stijgende wereldmarktprijzen van olie en voedselproducten. Door het IMF worden de volgende maatregelen voorgesteld om voornoemde problemen succesvol aan te kunnen pakken: 4

5 - Fiskaal: afronden van het fiscaal aanpassingsprogramma gebaseerd op verlagen van de directe(wb en IB) en verhogen van de indirecte belastingen (OB). Idem ten aanzien van het herstructureren van het sociale verzekeringsstelsel in het bijzonder de onderdelen gezondheidszorg en pensioenen. Daarnaast is vermindering van de overheidsuitgaven met 2-3% van het BBP noodzakelijk om het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans te verminderen. - Markten: deze moeten geflexibiliseerd worden. In het bijzonder de arbeids- en productenmarkt. Met betrekking tot de productenmarkt moet concurrentie worden bevorderd en de prijzenverordening worden afgeschaft en vervangen worden door de wet economische mededinging. Prijzen van olieproducten dienen maandelijks te worden aangepast aan de internationale markttarieven. - Bureaucratie: vermindering hiervan is noodzakelijk. - Monetair: vermindering van de kredietverlening, versoepeling van investerings/beleggingsregeling financiële instellingen en opzetten van een deposito garantieregeling voor spaarders. - Relatie Sociale Partners: versterken van de dialoog met de sociale partners en regelmatige consultatie zal bijdragen aan het succesvol implementeren van het aanpassingsprogramma. Goedkeuring Staten Belastingplan 2011 De Staten van Curaçao heeft op 15 september 2011 het Belastingplan 2011 behandeld en met een meerderheid goedgekeurd. Dit pakket van maatregelen vormt de eerste stap in het realiseren van de fiscale doelstellingen welke de Regering in 2014 voor ogen heeft. Dit belastingplan is gericht op verbetering van het investeringsklimaat door verlaging van de directe belastingen en verschuiving naar indirecte belastingen waardoor een bredere heffingsbasis wordt verkregen.wereldwijd wordt deze trend gevolgd. Zo daalde het gemiddelde tarief van de winstbelasting van 32,5% in 2000 tot 25,5% in Ook in de regio manifesteert deze trend. Zo heeft Aruba het winstbelastingtarief verlaagd van 35% naar 28% en Barbados van 40% naar 25%. Dezelfde tendens is zichtbaar op het gebied van de loon- en inkomstenbelasting. Om de concurrentiepositie van Curaçao te verbeteren is het volgens de Regering dan ook van groot belang dat de fiscale wetgeving grondig wordt herzien. Via zichtbare verschuiving van directe naar indirecte belastingen, een vergaande vereenvoudiging van compliance en controle wordt voor zowel het bedrijfsleven als de overheid administratieve lastenverlichting bereikt alsmede een structuur waarbij de lastendruk evenwichtiger wordt verdeeld doordat meer belastingplichtigen bij gaan dragen. De inhoud van het Belastingplan 2011 kan in het kort als volgt worden samengevat: Wijzigingen in de algemene landsverordening Landsbelasting - invoering transparante vennootschap - invoering inkeerregeling - invoering kassaregistratiesysteem 5

