Monitor Amstelveense Economie 2011

Transcriptie

1 Monitor Amstelveense Economie 2011 Staf, Onderzoek & Informatie 13 september 2011

2 Inhoud 1. INLEIDING EN SAMENVATTING BEDRIJFSVESTIGINGEN EN WERKZAME PERSONEN STARTERS, FAILLISSEMENTEN EN OPHEFFINGEN LEEGSTAND BEDRIJFS- EN KANTOORRUIMTE BEVOLKING NAAR LAND VAN NATIONALITEIT HOTELOVERNACHTINGEN ARBEIDSMARKT UITKERINGEN

3 1. Inleiding en samenvatting Naar aanleiding van de economische recessie die aanving in 2008, is in december 2009 een eerste monitor economie voor de gemeente Amstelveen opgesteld en in december 2010 een tweede. Voor u ligt de derde versie. Hoe het Amstelveense bedrijven en werknemers vergaat, heeft uiteraard een sterke relatie met de mondiale, nationale en regionale economische ontwikkelingen. De economische situatie in Nederland wordt op dit moment door het Centraal Planbureau gekenschetst als matige economische groei. Eind 2010 was dat nog stabilisatie na een periode van recessie. Het Centraal Planbureau heeft de volgende verwachting voor de nabije toekomst: Economie in : De economie vertoont dit en volgend jaar gematigde groei. Na een hevige financiële crisis is dat een gebruikelijk patroon: de economische groei is niet uitbundig en het geleden groeiverlies wordt niet ingehaald. Het begrotingstekort loopt in 2011 en 2012 snel terug, mede dankzij de saldoverbeterende maatregelen van het nieuwe kabinet. Deze maatregelen dempen het herstel en zijn ook voelbaar in de koopkracht, die dit en volgend jaar in doorsnee met ¾% per jaar daalt. De arbeidsmarkt blijft - positief - verrassen: de werkloosheid daalt verder tot 4% in Daarmee is alweer sprake van evenwicht en zelfs al bijna krapte op de arbeidsmarkt, wat opmerkelijk is zo kort na een heftige recessie. De internationale omgeving blijft onzeker, zelfs al lijkt de onrust binnen het eurogebied wat af te nemen. (Centraal Economisch Plan 2011, CPB maart 2011) In de periode is de economie in de Metropoolregio Amsterdam sterk gegroeid, het aantal banen nam toe van tot 1,1 miljoen. Tot en met 2007 was er stabilisatie en daarna nog een groei van banen. Het totaal van 1,18 miljoen banen leidde tot krapte op de arbeidsmarkt en een lage werkloosheid. Door de crisis eind 2008 is de productiviteit terug gelopen maar het aantal banen nauwelijks. De verwachting voor de Metropoolregio tot en met 2015 is, afhankelijk van de snelheid van herstel van de wereldeconomie, een toename van tot banen. Daarnaast is er de komende vijf jaar een vervangingsvraag van ongeveer banen (met name vanwege pensioneringen). Groei zit met name in de zakelijke dienstverlening (Amsterdam) en zorg. Werkgelegenheid in de industrie (IJmond, Zaanstreek) zal naar verwachting verder dalen vanwege stijgende arbeidsproductiviteit. Groei van het aantal banen in de transport en logistiek (Amstel- en Meerlanden / Schiphol) is onzeker vanwege de samenhang met internationale conjuncturele ontwikkelingen. (Bron: De toekomst van de arbeidsmarkt in de Metropoolregio Amsterdam, SEO september 2010) De belangrijkste bevindingen voor Amstelveen: Aantal bedrijven en arbeidsplaatsen blijft groeien (7.794 bedrijven met werkzame personen per 1 januari 2011). De groei komt vooral door toename van het aantal ZZP-ers; Aantal betrokken arbeidsplaatsen bij bedrijfsopheffingen stijgt (van in 2009 naar in 2010); De groei van inwoners uit India, Oost Europa, China en Taiwan in de afgelopen jaren zette ook in 2010 door. Het aantal Japanners neemt sinds 2009 licht af; 21,6% van de Amstelveense kantoorruimte wordt aangeboden op de markt (al dan niet in gebruik). Leegstand van kantoorruimte neemt toe (van 11% in 2010 naar 16% in 2011); Aantal niet-werkende werkzoekenden per 1 januari 2011 (1.797) is vergelijkbaar met 2010 (1.785 ) maar nog steeds flink hoger dan 2008 (1.410) en 2009 (1.312); Aantal hotelovernachtingen neemt toe (indexcijfer 117 voor 2010 met 2004 als basisjaar); Aantal uitkeringen in 2011 vergelijkbaar met 2010, nog steeds hoger dan voorgaande jaren. Algemene conclusie: Ondanks de recessie staat Amstelveen er redelijk goed voor. Zo is nog steeds groei te zien van het aantal bedrijven en werknemers en is het aantal niet-werkende werkzoekenden nauwelijks verder toegenomen. Ook ten opzichte van de landelijke en regionale situatie staat Amstelveen er redelijk goed voor. Op basis van landelijke verwachtingen is de verwachting voor Amstelveen een gematigde economische groei. Voor de zakelijke dienstverlening wordt groei verwacht. Voor transport en logistiek is de toekomst onzeker. In dit rapport wordt de ontwikkeling van kerngegevens over Amstelveen in de tijd weergegeven. Aangezien veel cijfers alleen jaarlijks per 1 januari beschikbaar zijn, is 1 januari 2011 vaak het laatst bekende cijfer. Waar mogelijk zijn vergelijkingen met de regio en Amsterdam toegevoegd. 3

