Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat"

Transcriptie

1 Screening voor prostaatkanker Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat 17 november 2010

2 De cijfers voor Vlaanderen en Europa Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen ( lifetime risk in USA 18 %) 2005 Vlaanderen ,2% 2006 EU ,1%

3 De cijfers voor Vlaanderen en Europa Prostaatkanker is de 3 de doodsoorzaak door kanker bij mannen 2006 Vlaanderen 850 9,7% 2006 EU ,4%

4 PIN Natuurlijke evolutie van prostaatkanker Localized Locally advanced Metastatic Death Kwaadaardige omzetting Plaatselijke ontwikkeling Algemene uitzaaiing Komt vaak voor Komt minder vaak voor Komt zelden voor

5 De ideale screeningtest Normaal / BPH Prostaatkanker Potentieel letale prostaatkanker (hoge Gleason-score) IDEALE SCREENINGTEST

6 PSA

7 In veel landen werd een daling van het sterftecijfer vastgesteld na de invoering van PSA bepaling in de dagelijkse praktijk. Year of Onset Period (years) Reduction /year (%) Total reduction USA Germany Australia Canada Austria Italy UK France Spain Baade PD et al., International trends in prostate-cancer mortality: the decrease is continuing and spreading. Cancer Causes Control 15:237 41, 2004.

8 Analyse van de gegevensbank toont een daling aan van het sterftecijfer door PCa over de laatste 10 jaar Er werd niet aangetoond of dit het resultaat is van: Screening en een programma voor vroegtijdige opsporing Agressievere behandelingen (radicale behandeling, gecombineerde behandeling, vroegtijdige HT, )

9 De realiteit van PSA testing Gezonde man en goedaardige ziekte Niet aggressieve PCa Cut off Potentieel Letale PCa PSA, ng/ml

10 De realiteit van PSA-testing Het niveau van PSA staat niet direct in relatie tot de aggressiviteit van PCa Voor om het even welke cut-off waarde is er een aanzienlijk aantal kankers dat niet wordt gediagnosticeerd

11 PSA ter screening bij PCa PSA 0-2 ng/ml 2 4 ng/ml 4 10 ng/ml > 10 ng/ml Waarschijnlijkheid van PCa (DRE negatief) 10% 15% 25% > 50%

12 PPA Meerderheid van gedetecteerde ca zijn in een gevorderd stadium Lage reproduceerbaarheid Zeker waarde als aanvullend bij PSA bepaling (18% gedetecteerd door PPA maar niet door PSA)

13 PLCO Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian Cancer Screening Trial $110,000,000 US Andriole GL et al. Mortality results from a randomized prostate-cancer screening trial. N Engl J Med 2009; 360:

14 PLCO , jr, 10 centra Screening: jaarlijks PSA ged. 6 j + ppa ged 4j. Control: usual care PSA >4ng/ml ad risk voor Pca Andriole GL et al. Mortality results from a randomized prostate-cancer screening trial. N Engl J Med 2009; 360:

15 PLCO Resultaten na 7 jaar Incidentie Pca : 2820(screening) vs. 2322(kontrole) Overlijden Pca: 44(screening) vs. 50(kontrole) Andriole GL et al. Mortality results from a randomized prostate-cancer screening trial. N Engl J Med 2009; 360:

16 PLCO At 10 years: 3452 vs diagnoses

17 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

18 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

19 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

20 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

21 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

22 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

23 Toelichting resultaten PLCO 44% van beide armen had vooraf PSA-bepaling 15% van de screening group werd niet gescreend 52% van de control group werd gescreend Low biopsy compliance. 30% van de mannen met een psa>4,0 ng/ml lieten een biopsie verrichten Cut off 4ng/ml Te korte follow-up Te weinig events (174 doden bij 76,693 mannen)

24

25 European randomized study for screening for PCa (ERSPC) Schröder FH, Hugosson J, Roobol MJ et al. Screening and prostate cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med 2009; 360:

