Prostaatkanker : Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen. België

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Prostaatkanker : Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen. België"

Laurens de Jong
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Prostaatkanker : Hormonale therapie : rol van huisarts, bijwerkingen en het nut van bewegen Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie

1 Prostaatkanker : Hormonale therapie : rol van huisarts, bijwerkingen en het nut van bewegen Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen België 9500 nieuwe gevallen per jaar 4 overlijdens per dag Geen screening voor prostaatkanker Terugbetaling PSA sterk beperkt 1

2 Etiologie prostaatkanker Erfelijke factoren VOEDING Slecht: rood vlees, dierlijke vetten, Goed: groenten en fruit, vit D,??? Vitamine E, selenium, Seksuele activiteit? Prostaatkanker: symptomen Meestal asymptomatisch LUTS = meestal benigne prostaatvergroting! 2

3 Prostaatkanker Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) Behandeling met als doel genezing : radicale heelkunde, radiotherapie, actief opvolgen Hormonale therapie Palliatief bij gemetastaseerde ziekte Tijdelijk (1 tot 3 jaar) samen met radiotherapie Chemotherapie Gemetastaseerd prostaatcarcinoom hormonale behandeling = PALLIATIEF 4 vormen : Subcapsulaire orchiëctomie LHRH-analogen LHRH-antagonisten Anti-androgenen 3

4 Hormonale therapie : chirurgische castratie Efficiënt Goedkoop 100 % therapietrouw Onomkeerbaar Psychologisch LHRH-analogen Decapeptyl, Lucrin, Zoladex, Eligard maandelijkse, 3-maandelijkse of 6-maandelijkse vorm! Bijwerkingen : Warmte-opwellingen Verlies van libido en erecties Flare-up Beperkte gynecomastie is mogelijk Na jaren : osteoporose, spierslapte, anemie, lipidenprofiel, metabool syndroom depressie 4

5 LHRH antagonisten Firmagon (degarelix) Voordelen Geen initiële flare up Betere PSA progressie vrije overleving Minder cardiovasculaire events bij risicopatiënten Nadelen Voorlopig alleen maandelijkse vorm Lokale reakties op injectieplaats Maximale androgeenblokkade (MAB) anti-androgenen (tabletten) : Androcur : 3 x 50 mg / d Casodex : 1 x 50 mg / d Eulexin : 3 x 250 mg / d voordeel bij pten met goede prognose? bij starten van LHRH (flare-up) bij dreigende ruggemergcompressie of urinaire retentie 5

6 Anti-androgenen in monotherapie Steroïdale Androcur 200 tot 300 mg/d in 2 innames CAVE vermoeidheid, depressie, cardiovasculair Non-steroïdale Casodex 150 mg/d in 1 inname EPC trial (Early Prostate Cancer) Eulexin 750 mg/d in 3 innames CAVE gynecomastie!!! NIET bij gemetastaseerde pten Castratie-resistent prostaatca etiologische behandeling: Antiandrogen withdrawal Abiraterone, enzalutamide Chemotherapie: Taxotere, Cabazitaxel symptomatische behandeling Bisfosfonaten, denosumab Palliatieve radiotherapie Radionucleotiden (Metastron, Alfaradin) 6

Castrate Resistant Prostate Cancer Mitoxantrone Zoledronic Acid Docetaxel Cabazitaxel Sipuleucel-T 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Denosumab

7 Castrate Resistant Prostate Cancer Mitoxantrone Zoledronic Acid Docetaxel Cabazitaxel Sipuleucel-T Denosumab Abiraterone Acetate Radium-223 Enzalutamide Symptom benefit SRE benefit Overall survival benefit +/- symptom/sre benefit Castration Abiraterone Enzalutamide Alpharadin Docetaxel Death Tumor volume Local Therapy 2 nd -line Hormonal therapy Sipuleucel-T Cabazitaxel Abiraterone Enzalutamide Asymptomatic Symptoms Non-Metastatic Castration Sensitive Metastatic Castration Resistant Death from Prostate Cancer Time 7