4 2. Bedrijfsvestigingen en werkzame personen Er is een aantal sectoren dat een stijging van het aantal vestigingen laat zien, een aantal dat een stijging van het aantal arbeidsplaatsen laat zien en omgekeerd. Omdat de Kamer van Koophandel in 2009 de categorie-indeling van bedrijven heeft aangepast, is het niet mogelijk de sectoren in de jaren voor en na 2010 exact met elkaar te vergelijken. Per 1 januari 2011 zijn er bedrijfsvestigingen, een jaar eerder waren dat er (zie tabel 2.1). Per 1 januari 2011 zijn er arbeidsplaatsen, per 1 januari 2010 waren dat er (zie tabel 2.2). Dat betekent een toename van 507 bedrijven en werkzame personen in Toename van het aantal vestigingen in 2010 is vooral te zien in de sectoren Overige zakelijke dienstverlening (+195) en Gezondheids- en welzijnszorg (+115). De toename zit met name in het aantal eenmanszaken en kleine bedrijven. De toename van het aantal bedrijven in de Overige zakelijke dienstverlening vindt tegelijkertijd plaats met een grote afname (-1.354) van het aantal werkzame personen in deze sector. De oorzaak hiervan is de verplaatsing van een groot bedrijf binnen Amstelveen dat op het nieuwe adres is ingedeeld in een andere sector (namelijk Activiteiten tbv financiële instellingen). Als het betreffende bedrijf wordt weggelaten uit de cijfers neemt het aantal werkzame personen in de Overige zakelijke dienstverlening overigens nog steeds af met ongeveer 200 werknemers. De grote toename in de sector Activiteiten tbv financiële instellingen (+1.943) is met voorgaande grotendeels verklaard. Uit tabel 2.2 blijkt ook een grote toename (+810) van het aantal werknemers in de Groothandel. Dit wordt met name veroorzaakt door uitbreiding (verplaatsing binnen Nederland) van een groot bedrijf dat computers produceert/assembleert en verhandeld. De afname van het aantal werkzame personen in de sector Computerservice- en informatiebureaus (-457) komt met name door een bedrijf dat is opgegaan in het hiervoor bedoelde computerbedrijf. De toename van het aantal werknemers in de sector Overheid/verplichte sociale verzekeringen (+470) komt met name door verplaatsing van meer activiteiten naar een in Amstelveen gevestigde nationale uitvoeringsdienst. Het aantal ZZP-ers in Amstelveen is gedurende 2010 met 406 toegenomen en vertoont vanaf 2008 een grote stijging (zie tabel 2.3). Het aantal grote bedrijven (>250 medewerkers) is de laatste jaren constant (+/- 20). Tabel 2.1 Vestigingen van bedrijven en instellingen naar bedrijfsklasse, per 1 januari Jaar Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 4