26 European randomized study for screening for PCa (ERSPC) , 7 centra jr. Screeninggroep: PSA+PPA / 4 jr PSA >3-4 (10 in België) sextant (of meer)biopsies Therapie volgens de locale richtlijnen Primary outcome: dood door PCa

27 European randomized study for screening for PCa (ERSPC) Screening Control PCa diagnose 8.2%(5990) 4.8%(4307) Screening Control Overlijden door PCa Schröder FH et al. N Eng J Med 2009;360:1320-8

28 European randomized study for screening for PCa (ERSPC) RR voor overlijden door prostaatca 0,80 screening vs. control 20 % vermindering sterfte aan prostaatca 1,410 mannen moeten worden gescreend om 1 PCa sterfte te voorkomen 48 PCa pt dienen te worden behandeld om 1 PCa sterfte te voorkomen 20 PCa pt dienen te worden behandeld om 1 PCa meta te voorkomen (41% daling metastasering)

29 Prostate Cancer Mortality Reduction by Prostate-Specific Antigen Based Screening Adjusted for Nonattendance and Contamination in the European Randomised Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC) Monique J. Roobol et al European Urology Volume 56, issue 4, pages , October 2009 Heranalyse van de ERSPC Aanpassing in functie van contaminatie en non-attendance 30% minder mortaliteit in de screening group

30 PLCO ERSPC Conclusie Massascreening niet aangewezen Overdiagnose en overbehandeling

31 7yrs PLCO review time point ERSPC 9years median follow-up

32 Massascreening vs. Opportunische screening of vroegdetectie

33 Albertsen PC et al, JAMA 293(17): , 2005.

34 PSA VERSTANDIG GEBRUIKEN OM OVERDETECTIE EN OVERBEHANDELING ZOVEEL MOGELIJK TE VOORKOMEN!

35 AUA PSA best practice statement Beslissing om PSA te gebruiken voor vroegdetectie dient te worden geïndividualiseerd. Patiënten dienen te worden geïnformeerd over de risico s en mogelijke voordelen van screening. Vroegdetectie kan worden aangeboden aan: Asymptomatische mannen 40 jaar Wens om te worden gescreend Ingeschatte levensverwachting > 10 jaar

36 NCCN recommendation 1-malige psa-test als predictor voor langetermijnsrisico op prostaatca op leeftijd van 40-45j. PSA <0,65 ng/ml 0,65-1,0 ng/ml Actie Laag-risico, verdere bepalingen vanaf 55 j. PSA verder om de 2-4j. >1 ng/ml PSA jaarlijks

37 NCCN recommendation 1-malige psa-test als predictor voor langetermijnsrisico op prostaatca op leeftijd van 40-45j. PSA <0,65 ng/ml 0,65-1,0 ng/ml Actie Laag-risico, verdere bepalingen vanaf 55 j. PSA verder om de 2-4j. >1 ng/ml PSA jaarlijks Leeftijd >75j en PSA <3ng/ml stop screening

38 PROSTATE CANCER Improving accuracy of PSA PSA density PSA velocity Leeftijdsgebonden referentiebedragen voor PSA Vrije/totale PSA Familiale anamnese Co-morbiditeit Resultaten van vroegere biopten

Dr E.B. Cornel, uroloog. PSA: To Screen or Not to Screen

Dr E.B. Cornel, uroloog. PSA: To Screen or Not to Screen , uroloog PSA: To Screen or Not to Screen Belangen verstrengelingen 1. wetenschappelijk onderzoek met: UMC Radboud & Erasmus Telomerix Spectrum pharmaceuticals AMS 2. www.deprostaatkliniek.nl PSA: To Screen

Nadere informatie

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%

Nadere informatie

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen?

