Monitor Amstelveense Economie 2010

Transcriptie

1 Monitor Amstelveense Economie 2010 Staf, Statistiek & Onderzoek 2 december 2010

2 Inhoud 1. SAMENVATTING EN INLEIDING BEDRIJFSVESTIGINGEN EN WERKZAME PERSONEN STARTERS FAILLISSEMENTEN OPGEHEVEN VESTIGINGEN AANBOD KANTOORRUIMTE BEVOLKING NAAR LAND VAN NATIONALITEIT HOTELOVERNACHTINGEN NIET-WERKENDE WERKZOEKENDEN WET WERK EN BIJSTAND WW-UITKERINGEN

3 1. Samenvatting en inleiding Naar aanleiding van de economische recessie die aanving in 2008, is in december 2009 een eerste monitor economie voor de gemeente Amstelveen opgesteld. Voor u ligt de tweede versie. Hoe het Amstelveense bedrijven en werknemers vergaat, heeft uiteraard een sterke relatie met de mondiale, nationale en regionale economische ontwikkelingen. De economische situatie in Nederland is op dit moment te kenschetsen als stabilisatie na een periode van recessie. Het Centraal Planbureau heeft de volgende verwachting voor de nabije toekomst: Na de klap van de Grote Recessie van 2008 en 2009 herstelt de Nederlandse economie zich enigszins. De verwachte groei is verre van spectaculair, maar het herstel heeft zich vooralsnog weinig aangetrokken van de recente onrust op de financiële markten in het eurogebied. De Nederlandse vooruitzichten volgen direct uit het internationale beeld en het Nederlandse herstel is vooralsnog vooral exportgedreven. (Meerjaren Economische Verkenning 2011, CPB september 2010) De Nederlandse economie vertoont een matig herstel na een diepe recessie. Na een krimp van het bruto binnenlands product van 3,9% in 2009, is voor 2010 een groei geraamd van 1,75% en in 2011 van 1,5%; Binnenlandse bestedingen komen aarzelend op gang. Groei van bedrijfsinvesteringen (2,75% in 2011) komt met name terecht in het buitenland en de particuliere consumptie trekt naar verwachting iets aan (0,5% groei in 2011); Herstel (nog) niet geraakt door eurocrisis (gevaar stabiliteit eurozone, met name door slechte economische situatie Zuid-Europese landen); Net als bij de krimp volgt de Nederlandse economie bij herstel de internationale ontwikkelingen. De groei wereldwijd vertraagt, vooralsnog met uitzondering van het eurogebied; Mede doordat overheidsfinanciën in eerste instantie de klap van de crisis konden opvangen, is de koopkracht blijven stijgen. Vanaf 2010 worden de gevolgen van de crisis ook in koopkracht zichtbaar en zal de koopkracht van 65-plussers sterker verslechteren doordat pensioenen verlaagd zullen moeten worden; Werkeloosheid blijft (positief) verrassen, ondanks grote terugval in de productie slechts beperkte stijging van werkeloosheid in Nederland en Duitsland en momenteel lichte daling. Verwachting voor 2011 is stabilisering van het werkloosheidspercentage op 5,5%; Onzekerheid blijft. Na de enorme krimp in 2009 lijkt de economie in rustiger vaarwater terechtgekomen. Belangrijkste risico is onrust op financiële markten wat kan doorwerken op kredietverlening en vertrouwen van consumenten en producenten. De beperking van overheden om stimulerend beleid te voeren als gevolg van opgelopen schulden heeft een vertragend effect op economisch herstel. Een aantal belangrijke constateringen voor Amstelveen: Aantal bedrijven en arbeidsplaatsen blijft in Amstelveen nog steeds groeien (7.287 bedrijven met werkzame personen per 1 januari 2010). Deze groei komt met name door toename van het aantal ZZP-ers (Zelfstandigen Zonder Personeel); Aantal opheffingen van bedrijven en met name het aantal daarbij betrokken arbeidsplaatsen laat ten opzichte van voorgaande jaren een stijging zien (548 opgeheven bedrijven in 2009 met in totaal werknemers), voornamelijk in de sectoren zakelijke dienstverlening, detailhandel en financiële instellingen; Het aanbod van kantoorruimte (leegstand) neemt verder toe en de minimale huurprijs voor kantoren is historisch laag (per 1 oktober 2010 wordt m 2 kantoorruimte aangeboden en is de minimale huurprijs 80,- per m 2 ); De werkeloosheid stijgt en is de laatste jaren niet zo hoog geweest als per 1 januari 2010 (1.875 niet-werkende werkzoekenden, werkeloosheidspercentage van 3,4%); Aantal hotelovernachtingen neemt af (indexcijfer 81 voor 2009 met 2004 als basisjaar); en Er worden meer uitkeringen aangevraagd dan in voorgaande jaren. In dit rapport wordt de ontwikkeling van kerngegevens over Amstelveen in de tijd weergegeven. Aangezien veel cijfers alleen jaarlijks per 1 januari beschikbaar zijn, is 1 januari 2010 vaak het laatst bekende cijfer. Waar mogelijk zijn vergelijkingen met de regio en Amsterdam toegevoegd. Algemene conclusie: de economische situatie in Amstelveen is verslechterd ten opzichte van voorgaande jaren. Ten opzichte van de landelijke en regionale situatie staat Amstelveen er beter voor. Op basis van landelijke verwachtingen is de verwachting voor Amstelveen dat de economische situatie zal stabiliseren en niet verder zal verslechteren. 3