5 Tabel 2.2 Werkzame personen naar bedrijfsklasse, per 1 januari Jaar Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam Tabel 2.3 Vestigingen naar aantal werkzame personen, per 1 januari Grootteklasse of meer Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 5

6 3. Starters, faillissementen en opheffingen Het aantal startende bedrijven (nul tot drie jaar actief) en arbeidsplaatsen bij starters in Amstelveen was in 2010 met 519 hoger dan voorgaande jaren, zie tabel 3.1. Mogelijk dat een negatieve invloed van de marktsituatie door de recessie op het aantal starters teniet wordt gedaan door het aantal (hoog opgeleide) mensen dat zonder baan komt te zitten en een eigen bedrijf start (bijvoorbeeld aan huis als ZZP-er). Het aantal faillissementen (8) en daarbij betrokken arbeidsplaatsen (53) was in 2010 lager dan voorgaande jaren maar nog niet op het lage niveau van Het aantal opgeheven vestigingen (inclusief faillissementen, exclusief verhuizingen en overnames) is in 2010 redelijk gelijk aan voorgaande jaren (442). Opvallend in 2010 is vooral het aantal hiermee gemoeide arbeidsplaatsen. Dit schommelt door de jaren heen maar was in 2010 met hoger dan voorgaande jaren. Tabel 3.1 Starters, faillissementen en opheffingen, gedurende het jaar starters: aantal vestigingen starters: aantal werknemers faillissementen: aantal vestigingen faillissementen: aantal werknemers opheffingen: aantal vestigingen opheffingen: aantal werknemers Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam/O+S Amsterdam 4. Leegstand bedrijfs- en kantoorruimte Het aantal vierkante meter kantoorruimte dat leegstaat is over het afgelopen jaar toegenomen, zie tabel % van de beschikbare kantoorruimte in Amstelveen staat in 2011 leeg. NB! Leegstand is iets anders dan het aanbod van kantoorruimte. Kantoorruimte die in gebruik is kan immers ook aangeboden worden op de markt. Volgens de Rapportage kantoorruimte 2010 van de Metropoolregio Amsterdam werd in ,6% van de Amstelveense kantoorruimte aangeboden. Voor Amsterdam en Nederland totaal is ook een toename van het aandeel leegstaande kantoorruimte te zien, in 2010 tot ruim 18% voor Amsterdam en bijna 14% voor Nederland. (Bron: Factsheet dashboard economische situatie februari 2011, O+S Amsterdam/Nederland compleet, DTZ Zadelhoff) In tegenstelling tot de kantoorruimte is leegstand van bedrijfsruimte (productie, showroom of opslag) afgenomen tot 3% in 2011, zie tabel 4.2. Volgens de Rapportage bedrijfsruimte 2010 van de Metropoolregio Amsterdam werd in ,2% van de Amstelveense bedrijfsruimte aangeboden. Tabel 4.1 Leegstand kantoorruimte in m aantal m2 aandeel aantal m2 aandeel Leegstaand % % Gebruikt % % Totaal % % Bron: Gemeente Amstelveen/Financiën Tabel 4.2 Leegstand bedrijfsruimte in m aantal m2 aandeel aantal m2 aandeel Leegstaand % % Gebruikt % % Totaal % % Bron: Gemeente Amstelveen/Financiën 6