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Bin Kroon Uroloog Rijnstate 1 Achtergrond prostaatkanker Jaarlijks 9000 nieuwe gevallen Jaarlijks 3000 doden Gevorderde ziekte niet te cureren PSA: vroegdetectie Screenen

Nadere informatie

PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018

PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018 PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018 Kankerincidentie Stijgt al jaren Gevolg van vergrijzing, toename levensverwachting en screening Prostaatkanker - incidentie Prostaatkanker

Nadere informatie

Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?

Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Symposium State of the Art in Prostate Cancer 14-09-2016 Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Dr. Koen Slabbaert Dienst Urologie, RZ Tienen Active Surveillance : Programma Waarom

Nadere informatie

PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017.

PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017. PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017. Berend Rikken, uroloog Vragen? brikken@ysl.nl Hans de Ronde, huisarts Met dank ook aan Erasmus Mc Monique Roobol voor dia's over prostaatwijzer

Nadere informatie

Screening en preventie: een januskop met twee gezichten? Ann Van den Bruel Research professor, ACHG KU Leuven Huisarts te Antwerpen

Screening en preventie: een januskop met twee gezichten? Ann Van den Bruel Research professor, ACHG KU Leuven Huisarts te Antwerpen Screening en preventie: een januskop met twee gezichten? Ann Van den Bruel Research professor, ACHG KU Leuven Huisarts te Antwerpen 1 Conflicts of interest Huisarts: financiële conflict door uitstrijkjes

Nadere informatie

PSA-screening anno 2016

PSA-screening anno 2016 Symposium urologie 14/9/2016 PSA-screening anno 2016 Is er iets nieuws? Dr. Van Wynsberge urologie Dokter, u test toch Ook mijn prostaat? WIE GELOOFT DAT PROSTAATKANKER SCREENING NUTTIG / ZINVOL IS? 2012

Nadere informatie

27/09/2019. Wat? Wie? Inleiding. Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Actieve opvolging.

27/09/2019. Wat? Wie? Inleiding. Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Actieve opvolging. 27 Sept 2019 Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Filip Poelaert Wat? Inleiding Behandelingsstrategie bij mannen met prostaatkanker dat vooralsnog geen behandeling

Nadere informatie

Prostaatkanker, wat nu?

Prostaatkanker, wat nu? Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen. Prostate Awareness Day Dinsdag

Nadere informatie

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen.

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen. Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel Uroloog Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen www.urologischcentrum.be Actieve opvolging Voor elk type prostaatkanker? Voor

Nadere informatie

dem Prostaatkankerscreening Grote schade, kleine baten inhoud

dem Prostaatkankerscreening Grote schade, kleine baten inhoud dem s Jaargang 25 April/Mei 2009 ISSN 0169-1473 Een uitgave van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Bulletin over Bevolking en Samenleving 4 inhoud 1 Prostaatkankerscreening 5 Postkoloniale

Nadere informatie

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken B. Spinnewijn

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken B. Spinnewijn Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2009 B. Spinnewijn De onenigheid tussen de verschillende aanbevelingen rond prostaatkankerscreening blijft bestaan, ondanks de voorlopige resultaten van

Nadere informatie

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en

Nadere informatie

Informatie over de opsporing van prostaatkanker met PSA op basis van de Belgische gegevens. Informatie voor de arts

Informatie over de opsporing van prostaatkanker met PSA op basis van de Belgische gegevens. Informatie voor de arts Informatie over de opsporing van prostaatkanker met PSA op basis van de Belgische gegevens Informatie voor de arts 2 Doelpubliek Dit document is bestemd voor artsen. Er bestaat ook een document bestemd

Nadere informatie

Behandeling Prostaatkanker

Behandeling Prostaatkanker Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker

Nadere informatie

Laat ik me wel of niet screenen?