8 CRPC: verlengde overleving Abiraterone Enzalutamide Cabazitaxel Radium

9 Andere problemen Botpijnen Dreigende dwarslesie Urinaire retentie Ureterobstructie Anemie Oedemen DIC BIJWERKINGEN 9

10 Het castratie syndroom Verlies van seksuele interesse, erectieproblemen Vermoeidheid Warmte-opwellingen Verminderde intellectuele mogelijkheden, emotioneler, depressie Verminderde spierkracht Toename van vetweefsel (buik) Vermindering van fysieke aktiviteit en algemene vitaliteit Osteoporosis Hormonale therapie bij gelokaliseerde ziekte = hogere mortaliteit!!! 10

Sarcopene obesitas en hormonale therapie Prospective 12-wk study, 25 men with locally advanced or recurrent prostate cancer, LHRH agonists Lean mass (%) Fat mass

11 Sarcopene obesitas en hormonale therapie Prospective 12-wk study, 25 men with locally advanced or recurrent prostate cancer, LHRH agonists Lean mass (%) Fat mass (%) BMI Weight Fasting Insulin OGTT Glu +2h Gly Hb percent changes percent changes Smith et al. J Clin Endocrinol Metab, 91(4): ,

12 % 3/06/2016 Sarcopene obesitas en hormonale therapie Prospective 12-wk study in men with prostate cancer starting LHRH agonists. TG LDL cholesterol HDL cholesterol Total cholesterol percent changes Smith et al. J Clin Endocrinol Metab, 91(4): , 2006 Metabole effecten van hormonale therapie Metabolic syndrome Type II diabetes ADT (N = 20) Non-ADT (N = 18) Controls (N = 20) Braga-Basaria M, et al. J Clin Oncol 2006;24:

13 Hormonale therapie verhoogt het risico op cardiovasculaire sterfte Smith et al. J Clin.Oncol, 2006, 24: Minder cardiovasculaire events met LHRH-agonisten (HR=0.488, 95% CI ; p=0.0080) Albertsen et al. J Clin Oncol 31, 2013 (suppl 6; abstr 4) 13

$2002;87:3656-3661 Hormonale therapie en risico op botfracturen Any fracture 1.21 Increased risk 21% Hip fracture 1.76 76% Vertebral fracture 1.18 18% 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.$

14 Hormonale therapie veroorzaakt botverlies Changes in BMD during LHRH-agonist treatment after 12 Months Mittan D, et al. J Clin Endocrinol Metab. 2002;87: Hormonale therapie en risico op botfracturen Any fracture 1.21 Increased risk 21% Hip fracture % Vertebral fracture % Relative risk Decreasing risk Increasing risk ,341 patients with no LHRH agonist 3,779 patients treated with LHRH agonist Smith MR, et al. J Urol 2006;175:

15 Heupfracturen Bijna kwart overlijdt binnen jaar na heupfractuur en kwart blijft invalide European Association of Urology guidelines for treatment and prevention of the side effects of hormonal therapy A. Heidenreich, et all. EAU guidelines : UPDATE MARCH

Body Composition, Physical Fitness, Functional Performance, Quality of Life and Fatigue Benefits of Exercise for Prostate Cancer Patients: A Systematic Review Grade A level evidence: increase

16 Body Composition, Physical Fitness, Functional Performance, Quality of Life and Fatigue Benefits of Exercise for Prostate Cancer Patients: A Systematic Review Grade A level evidence: increase muscular endurance, aerobic endurance, overall quality of life, and reduce fatigue. Grade B evidence: may improve muscle mass, muscular strength, functional performance, as well as health-related, social and physical quality of life. Effects greater for group rather than home-based exercise, especially if these programs include resistance training. JWL. Keogh et al. J Pain Symptom Manage (1): Randomized controlled trial of resistance or aerobic exercise in men receiving radiation therapy for prostate cancer. Segal RJ et al. J Clin Oncol (3):

Exercise maintains sexual activity in men undergoing androgen suppression for prostate cancer: a randomized controlled trial 57 prostate cancer patients undergoing ADT were randomized to an

17 Exercise maintains sexual activity in men undergoing androgen suppression for prostate cancer: a randomized controlled trial 57 prostate cancer patients undergoing ADT were randomized to an exercises program or or usual care control * P=0,024 To what extent were you interested in sex during the last 4 weeks? (QLQ-PR25) P Cormie, RU Newton, DR Taaffe, N Spry, D Joseph, M A Hamid and DA Galvao 17

