MONITOR AMSTELVEENSE ECONOMIE december 2009

Transcriptie

1 MONITOR AMSTELVEENSE ECONOMIE december 2009

2 In deze bijlage treft de lezer de eerste versie van de economische monitor van de gemeente Amstelveen. In de tabellen worden de ontwikkelingen van de kerngegevens in de tijd weergegeven. Daar waar mogelijk zijn ook vergelijkingen met de regio toegevoegd. De focus ligt op de economische ontwikkeling. Cijfers over bijvoorbeeld uitkeringen zijn samengesteld tot totalen, want het gaat om de trend van de economische ontwikkeling en niet om de exacte aantallen van typen uitkering. Niet alle gegevens die wenselijk zijn om te weten zijn beschikbaar. Zo moeten samengestelde cijfers over 2009 voor de Metropoolregio nog worden gemaakt op het moment van het schrijven van deze bijlage (oktober/november 2009). 1. Vestigingen en werkzame personen (tabellen 1.1 tot en met 1.3) Per 1 januari 2009 zijn er bedrijfsvestigingen, t.o.v vorig jaar. De stijging wordt voor een groot deel veroorzaakt door het toegenomen aantal vestigingen in de zakelijke dienstverlening (+161). Het aantal ZZP-ers 1 is gedurende 2008 met 273 toegenomen en vertoont vergeleken met andere jaren een enorme stijging. Per 1 januari 2009 zijn er arbeidsplaatsen, t.o.v op 1 januari Amstelveen doet het dit jaar wat minder in (het binnenhalen van vestigingen in) het segment groot (> 250 medewerkers). Tabel 1.1 Vestigingen van bedrijven en instellingen naar bedrijfsklasse in Amstelveen per 1 januari Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam 1 Zelfstandigen Zonder Personeel 1

3 Tabel 1.2 Werkzame personen in vestigingen van bedrijven en instellingen naar bedrijfsklasse in Amstelveen per 1 januari Landbouw Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel/reparatie auto's, motorfietsen Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Verzekeringen en pensioenfondsen Activiteiten tbv financiële instellingen Verhuur/handel onroerend goed Verhuur roerende goederen Computerservice- en informatiebureaus Overige zakelijke dienstverlening Overheid, verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Belangen- en ideële organisaties Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam Tabel 1.3 Vestigingen van bedrijven en instellingen naar grootteklasse werkzame personen in Amstelveen per 1 januari Grootteklasse of meer Totaal Bron: Activiteitenregister Regio Amsterdam Gekeken naar sectoren valt een aantal zaken op. Er is een aantal sectoren die een stijging van vestigingen laat zien, een aantal die een stijging van arbeidsplaatsen laat zien, en omgekeerd. Ofwel: er is geen algemeen beeld ten aanzien van de hele economie. Opvallend is dat het aantal arbeidsplaatsen in banken, verzekeringen, andere financiële instellingen, zakelijke dienstverlening en ICT is toegenomen in het begin van de recessietijd; het aantal vestigingen in veel van deze sectoren juist niet. Terwijl het onderwijs een stijging van vestigingen en arbeidsplaatsen vertoont, vertoont de zorg alleen een stijging van aantal vestigingen maar onverwacht een daling van de arbeidsplaatsen. De sector overheid blijft op beide fronten nagenoeg gelijk. De stijging van het aantal arbeidsplaatsen in de detailhandel is ook opmerkelijk te noemen in deze tijden. Naast de sector zorg daalt het aantal arbeidsplaatsen in de onroerend goed, opslag/vervoer/communicatie, landbouw en groothandel (cf. het landelijke beeld in deze sectoren). 2

4 2. Starters (tabellen 2.1 en 2.1) Het aantal starters in Amstelveen is tot en met de zomer van 2009 niet ingrijpend gedaald. Gekeken naar het aantal per eerste half jaar in de jaren 2004 tot en met 2009 is alleen het aantal starters in het eerste half jaar in 2008 groter geweest dan (in dat van) In de zomer van 2009 is het aantal opgestarte bedrijven vrij laag, maar september laat weer een stijging zien. Doorgetrokken naar heel 2010 lijkt het erop dat het aantal starters in lijn ligt met vorig jaar en zelfs boven die van eerdere jaren. Mogelijk dat een negatieve invloed van de marktsituatie door de recessie op het aantal starters teniet wordt gedaan door een positieve die voortkomt uit het aantal (hoog opgeleide) mensen dat zonder baan komt te zitten en een eigen bedrijf starten (bijv. aan huis als ZZP ers). Het aantal arbeidsplaatsen bij de starters is relatief laag in vergelijking met voorgaande 3 jaren. Tabel 2.1 Het aantal starters in Amstelveen per maand januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober November December Totaal Prognose 479 Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam Tabel 2.2 Het aantal arbeidsplaatsen bij starters in Amstelveen per maand Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Prognose 588 Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam 3. Faillissementen (tabellen 3.1 en 3.2) Om onverklaarbare reden is het aantal faillissementen in augustus 2008 heel hoog. Doordat faillissementen door de rechtbank worden uitgesproken, komen cijfers hierover met enige vertraging tot stand. Er kan aan de cijfers geen crisis worden afgelezen want het aantal faillissementen in de eerste helft van 2009 is lager dan in de eerste helft van de jaren 2004 tot en met