Laat ik me wel of niet screenen? Laat ik me wel of niet screenen? Mannen en artsen over beslissingsondersteuning bij vroegtijdige opsporing van prostaatkanker Annelies Engelen Dr. Joke Vanderhaegen Prof. Dr. Chantal Van Audenhove http://www.kuleuven.be/lucas/

Nadere informatie

Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking

Nadere informatie

PSA-test voor vroege opsporing van prostaatkanker

PSA-test voor vroege opsporing van prostaatkanker PSA-test voor vroege opsporing van prostaatkanker Nr. 2017/06D, Den Haag 21 juni 2017 Achtergronddocument bij: Maat houden met medisch handelen Nr. 2017/06, Den Haag 21 juni 2017 PSA-test voor vroege opsporing

Nadere informatie

2 e Post EAUN Meeting. Hot topics in Uro-oncologie Erik van MuilekomMANP Verpleegkundig specialist NKI-AVL

2 e Post EAUN Meeting. Hot topics in Uro-oncologie Erik van MuilekomMANP Verpleegkundig specialist NKI-AVL 2 e Post EAUN Meeting Hot topics in Uro-oncologie Erik van MuilekomMANP Verpleegkundig specialist NKI-AVL Active Surveillance prostaatkanker Prognose kanker incidentie en dood in 40 Europese landen 2008

Nadere informatie

Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma.

Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma. Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma. Dr. Nico De Graeve Dr. Luc Merckx Dr. Yves Ringoir urologische oncologie dienst urologie Situatie in België Patient 68 jarige man, actieve

Nadere informatie

Personalized breast cancer screening? Frederieke van Duijnhoven, chirurg

Personalized breast cancer screening? Frederieke van Duijnhoven, chirurg Personalized breast cancer screening? Frederieke van Duijnhoven, chirurg NBCA 2013 16000 borstkanker patienten waarvan 2300 DCIS waarvan 45% gevonden in BOB 58% hiervan 50-75 jaar Overleving na borstkanker

Nadere informatie

PCA3. www.urologischcentrum.be

PCA3. www.urologischcentrum.be PCA3 www.urologischcentrum.be De PCA3 test, een eenvoudige urinetest die kan helpen bij de diagnose van prostaatkanker en de keuze van therapie. Over prostaatkanker Prostaatkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

To screen or not to screen:

To screen or not to screen: 75 + : To screen or not to screen: that s the question Flora E van Leeuwen Netherlands Cancer Institute Introductie screening: altijd een afweging VOORDELEN Lagere sterfte Gewonnen levensjaren Betere kwaliteit

Nadere informatie

WBO: onderzoek naar screening op prostaatkanker

WBO: onderzoek naar screening op prostaatkanker WBO: onderzoek naar screening op prostaatkanker Aan: de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Nr. 2018/21, Den Haag 27 november 2018 WBO: onderzoek naar screening op prostaatkanker pagina

Nadere informatie

Urologie Hematurie en PSA

Urologie Hematurie en PSA Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties

Nadere informatie

Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker

Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker Onderzoek Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker Chris Bangma, Monique Roobol, Harry de Koning, Louis Denis, Fritz Schröder Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende maligniteit onder mannen

Nadere informatie

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

Nico Mensing van Charante Lezing 2014. Grenzen aan de Geneeskunde

Nico Mensing van Charante Lezing 2014. Grenzen aan de Geneeskunde Nico Mensing van Charante Lezing 2014 Grenzen aan de Geneeskunde Hermitage Amsterdam, Vrijdag 17 januari 2014 Deel 1: Grenzen aan de diagnostiek prof dr Patrick Bindels, huisarts Deel 2: Grenzen aan de

Nadere informatie

Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker

Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker Klinische les Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker Arnout R. Alberts, Leonard P. Bokhorst en Monique J. Roobol Dames en Heren, Zowel bij de vroege diagnose van prostaatkanker als bij de

Nadere informatie

4e Post EAUN Meeting. Men s Health. Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN

4e Post EAUN Meeting. Men s Health. Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN 4e Post EAUN Meeting Men s Health Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN Weergave presentatie Ian Banks 14-6-2011 Brussel Men s Health