4 2. Bedrijfsvestigingen en werkzame personen Er is een aantal sectoren dat een stijging van het aantal vestigingen laat zien, een aantal dat een stijging van het aantal arbeidsplaatsen laat zien en omgekeerd. Omdat de Kamer van Koophandel in 2009 de indeling van bedrijven heeft aangepast, is het niet mogelijk de sectoren exact te vergelijken met voorgaande jaren. Per 1 januari 2010 zijn er bedrijfsvestigingen, een jaar eerder waren dat er (zie tabel 2.1). De stijging wordt voor een groot deel veroorzaakt door het toegenomen aantal vestigingen in de zakelijke dienstverlening (+325). Per 1 januari 2010 zijn er arbeidsplaatsen, per 1 januari 2009 waren dat er (zie tabel 2.2). Het aantal bedrijven en medewerkers in de sectoren landbouw en industrie lijkt verder af te nemen. Het aantal computerservice- en informatiebureaus (+28) is in 2009 toegenomen, het aantal werknemers in deze sector is afgenomen (-184). Het aantal financiële instellingen is in 2009 met 59 afgenomen en het aantal medewerkers is afgenomen met 65. Dit zal waarschijnlijk gaan om ZZP-ers. Het aantal Groothandelsbedrijven neemt af (-6) terwijl het aantal werknemers in deze sector flink stijgt (+461), in mindere mate geldt dat ook voor detailhandel. De sectoren overige zakelijke dienstverlening, onderwijs en gezondheids- en welzijnszorg nemen zowel qua aantal bedrijven als qua aantal werknemers toe. Het aantal ZZP-ers in Amstelveen is gedurende 2009 met 521 toegenomen en vertoont vanaf 2008 een grote stijging (zie tabel 2.3). Het aantal grote bedrijven (> 250 medewerkers) is de laatste jaren constant (+/- 20). In Amsterdam zijn er ZZP-ers per 1 januari Voor de jaren 2007, 2008 en 2009 waren dat er per 1 januari achtereenvolgens , en Uitgedrukt als percentage van de werkzame beroepsbevolking, is in Amstelveen per 1 januari % ZZP-er. In Amsterdam is dat percentage ook 11% en voor heel Nederland bijna 9%. Het verschil is verklaarbaar: in Amstelveen en Amsterdam zijn de creatieve industrie, ICT en de overige zakelijke dienstverlening oververtegenwoordigd. Dit zijn sectoren waar relatief veel ZZP-ers werken. Tabel 2.1 Vestigingen van bedrijven en instellingen naar bedrijfsklasse per 1 januari 2010 Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 4