6 - beroepsmogelijkheid bij het gerecht in eerste aanleg bij internationale bijstandsverlening Wijzigingen in de landsverordening op de Inkomstenbelasting - aanpassing inkomensschijven en belastingtarieven (verlaging van ongeveer 4,5%) - invoering bijzondere tarieven inkeerregeling Wijzigingen in de Landsverordening op de Winstbelasting - verlaging WB tarief naar 27,5% ( was 34,5%) - invoering optieregeling belaste SPF en Trust van 10% - goedkeuring terugwerkende kracht voor de SPF Wijzigingen in de Landsverordening Omzetbelasting - verhoging OB tarief naar 6% (was 5%) - uitbreiding ondernemersbegrip i.v.m. verhuur tweede woning - aanpassing plaats van dienst bij buitenlandse dienstverrichters en verleggingsregeling - vrijstelling verhuur onroerende zaken aan particulieren (permanente bewoning) - inperking kleine ondernemersregeling - hestellen tijdvak kalenderjaar - invoering tijdvak kalenderjaar bij exploitatie vermogensbestanddelen - invoering overgangsbepalingen Wijziging in de Landsverordening invordering - aansprakelijkheidsbepaling i.v.m. invoering transparante vennootschap Wijziging in de Landsverordening heffing bijzonder invoerrecht op benzine - verlaging accijns op benzine tot ANG 47,25 per hectoliter ( was ANG 63,-) Wijzigingen in de Landverordeningen AOV en AWW - invoering premievrije voet met inkomensafhankelijke korting ( 6% over minus 33,8% van premie inkomsten) - verhoging jaarlijkse premieloongrens naar ANG ,- Intrekken Eilandsverordening heffing van opcenten - opcenten komen te vervallen Inwerkingtreding De wijzigingen in de IB, WB, OB en premieheffing sociale verzekeringen gaan in per 1 januari Overige wijzigingen zullen op een bij landsbesluit nader te bepalen datum in werking treden. De wijziging inzake de SPF werkt terug tot 1 januari Redactioneel commentaar: De richting welke de Regering gekozen heeft om tot modernisering en concurrerender maken van het belastingstelsel te komen, wordt volledig door de VBC onderschreven. Al jaren wordt gepleit voor een verschuiving van de directe naar indirecte belastingen, invoeren van competitieve inkomsten en winstbelastingtarieven en versimpelen van het stelsel. Het is een goede zaak dat een begin wordt gemaakt met dit proces. In het kader van creëeren van maatschappelijk draagvlak voor de acceptatie en uitvoering van dit plan is het jammer dat de betrokkenheid van de sociale partners in de voorbereidingsfase niet optimaal geweest is. 6

7 Het feit dat het belastingplan 2011 pas in 2012 in werking zal treden, met andere woorden een jaar vertraging, duidt evenwel niet op urgentie en/of daadkracht van de regering. Dit valt te betreuren omdat de actuele staat waarin de Curaçaose economie zich bevindt dringend impulsen nodig heeft om investeringen en daarmede economische groei te stimuleren. Immers er is sprake van krimp terwijl de economische vooruitzichten niet duiden op echt herstel. Het is te hopen dat de regering lessen hieruit trekt en de urgentie gaat inzien om het investeringsklimaat snel aantrekkelijk te maken. Hoewel de voorgestelde verlaging van de directe belastingen in 2012 een stap in de goede richting is moeten de aanpassingen als matig worden geclassificeerd met name als deze met de ontwikkelingen in regio worden vergeleken. Zo gaat het WB tarief op Curaçao in 2012 van 34,5% naar 27,5%. Op de BES eilanden is deze verlaagd van 34,5% naar 0% terwijl Barbados van 40% naar 25% is gereduceerd. Ook de verlaging van de IB tarieven is matig ( zo gaat het hoogste tarief van 49,4% naar 49%). Ter compensatie van de verlaging van de directe belastingen gaat het OB tarief van 5% naar 6% met behoud van cumulatie. Volgens de memorie van toelichting zal de combinatie van verlaging van de directe belastingen en verhogen van het OB tarief ertoe leiden dat alle inkomenstrekkerstrekkers erop vooruit zullen gaan. Er zal sprake zijn van nominale koopkrachtverbetering van tussen de 0,3% en 5,1% afhankelijk van de inkomensgroep waarin men valt. Het is te hopen dat deze deze berekeningen correct zijn en in de praktijk inderdaad tot verbetering van de reëele koopkracht zullen leiden. Volgens experts zal de groep die per jaar verdient op achteruitgaan. Reparatie voor deze groep lijkt gewenst. Om de WB en IB tarieven substantieel en duurzaam te kunnen verlagen en daardoor de economie competitiever te maken is het noodzakelijk dat de overheidsuitgaven structureel worden verminderd. Op deze wijze ontstaat ruimte om de belastingtarieven duurzaam te verlagen en de koopkracht te kunnen garanderen.concrete opties hiertoe zijn onder andere het doorvoeren van bezuinigingen in de gezondheidszorg (aanpak PP gebeuren, eigen bijdrage), herstructureren van het overheidsapparaat, invoeren verbod politieke benoemingen en het marktconform maken van pensioen en wachtgeldregelingen bestuurders. In het belastingplan 2011 wordt echter met geen woord gerept over aanpak van de overheidsuitgaven. Dit is een ernstige omissie. Het belastingplan 2011 geeft tot slot nog aanleiding tot het maken van de volgende kanttekeningen: - Het verlagen van de accijnzen op benzine strookt niet met het uitgangspunt verschuiven van de directe belastingen naar indirecte. Hier is sprake van inconsistent beleid. - Het verhogen van het OB tarief van 5% naar 6% met handhaving van cumulatie betekent voortzetten van het beleid van concurrentieverstoring en schenden van het beginsel dat belastingen neutraal moeten werken. Een gemiste kans. 7