Nadere informatie

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC De nieuwste ontwikkelingen Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC Voorbeeld voettekst juli 2018 Kleincellig longcarcinoom Meestal ver stadium bij diagnose geen genezing Standaard: carboplatin en etoposide

Nadere informatie

Kennis van Vlaamse huisartsen omtrent PSAscreening

Kennis van Vlaamse huisartsen omtrent PSAscreening FACULTEIT WETENSCHAPPEN Kennis van Vlaamse huisartsen omtrent PSAscreening Dr. Lot Popelier Promotor: Prof. Dr. P. Vankrunkelsven academisch centrum huisartsgeneeskunde Proefschrift ingediend tot het behalen

Nadere informatie

Screening op prostaatkanker

Screening op prostaatkanker Screening op prostaatkanker Informatie voor mannen die een PSA-test overwegen of aanvragen. Wat we weten en wat we niet weten: zaken om over na te denken alvorens te besluiten een PSA-test te laten uitvoeren.

Nadere informatie

Afwachten bij prostaatkanker

Afwachten bij prostaatkanker Afwachten bij prostaatkanker Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop we prostaatkanker kunnen behandelen.

Nadere informatie

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie

Nadere informatie

WAARDE VAN DE PSA-BEPALING EN HET RECTAAL TOUCHER

WAARDE VAN DE PSA-BEPALING EN HET RECTAAL TOUCHER 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van november 2004. De huisarts krijgt het verzoek om een test op prostaatkanker of wil zelf, bij een vermoeden van prostaatkanker of bij twijfel

Nadere informatie

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Prostaat V3.2014 Prostaat ICD-O C61 1 Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij de man boven 50 jaar, maar niet

Nadere informatie

Wet bevolkingsonderzoek: prostaatkanker ERSPC-Rotterdam (3)

Wet bevolkingsonderzoek: prostaatkanker ERSPC-Rotterdam (3) Wet bevolkingsonderzoek: prostaatkanker ERSPC-Rotterdam (3) Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Voorzitter Aan de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Sport Onderwerp : Aanbieding advies

Nadere informatie

SCREENING MAMMOGRAFIE

SCREENING MAMMOGRAFIE SCREENING MAMMOGRAFIE Wat is de toegevoegde waarde? Dr. Christel Depestel Borstkliniek Voorkempen 17/11/2010 1 Waar staan we op dit moment met borstkankerscreening in België? Doel van borstkankerscreening

Nadere informatie

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Datum: 21 mei 2013 Verantwoording: Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) Versie: Concept 2.0 Evidence based/consensus based Type: Landelijke richtlijn 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Is screening bij longkanker zinvol?

Is screening bij longkanker zinvol? Is screening bij longkanker zinvol? Dr. Karl Govaert 1 LUNG CANCER Leading cause of cancer-related death among men and women in US Second leading cause of cancer in US 75% present with advanced local or

Nadere informatie

Bronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie

Bronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 (n=112) Kleincellig versus Niet-kleincellig kleincellig 18% niet-kleincellig

Nadere informatie

PSA Dr Marc Elisen, specialist laboratoriumgeneeskunde MCZuiderzee/ atalmedial

PSA Dr Marc Elisen, specialist laboratoriumgeneeskunde MCZuiderzee/ atalmedial PSA Aanmelden bij Kahoot! Ga naar kahoot.it Vul de PIN-code (komt zo op het scherm). Vul een nickname in. Casus Man van 55 jaar komt bij de huisarts. De schoonvader (57 jr) van zijn zoon (28 jr) is recent

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Datum: 15 oktober 2013 Verantwoording: Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) Versie: Concept 2.0 Evidence based/consensus based Type: Landelijke richtlijn 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Echo en klinisch onderzoek hebben ze een plaats in de screening? 3de Logo borstkankersymposium zaterdag 3 december 2005