5 In de regio Amstelland en Meerlanden is wel een aanzienlijke stijging te zien. 2 Zo is bijvoorbeeld het aantal faillissementen tot en met september 27% hoger dan vorig jaar; in Amstelveen is het aantal faillissementen zelfs iets gedaald. Ook ten opzichte van Amsterdam heeft Amstelveen relatief weinig faillissementen. In Amstelveen is 0,15% van het totaal aantal vestigingen failliet gegaan, in Amsterdam is dit 0,20%. 3 Veruit de meeste faillissementen in Amstelveen vielen in de financiële dienstverlening, op afstand gevolgd door de sectoren; landbouw, groothandel, detailhandel, transport en zakelijke dienstverlening. Het aantal betrokken arbeidsplaatsen bij faillissementen is in de financiële dienstverlening maar ook in de detailhandel beduidend hoger t.o.v. de overige sectoren. In Amstelveen is 0,08% van het totaal aantal arbeidsplaatsen verdwenen door faillissementen, terwijl dit in Amsterdam 0,34% is. In Amsterdam is het aantal arbeidsplaatsen dat verloren is gegaan door faillissementen in het derde kwartaal al bijna een verdubbeling t.o.v. heel vorig jaar, van 840 naar In Amstelveen is een dergelijke trend niet te zien. Tabel 3.1 Het aantal faillissementen per jaar in Amstelveen per maand januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Totaal Prognose 13 Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam Tabel 3.2 Het aantal bij faillissementen betrokken arbeidsplaatsen in Amstelveen per maand januari februari maart april mei juni juli augustus * 9 september oktober november december Totaal Prognose 45 Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam 2 Amstelland en Meerlanden, kwartaal en jaaroverzicht, KvK 3 Kwartaalrapportage OS Amsterdam. 4

6 4. Opgeheven vestigingen (tabellen 4.1 en 4.2) Het aantal opgeheven vestigingen 4 is in de eerste 9 maanden van 2009 met 12% toegenomen ten opzichte van Dit is hoger dan de toename van 5% in Amsterdam. Ook in vergelijking met de jaren 2004 tot en met 2008 is een flinke stijging waar te nemen in Amstelveen. Sectoren waarin opvallend veel opheffingen plaatsvonden, zijn; de zakelijke dienstverlening en de financiële dienstverlening 5 gevolgd door de detailhandel. Opvallend is vooral het aantal hiermee gemoeide arbeidsplaatsen. Dit schommelt wat door de jaren heen, maar zal dit jaar een stuk hoger uitkomen dan ooit tevoren (zie tabel 4.2). Arbeidsintensieve vestigingen of bedrijven hebben mogelijk zwaardere tijden. Het relatieve verlies aan arbeidsplaatsen door opheffing van vestigingen blijft in Amstelveen met 2% lager dan Amsterdam, waar 2,7% van het totale aantal arbeidsplaatsen verloren is gegaan door opheffingen. Tabel 4.1 Het aantal opgeheven vestigingen per jaar in Amstelveen per maand januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Totaal Prognose 523 Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam Tabel 4.2 Aantal bij opgeheven vestigingen betrokken arbeidsplaatsen in Amstelveen p.m. januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Totaal Prognose Opheffingen is inclusief faillissementen, maar exclusief verhuizingen en overnames. 5 Tabel 1.1. bevestigt dat voor financiële instellingen en verzekeringswezen deze opheffingen ook tot daling van het aantal vestigingen heeft geleid doch door schaalvergroting heeft dat bij financiële instellingen kennelijk niet tot banenverlies geleid (zie tabel 1.2). Voor de overige zakelijke dienstverlening geldt dat het aantal nieuwe vestigingen veel groter is dan het aantal opheffingen en deze bedrijfstak vertoont dan ook per saldo een sterke groei van aantal vestigingen en arbeidsplaatsen (zie tabellen 1.1 en 1.2). Bron: Kamer van Koophandel Amsterdam 5