8 Het is te hopen dat de regering de opgelopen vertraging om het belastingstelsel competitiever en te versimpelen snel inloopt waardoor Curaçao met de rest van de regio kan concurreren. De toegezegde belofte om het WB tarief naar 20%, het IB tarief naar 35% te verlagen en de cumulatie bij het OB gebeuren af te schaffen moet worden ingewilligd. Niet nakomen hiervan zal het vertrouwen ernstig schaden. 3.RAPPORTEN Lijst meest concurrerende landen ter wereld, World Econonic Forum De World Economic Forum heeft recent de lijst van meest concurrerende landen ter wereld periode gepubliceerd. Deze lijst is op basis van de Global Competitiveness Index (GCI) samengesteld. De GCI is een samengestelde index welke uit 12 concurrentie pilaren bestaat. Concurrentie is een set van instituties, beleid en factoren welke het productiviteitsniveau van een land determineren. De 12 pilaren die volgens de World Economic Forum de concurrentie van een land determineren zijn: - Instituties. Het betreft hier onder meer het juridisch en administratief kader waar binnen de overheid, bedrijven en individuen in wisselwerking met elkaar staan om inkomsten en rijkdom in de economie te generen. De kwaliteit en soliditeit van de instituties zijn bepalend voor de concurrentie en groeikracht. Naast het legale framewerk speelt ook het optreden en de houding van de overheid ten opzichte van het fungeren van markten en het managen van de overheidsfinanciën een grote rol. Bureaucratie, transparantie en behoorlijk en deugdelijk bestuur zijn bepalend voor het vertrouwen en het verloop van het economisch ontwikkelingsproces. - Infrastructuur. Uitgebreide, goed ontwikkelde en efficiënte infrastructuur vormt een essentieel onderdeel voor een evenwichtige en gezonde economische groei. Het bevordert de toegang tot markten, de integratie van regio s en verlaagt de transportkosten voor zowel de bedrijven als de werknemers. Onder infrastructuur moet niet alleen gedacht worden aan het fysieke gebeuren zoals wegen, zee en luchthaven en treinverbindingen maar ook aan een modern en goed functionerende utiliteit stelsel (elektra en water) alsmede een uitgebreide en solide telecommunicatie netwerk. - Macro economische stabiliteit. Hieronder wordt evenwichtige overheidsfinanciën verstaan alsmede beheersbare inflatie. - Gezondheidszorg. Een gezonde beroepsbevolking is van vitaal belang voor de concurrentiepositie van een land. Slechte gezondheidszorg leidt tot hoge kosten en lage productiviteit. - Adequaat onderwijs en trainingen. Kwalitatief goed onderwijs en trainingen zijn van cruciaal belang om productiviteit te verbeteren en duurzame economische groei te bewerkstelligen. - Efficiënt werkende goederen en dienstenmarkt. Optimale productie en allocatie van producten en diensten wordt verkregen bij marken waar vraag en aanbod 8