Echo en klinisch onderzoek hebben ze een plaats in de screening? 3de Logo borstkankersymposium zaterdag 3 december 2005 Echo en klinisch onderzoek hebben ze een plaats in de screening? 3de Logo borstkankersymposium zaterdag 3 december 2005 Filip De Roeck Isabelle Biltjes Peter Naudts screening reductie van de mortaliteit

Nadere informatie

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie

Nadere informatie

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts Mark M. J. Valk, huisarts-onderzoeker Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde Huisarts in Amersfoort 1 Wie wil dat huisartsen

Nadere informatie

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker

Nadere informatie

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2011 B. Spinnewijn Methodologie:

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2011 B. Spinnewijn Methodologie: Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2011 B. Spinnewijn De onenigheid tussen de verschillende aanbevelingen rond prostaatkankerscreening verdwijnt, de meeste aanbevelingen adviseren negatief.

Nadere informatie

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek

Nadere informatie

Prostaatdiagnostiek. Prostaatdiagnostiek

Prostaatdiagnostiek. Prostaatdiagnostiek Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Prostaatdiagnostiek Prostaatdiagnostiek Toelichting Toelichting Pagina 1 Pagina 1 Aanleiding Aanleiding

Nadere informatie

Betere informatie gewenst

Betere informatie gewenst SCREENINGTESTS VOOR KANKER Betere informatie gewenst Vrouwen worden gescreend op borst- en baarmoederhalskanker, mannen kunnen zich laten screenen op prostaatkanker, men kan zich laten testen voor kanker

Nadere informatie

Castraatresistent prostaatcarcinoom - waar staan we nu? Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist ErasmusMC Cancer Center

Castraatresistent prostaatcarcinoom - waar staan we nu? Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist ErasmusMC Cancer Center Castraatresistent prostaatcarcinoom - waar staan we nu? Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist ErasmusMC Cancer Center Disclosures Research funding from Astellas/ JnJ/ MSD and Sanofi Consultancy fees

Nadere informatie

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte

Nadere informatie

Effectiveness of breast cancer screening in women under 50

Effectiveness of breast cancer screening in women under 50 LRCB Effectiveness of breast cancer screening in women under 50 Mireille Broeders, PhD 7 October 2011 National Expert and Training Centre for Breast Cancer Screening Radboud University Medical Centre Department

Nadere informatie

Gezondheidsindicatoren 2004-2005 Vlaams Gewest. Kanker en andere nieuwvormingen

Gezondheidsindicatoren 2004-2005 Vlaams Gewest. Kanker en andere nieuwvormingen Vlaams Gewest Gepubliceerd op: http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/ziekten/cijfers-over-kanker/ - december 2008 Door: Cloots Heidi, De Kind Herwin, Kongs Anne, Smets Hilde Afdeling Informatie & Ondersteuning

Nadere informatie

Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker

Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker Huisarts en Wetenschap (2009) 52:352 359 DOI 10.1007/BF03085676 ONDERZOEK Screening vermindert sterfte aan prostaatkanker Chris Bangma Monique Roobol Harry de Koning Louis Denis Fritz Schro der Samenvatting

Nadere informatie

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker

Nadere informatie

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen

Nadere informatie

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening A Van Steen Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) Professor Natuurkunde Universiteit Würzburg 26 / 11 / 1897 ontdekt bij toeval X-stralen 20 / 01

Nadere informatie

Het opsporen van prostaatkanker

Het opsporen van prostaatkanker Het opsporen van prostaatkanker Welke informatie moet men de patiënt verschaffen alvorens een PSA-bepaling of een rectaal toucher uit te voeren? Prostaatkanker : natuurlijke evolutie kanker. Enkel een

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant. Prostaatdiagnostiek. Toelichting. Pagina 1 TS ZOB januari 2014, URO 1-1

Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant. Prostaatdiagnostiek. Toelichting. Pagina 1 TS ZOB januari 2014, URO 1-1 Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Prostaatdiagnostiek Toelichting Pagina 1 Aanleiding Bij veel patiënten, maar ook bij huisartsen en medisch specialisten, bestaan vragen over de zin van