5 Tabel 2.2 Werkzame personen naar bedrijfsklasse per 1 januari 2010 Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam Tabel 2.3 Vestigingen naar grootteklasse per 1 januari Grootteklasse of meer Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 3. Starters Het aantal starters (nul tot drie jaar actief) en arbeidsplaatsen bij starters in Amstelveen is in 2009 vergelijkbaar met 2008 en hoger dan voorgaande jaren. Mogelijk dat een negatieve invloed van de marktsituatie door de recessie op het aantal starters teniet wordt gedaan door het aantal (hoog opgeleide) mensen dat zonder baan komt te zitten en een eigen bedrijf start (bijvoorbeeld aan huis als ZZP-er). 5

6 Tabel 3.1 Het aantal starters in Amstelveen januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober November December Totaal Tabel 3.2 Het aantal arbeidsplaatsen bij starters Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Faillissementen Omdat faillissementen door de rechtbank worden uitgesproken, komen cijfers hierover met enige vertraging tot stand. Ten opzichte van Amsterdam heeft Amstelveen in 2009 in verhouding iets meer faillissementen. In Amstelveen is in ,25% van het totaal aantal vestigingen failliet gegaan, in Amsterdam is dit 0,13%. In 2008 was dat nog anders, toen waren deze percentages 0,21% voor Amstelveen en 0,28% voor Amsterdam (Bron: O+S Amsterdam). Veruit de meeste faillissementen in Amstelveen vielen in de financiële instellingen, zakelijke dienstverlening, detailhandel en transport. Het aantal betrokken arbeidsplaatsen bij faillissementen is bij financiële dienstverlening en detailhandel beduidend hoger dan bij overige sectoren. In Amstelveen is 0,15% van het totaal aantal arbeidsplaatsen verdwenen door faillissementen, terwijl dit in Amsterdam 0,42% is. In Amsterdam is het aantal arbeidsplaatsen dat verloren is gegaan door faillissementen in 2009 verdubbeling ten opzichte van 2008, van 840 naar In Amstelveen is wel een kleine stijging maar deze trend niet te zien (54 in 2008 en 66 in 2009). 6

7 Tabel 4.1 Het aantal faillissementen Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Tabel 4.2 Het aantal bij faillissementen betrokken arbeidsplaatsen Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Opgeheven vestigingen Het aantal opgeheven vestigingen (inclusief faillissementen, exclusief verhuizingen en overnames) is in 2009 toegenomen ten opzichte van 2008 en is de laatste jaren niet zo hoog geweest. Sectoren waarin opvallend veel opheffingen plaatsvonden, zijn de zakelijke dienstverlening, detailhandel en financiële instellingen. Opvallend is vooral het aantal hiermee gemoeide arbeidsplaatsen. Dit schommelt door de jaren heen, maar was in 2009 met hoger dan ooit tevoren (zie tabel 5.2). Het relatieve verlies aan bedrijven door opheffingen was in 2009 in Amstelveen en Amsterdam gelijk (7,5%). Het relatieve verlies aan arbeidsplaatsen door opheffing van vestigingen is over 2009 in Amstelveen met 2,4% lager dan in Amsterdam, waar 3,8% van het aantal arbeidsplaatsen verloren is gegaan door opheffingen (Bron: O+S Amsterdam). 7

8 Tabel 5.1 Het aantal opgeheven vestigingen Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Tabel 5.2 Aantal bij opgeheven vestigingen betrokken arbeidsplaatsen Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Aanbod kantoorruimte Het aanbod van kantoorruimte (leegstand) is in Amstelveen traditioneel laag maar neemt de laatste jaren toe, zie tabel 6.1. Het op de markt komen van het voormalige KPMG-kantoor aan de Ouderkerkerlaan in 2009 vertekent de cijfers enigszins omdat dit een groot gebouw is waar, los van de recessie, een niet al te grote markt voor is. De minimale gevraagde huurprijs is momenteel historisch laag ( 80,- per m 2, locatie Laan Nieuwer Amstel). De maximale gevraagde huurprijs is tegelijkertijd ook historisch hoog ( 315,- per m 2, locatie Bella Donna). Op de locatie Bella Donna wordt momenteel een luxe kantoor ontwikkeld op een goede locatie. Het kantoorgebouw is nog niet klaar maar al wel aangeboden op de markt. Uit de gemeentelijke vastgoedregistratie blijkt dat per 1 juni % van de kantoor- en bedrijfsruimten in Amstelveen leeg stond. Tabel 6.1 Aanbod en prijs kantoorruimte in m2 1-jun jun aug sep mei nov-09 1-okt-10 aantal m2 aangeboden * 97643* * * min. huurprijs m max. huurprijs m Bron: Gemeente Amstelveen - Beleid * inclusief KPMG m2 8