7 5. Aanbod kantoorruimte (tabel 5) Het aanbod van kantoorruimte is in Amstelveen traditioneel laag te noemen. Het op de markt komen van het KPMG kantoor vertekent deze cijfers enigszins, omdat dit een groot gebouw is in een niet al te grote markt. Het toegenomen aanbod dat hier een gevolg van is, staat los van de recessie. Daarbuiten is het aanbod ook toegenomen maar nog steeds is het relatieve aanbod van kantoorruimte in Amstelveen gemiddeld (voor de regio en in vergelijking met Amsterdam). Tabel 5 Aanbod en prijs kantoorruimte in m2 1-jun jun aug sep mei nov-09 aantal m2 aangeboden * 97643* * min. huurprijs m max. huurprijs m * inclusief KPMG m2 Bron: Onderzoek Accountmanagement Economische Zaken 6. Bevolking naar land van nationaliteit (tabel 6) Tabel 6 Bevolking naar land van nationaliteit, 1 januari Nederland België en Luxemburg Duitsland Frankrijk Groot Brittannië Ierland Italië en Malta Portugal Spanje Skandinavië Oostenrijk Zwitserland Griekenland en Cyprus Oost Europa Noord Amerika Suriname Overig Zuid en Midden Amerika India Japan China en Taiwan Overig Azië Afrika Oceanië Onbekend Totaal Aantal vreemdelingen

8 Percentage vreemdelingen 9,1% 9,4% 9,5% 10,3% 11,0% 11,9% Bron: Gemeentelijke Basisadministratie Het aantal buitenlandse inwoners in Amstelveen is 11,9% van de totale bevolking. 2,2% van de inwoners is per van Japanse afkomst. Dit aantal stijgt de laatste jaren licht. Sterke stijger was de groep uit India, nu 1,1% van de bevolking. De groep uit overig Azië is 1,6% groot. De Aziaten komen, zo is de veronderstelling, voornamelijk naar Amstelveen vanwege de zakelijk kansen die er liggen. Overigens groeit over de volle breedte, voor bijna 80 procent van het aantal landen/gebieden, het aantal inwoners. De groei van inwoners uit China, Duitsland en Verenigd-Koninkrijk zet bijvoorbeeld door. Ook het aantal Oost-Europeanen is aan het stijgen. 7. Gemeentelijke inkomsten toeristenbelasting (tabel 7) De inkomsten door de toeristenbelasting van de gemeente laten geen eenduidig beeld zien. Deze inkomsten zijn hier gekozen als graadmeter van het aantal overnachtingen. Aangezien het aantal hotels en kamers beperkt zijn, kunnen kleine dingen (bijvoorbeeld een verbouwing) al snel leiden tot een schommeling in de cijfers. Tabel 7 Gemeentelijke inkomsten afdracht toeristenbelasting door hotels (indicator van volume hotelovernachtingen) Toeristenbelasting Indexcijfers tarief toeristenbelasting 100,0 100,0 101,8 103,4 106,7 Indexcijfers werkelijke afdracht hotels 100,0 81,7 112,5 120,0 119,0 Indexcijfers afdracht bij gelijkblijvend tarief* 100,0 81,7 110,6 116,0 111,4 * is indicator voor volume hotelovernachtingen Bron: Gemeente Amstelveen/Financiën 8. Niet-werkende werkzoekenden (tabellen 8.1 en 8.2) Het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW-ers) die bij UWV werkbedrijf staan ingeschreven stijgt, in absolute getallen lijkt de stijging vrij hoog (van januari 2009 tot oktober 2009 zijn er 282 personen bijgekomen). Ten opzichte van de totale beroepsbevolking is dit slechts 0,5% (van 2,8% naar 3,3%). Het percentage NWW-ers ligt in oktober 2009 op hetzelfde niveau als eind 2006/begin Ook in vergelijking met Amsterdam is het aantal NWW-ers laag. Als het aantal NWW-ers wordt gedeeld door het aantal jarigen (43.058; de potentiële beroepsbevolking) is de werkloosheid in 2009 opgelopen van 7% op 1 januari tot 7,8% op 1 september. Tot nu toe neemt de werkloosheid in Amsterdam gemiddeld met ongeveer een tiende procentpunt per maand toe. 6 De groep 40+ is verreweg de grootste. Het niveau ligt echter nog niet zo hoog als in januari De jeugdwerkloosheid (niet-werkende werkzoekenden onder de 23 jaar) is tussen 1 januari 2004 (het hoogtepunt) en 1 januari 2009 enorm gedaald met 80 procent. 6 Kwartaal rapportage economische crisis Amsterdam 7

