Monitor Amstelveense Economie 2012

Transcriptie

1 Monitor Amstelveense Economie 212 Staf, Onderzoek & Informatie 12 november 212

2 Inhoud 1. INLEIDING EN SAMENVATTING BEDRIJFSVESTIGINGEN EN WERKZAME PERSONEN STARTERS, FAILLISSEMENTEN EN OPHEFFINGEN LEEGSTAND BEDRIJFS- EN KANTOORRUIMTE BEVOLKING NAAR LAND VAN NATIONALITEIT HOTELOVERNACHTINGEN ARBEIDSMARKT UITKERINGEN

3 1. Inleiding en samenvatting Naar aanleiding van de economische recessie die aanving in 28, wordt sinds 29 jaarlijks de monitor Amstelveense economie opgesteld. Voor u ligt de vierde versie. Landelijk beeld Het Centraal Planbureau heeft de volgende verwachting voor de nabije toekomst: De wereldhandel vertraagt en deze vertraging is het sterkst in het eurogebied. Voor 213 is de verwachting dat de Nederlandse economie zich enigszins herstelt onder invloed van een licht aantrekkende wereldhandel. Bij dit beeld blijft de Europese schuldencrisis een belangrijk neerwaarts risico. Uitgangspunt is dat beleidsmakers erin blijven slagen om een escalatie te voorkomen en daarbij onorthodoxe maatregelen niet schuwen. Voor 212 wordt gerekend met krimp van de economie (bruto binnenlands product) van ½%, voor 213 ¾% groei. Het zijn vooral binnenlandse bestedingen die de groei drukken: zowel de consumptie van huishoudens als die van de overheid daalt in 212 en 213. De uitvoer presteert goed, onder andere vanwege een herstellende wereldhandel in 213. De arbeidsmarkt blijft somber. Door lage productie daalt de werkgelegenheid zowel dit als volgend jaar. In 213 is de werkloosheid gemiddeld 5¾%, een percentage dat sinds het midden van de jaren negentig niet meer in Nederland is gezien. De koopkracht daalt in 212 met 1¾% en in 213 met ¾%. Na koopkrachtdalingen in 21 en 211 is er sprake van vier achtereenvolgende jaren waarin de koopkracht daalt. De overheidsfinanciën verbeteren van een tekort van 4,5% van het bbp in 211 naar 3,7% in 212 en 2,7% in 213, met name als gevolg van bezuinigingen en toename van collectieve lasten. (CPB, Macro Economische Verkenning 213, september 212) Regionaal beeld Uit de Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam 212 (Economische Zaken Amsterdam en Kamer van Koophandel, juli 212) blijkt het volgende: In 211 was er een groei van het bruto regionaal product van 1,8%. Voor 212 wordt,8% groei en voor 213 wordt 1,% groei verwacht. Naar verwachting neemt de werkloosheid in de MRA toe van 5,8% in 212 naar 6,5% in 213. De verwachting voor Amsterdam is 8,4% werkeloosheid in 213. Vergeleken met andere Europese stedelijke regio s is de groei van de MRA matig, hoewel ten opzichte van Nederland gunstig. De schulden- en eurocrisis trekt diepe sporen in Europa maar met name binnenlandse factoren, zoals dalende huizenprijzen, de voortdurende discussie over de hypotheekrenteaftrek (waar met het huidige regeerakkoord van VVD en PvdA een einde aan lijkt te komen) en dalende consumentenbestedingen, zijn verantwoordelijk voor relatief zwakke groei in de MRA. Het luchthavencomplex zal in de toekomst leidend zijn voor het realiseren van groei. De groothandel pikt het herstel van de wereldhandel makkelijk op, de industrie in mindere mate. Groothandel is namelijk niet gebonden aan een categorie producten of een specifieke afzetmarkt zoals de industrie. De financiële sector staat onder druk en zal minder bijdragen aan economische ontwikkeling. Lokaal beeld Uit diverse registraties van de gemeente Amstelveen blijkt het volgende: Het aantal bedrijfsvestigingen in Amstelveen neemt nog steeds toe maar het aantal arbeidsplaatsen neemt voor het eerst sinds jaren af. Dit komt door een afname van het aantal grotere bedrijven en toename van het aantal ZZP-ers; Het aantal betrokken arbeidsplaatsen bij bedrijfsopheffingen was in 211 gelijk aan 21 en nog steeds hoger dan voorgaande jaren (29: 1.375, 21: en 211: 2.924); Het aantal faillissementen is met acht bedrijven in 211 gelijk aan 21 en relatief laag; De leegstand van kantoorruimte neemt toe van 18% in 21 en 211 naar 2% in 212; Met name het aantal inwoners uit India, China en Taiwan en Polen is de afgelopen jaren toegenomen. Inwoners uit India vormen sinds 212 de grootste buitenlandse bevolkingsgroep in Amstelveen. Jarenlang waren Japanners dat. Het aantal niet-werkende werkzoekenden is met per 1 oktober 212 niet veel hoger dan een jaar eerder; Het aantal vacatures bij het UWV is in 212 flink afgenomen; Het aantal uitkeringen in 212 is vergelijkbaar met 21 en 211 maar nog steeds hoger dan de jaren daarvoor. 3