18 Feel+: physical exercise program Based on the James method: Jogging (walking), Abdominal, Muscular exercises, Equilibrium and Suppleness Especially tailor made for PCa patients 18

UZ Antwerpen Revalidatie nieuwe start voor (ex)-kankerpatiënten verschenen in maguza # 86, Oktober 2011 Kankerpatiënten hebben het vaak moeilijk om na hun behandeling de draad van hun leven weer op

19 UZ Antwerpen Revalidatie nieuwe start voor (ex)-kankerpatiënten verschenen in maguza # 86, Oktober 2011 Kankerpatiënten hebben het vaak moeilijk om na hun behandeling de draad van hun leven weer op te pikken. Het Multidisciplinair Oncologisch Centrum Antwerpen (MOCA) en de dienst fysische geneeskunde zetten een revalidatieprogramma op poten dat patiënten helpt hun fysieke en mentale kracht te herwinnen. Waarom een fysieke training specifiek voor prostaatkanker patiënten in het UZ Antwerpen? 1. Gekende bijwerkingen van hormonale therapie 2. Gunstige invloed van specifieke oefeningen op deze bijwerkingen 3. Specifieke patiënten populatie : leeftijd, chronische palliatieve therapie, mannen, 4. Veerle Lamotte, tel 03/

Overzicht Revalidatieprogramma EFFECTS OF PHYSICAL TRAINING ON ADVERSE EFFECTS IN MEN WITH PROSTATE CANCER UNDERGOING ANDROGEN DEPRIVATION THERAPY Natalia ZABEGALINA 2, *., Veerle LAMOTTE 2,3.

20 Overzicht Revalidatieprogramma EFFECTS OF PHYSICAL TRAINING ON ADVERSE EFFECTS IN MEN WITH PROSTATE CANCER UNDERGOING ANDROGEN DEPRIVATION THERAPY Natalia ZABEGALINA 2, *., Veerle LAMOTTE 2,3., Bart SEGERS 1., Gaetane STASSIJNS 1., Lucien HOEKX 2,3. 1 Departments of Physical Medicine and Rehabilitation, 2 Urology and 3 Multidisciplinary Oncological Centre of Antwerp (MOCA), University Hospital of Antwerp, Antwerp, Belgium 20

21 Conclusions of our study Pre-training the majority of patients was in a very unfavorable state concerning their cardio-metabolic profile. Importance of screening and closer monitoring of CVRF. Exercise training tends to show short-term positive improvements in physical performance A positive effect on quality of life was confirmed by our data. Our training program was well tolerated with no adverse effects. There was a very high satisfaction rate within the training group. We note that supervised training in small groups of ± 8 participants might be more effective than an individual physical exercise program. Patiënten uitstap naar Averbode 21

Effect van bewegen op tumorgroei? Growth of prostate cancer cells is reduced when exposed to exercise serum from 9 out of 10 individuals. Rundqvist H, Augsten M, Strömberg A, Rullman E, et al.

22 Effect van bewegen op tumorgroei? Growth of prostate cancer cells is reduced when exposed to exercise serum from 9 out of 10 individuals. Rundqvist H, Augsten M, Strömberg A, Rullman E, et al. (2013) Effect of Acute Exercise on Prostate Cancer Cell Growth. PLoS ONE 8(7): e doi: /journal.pone

23 Take home messages PSA is niet afgeschaft! PSA na radicale prostatectomie moet < 0,1 ng/ml Maandelijkse, 3-maandelijkse en 6-maandelijkse vormen van hormonale therapie Hormonale therapie is geen alternatief voor heelkunde of radiotherapie Castratie-resistent ipv hormoon-refractair Aandacht voor bijwerkingen, metabool syndroom Aanmoedigen om te blijven bewegen 23

Vergelijkbare documenten

Prostaatkanker: Behandeling door oncoloog. Jarmo Hunting 11-04-2013

Prostaatkanker: Behandeling door oncoloog Jarmo Hunting 11-04-2013 Inhoud presentatie Inleiding Anti-hormonale therapie Chemotherapie Targeted therapy (TKI) Supportive care 1 Inleiding Gemetastaseerd prostaatcarcinoom