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn

Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Enkele weetjes Pathofysiologie Preventie Elke dag krijgen

Nadere informatie

DUOS & Testiskanker. Jourik Gietema Sjoukje Lubberts Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen

DUOS & Testiskanker. Jourik Gietema Sjoukje Lubberts Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen DUOS & Testiskanker Jourik Gietema Sjoukje Lubberts Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen DUOS Jaarsymposium 12-12-2014 Disclosures Geen 2 Stijgende incidentie Testis Carcinoom IKNL.Du

Nadere informatie

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship

Nadere informatie

Follow-up van volwassenen die als kind zijn behandeld voor kanker Web-based. based nazorgplan

Follow-up van volwassenen die als kind zijn behandeld voor kanker Web-based. based nazorgplan Follow-up van volwassenen die als kind zijn behandeld voor kanker Web-based based nazorgplan Annette Berendsen, Dr. AJ. Berendsen, huisarts Afdeling Huisartsgeneeskunde UMCG 1 Follow-up van volwassenen

Nadere informatie

Abstract Objective Background Results Conclusions

Abstract Objective Background Results Conclusions Abstract Objective To assess cause-specific mortality in women treated for ductal carcinoma in situ (DCIS). Background From screening and treatment perspective, it is relevant to weigh the low breast cancer

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Inzage resultaten van SHO onderzoek door medisch specialisten

Nadere informatie

Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen?

Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Resultaten uit het Prokeusonderzoek Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Dr. Marie-Anne van Stam Gedragswetenschappelijk

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de bijlage prostaatcarcinoom van de NHG- Standaard Mictieklachten bij mannen van oktober 2014. De huisarts krijgt met enige regelmaat een verzoek van gezonde

Nadere informatie

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen

Nadere informatie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt

Nadere informatie

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn : Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

Stage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery

Stage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery Clin staging Stage Tumour Early Node Loc advanced Metastasis Advanced Treatment Surgery Diagnosis Evaluation pulmonary Chemotherapy Radiotherapy Combinations Prognosis cardiac general Univ Hospital Leuven

Nadere informatie

Tijdschrift voor Urologie. Prostaatkanker COLOFON INHOUD. Risicostratificatie en vroege opsporing van prostaatkanker 184

Tijdschrift voor Urologie. Prostaatkanker COLOFON INHOUD. Risicostratificatie en vroege opsporing van prostaatkanker 184 COLOFON Het Tijdschrift voor Urologie wordt uitgegeven onder auspiciën van de Nederlandse Vereniging voor Urologie en is een uitgave van Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media bv. Verschijnt

Nadere informatie

Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker. I. Nevelsteen

Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker. I. Nevelsteen Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker I. Nevelsteen Erfelijke belasting 1. Incidentie wereldwijd - België Beleid 2. Borstcentra in België UZ Leuven High risk screening 3. Risico - Analyse

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

Hoeveel gezondheid levert onze gezondheidszorg op?

Hoeveel gezondheid levert onze gezondheidszorg op? Hoeveel gezondheid levert onze gezondheidszorg op? Ann Van den Bruel Senior Clinical Research Fellow Department of Primary Care Health Sciences University of Oxford Declaration Alma Ata 1978 Gezondheid

Nadere informatie

Kwaliteitsverbeterend project: PSA-aanvragen in de huisartsenpraktijk

Kwaliteitsverbeterend project: PSA-aanvragen in de huisartsenpraktijk Kwaliteitsverbeterend project: PSA-aanvragen in de huisartsenpraktijk Jozien Meijaard, Universiteit Antwerpen Promotor: Prof. Dr. Lieve Peremans, Universiteit Antwerpen Praktijkopleider: Dr. Ingbert Bijnens

Nadere informatie

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008 Project Kwaliteitsindicatoren 2007-2008 De borstkliniek: Iedere nieuwe diagnose van een borsttumor dient door de borstkliniek te worden geregistreerd bij het Nationaal Kankerregister. Het Project Kwaliteitsindicatoren