4 2. Bedrijfsvestigingen en werkzame personen Per 1 januari 212 zijn er in Amstelveen bedrijfsvestigingen, een jaar eerder waren dat er (zie figuur 2.1). Ondanks de toename van het aantal vestigingen in het jaar 211 met 342, is het aantal arbeidsplaatsen afgenomen met Per 1 januari 212 zijn er arbeidsplaatsen, per 1 januari 211 waren dat er (zie figuur 2.1). In figuur 2.2 is goed te zien dat de toename van het aantal vestigingen voornamelijk eenmanszaken betreft. Vanaf 28 vertoont het aantal eenmanszaken een grote stijging en in 211 is dat aantal weer met 34 toegenomen. In 211 is het aantal bedrijven met 2 tot en met 49 werknemers met 27 afgenomen en het aantal bedrijven met 1 of meer werknemers is met 6 afgenomen (van 68 in 211 naar 62 in 212). Het gaat bij deze afname om afname van het aantal personeelsleden bij bedrijven/organisaties als Zonnehuisgroep Amstelland en Logica en het vertrekken uit Amstelveen van bedrijven als Fortis, Bloom Flowers, East African Flowers, Direkt Bank en Schweppes. Toename van het aantal vestigingen in 211 is vooral te zien in de sectoren Overige zakelijke dienstverlening (+176) en Overheid, onderwijs en gezondheidszorg (+127), zie tabel 2.1. Toename van het aantal werkzame personen in 211 was er vooral in de sectoren Landbouw (+129), Informatie en communicatie (+68) en Overige dienstverlening (+34), zie tabel 2.2. De afname van het aantal werkzame personen zit met name in de sectoren Financiële instellingen (-682), Overheid, onderwijs, gezondheidszorg (-478), Overige zakelijke dienstverlening (-42) en Handel (-27). Omdat de Kamer van Koophandel in 29 de categorie-indeling van bedrijven heeft aangepast, is het niet mogelijk de sectoren in de jaren voor en na 21 exact met elkaar te vergelijken. Figuur 2.1 Aantal bedrijven en werkzame personen in Amstelveen per 1 januari, Bedrijven Werkzame personen Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 4

5 Figuur 2.2 Vestigingen naar aantal werkzame personen, per 1 januari tot 4 5 tot 19 2 tot 49 5 tot 99 1 of meer Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam Tabel 2.1 Aantal vestigingen naar sector, per 1 januari Landbouw Industrie en nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel Transport Horeca Informatie, communicatie Financiële instellingen Overige zakelijke dienstverlening Overheid, onderwijs, gezondheidszorg Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 5

6 Tabel 2.2 Aantal werkzame personen naar sector, per 1 januari Landbouw Industrie en nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel Transport Horeca Informatie, communicatie Financiële instellingen Overige zakelijke dienstverlening Overheid, onderwijs, gezondheidszorg Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 3. Starters, faillissementen en opheffingen Het aantal startende bedrijven (nul tot drie jaar actief) en arbeidsplaatsen bij starters in Amstelveen was in 211 met 516 ongeveer gelijk aan 21 en hoger dan voorgaande jaren, zie tabel 3.1. Het aantal faillissementen in 211 (8) is gelijk aan 21. Het aantal betrokken arbeidsplaatsen bij faillissementen was in 211 (83) hoger dan in 21 (53). Het aantal opgeheven vestigingen (inclusief faillissementen, exclusief verhuizingen en overnames) is in 211 hoger dan in voorgaande jaren (583). Het aantal hiermee gemoeide arbeidsplaatsen is met redelijk gelijk aan 21. In de jaren voor 21 was dit aantal lager. Het landelijke beeld is een sterke toename van het aantal faillissementen in 28 en 29, een afname in 21 en stabilisatie in 211. In 211 waren er in Nederland faillissementen van rechtspersonen. In de provincie Noord-Holland is het beeld gelijk aan het landelijke, afgezien van een lichte toename in 211 (CBS, november 212). In 211 waren er in Noord-Holland 1.77 faillissementen van rechtspersonen. Tabel 3.1 Starters, faillissementen en opheffingen, gedurende het jaar starters: aantal vestigingen starters: aantal werknemers faillissementen: aantal vestigingen faillissementen: aantal werknemers opheffingen: aantal vestigingen opheffingen: aantal werknemers Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam/O+S Amsterdam 6