9 7. Bevolking naar land van nationaliteit Het aandeel buitenlandse inwoners in Amstelveen is per 1 januari ,4% van de totale bevolking. De groei van inwoners uit India, Oost Europa en Overig Azië in de afgelopen jaren zet ook in 2009 door. 2,0% van de inwoners is van Japanse afkomst. Het aantal Japanners is de laatste jaren redelijk stabiel maar ten opzichte van 2009 afgenomen. Het aantal inwoners uit India is de laatste jaren fors toegenomen en vormt nu een aandeel van 1,4% van de totale bevolking. De groep uit overig Azië is 1,7% groot. De veronderstelling is dat Aziaten voornamelijk naar de regio Amsterdam komen vanwege de zakelijk kansen die er liggen en vervolgens voor Amstelveen kiezen vanwege het aantrekkelijke woonmilieu. Tabel 7.1 Bevolking naar land van nationaliteit, 1 januari 2010 Nederland België en Luxemburg Duitsland Frankrijk Groot Brittannië Ierland Italië en Malta Portugal Spanje Scandinavië Oostenrijk Zwitserland Griekenland en Cyprus Oost Europa Noord Amerika Suriname Overig Zuid en Midden Amerika India Japan China en Taiwan Zuid-Korea Overig Azië Afrika Oceanië Onbekend Totaal Aantal buitenlanders Percentage buitenlanders 9,1% 9,4% 9,5% 10,3% 11,0% 11,9% 12,4% Bron: Gemeente Amstelveen GBA 8. Hotelovernachtingen Het aantal hotelovernachtingen in Amstelveen laat, zeer waarschijnlijk door de economische recessie, de laatste jaren een daling zien (zie tabel 8.1). Aangezien het aantal hotels en kamers 9

10 beperkt zijn, kunnen kleine dingen zoals een verbouwing overigens snel leiden tot een schommeling in de cijfers. Het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam laat vanaf begin 2008 een daling en vanaf juli 2009 een stijging zien die begin 2010 doorzet (bron: O+S Amsterdam, Factsheet dashboard economische crisis, augustus 2010). Tabel 8.1 Indexcijfers aantal hotelovernachtingen in Amstelveen Indexcijfer Bron: Gemeente Amstelveen - Financiën 9. Niet-werkende werkzoekenden Het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW-ers) dat bij het UWV werkbedrijf staat ingeschreven stijgt en is de laatste jaren in Amstelveen niet zo hoog geweest als per 31 december In absolute getallen lijkt de stijging tot per 31 december 2009 vrij groot, van januari 2009 tot en met december 2009 zijn er 473 personen bijgekomen. Ten opzichte van de potentiële beroepsbevolking (het aantal jarigen) is dit slechts een stijging van de werkeloosheid van 0,8% (van 2,6% naar 3,4%). De stijging van werkeloosheid is in de leeftijdsgroep 40+ verreweg het grootst. De jeugdwerkloosheid (niet-werkende werkzoekenden onder de 23 jaar) is nog ver verwijderd van het hoogtepunt van 1 januari In vergelijking met Amsterdam is de werkeloosheid in Amstelveen laag. Voor Amsterdam was de werkeloosheid 9,3% in 2008, 9,6% in 2009 en 10,4% in 2010 (per 1 januari). In totaal had Amsterdam niet-werkende werkzoekenden per 1 januari 2010 (bron: UWV / O+S Amsterdam). Het werkeloosheidspercentage voor geheel Nederland was in 2008, 2009 en 2010 per 1 januari achtereenvolgens 3,8%, 4,8% en 5,5% (bron: CPB, MEV 2011). Tabel 9.1 Aantal NWW-ers absoluut en als percentage t.o.v. de potentiële beroepsbevolking per eind van de maand Absoluut NWW t.o.v. Absoluut NWW t.o.v. Absoluut NWW t.o.v. Maand NWW beroepsb. NWW* beroepsb. NWW beroepsb. Januari ,3% ,7% ,8% Februari ,3% ,7% ,9% Maart ,2% ,6% ,9% April ,1% ,6% ,1% Mei ,0% ,5% ,0% Juni ,0% ,4% ,0% Juli ,0% ,4% ,1% Augustus ,0% ,5% ,1% September ,9% ,5% ,2% Oktober ,9% ,5% ,3% November ,8% ,5% ,3% December ,8% ,6% ,4% Bron: UWV Tabel 9.2 Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijdsklasse (absolute aantallen, per 1 januari) Leeftijd < 23 jaar t/m 40 jaar > 40 jaar Totaal Bron: UWV 10