7 5. Bevolking naar land van nationaliteit Het aandeel buitenlandse inwoners in Amstelveen is per 1 januari ,8% van de totale bevolking. De groei van inwoners uit India, Oost Europa en China en Taiwan in de afgelopen jaren zette ook in 2010 door. 2,0% van de inwoners is van Japanse afkomst. Het aantal Japanners neemt sinds 2009 licht af. Het aantal inwoners uit India is de laatste jaren fors toegenomen en vormt nu een aandeel van 1,6% van de totale bevolking. De groep uit overig Azië is 1,2% groot. De veronderstelling is dat Aziaten voornamelijk naar de regio Amsterdam komen vanwege de zakelijk kansen die er liggen en vervolgens voor Amstelveen kiezen vanwege het aantrekkelijke woonmilieu. Tabel 5.1 Bevolking naar land van nationaliteit, per 1 januari Jaar Nederland België en Luxemburg Duitsland Frankrijk Groot Brittannië Ierland Italië en Malta Portugal Spanje Scandinavië Oostenrijk Zwitserland Griekenland en Cyprus Polen Overig Oost Europa Noord Amerika Suriname Overig Zuid en Midden Amerika India Japan China en Taiwan Zuid-Korea Overig Azië Afrika Oceanië Onbekend Totaal Aantal buitenlanders Percentage buitenlanders 9,4% 9,5% 10,3% 11,0% 11,9% 12,4% 12,8% Bron: Gemeente Amstelveen GBA 7

8 6. Hotelovernachtingen In Amstelveen bevinden zich vijf hotels met in totaal ruim 300 bedden. Het aantal hotelovernachtingen in Amstelveen laat na een daling in 2009 weer een toename zien (zie tabel 6.1). Aangezien het aantal hotels en kamers beperkt is, kunnen kleine dingen zoals een verbouwing overigens snel leiden tot een schommeling in de cijfers. Het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam laat vanaf begin 2008 een daling zien en vanaf juli 2009 een stijging die in 2010 heeft doorgezet. (Bron: Factsheet dashboard economische situatie februari 2011, O+S Amsterdam) Tabel 6.1 Indexcijfers aantal hotelovernachtingen in Amstelveen (2004 = 100) Bron: Gemeente Amstelveen - Financiën 7. Arbeidsmarkt Niet-werkende werkzoekenden (NWW) zijn mensen die bij een vestiging van het UWV werkbedrijf ingeschreven staan als werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan twaalf uur per week werkt met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. Werkzoekenden dienen ingeschreven te staan in de regio waar zij woonachtig zijn. Het aantal Amstelveense NWW-ers is in de afgelopen jaren gestegen tot een maximum van in april 2010, zie tabel 7.1. Vooral in 2009 is het aantal NWW-ers toegenomen: in absolute getallen met 473, als percentage van de potentiële beroepsbevolking (alle inwoners van 15 tot en met 64 jaar) van 2,5% naar 3,4%, zie tabel 7.2. De stijging van het aantal NWW-ers is in de leeftijdsgroep 40+ het grootst, zie tabel 7.3. Het aantal niet-werkende werkzoekenden onder de 23 jaar is nog ver verwijderd van het hoogtepunt van 1 januari NB! De verhouding NWW/potentiële beroepsbevolking is iets anders dan het werkeloosheidspercentage. Het werkeloosheidspercentage is het aandeel van de beroepsbevolking dat minder dan 12 uur per week werkt en dat op zoek is naar een baan van meer dan 12 uur per week. In vergelijking met Amsterdam is het aandeel NWW-ers ten opzichte van de potentiële beroepsbevolking in Amstelveen laag. Voor Amsterdam 7,0% in 2009, 7,5% in 2010 en 6,3% in 2011 (per 1 januari). In totaal had Amsterdam NWW-ers per 1 januari 2011 (bron: O+S Amsterdam). Dat is een flinke afname ten opzichte van een jaar eerder ( in 2010). Deze afname van het aantal NWW-ers is in Amstelveen niet te zien (toename van in 2010 naar in 2011). Tabel 7.1 Aantal NWW-ers absoluut per einde van de maand Maand Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Bron: UWV 8