7 4. Leegstand bedrijfs- en kantoorruimte Het aantal vierkante meter en het aandeel kantoorruimte dat leeg staat is over het afgelopen jaar toegenomen, zie figuur % van de beschikbare kantoorruimte in Amstelveen staat in 212 leeg. Leegstand is overigens iets anders dan het aanbod van kantoorruimte. Kantoorruimte die in gebruik is kan ook aangeboden worden op de markt. Ook het aantal vierkante meters en het aandeel bedrijfsruimte (productie, showroom of opslag) dat leeg staat is toegenomen ten opzichte van 211, zie figuur 4.2. In 212 staat 6% van de beschikbare bedrijfsruimte in Amstelveen leeg. Figuur 4.1 Leegstand kantoorruimte in m2, per juni van het genoemde jaar % 82% 8% % 18% 2% Leegstaand Gebruikt Bron: Gemeente Amstelveen/Financiën Figuur 4.2 Leegstand bedrijfsruimte in m2, per juni van het genoemde jaar % 95% 94% % 5% 6% Leegstaand Gebruikt Bron: Gemeente Amstelveen/Financiën 7

8 5. Bevolking naar land van nationaliteit Op 1 januari 212 had Amstelveen inwoners. In figuur 5.1 is te zien dat het aandeel buitenlandse inwoners in Amstelveen de afgelopen jaren is toegenomen. Buitenlandse inwoners zijn inwoners met een andere dan de Nederlandse nationaliteit (paspoort). Nationaliteit is iets anders dan allochtone herkomst, waar het gaat om het geboorteland van de persoon zelf en van zijn of haar ouders. Per 1 januari 212 is het aandeel buitenlandse inwoners 13,3% van de totale bevolking. Met name het aantal inwoners uit India, China en Taiwan maar ook bijvoorbeeld uit Polen is de afgelopen jaren toegenomen (zie figuur 5.2). Naast uit Europa komen buitenlandse inwoners in Amstelveen met name uit Azië. De grootste buitenlandse bevolkingsgroep in Amstelveen bestond jarenlang uit Japanners. Het aantal Japanners neemt sinds 29 af. Het aantal inwoners uit India is de laatste jaren fors toegenomen en zij vormen per 212 de grootste buitenlandse bevolkingsgroep. De veronderstelling is dat Aziaten voornamelijk naar de regio Amsterdam komen vanwege de zakelijke kansen die er liggen (bijvoorbeeld bij een bedrijf als Tata Consultancy Services) en vervolgens voor Amstelveen kiezen vanwege het aantrekkelijke woonmilieu. Vanwege het grote aantal inwoners uit Japan en India in Amstelveen wordt jaarlijks een Japan festival en een Diwali festival georganiseerd. Figuur 5.1 Aantal inwoners naar nationaliteit en werelddeel, per 1 januari Onbekend Afrika en Oceanië Azië Amerika Overig Europa Nederland Bron: Gemeente Amstelveen GBA Figuur 5.2 Aantal inwoners naar nationaliteit van de grootste buitenlandse groepen, per 1 januari India Japan Groot Brittannië China en Taiwan Duitsland Zuid-Korea Polen Italië en Malta Verenigde Staten Bron: Gemeente Amstelveen GBA 8