9 Tabel 8.1 Aantallen NWW absoluut en percentage tov. beroepsbevolking per 1 januari per jaar Absoluut NWW tov. Absoluut NWW tov. Absoluut NWW tov. Absoluut NWW tov. Maand NWW * beroepsb. NWW beroepsb. NWW* beroepsb. NWW beroepsb. Januari ,3% ,7% ,8% Februari ,3% ,7% ,9% Maart ,2% ,6% ,9% April ,1% ,6% ,1% Mei ,0% ,5% ,0% Juni ,0% ,4% ,0% Juli ,0% ,4% ,1% Augustus ,0% ,5% ,1% September ,9% ,5% ,2% Oktober ,9% ,5% ,3% November ,8% ,5% December ,3% ,8% ,6% NWW staat voor niet werkende werkzoekenden. Dit zijn mensen die bij een vestiging van het UWV werkbedrijf actueel ingeschreven staan als werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan twaalf uur per week werkt met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. Zij dienen ingeschreven te staan in de regio waar zij woonachtig zijn. Bron: UWV Tabel 8.2 Niet-werkende werkzoekenden* naar leeftijdsklasse in Amstelveen (absolute aantallen, per 1 januari) Leeftijd < 23 jaar jaar > 40 jaar Totaal NWW staat voor niet werkende werkzoekenden. Dit zijn mensen die bij een vestiging van het UWV werkbedrijf actueel ingeschreven staan als werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan twaalf uur per week werkt met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. Zij dienen ingeschreven te staan in de regio waar zij woonachtig zijn. Bron: UWV 9. Wet Werk en Bijstand (tabel 9.1 en 9.2) In het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) worden vaker uitkeringen aangevraagd dan in voorgaande jaren. Het meest alarmerend is de dalende uitstroom naar betaalde arbeid, dit betekent dat men moeilijker aan een baan kan komen en men langer van de WWB gebruik zal moeten maken. Anders dan in 2006, 2007 en 2008 is bekeken tot en met november in 2009 de uitstroom lager dan de instroom. Tabel 9.1 Instroom/uitstroom WWB (Wet Werk en Bijstand) ontwikkelingen tot en met november * Instroom Uitstroom naar betaalde arbeid Totaal uitstroom * cijfers 2009 tot en met november Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen Het aantal zelfstandigen dat via de BBZ regeling een toekenning voor ondersteuning ontvangt is alleen al tot en met september ruim verdubbeld (zie tabel 9.2). De BBZ (Besluit Bijstand Zelfstandigen) wordt sinds 2008 vaker aangevraagd. Hoewel het in 2008 nog niet vaak tot toekenning kwam (vaak vonden aanvragers toch nog andere oplossingen of golden contra-indicaties als een partner met voldoende inkomen), zijn in 2009 tot en met medio oktober al 11 verstrekkingen toegekend (tegenover 7 in heel 2008). Het aantal informatieaanvragen bij de gemeente is ook sterk 8

10 toegenomen. Het betreft vooral ZZP ers (Zelfstandigen Zonder Personeel) die een verzoek indienen voor deze regeling. Tabel 9.2 BBZ (Besluit Bijstand Zelfstandigen) Aantal toekenningen * Voorheen 'Nieuwe algemene bijstandswet' Bron: Gemeente Amstelveen/Werk en Inkomen 10. WW-uitkeringen (tabel 10) Het aantal WW-uitkeringen nam tussen 31 december 2008 en 30 september 2009 met 48% toe in Amstelveen, na een lichte daling in Dit zal onherroepelijk gaan leiden tot een toename van het aantal WWB aanvragen. In vergelijking met de regio doet Amstelveen het goed. De groei van het aantal WW ers procentueel gezien ligt overal veel hoger. Tabel 10 Aantal uitkeringen in het kader van de Werkeloosheidwet (WW) per gemeente 31 januari december september 2009 Absoluut Indexcijfer Absoluut Indexcijfer Absoluut Indexcijfer Amstelveen ,4 Haarlemmermeer ,4 Abcoude ,2 Aalsmeer ,4 Amsterdam ,1 Ouder-Amstel ,0 Uithoorn ,6 Totaal ,5 Bron: UWV-FEZ-DHW (uit: stroomgegevens per maand) 9