9 Tabel 7.2 Potentiële beroepsbevolking en Niet werkende werkzoekenden, per 1 januari Potentiële beroepsbevolking (15 t/m 64 jaar) NWW Aandeel NWW/Pot. BB 3,3% 2,8% 2,5% 3,4% 3,4% Bron: UWV / O&I Amstelveen De toename van het aantal NWW-ers zit met name bij jongeren tot 23 jaar en ouderen boven de 40, zie tabel 7.3. Naar opleidingsniveau is de toename vooral te zien bij de zeer laag opgeleiden en ook voor academici is een lichte toename, zie tabel 7.4. Uit onderzoek van de gemeente blijkt dat het aandeel bedrijven dat vacatures heeft en het aantal vacatures in 2010 is gedaald ten opzichte van 2006, zie tabel 7.5. Ook het aantal stage- en leerwerkplekken was in 2006 hoger dan in 2010, zie tabel 7.6. Tabel 7.3 Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijdsklasse (absolute aantallen, per 1 januari) Leeftijd < 23 jaar t/m 40 jaar Bron: UWV > 40 jaar Totaal Tabel 7.4 Niet-werkende werkzoekenden naar opleidingsniveau (absolute aantallen, per 1 januari) Tot VBO VBO, MAVO MBO, HAVO, VWO HBO WO Niet bekend Totaal Bron: UWV Tabel 7.5 Percentage bedrijven met vacatures en het aantal vacatures in Amstelveen Bedrijven met vacatures 28% 31% 24% Benadering totaal aantal vacatures Bron: O&I Amstelveen (Bedrijvenpeiling 2010) Tabel 7.6 Stage- of leerwerkplekken Bedrijven met plekken 39% 36% Benadering totaal aantal plekken Bereid extra plekken beschikbaar te stellen 28% 25% Bron: O&I Amstelveen (Bedrijvenpeiling 2010) 9

10 8. Uitkeringen Het aantal WW-uitkeringen (Werkeloosheidwet) in Amstelveen nam tussen 1 januari 2010 en 1 januari 2011 af met 43, zie tabel 8.1. De toename van 424 in 2009 heeft in 2010 niet doorgezet. In vergelijking met de regio doet Amstelveen het redelijk goed. De groei van het aandeel WW-ers aan de hand van indexcijfers ligt in de meeste buurgemeenten hoger, zie tabel 8.2. Tabel 8.1 Aantal uitkeringen naar soort, per 1 januari WW WWB WIJ* nvt 2 68 Overig (IOAW, BBZ) Totaal *Ingevoerd per oktober 2010 Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen Tabel 8.2 Aantal WW-uitkeringen met indexcijfers (2008 = 100), per 1 januari Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Absoluut Index Amstelveen Haarlemmermeer Abcoude Aalsmeer Amsterdam Ouder-Amstel Uithoorn Totaal Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen In het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) zijn in 2009 en 2010 vaker uitkeringen aangevraagd dan in voorgaande jaren. In 2011 lijkt het totale aantal aanvragen ongeveer uit te komen op het niveau van Alarmerend is de verhoudingsgewijs geringe uitstroom naar betaalde arbeid, dit betekent dat men moeilijker aan een baan kan komen en men langer van de WWB gebruik zal moeten maken. Tabel 8.3 Instroom/uitstroom WWB (Wet Werk en Bijstand) ontwikkelingen t/m juni * 2011** Instroom Uitstroom naar betaalde arbeid Totaal uitstroom *In 2010 zijn in verband met nieuwe wetgeving (WIJ: Wet investering in Jongeren, tot 27 jaar) 40 tot 50 WWBuitkeringen beëindigd en omgezet in WIJ-uitkeringen **Tot en met juni Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen 10

11 Het aantal zelfstandigen dat via de BBZ-regeling (Besluit Bijstand Zelfstandigen) een toekenning voor ondersteuning ontvangt is in 2009 verdubbeld ten opzichte van voorgaande jaren (zie tabel 8.4) en ook in 2010 verder toegenomen. Als het aantal aanvragen in 2011 doorzet zoals tot en met juni van dit jaar, dan zal het totale aantal in 2011 op een vergelijkbaar aantal uitkomen als in De BBZ wordt sinds 2008 vaker aangevraagd. Hoewel het in 2008 nog niet vaak tot toekenning kwam (vaak vonden aanvragers toch nog andere oplossingen of golden contra-indicaties als een partner met voldoende inkomen), zijn in verstrekkingen toegekend (tegenover 7 in heel 2008). Vooral ZZP-ers dienen een verzoek in voor deze regeling. Tabel 8.4 Aantal toekenningen BBZ (Besluit Bijstand Zelfstandigen) tot en met juni 2011 Jaar Aantal * 10 *Tot en met juni Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen 11