9 goed op elkaar zijn afgestemd. Gezonde concurrentie en minimale overheidsinterventie zijn voorwaarden die hiertoe bijdragen. Protectie werkt verstorend en leidt tot vermindering van economische groei. - Efficiënt werkende arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt dient de nodige flexibiliteit te omvatten opdat het mogelijk wordt dat werknemers snel en tegen lage kosten van baan kunnen wisselen en ingezet kunnen worden. - Efficiënt werkende kapitaalmarkt. Een goed en effectief werkende financiële sector is van essentieel belang voor een juiste allocatie van fondsen alsmede het beschikbaar stellen van kapitaal ter financiering van investeringen. Adequate supervisie ter bescherming van de spaarders en investeerders is eveneens een vereiste alsmede het feit dat banken transparant moeten zijn en het vertrouwen niet mogen beschamen. - Beschikbaarheid van techniek. Met name geldt dit voor informatie en communicatie technologie (ICT). - Grootte van de markt. Om economies of scales te realiseren speelt de omvang van de markt een rol. Hierbij gaat het niet alleen om de locale markt maar buitenlandse markten vervullen steeds vaker een belangrijke functie. Internationale handel en export zijn hierbij de voorname vehikels die ontwikkeld moeten worden. - Kwaliteit van het bedrijven en zaken netwerk. De kwaliteit van bedrijven en het zaken netwerk meer in het bijzonder de wijze van opereren en de toegepaste strategieën bepalen mede de concurrentiekracht en sterkte van het land. - Innovatie. Vernieuwingen en meegaan met de tijd is van essentieel belang voor behoud en verbetering van de concurrentiepositie. Investeringen in research en development is van cruciaal belang. De 12 concurrentie pilaren moeten niet als losse op zich zelfstaande elementen worden gezien maar zijn nauw aan elkaar gerelateerd. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om innovatie van de grond te krijgen als er geen instituten zijn die auteursrechten beschermen en waar onderwijs en training op een laag pitje staat. Uit de GCI lijst welke uit 142 landen bestaat blijkt dat Zwitserland, Singapore en Zweden wereldwijd de top drie plaatsen bezetten van meest concurrerende landen. Opvallend is de verdere terugval van de USA naar plaats 5. In werd nog de 2 de plaats bezet na Zwitserland. Haiti en Chad staan op de laatste twee plaatsen genoteerd. In de Caribische regio staat Puerto Rico het hoogst genoteerd (35 ste plaats) gevolgd door Barbados ( 42 ste plaats), en Trinidad and Tobago (81 ste plaats). Voor verdere details vide bijgevoegde GCI lijst. 9

10 10

11 4.(Nieuwe)Wetgeving Beknopt overzicht recente (initiatief) wetsvoorstellen/aanpassingen op sociaaleconomisch gebied welke door de Regering dan wel als initiatief ontwerp van de Staten aan de wetgevende macht ter behandeling zijn aangeboden en waar de SER advies over dient uit te brengen (periode augustus 2011 t/m september 2011). In de betreffende verslagperiode zijn er geen verzoeken van de Regering bij de SER ingediend ter advisering. 5.ECONOMIC INDICATORS Foreign Exchange Position (x mln) : Aug 2011 : NAƒ 2,668 Aug 2010 : NAƒ 2,913 Consumer Price Index (Oct 2006 = 100) July 2011 :117,7 July 2010 :114.6 Change : 2,7% Average inflation past 12 months : 2,0% Population and Employment Curaçao : Total population 138, ,642 Employed population 56,582 56,535 Unemployed population 6,045 6,486 Labor Force 62,627 63,021 Unemployment rate 10.3% 12.4% GDP Curaçao (x mln) Private consumption ( x mln) Private investments (x mln) Export of goods & services (x mln) Imports of goods & services (x mln) Stay over tourism no of visitors : July 2011 year to date :219,007 July 2010 year to date: 190,217 Change : 15% 11

12 Cruise tourism no. of passengers : July 2011 year to date : 245,617 July 2010 year to date : 228,859 Change: 7% Stay over nights July 2011 year to date: 1,858,660 July 2010 year to date: 1,642,965 Change: 13% Occupancy rate Hotels June 64,00% 65,68% Average YTD 75,11% 70,84% Shipping : Jan - Aug 2011 Jan - Aug 2010 Freight Tanker Cruise Others Jan-June 2011 Jan-June 2010 Cargo movements, metric tons Unloaded 310, ,882 Loaded 112, ,200 June 2011 * June 2010 Total companies Commercial Register Local 16,471 17,078 International 22,604 21,344 Total 39, *As per January 1, 2010 the Chamber of Commerce Curaçao makes use of one single register for both corporate legal entities as well as foundations Source: Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, Central Bureau of Statistics, Curaçao Tourism Development Foundation, Curaçao Port Authority, MEO, CHATA, Chamber of Commerce Curaçao 12

13 13