9 6. Hotelovernachtingen In Amstelveen bevinden zich vijf hotels met in totaal ruim 3 bedden. Het aantal hotelovernachtingen in Amstelveen laat na een daling in 29 weer een toename zien (zie tabel 6.1). Aangezien het aantal hotels en hotelkamers beperkt is, kunnen kleine dingen zoals een verbouwing overigens snel leiden tot een schommeling in de cijfers. Het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam laat vanaf 28 tot en met 21 een stijging zien en ligt in 211 op hetzelfde niveau als in 21. (Bron: Factsheet dashboard economische situatie, april 212, O+S Amsterdam) Tabel 6.1 Indexcijfers aantal hotelovernachtingen in Amstelveen (26 = 1) Bron: Gemeente Amstelveen Financiën 7. Arbeidsmarkt Niet-werkende werkzoekenden (NWW) zijn mensen die bij een vestiging van het UWV werkbedrijf staan ingeschreven als werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan 12 uur per week werkt met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. Werkzoekenden dienen ingeschreven te staan in de regio waar zij woonachtig zijn. Het aantal Amstelveense NWW-ers is vooral in 29 toegenomen: in absolute getallen met 473, als percentage van de potentiële beroepsbevolking (alle inwoners van 15 tot en met 64 jaar) van 2,5% naar 3,4% (zie figuur 7.1 en tabel 7.1). NB! De verhouding NWW/potentiële beroepsbevolking is iets anders dan het werkeloosheidspercentage. Het werkeloosheidspercentage is het aandeel van de beroepsbevolking dat minder dan 12 uur per week werkt en dat (ook zonder te zijn geregistreerd bij het UWV) op zoek is naar een baan van meer dan 12 uur per week. Figuur 7.1 Aantal Niet-werkende werkzoekenden per 1 oktober van het genoemde jaar Bron: UWV Tabel 7.1 Potentiële beroepsbevolking en Niet-werkende werkzoekenden, per 1 januari Potentiële beroepsbevolking (15 t/m 64 jaar) NWW Aandeel NWW/Pot. bb 3,3% 2,8% 2,5% 3,4% 3,4% 3,% Bron: UWV / O&I Amstelveen 9

10 NWW-ers zitten met name in de leeftijdsgroep 4+, tot 23 jaar is het aandeel klein (zie tabel 7.2). Naar opleidingsniveau is de samenstelling van de NWW-ers redelijk constant. De laatste jaren is het aandeel tot VBO iets toegenomen en het aandeel VBO, MAVO iets afgenomen, zie figuur 7.2. Tabel 7.2 Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijdsklasse (absolute aantallen, per 1 januari) Leeftijd < 23 jaar t/m 4 jaar Bron: UWV > 4 jaar Totaal Figuur 7.2 Niet-werkende werkzoekenden naar opleidingsniveau (aandeel, per 1 januari) 1% 8% 8% 12% 18% 9% 11% 11% 12% 11% 19% 18% 19% 18% 18% 6% 4% 31% 31% 32% 35% 34% 35% 2% % 24% 22% 16% 15% 19% 23% 9% 17% 16% 15% 2% 21% Bron: UWV Tot VBO VBO, MAVO MBO, HAVO, VWO HBO WO Niet bekend Als de relatieve ontwikkeling van NWW-ers voor een aantal gemeenten uit de regio wordt vergeleken (aan de hand van indexcijfers) dan valt op dat Amsterdam een andere ontwikkeling laat zien dan de andere gemeenten, zie tabel 7.3. Omdat Amsterdam een zeer groot aandeel heeft van het totale aantal NWW-ers in tabel 7.3, heeft Amsterdam een grote invloed op het gemiddelde (totaal). Amsterdam laat in de periode een sterke afname zien van het aantal NWW-ers. De regio-gemeenten laten over het algemeen een toename zien. De toename van het aandeel NWW-ers in de periode is in Amstelveen groter dan in Amsterdam maar kleiner dan gemeenten als Haarlemmermeer, Aalsmeer en Uithoorn. Tabel 7.3 Aantal NWW-ers regiogemeenten met indexcijfers (29 = 1), per 1 oktober Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Amstelveen Aalsmeer Amsterdam Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Totaal Bron: UWV 1