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant. Prostaatdiagnostiek. Toelichting. Pagina 1 TS ZOB augustus 2014, URO 1-1

Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant. Prostaatdiagnostiek. Toelichting. Pagina 1 TS ZOB augustus 2014, URO 1-1 Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Prostaatdiagnostiek Toelichting Pagina 1 Aanleiding Bij veel patiënten, maar ook bij huisartsen en medisch specialisten, bestaan vragen over de zin van

Nadere informatie

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2008

Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2008 Prostaatkankerscreening zinvol? Stand van zaken 2008 B. Spinnewijn Besluit nieuwe evidentie tot oktober 2008 De U.S. Preventive Services Task Force herbevestigt zijn eigen standpunt dat er onvoldoende

Nadere informatie

ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40

ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40 ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40 Bij een prostaatkanker die alleen ín de prostaat groeit (een gelokaliseerde tumor noemt de dokter dat) duurt het doorgaans nog vijf tot tien jaar voordat de tumor door

Nadere informatie

Een multidisciplinaire poliklinische aanpak, van woorden naar daden. Willem de Blok, MANP Verpleegkundig specialist uro-oncologie

Een multidisciplinaire poliklinische aanpak, van woorden naar daden. Willem de Blok, MANP Verpleegkundig specialist uro-oncologie Een multidisciplinaire poliklinische aanpak, van woorden naar daden Willem de Blok, MANP Verpleegkundig specialist uro-oncologie Multidisciplinair overleg OF????? Multidisciplinaire polikliniek Wat is

Nadere informatie

En dan.? De rol van de huisarts. Marjolein Berger, afdeling huisartsgeneeskunde UMCG

En dan.? De rol van de huisarts. Marjolein Berger, afdeling huisartsgeneeskunde UMCG En dan.? De rol van de huisarts Marjolein Berger, afdeling huisartsgeneeskunde UMCG Kanker in Nederland tot 2020 Trends en prognoses KWF Kankerbestrijding Kanker in Nederland tot 2040 De bevolking zal

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en

Nadere informatie

Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013

Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013 Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013 XL 14 aankomsten huurlogies via verhuurkantoren aan de kust 2013 arrivals in accommodations for rent by rental agencies at the coast 2013 Kennisbeheer u i 2014

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures 2012

toerisme in cijfers tourism in figures 2012 toerisme in cijfers tourism in figures 2012 XL 15 aankomsten huurlogies via verhuurkantoren aan de kust 2012 arrivals in accommodations for rent by rental agencies at the coast 2012 Kennisbeheer Augustus

Nadere informatie

Chemotherapie en stolling

Chemotherapie en stolling Chemotherapie en stolling Therapie, preventie en risicofactoren Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Avastin en longembolen: hoe behandelen en Avastin al dan niet verder? Chemotherapie en stolling: Therapie,

Nadere informatie

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures 2011

toerisme in cijfers tourism in figures 2011 toerisme in cijfers tourism in figures 2011 XL 15 Evolutie aankomsten inclusief huurlogies via verhuurkantoren aan de kust, 2007-2011 Trend arrivals, accommodations for rent by rental agencies at the coast

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek RTA t.b.v. een risico-inschatting op prostaatkanker

Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek RTA t.b.v. een risico-inschatting op prostaatkanker Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek Versie Beheer 1.0 Bernhoven, Synchroon Voor het laatst bijgewerkt op 14 maart 2016 Distributielijst Huisartsen en specialisten van

Nadere informatie

Geneeskundige Dagen van Antwerpen

Geneeskundige Dagen van Antwerpen Antwerpen, 11 september 2014 Prof. dr. Guido Van Hal, Centrum voor Kankeropsporing, Afdeling Antwerpen Sarah Hoeck, Projectcoördinator bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker Geneeskundige Dagen van Antwerpen

Nadere informatie