11 10. Wet Werk en Bijstand In het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) worden vaker uitkeringen aangevraagd dan in voorgaande jaren. Het meest alarmerend is de dalende uitstroom naar betaalde arbeid, dit betekent dat men moeilijker aan een baan kan komen en men langer van de WWB gebruik zal moeten maken. Anders dan in voorgaande jaren was in 2009 de uitstroom lager dan de instroom. Tabel 10.1 Instroom/uitstroom WWB (Wet Werk en Bijstand) ontwikkelingen t/m augustus */** Instroom Uitstroom naar betaalde arbeid Totaal uitstroom * Cijfers 2010 tot en met derde kwartaal ** Instroom/uitstroom 2010 geeft een iets vertekend beeld. In het kader van de nieuwe wetgeving, de WIJ (Wet investering in Jongeren) zijn 40 tot 50 WWB uitkeringen beëindigd en omgezet in WIJ uitkeringen. Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen Het aantal zelfstandigen dat via de BBZ-regeling (Besluit Bijstand Zelfstandigen) een toekenning voor ondersteuning ontvangt is in 2009 ruim verdubbeld ten opzichte van voorgaande jaren (zie tabel 10.2). De BBZ wordt sinds 2008 vaker aangevraagd. Hoewel het in 2008 nog niet vaak tot toekenning kwam (vaak vonden aanvragers toch nog andere oplossingen of golden contra-indicaties als een partner met voldoende inkomen), zijn in verstrekkingen toegekend (tegenover 7 in heel 2008). Het betreft vooral ZZP-ers die een verzoek indienen voor deze regeling. Het aantal informatieaanvragen bij de gemeente is ook sterk toegenomen. Tabel 10.2 BBZ (Besluit Bijstand Zelfstandigen) Aantal toekenningen * * Tot en met derde kwartaal Bron: Gemeente Amstelveen - Werk en Inkomen 11. WW-uitkeringen Het aantal WW-uitkeringen in Amstelveen nam tussen 31 december 2008 en 31 december 2009 toe met 424 en is ligt per 31 augustus 2010 nog steeds rond ditzelfde aantal. Dit zal onherroepelijk gaan leiden tot een toename van het aantal WWB aanvragen. In vergelijking met de regio doet Amstelveen het redelijk goed. De groei van het aandeel WW-ers aan de hand van indexcijfers ligt in de meeste andere gemeenten hoger. Tabel 11.1 Aantal uitkeringen in het kader van de Werkeloosheidwet (WW) per gemeente 31 januari december december augustus 2010 Absoluut Indexcijfer Absoluut Indexcijfer Absoluut Indexcijfer Absoluut Indexcijfer Amstelveen Haarlemmermeer Abcoude Aalsmeer Amsterdam Ouder-Amstel Uithoorn Totaal Bron: UWV-FEZ-DHW (uit: stroomgegevens per maand) 11