11 Uit onderzoek van de gemeente Amstelveen blijkt dat het aandeel Amstelveense bedrijven dat vacatures heeft en het aantal vacatures bij Amstelveense bedrijven in 21 is gedaald ten opzichte van 26, zie tabel 7.4. Ook het aandeel Amstelveense bedrijven met stage- en leerwerkplekken was in 26 hoger dan in 21, zie tabel 7.5. Omdat er in 21 meer bedrijven waren dan in 26 was (bij benadering) het absolute aantal stage- of leerwerkplekken in 21 wel hoger dan in 26. Tabel 7.4 Percentage bedrijven met vacatures en het aantal vacatures in Amstelveen Bedrijven met vacatures 28% 31% 24% Benadering totaal aantal vacatures Bron: O&I Amstelveen (Bedrijvenpeiling) Tabel 7.5 Stage- of leerwerkplekken Bedrijven met plekken 39% 36% Benadering totaal aantal plekken Bereid extra plekken beschikbaar te stellen 28% 25% Bron: O&I Amstelveen (Bedrijvenpeiling) Het aantal vacatures dat uitstaat bij het UWV is voor de meeste gemeenten in de regio in de in oktober 212 aanzienlijk lager dan een en twee jaar eerder, zie tabel 7.6. Alleen Uithoorn laat een toename zien maar deze is in absolute aantallen niet substantieel. Amsterdam liet in 211 een toename zien en in 212 een afname. In Haarlemmermeer en Ouder-Amstel is het aantal vacatures bij het UWV in 21 en 211 aanzienlijk afgenomen. Amstelveen en Aalsmeer laten een grote toename zien in 211 en een grote afname in 212. Tabel 7.6 Aantal openstaande vacatures bij het UWV bij regiogemeenten met indexcijfers (21 = 1), per 1 oktober Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Amstelveen Aalsmeer Uithoorn Amsterdam Haarlemmermeer Ouder-Amstel Totaal Bron: UWV 11

12 8. Uitkeringen Het totaal aantal uitkeringen in Amstelveen nam tussen 1 januari 211 en 1 januari 212 licht toe van naar 1.941, zie figuur 8.1. De relatief grote toename van het aantal uitkeringen in 29 is met het gevolg van de toename van het aantal inwoners dat een uitkering heeft in het kader van de Werkeloosheidswet (WW). Het aantal inwoners met een uitkering in het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) fluctueerde in de afgelopen jaren maar kent geen grote toename zoals gezien bij de WW in 29. In het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) zijn vanaf 29 vaker uitkeringen aangevraagd dan in voorgaande jaren. In vergelijking met de regio scoort Amstelveen redelijk gemiddeld als wordt gekeken naar de ontwikkeling van het aantal WW-ers, zie tabel 8.1. Figuur 8.1 Aantal uitkeringen naar soort, per 1 januari WW WWB WIJ* Overig (IOAW, BBZ, Krediethypotheek) * De Wet Investeren in Jongeren (WIJ) is ingevoerd per oktober 21 en per januari 212 afgeschaft waardoor deze klanten weer behoren tot de WWB Bron: UWV en Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen Tabel 8.1 Aantal WW-uitkeringen regiogemeenten met indexcijfers (29 = 1), per 1 januari Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Amstelveen Haarlemmermeer Abcoude Aalsmeer Amsterdam Ouder-Amstel Uithoorn Totaal Bron: UWV 12

13 Het aandeel WWB-ers dat uitstroomt naar betaalde arbeid was vooral in 29 laag, wat betekent dat men moeilijk aan een baan kan komen en men langer van de WWB gebruik zal moeten maken. Dit aandeel nam de afgelopen jaren wel toe, zie tabel 8.2. Tabel 8.2 Jaarlijkse uitstroom WWB, 29 tot en met juni * ** Uitstroom Aandeel uitstroom naar betaalde arbeid 2% 33% 42% 35% *In 21 zijn in verband met nieuwe wetgeving (WIJ: Wet investering in Jongeren, tot 27 jaar) ongeveer 5 WWB-uitkeringen beëindigd en omgezet in WIJ-uitkeringen **Tot en met juni Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen Het aantal zelfstandigen dat via de BBZ-regeling (Besluit Bijstand Zelfstandigen) ondersteuning aanvraagt neemt sinds 28 toe. Omdat aanvragers toch vaak nog andere oplossingen vinden of contra-indicaties gelden als een partner met voldoende inkomen komt het nog niet vaak tot een toekenning maar het aantal toekenningen stijgt sinds 29 behoorlijk. In 29 is het aantal toekenningen verdubbeld ten opzichte van voorgaande jaren en ook in 21 en 211 is het aantal toekenningen verder toegenomen (zie figuur 8.2). Het absolute aantal BBZ-toekenningen is overigens nog wel laag (28 in 211). Figuur 8.2 Aantal toekenningen BBZ (Besluit Bijstand Zelfstandigen) per jaar Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen 13